13
Iin ku'va ña kuuni Jesuu kà'an ra nuu ñivi chata iin ra tàchi
(Mr. 4:1-9; Lc. 8:4-8)
1 Takan kūu tajan juuni ma kivi ikan, kēe Jesuu ma ve'e nuu ìyo ra, ta chākunandi ra yu'u lakuna.
2 Ta tava ya'a kua'a' ñivi kūti'vi ma nuu nàndi ra, yakan va Jesuu ndāa ndio ra tichi iin varku ña ndaa ma ikan, ta chūnandi ra, juuni yanga ndatu ma ñivi ña kùuni na taso'o na ma ña ni ka'an ra ma yu'u lakuna.
3 Tajan kīcha'a ndio ra kà'an ra kua'a' nakuyi nuu na chi'in mamaa ku'va. Ta te'en nāka'an ndio ra chi'in na:
―Ìyo iin ra tàchi, ña kēe ra kuà'an ra kuàtachi ra.
4 Ta ora tāchi ra ma chiti, ta ita'vi yi kāchita ma tichi iti', ta ndē'e ma saa yi, ta nūu ndri ma nuu kàndoyo yi, ta kāchachi ndi'i ndri yi.
5 Ta ita'vi yi va kōyo tañu yuu. Ta ikan ti nuuni yoso ma ñu'u', ti mamaa yuu kùu yi. Ma chiti ikan numini nāka'ndi yi, ti na töve kokon kandoyo ma yuti.
6 Va ora ñuka'ñu ndií, nduva'a kuii xīi ndio yi, ta nātii yi, ti töve kunu indii ma yo'o yi.
7 Ta inga ita'vi ma chiti, va kāchita yi tañu ma ku'u iñu, ta ma iñu ikan numini chā'nu yi, ta chāsi yi nuu yi, ta chī'i yi.
8 Takan kūu ta inga ita'vi ma chiti, va kāchita yi ma nuu ìyo ñu'u' va'a, ta nduva'a kuii kua'a' ma trigu kākee nuu yi, ìyo yoko ma trigu ña kēe iin cientu chiti nuu, ta ìyo yoko ña kēe uni xiko chiti nuu, ta ìyo inga yi ña kēe oko uchi chiti nuu yi.
9 Nda ndyo'o chìni ndo ña kà'in, na taso'o ndo yi.
Nuu jàkoto Jesuu ñivi, nda cha'a' kùu yi ña jàna'a ra ma ku'va nuu na
(Mr. 4:10-12; Lc. 8:9-10)
10 Tajan ma ndra jàkua'a chi'in Jesuu cha jàyatin ndra ndra nuu ndaa ra, ta chīkatu'un ndra nuu ra naja kà'an ra chi'in ku'va nuu ma ñivi.
11 Tajan Jesuu te'en nāka'an ndio ra chi'in ma ndra jàkua'a chi'in ra:
―Nuu ndyo'o va chà'a Ndioo ña na koto ndo ma tu'un xe'e ña ìyo chi'in ra nuu chà'nda ra tiñu, va nuu ma ñivi ikan, töve.
12 Ta tu jàtiñu va'a ndo kuenda Ndioo, ni tindee ra ndo tiá kua'a'. Va tu tüvi jàtiñu va'a ndo takua kùuni ra, vaji tiania ma tiñu jà'a ndo ìyo, va tandi'i yi ni kindaa ndiko ra yi.
13 Cha'a' yakan kùu yi ña kà'in ma tu'un i'ya nuu na chi'in ku'va. Vati ma ñivi ikan ndè'e na, va töve jàchi'in na ma ña nde'e na, chini na, va töve taso'o na, ta ni töve kutunini na ña kà'in ndia.
14 Ta takan kūu yi ña jāchinu ma ra kā'an chi'in tu'un yu'u Ndioo, ra nàni Isaía ma ña kā'an ra niku, ti rakan te'en kā'an ra:
Vaji chìni na, ma ña kà'in, va töve kutunini na yi.
Ta vaji ndè'e na yi, va na küu ku'va na kuenda nayi kùu yi.
15 Vati ma ñivi ìyo ñuu i'ya, jàndava na anima na,
ta ndasi ma so'o na,
ta ndàsi ma tinuu na,
ikan na küu nde'e na, ta tàso'o na ma ña kà'in.
Ta juuni ndasi ma chinituni na,
ikan na küu ga chikoni'i ndiko na chi'i̱n,
kuenda ña jànda'i na tuva ku'vi na ndia.
16 ’Va na sii kuuni ndyo'o, ti ìyo tinuu ndo ña ndichin ndè'e, ta ìyo so'o ndo ña chìni.
17 Ndicha va'a ña kà'in chi'in ndo, ña kua'a' ma ndra kā'an chi'in tu'un yu'u Ndioo, ta inga tuku ma ñivi va'a ña kūuni na nde'e na ma ña ndè'e ndo vitin, va töve nī nde'e na yi. Kūuni na tàso'o na ma ña chìni ndo vitin, va töve nī kuu yi ndia.
Jesuu jàna'a ra naja kua kùuni ma ku'va ikan ka'an yi cha'a' ma ra tàchi
(Mr. 4:13-20; Lc. 8:11-15)
18 ’Kùuni̱ ña na taso'o va'a ndo naja kua kùuni ma ku'va ña kà'an cha'a' ma ra tàchi ka'an yi.
19 Ma ndian tàso'o ma tu'un kà'an cha'a' ma nuu chà'nda Ndioo tiñu, ta töve kùtunini na ma ña kùuni yi ka'an yi, ndiakan kùu na tava kùu ma chiti trigu ña kāchita ma tichi iti', ti ndiakan ora cha yā'a ña chīni ndio na ma tu'un va'a Ndioo, tajan vàchi ndio ma kui'na, ta janaa ndio yi ma tu'un Ndioo ña cha ìyo chi'in na ma tichi anima na.
20 Ta ma chiti ña tāchi tañu yuu, yakan va kùu yi, tava kùu ma ndian chìni ña kà'an ma tu'un va'a Ndioo, ta ndàki'in na yi chi'in ndisaa anima na,
21 va tava töve ìyo kua'a' yo'o na, tava kùu ma chiti jà'a ma yuu, yakan kùuni yi ka'an yi ña ndiakan chìnuni na tu'un Ndioo va tia tiempuni, ta ndàkoo na yi. Vati cha'a' ma tu'un i'ya, ora kìcha'a na ndè'e na tundo'o cha'a' yi a kànita'an ñivi chi'in na cha'a' yi, numini jàña na ña chìnuni na yi.
22 Ta ma chiti ña tāchi tañu iñu, yakan, va kùu yi tava kùu ma ndian chìnuni ma tu'un Ndioo, va chìtu'un ga na tiaga cha'a' ma ndatiñu ña ìyo nuu na ma ñuñivi i'ya, ta juuni cha'a' ña ya'a ga kùuni na nde'e na ma xu'un', yakan jànda'viña'a yi na. Ndisaa ña'a kùu yi tava kùu ma chiti trigu ña ora kùuni yi kua'nu yi, ta ma iñu ndu'va jàvati yi nuu yi, ta tüvi chà'a yi kua'nu yi.
23 Va chiti ña tāchi nuu ñu'u' va'a, yakan, va kùu yi tava kùu ma ndian chìni va'a ma tu'un Ndioo, ta kùtunini va'a na ma ña kà'an yi, ndiakan va kùu na tava kùu ma chiti ña chā'a kua'a' va'a chiti. Ìyo ma chiti ña chà'a yi iin cientu chiti, ta ìyo inga yi ña chà'a yi uni xiko chiti, ta inga yi chà'a yi nda oko uchi chiti ―kàti Jesuu.
Jesuu kà'an ra iin ku'va cha'a' ma ku'ú ña töve va'a, ña kàa tañu ma chiti trigu
24 Takan kūu tajan Jesuu te'en nāka'an tuku ra inga ku'va nuu ma ñivi:
―Ma nuu chà'nda Ndioo tiñu, kùu yi tava kùu iin ra'ii ña tāchi chiti va'a ma nuu ñu'u' ra,
25 va ora tīin ñuma'na ndra, ta ndisaa ndra kìxi kàndoyo, tajan chāa iin ra xaani ndè'e nuu ndra, ta rakan tāchi ra ku'u ña töve va'a nuu tāchi ndra ma chiti trigu, ta kēe ndiko ra kuà'an ra.
26 Takan kūu ta ora kāna ndio ma chiti trigu, ta chā'nu yi, ta kīcha'a ndio yi ndata yoko yi, tajan ikan kēta ndio ma ku'u ña na töve va'a.
27 Tajan chā'a ndio ma ndra musu kuenda, ta kēe ndio ndra chākatitu'un ndra te'en nuu ma ra kùu chito'o ndra: “Yo'o racha'nu, ¿na yüvi chiti va'a kùu ma ña tāchiun nuu ma ñu'u̱n? Vati tu takan kùu yi, ¿ndanu kēe ma ku'u ña töve va'a kàa tañu ma trigu tuva takan?”
28 Tajan ma ra kùu chito'o ndra, te'en nāka'an ra chi'in ndra: “Ìyo iin nda ra xaani ndè'e nui jā'a yi”, kàti ra. Tajan ma ndra musu ra, te'en nāka'an ndra chi'in ma chito'o ndra: “¿A kùuniun ña ku'un ndi, ta tu'un ndi'i ndi ma ku'u ña töve va'a?”, kàti ma ndra kùu musu chi'in ra.
29 Va ma ra kùu chito'o ndra, te'en nāka'an ra chi'in ndra: “Na küu yi, koto ora tù'un ndo ma ku'u ña töve va'a, jà'a ndo tu'un ndo nda ma trigu chi'in yi ndia.
30 Ma ña ìyo yi ña ja'a yo kùu yi ña va'a ga ña na ku'va yo kua'nu ninduvi yi, nda kati keta ma tiempu ña kàni'i yo ma cosecha, tajan tachi ndioi ma ndra ku'un kujati'vi vu. Ji'na ìyo yi ña kà'nda ndra ma ku'u ña töve va'a, ta ku'ni ndra kuenda sukun yi, ta ka'mi ndra yi, ta ikan jan taan va'a ndio ndra ma trigu tichi yakai.” Takan kàti ma ra chito'o ndra chi'in ndra.
Jesuu kà'an ra iin ku'va cha'a chiti yukú mostaza
(Mr. 4:30-32; Lc. 13:18-19)
31 Takan kūu ta juuni te'en nātu'un Jesuu inga tuku ku'va i'ya nuu ma ñivi ndia:
―Ma nuu chà'nda Ndioo tiñu, indukuni kùu yi tava kùu ma chiti yukú mostaza ña tàchi ma ndra'ii ma nuu ñu'u' ndra.
32 Ndicha va'a ña ma chiti i'ya kùu ma chiti vali ga kua tandi'i inga nuu ma chiti, va ora chà'nu yi, chà'nu sukun ga yi kua inga nuu ma yutun, ña ora chà'nu yi kàa yi takua kàa ma yutun, ña nda ma saa ña kàchika nuu sukun, jàva'a ndri taka ndri ma nuu ìyo sokó yi ―kàti Jesuu.
Jesuu kàtitu'un ra iin ku'va cha'a ma yuchan iya ña kuva'a paan
(Lc. 13:20-21)
33 Takan kūu tajan te'en nāka'an tuku Jesuu inga tuku ku'va nuu ma ñivi:
―Ma nuu chà'nda Ndioo tiñu, indukuni kùu yi tava kùu ma yuchan iya ña kuva'a paan, ña tīku'va iin ña'a chi'in uni ku'va ma yuti paan, ta yakan jàkanuan yi chi'in ma yuchan iya, ta kīcha'a ndioan jàvita ña yi, ta nàndaa ndio yi.
Nuu chàtiñu Jesuu ma ku'va jàna'a ra
(Mr. 4:33-34)
34 Tandi'i tu'un i'ya jāna'a Jesuu ma tu'un Ndioo nuu ma ñivi chi'in ku'va. Ta nï'iin tu'un töve kà'an ra nuu na tu töve kà'an ra yi chi'in ku'va.
35 Te'en kūu yi, ikan na chinu ma tu'un kā'an ma ra kā'an chi'in tu'un yu'u Ndioo niku:
Ni nunai yu'i kuenda ña kā'in chi'in ku'vani nuu ma ñivi,
ta ni ku'vai ña na koto ndio ma ñivi ma tu'un xe'e,
naja kua jātuvi Ndioo ma ñuñivi taji'na.
Nuu kàtitu'un Jesuu nayi kùuni ma ku'va ña kà'an cha'a ma ku'u ña tüvi va'a ña kāna tañu ma chiti trigu
36 Takan kūu ta ora cha yā'a kā'an ndio Jesuu chi'in ma ñivi, tajan kēe ndio ra kuà'an ra iin tichi ve'e nuu ka'ìin ma ndra jàkua'a chi'in ra. Ta ikan jan chājayatin ma ndra jakua'a chi'in ra ndra nuu ra, ta kīcha'a ndra chìkan ndra nuu ra ña na katitu'un kachin ra, nayi kùuni ma ku'va ña kà'an cha'a ma ku'u ña tüvi va'a, ña kāna ma nuñu'u'.
37 Tajan Jesuu te'en nāka'an ra chi'in ndra:
―Ma ra tachi ma chiti trigu, rakan kùu ma ra Se'e ñivi tāchi Ndioo.
38 Ta ma nuñu'u' tāchi ra vu, kùu ma ñuñivi. Ta ma chiti trigu kùu ma ndian ìyo nuu chà'nda Ndioo tiñu, ta ma ku'u ña töve va'a yakan kùu ma ndian se'e kui'na.
39 Ta ma ra xaani ña tāchi ma ku'u töve va'a, rakan kùu ma kui'na. Ta ma cosecha, yakan kùu ma nuu ni ndi'i ñuñivi. Ta ma ndian musu ña nàkuiso ma trigu, ndrakan kùu ma tati jà'a tiñu nuu Ndioo.
40 Ta takan kùu yi, ña tava jā'a ma ra tū'un ma ku'u ña töve va'a, ta chā'mi ra yi nuu ñu'ú, takan ni kùu yi ma nuu ni ndi'i ñuñivi.
41 Tajan ma ra Se'e ñivi tāchi Ndioo, ni tachi ra ma tati jà'a tiñu nuu ra ma nuu chà'nda ra tiñu, ña na jati'vi ndra ma ndian jà'a ña na ja'a ma ñivi kuati, chi'in inga ma ndian jà'a kuati ndia.
42 Ta ni ti'i yi na tichi ma yavi nduva'a kuii kunu nuu ìyo ñu'ú, ta ikan kùu ma nuu nduva'a kuii ni nde'e na tundo'o ña ndava ni jakari'yu na nu'u na.
43 Tajan ndisaa ma yo chìnuni ña kà'an Ndioo, ni ndotacha yo tava tacha ma nikandii, ma nuu chà'nda ma Tatá yo Ndioo tiñu. Ma yo tàso'o ma ña kà'in, na jachi'in ndo yi.
Jesuu kàtitu'un ra iin ku'va cha'a' ma xu'un' indii xe'e
44 ’Ma nuu chà'nda Ndioo tiñu, juuni indukuni kùu yi, tava kùu ma xu'un' ña indii xe'e tichi ñu'u' iin ñivi. Tajan iin ra'ii nàta'an ra nuu indii ma xu'un' ikan, ta rakan tīxe'e ndiko ra yi juuni ma nuñu'u' nāta'an ra yi, ta rakan nduva'a kuii chìsii ra kuà'an ra, ta xìko ra ndisaa kuii ma ña ìyo nuu ra, ta jàta ndio ra ma ñu'u' ikan.
Jesuu kà'an ra iin ku'va cha'a' ma yuu tacha ña nduva'a ya'vi ndaa
45 ’Ma nuu chà'nda Ndioo tiñu, juuni indukuni kùu yi, tava kùu iin ma ra xiko ña nànduku ra ma yuu tacha ña nduva'a vii kàa.
46 Ta ora nāta'an ndio ra ma yuu tacha ña nduva'a ya'vi ndaa nuu iin ñivi, tajan kēe ndio ra kuà'an ra, ta xīko ra ndisaa kuii ma ña ìyo nuu ra, ta jāta ndio ra yi.
Jesuu kà'an ra iin ku'va cha'a' ma yu'va tiaka' ka'nu
47 ’Ma nuu chà'nda Ndioo tiñu, indukuni kùu yi tava kùu ma ndra kìin chi'in yu'va tiaka' ka'nu, ña ora kani ndra yi ma nuu tañu'u, ta tàvani'i ndra ndisaa nuu ma tiaka'.
48 Tajan ora tuvini ndio ndra ña cha kuvee yi, ta tàva ndio ndra yi ma ñu'u' ití yu'u tañu'u, ta chùnandi ndio ndra kàchin ndra mamaa tiaka' va'a ni, ta tàan ndra ndri tichi tuka, ta ma kiti ña na küu kacho, chàta ndra ndri.
49 Takan ni kuu yi ma nuu ni ndi'i ñuñivi, ti ni keta ma tati jà'a tiñu kuenda Ndioo, ta ni tavani'i siin yi ma ndian kini ña ìyo tañu ma ndian va'a.
50 Ta ma ndian kini, ni kati'i yi na tichi ma yavi nduva'a kuii ka'nu, nuu ìyo ñu'ú, ta ikan kùu ma nuu nduva'a kuii ni nde'e na tundo'o ña ndava jakari'yu ma nu'u na ―kàti Jesuu.
Nuu kà'an yi cha'a' ma tu'un chaa, chi'in ma tu'un cha'nu
51 Takan kūu tajan Jesuu te'en chīkatu'un ra nuu ma ndra jàkua'a chi'in ra:
―¿A kùtunini ndo ndisaa ma ña kà'in chi'in ndo? ―kàti ra chi'in ndra.
Ta ndrakan te'en nāka'an ndra:
―Juu, kùtunini ndi yi, yo'o Racha'nu ―kàti ndra.
52 Tajan te'en nāka'an tuku Jesuu chi'in ndra:
―Cha'a' yakan kùu yi ña tu iin matru jàkua'a tutu Ndioo, kīcha'a ra kà'an ra cha'a' ma nuu chà'nda Ndioo tiñu nuu ma ñivi, rakan kùu ra tava kùu iin ra xuve'e, ti chìto ra tàvani'i ra ma ña ka'nu, ta chaa, ta ma ña cha'nu ña kumi ra ndia.
Jesuu kuànu'u ndiko ra ma ñuu Nazaret
(Mr. 6:1-6; Lc. 4:16-30)
53 Takan kūu ta ora chinu kā'an Jesuu ma ku'va i'ya nuu ma ñivi, tajan kēe ndio ra ma ikan, ta kuà'an ra.
54 Ta ora chāa ndio ra ma ñuu ra, ta ikan kīcha'a ra jàna'a ra ma tu'un Ndioo nuu na ma tichi veñu'u vali ña ìyo ma ñuu ikan. Ta ma ñivi ndava kuà'an anima na ndè'e na ña jàna'a ra takan, ta te'en kīcha'a ndio na nàtu'un ta'an na:
―¿Ndanu kūtu'va ma ra'ya ndisaa ma ña chìto ra? ¿Ta nda iti' kīchi ma ndatu ra ña kùu janda'a ra ñivi?
55 ¿A yöve ra'ya kùu ma ra se'e, ra jàtiñu chi'in vitu, ta ma'á ra kùu ma ña nàni Ndiya?, kùuni ndo. Ta, ¿a yöve ra'ya kùu yani ma Jandiau, Kusé, Simón, ta Juda ndia?
56 ¿Ta a yöve ñivi ta'an ra'ya kùu ma ñivi ìyo tañu yo?, kùuni ndo. ¿Ndanu kūtu'va ra tandi'i ma ña chìto ra i'ya?, kùuni ndo ―kàti ma ñivi.
57 Ta ma ñivi kīcha'a na kùxaan na nde'e na ra cha'a ma ña kà'an Jesuu. Va ma Jesuu te'en nāka'an ra chi'in na:
―Nda nikuuni jàka'nu na iin ra kà'an chi'in tu'un yu'u Ndioo, va juuni ma ñu'u' nuu kāku ra, ta nuu ìyo ra töve kùu jakakú na ra.
58 Takan kūu ña töve nī kuu ja'a ma Jesuu kua'a' ndatu nuu ma ñivi ña ìyo ma ñuu ikan cha'a' ña töve nī chinuni va'a na ma tu'un kà'an ra.