4
Yeesuu ko̱kyɔrɔke̱e̱
(Matiyo 4.1–11; Maak 1.12–13)
1 Le̱e̱ saŋ ne̱ baa bɔ Yeesuu asuu‑o, Wuribware̱ a sa mò̱ kufwiiŋe timaa‑o bwe̱e̱tɔ. Mò̱ a kiŋŋi le̱e̱ Yo̱o̱daŋ bo̱ŋ‑nɔ‑ɔ, ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a sa ne̱ ɔɔ yɔ ɔ naa o muruwi‑ro kimukee‑ro ŋke aduna.
2 Mfe̱ŋ ne̱ Ɔbɔnsam a kyɔ mò̱‑rɔ ke̱e̱ fe̱yɛ ɔ nya mò̱ bo̱ waa e̱bɔye̱‑rɔ aaa. Ŋke de̱maŋte̱ mɔ pɛɛɛ Yeesuu mo̱ŋ gyi sɛye̱, amo̱se̱‑ɔ saŋ ne̱ ŋke amo̱ a kyo̱ŋ‑ɔ ako̱ŋ de mò̱.
3 Ne̱ Ɔbɔnsam a tɔwe̱ gywii Yeesuu fe̱yɛ, “Fo̱ i nyi fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o e̱ gye̱ fo̱ kase̱ŋtiŋ, amo̱ fe̱raa sa a kibu mɔ buruwi bodobodoo sa fo̱ a fo̱ gyi.”
4 Ne̱ Yeesuu a be̱ŋŋaa mò̱ fe̱yɛ, “Baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
‘Ateese wo̱re̱ maa sa se̱sɛ ŋkpa.’ ”
5 Ne̱ Ɔbɔnsam a yaa mò̱ so̱so̱ to̱ŋ ko̱, puri amo̱‑rɔ ne̱ ɔɔ ba kaye̱‑rɔ e̱maŋ pɛɛɛ bo̱ kaapo̱ Yeesuu.
6 Ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii mò̱ fe̱yɛ, “Mo̱ e̱ taa kaye̱ mɔ‑rɔ e̱maŋ pɛɛɛ ke̱yaale̱ŋ na e̱mo̱ ke̱dabe̱ a n sa fo̱. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ bo̱ mo̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ ne̱e̱, amo̱se̱‑ɔ mo̱ e̱ taare̱ a n taa e̱mo̱ sa ɔke̱maa ne̱ mo̱ e̱ kpa‑ɔ.
7 Amo̱se̱‑ɔ fo̱ ya kpuni aŋurii suŋ mo̱, e̱mo̱ pɛɛɛ mɔ i kii fo̱ lee.”
8 Ne̱ Yeesuu a be̱ŋŋaa Ɔbɔnsam fe̱yɛ, “Baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
‘Mo̱nꞌ suŋ mo̱ne̱ nyaŋpe̱ Wuribware̱ wo̱re̱ kpeŋ.’ ”
9 Ne̱ Ɔbɔnsam a be̱e̱ yaa mò̱ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ, ne̱ ɔɔ taa mò̱ yaa bo̱ ye̱ra Wuribware̱ suŋkpa‑ɔ katwe̱e̱‑rɔ, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii Yeesuu fe̱yɛ, “Fo̱ i nyi fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o e̱ gye̱ fo̱ kase̱ŋtiŋ, amo̱ fe̱raa fuwi ywe̱e̱‑rɔ a ŋ ke̱e̱.
10-11 A le̱e̱ fe̱yɛ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
‘Wuribware̱ e̱ sa a mò̱ mbɔɔ‑ɔ bo̱ kuŋ fo̱ nɛɛnɛɛ,
na bo̱ so̱rɔ fo̱ bamo̱ asare̱e̱ se̱,
na fo̱ ma nya da ke̱yaa kibu si.’ ”
12 Ne̱ Yeesuu a be̱e̱ be̱ŋŋaa mò̱ fe̱yɛ, “Ne̱e̱ a bo̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,
‘Mo̱ne̱ ma kyɔ mo̱ne̱ nyaŋpe̱ Wuribware̱‑rɔ ke̱e̱,’ ɛ?”
13 Saŋ ne̱ Ɔbɔnsam‑ɔ a kyɔ mò̱‑rɔ ke̱e̱ e̱kpa amo̱ se̱ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ yɔwe̱ mò̱ o gywii saŋ ko̱ be̱e̱.
Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a le̱e̱ mò̱ kusuŋ kaase̱ Galile̱ya‑ɔ
(Matiyo 4.12–17; Maak 1.14–15)
14 Ne̱ Yeesuu a kiŋŋi yɔ Galile̱ya swe̱e̱re̱ se̱, na Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o ke̱yaale̱ŋ bo̱ mò̱ ase̱. Ne̱ ɔke̱maa ne̱ ɔ bo̱ ifuri amo̱ se̱‑ɔ a nu mò̱ se̱.
15 Ne̱ ɔɔ kaapo̱ ase̱sɛ abware̱se̱ŋ mfe̱ŋ a ke̱bware̱ko̱re̱ akyaŋ‑ɔ‑rɔ, ne̱ ɔke̱maa a kyo̱rɔ mò̱.
Ane̱ŋ ne̱ Nasarɛt awuye a kine Yeesuu‑o
(Matiyo 13.53–58; Maak 6.1–6)
16 Ne̱ Yeesuu a yɔ Nasarɛt maŋ‑nɔ mfe̱ŋ ne̱ baa be̱ra mò̱‑ɔ. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔ kyɔ ɔ waa‑ɔ, kukyure kake a fo̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ yɔ mfe̱ŋ a ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ. Ne̱ baa ko̱re̱ mò̱ fe̱yɛ ɔ kare̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ gywii bamo̱. Ne̱ ɔɔ ko̱so̱ a ɔ kare̱.
17 Ne̱ abre̱sɛ‑ɔ ɔko̱ a taa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ ke̱be̱gya ko̱ ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Isaya a kyo̱rɛɛ‑ɔ sa Yeesuu. Ne̱ ɔɔ saŋŋe̱ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ. Ne̱ oo ŋu to̱ŋ ko̱ ne̱ kyaamɛɛ‑ɔ a kyo̱rɛɛ fe̱yɛ,
18 “Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o te mo̱ se̱,
a le̱e̱ fe̱yɛ oo lee mo̱ suŋ ne̱e̱ fe̱yɛ
ŋ ya tɔwe̱ mò̱ ase̱ŋ timaa gywii atiripo̱.
Oo suŋ mo̱ fe̱yɛ m bo̱ tɔwe̱ gywii bamo̱ ne̱ baa tii bamo̱‑ɔ
fe̱yɛ ba nya bamo̱ e̱ye̱e̱,
na n tɔwe̱ gywii ate̱napo̱
fe̱yɛ bamo̱ akatɔ i buŋŋi.
Oo suŋ mo̱ fe̱yɛ m bo̱ kya
bamo̱ ne̱ baa waa bamo̱ bo̱rɔkraa‑ɔ‑rɔ.
19 Na n tɔwe̱ gywii ɔke̱maa fe̱yɛ saŋ a fo̱
fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ ba a ɔ bo̱ mo̱rɔwe̱ mò̱ ase̱sɛ.”
20 Yeesuu a kare̱ gywii bamo̱ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ bɔɔ wo̱re̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ laŋŋaa sa ɔbre̱sɛ ne̱ ɔɔ taa sa mò̱‑ɔ. Ne̱ ŋkee ɔɔ kye̱na ko̱re̱ bamo̱ se̱, ne̱ ɔɔ le̱e̱ ɔ kaapo̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ. Ne̱ ɔke̱maa ne̱ ɔ bo̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ‑ɔ e̱ de̱e̱re̱ mò̱ diŋŋ.
21 Ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ, “N gye̱ fe̱yɛ Isaya a tɔwe̱ mò̱ fɔŋfɔŋ kuŋu si ase̱ŋ ne̱e̱. Ɔ tɔwe̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ ba a ɔ bo̱ ba na ɔ waa atɔ mɔ pɛɛɛ ne̱ mo̱ne̱ a nu mo̱ a kare̱‑ɔ. Ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ndɔɔ a kake mɔ ɔko̱ e̱ waa ane̱ŋ a atɔ mɔ mo̱ne̱ akatɔ‑rɔ.”
22 Ne̱ bamo̱ pɛɛɛ akatɔ a gyi mò̱ se̱, ne̱ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ o nyi se̱ŋsa e̱sa‑ɔ se̱. Ne̱ baa kuri gywii abɛɛ, “N gye̱ ane̱ aye̱po̱ Yo̱sɛf mò̱ gyi‑o ne̱e̱ e̱e̱e̱?”
23 Ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ, “Mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ da ke̱kpare̱ mɔ a mo̱nꞌ bo̱ kye mo̱ fe̱yɛ, ‘Ɔkyapo̱, kya fo̱ e̱ye̱e̱,’ na mo̱nꞌ tɔwe̱ gywii mo̱ fe̱yɛ ŋ waa atɔ ne̱ mo̱ne̱ a nu fe̱yɛ mo̱ a waa Kapaaniyum maŋ‑nɔ‑ɔ mo̱ fɔŋfɔŋ aye̱ mfe̱e̱.
24 Mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ba bu Wuribware̱ kyaamɛɛ to̱ŋ ke̱maa, amɔ mò̱ fɔŋfɔŋ aye̱ wo̱re̱.
25 Bɛɛɛ mo̱ e̱ ba aye̱ba aaa? Mo̱nꞌ nyiŋŋi Wuribware̱ kyaamɛɛ Iliya ke̱be̱e̱‑ɔ se̱, saŋ‑ɔ bware̱ a ye̱re̱ e̱wo̱re̱ nsu nsa na ke̱be̱gya, ne̱ ako̱ŋ a ba bwe̱e̱tɔ swe̱e̱re̱‑ɔ pɛɛɛ se̱‑ɔ.
26 Saŋ amo̱‑ɔ akpenlekye̱e̱ kyɔ bwe̱e̱tɔ Isireelii swe̱e̱re̱ se̱. Amaa Wuribware̱ mo̱ŋ suŋ Iliya fe̱yɛ ɔ kya bamo̱‑rɔ. Kpenlekye̱e̱ ko̱ŋko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ gye̱ Isireeliinyi ne̱ o te Sarafat maŋ‑nɔ‑ɔ ase̱ wo̱re̱ ne̱ Wuribware̱ a suŋ mò̱.
27 Ne̱ saŋ ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Ilisa be̱e̱ ɔ bo̱‑rɔ‑ɔ, ne̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ e̱ lɔ ke̱bwatɔ ane̱ Isireelii swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ, Ilisa mo̱ŋ sa a ɔko̱ kpaare̱, amɔ ɔnyare̱ ko̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Naamaŋ ne̱ ɔɔ le̱e̱ Siriya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ wo̱re̱ kpeŋ.”
28 Amo̱ fe̱raa bamo̱ ne̱ bo̱ bo̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ‑ɔ a nu ane̱ŋ ne̱ ɔ tɔwe̱‑ɔ, ne̱ bamo̱ iduŋ a fwii.
29 Ne̱ baa ko̱so̱ gyiiri mò̱ le̱e̱ bamo̱ maŋ‑ɔ‑rɔ. Maŋ‑ɔ mɔ dɔŋ ke̱be̱e̱ ko̱ se̱. Amɔ bo̱ yɛ ba twe̱e̱ mò̱ a bo̱ bo̱ waa ke̱be̱e̱‑ɔ kaase̱ a ke̱maŋtaŋ‑ɔ‑rɔ ne̱e̱.
30 Amaa Yeesuu a bo̱rɔ bamo̱ pɛɛɛ mbo̱ŋtɔ‑rɔ kyo̱ŋ ne̱e̱, me̱raa mò̱ kpa se̱ o yii yɔwe̱ bamo̱ mfe̱ŋ.
Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a kya ɔnyare̱ ko̱ ne̱ ibrisi te mò̱ se̱‑ɔ
(Maak 1.21–28)
31 Ne̱ Yeesuu a yɔ Kapaaniyum maŋ‑nɔ Galile̱ya swe̱e̱re̱ se̱. Kukyure kake‑o, ne̱ ɔɔ ya kaapo̱ abware̱se̱ŋ mfe̱ŋ a ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ.
32 Ne̱ ase̱sɛ ne̱ baa nu ane̱ŋ ne̱ ɔɔ kaapo̱‑ɔ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔɔ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a gye̱ Wuribware̱ mbraa ɔsapo̱‑ɔ.
33 Amɔ saŋ amo̱ ɔnyare̱ ko̱ bo̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ mfe̱ŋ, ne̱ ibrisi te mò̱ se̱. Ne̱ ɔnyare̱‑ɔ a faa‑rɔ keŋkeŋ fe̱yɛ,
34 “Aa! Yeesuu Nasarɛte̱nyi, nte̱tɔ ne̱ fo̱ e̱ kpa ane̱ ase̱ mfe̱e̱? Fo̱ a ba a fo̱ bo̱ mɔɔ ane̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Ŋ nyi se̱sɛ ne̱ fo̱ gye̱‑ɔ. Fo̱ e̱ gye̱ ke̱yaafɔre̱ timaa ne̱ Wuribware̱ a lee suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱‑ɔ.”
35 Ne̱ Yeesuu a faa ibrisi‑o si fe̱yɛ, “Laatɔ na fo̱ ko̱so̱ ɔnyare̱ amo̱ se̱.”
Ne̱ ibrisi amo̱ a twe̱e̱ ɔnyare̱‑ɔ bo̱ da bamo̱ akatɔ‑rɔ mfe̱ŋ, ne̱ e̱ ya ko̱so̱ mò̱ se̱, na e̱ mo̱ŋ waa mò̱ sɛye̱.
36 Ne̱ ase̱sɛ‑ɔ pɛɛɛ e̱ye̱e̱ a kpe̱ŋ bamo̱, ne̱ bo̱ yɛ, “Nte̱tɔ ase̱ŋ ne̱e̱, ne̱ ɔ sa se̱ŋsa ane̱ŋ‑ɔ ne̱e̱? Ɔnyare̱ amo̱ de ibrisi pɛɛɛ mɔ se̱ ke̱yaale̱ŋ, hare̱e̱ mò̱ ya tɔwe̱ ase̱ŋ, na e̱ ko̱so̱ se̱sɛ se̱.”
37 Ne̱ Yeesuu ke̱nyare̱ a yɔ mfe̱ŋ a ifuri‑o pɛɛɛ se̱.
Ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a kya alɔpo̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ
(Matiyo 8.14–17; Maak 1.29–34)
38 Ne̱ Yeesuu a le̱e̱ ke̱bware̱ko̱re̱kyaŋ‑ɔ‑rɔ yɔ Simɔŋ lɔŋ‑nɔ. Simɔŋ mɔ gye̱ bamo̱ ne̱ bo̱ gya Yeesuu si‑o ɔko̱ ne̱e̱. Saŋ amo̱ na Simɔŋ mò̱ saa kye̱e̱sɛ e̱ lɔ fekyu, ne̱ mò̱ kayo̱wɔre̱ a be̱re̱ gya bwe̱e̱tɔ. Ne̱ baa ko̱re̱ Yeesuu fe̱yɛ ɔ kya mò̱‑rɔ.
39 Ne̱ Yeesuu a ya ye̱re̱ mfe̱ŋ ne̱ ɔkye̱e̱ amo̱ da ɔ lɔ‑ɔ. Ne̱ ɔɔ sa kanɔ fe̱yɛ fekyu‑o yɔwe̱ ɔkye̱e̱‑ɔ. Ne̱ ɔɔ kpaare̱, ne̱ ɔɔ ko̱so̱ puri amo̱‑rɔ waa ateese sa bamo̱.
40 Saŋ ne̱ kyɔwe̱ e̱ twɛɛ‑ɔ, ne̱ ase̱sɛ a baa bamo̱ anyipo̱ ne̱ ba lɔ alɔgyi alɔgyi‑o Yeesuu ase̱, ne̱ ɔɔ ba mò̱ asare̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ bamo̱ se̱ ako̱ ako̱, ne̱ bamo̱ ɔke̱maa a kpaare̱.
41 Ne̱ Yeesuu a be̱e̱ gya ibrisi bo̱ ko̱so̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ se̱, na ibrisi‑o e̱ fɛɛ‑rɔ e̱e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Wuribware̱ mò̱ gyi‑o e̱ gye̱ fo̱.” Amaa ɔ mo̱ŋ sa a e̱ be̱e̱ sa se̱ŋsa ko̱, bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ i nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ Kristoo ne̱ Wuribware̱ a suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱‑ɔ ne̱e̱.
Ke̱tɔ se̱ ne̱ Yeesuu a tɔwe̱ abware̱se̱ŋ ke̱bware̱ko̱re̱ akyaŋ‑nɔ‑ɔ
(Maak 1.35–39)
42 Ke̱mo̱ kaye̱ ŋke gye̱gyaye̱ kese‑ro, ne̱ Yeesuu a le̱e̱ maŋ‑ɔ‑rɔ yɔ kɛɛ se̱ mfe̱ŋ ne̱ ɔko̱ mo̱ŋ bo̱, ne̱ a du diŋŋ‑o. Amo̱ fe̱raa ne̱ ase̱sɛ a le̱e̱ ba buwi ba kpa mò̱. Bamo̱ a ya ŋu mò̱‑ɔ, ŋkee bo̱ ma lɛɛ kpa fe̱yɛ ɔ le̱e̱ bamo̱ ase̱ mfe̱ŋ.
43 Amaa ɔɔ tɔwe̱ gywii bamo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ, “A tiri fe̱yɛ n tɔwe̱ Wuribware̱ a kuwure‑o‑ro a ase̱ŋ timaa‑o gywii e̱maŋ ko̱ gbaa se̱ awuye, bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a suŋ mo̱ a m bo̱ waa‑ɔ ne̱e̱.”
44 Amo̱se̱‑ɔ ne̱ ɔɔ me̱raa se̱ ɔ naa ɔ tɔwe̱ abware̱se̱ŋ Yudaa awuye e̱maŋ se̱ ke̱bware̱ko̱re̱ akyaŋ‑nɔ.