41
Yusuf peka sasoa lii nii dhèu aae Masir
Pe dꞌai dua tèu risi sa, hèia dhèu aae Masir nii. Na nii na, nèngu dhu titu ètu sebhe loko Nil. Kabèdhi laa, nèngu nèdhi sapi pidhu ngiꞌu dhu kabèbꞌu bia. Kaꞌuri ra kaleꞌe. Ra kalua nèti dꞌara loko, ka raꞌa jꞌuꞌu ètu sebhe loko èèna.
Nèbhu boe, sapi pidhu ngiꞌu dhu leo hari, kalua nèti dꞌara loko deo na. Ngiꞌu sapi sèra malaka-godꞌa. Ra titu padètu dènge sapi kabèbꞌu sèra. Hèia sapi malaka pidhu ngiꞌu sèra, dhèle aaꞌi pidhu sapi dhu kabèbꞌu sèra. Hèia dhèu aae kabèdhi, ka na marèi dènge.
Nèbhu boe ka, dhèu aae bhèjꞌi luu hari. Ka na nii hari ca tèka. Lii nii na sèmi neꞌe ka: nèngu ladhe nèdhi are pidhu huri dhu isi pènu, bhodho nèti laa are dhu subꞌu. Èle èèna ka, nèdhi hari are pidhu huri dhu isi aadꞌo, aa dhu kamale dhae-dhae sène, lèke lai ngèlu dhu pana. Ka pidhu huri are dhu isi aadꞌo sèra, dhèle aaꞌi pidhu huri are dhu isi pènu deo sa. Hèia dhèu aae kabèdhi ka nèti bhèjꞌi. Heka nèngu neꞌa kèna, nèngu dhu nii hari di.
Madꞌae aae èèna, dꞌara isi na beꞌa boe. Hèia, na paredha dhèu lasi paroa aaꞌi dhèu ai tadha dènge dhèu dꞌèlu-mèu, ètu rai Masir mai paraga dènge ne. Ka na lolo lii nii na sèra dènge si. Te ngaa dhèu èci sa bisa boe peka sasoa lii nii deo sa mi dhèu aae.
Ka mone dhu lalau dhua èi dhèu aae èèna, heka sanèdꞌe nèdhi Yusuf kèna. Hèia laꞌe peka dènge dhèu aae, aku nèngu na, “Ama! Jaꞌa mangaku sala. 10 Uru èèna, dhu ama ku nasa dènge jaꞌa, dènge angalai ku èci na, ka pamaso jiꞌi asa dꞌara bèdho, 11 mèda ca lodꞌo ka, jiꞌi dua mi nii. Èci-èci ka dènge nii na. Aa sasoa nii seꞌe, sama boe kahèi. 12 Ètu dꞌara bèdho na, abhu ana mone Ibrani èci. Kapala èmu bèdho nedhe ana mone ne, jꞌajꞌi kapala urusan ho lalau jiꞌi. Jiꞌi lolo lii nii jiꞌi dènge ne, ka na peka sasoa lii nii sèra dènge jiꞌi. 13 Nèti èèna ka, ama dhèu aae dedꞌe hari jaꞌa. Aa angalai jaꞌa na, abhu huku madhe. Seꞌe se jꞌajꞌi sama sèmi ngaa dhu ana mone Ibrani na peka.”
14 Nanene nare lii neꞌe hèia, dhèu aae pua dhèu lasi lai-lai rare Yusuf nèti dꞌara bèdho mai. Ka Yusuf pamèu iisi na, aa na gati mèdha-papake na, ka na laꞌe paraga dènge dhèu aae. 15 Ropa na dꞌai madha hèia, dhèu aae peka, “Jaꞌa nii, te ngaa dhèu èci sa reꞌa boe sasoa lii nii sèra. Te ngaa dhèu peka na èu meꞌa.”
16 Hèia Yusuf dhaa, aku nèngu na, “Ama dhèu aae. Jaꞌa èèna ka oo, keꞌa boe ngaa-ngaa kahèi. Dhoka Ama Lamatua di dhu neꞌa, ho Na peka sasoa lii nii sa, dènge lèke. Na neo peka lii dhu beꞌa mi ama dhèu aae.”
17 Hèia dhèu aae lolo ka, lii nii sèra dènge ne, aku nèngu na, “Ètu dꞌara nii èèna, jaꞌa titu ètu sebhe loko Nil. 18 Jaꞌa ladhe laꞌa na sapi pidhu ngiꞌu dhu kabèbꞌu bia, dènge kaꞌuri dhu kaleꞌe. Ra kalua nèti dꞌara loko mai, ka raꞌa jꞌuꞌu ètu sebhe loko èèna. 19 Hèia sapi pidhu ngiꞌu dhu leo mai hari. Rèngu seꞌe dhu malaka-godꞌa. Ètu rai Masir neꞌe, jaꞌa kèdhi mèka sapi dhu malaka-godꞌa sèmi èèna! 20 Dhu pamalaa jaꞌa, pidhu sapi dhu malaka-godꞌa sèra, kabèdhi laa dhèle aaꞌi pidhu sapi dhu kabèbꞌu se. 21 Sapi dhu malaka sèra dhèle aaꞌi, te ngaa ngiꞌu ra malaka taruu sèmi èèna ka. Hèia jaꞌa kabèdhi dènge ka.
22 Èle èèna ka, jaꞌa bhèjꞌi luu hari, ka nii hari ca tèka. Jaꞌa kèdhi pidhu huri are dhu isi pènu, kalua nèti laa are ca kapua dhu subꞌu. 23 Èle èèna ka, jaꞌa kèdhi hari, pidhu huri are dhu isi aadꞌo, aa dhu kamale dhae-dhae, lèke lai ngèlu pana. 24 Ka pidhu huri are dhu bèdhu sèra dhèle aaꞌi pidhu huri are dhu isi pènu sèra. Èle èèna ka, jaꞌa kèdꞌi nèti bhèjꞌi. Ka jaꞌa lolo lii nii seꞌe mi dhèu dꞌèlu-mèu seꞌe, te ngaa èci sa bisa boe peka sasoa lii nii sèra.”
25 Hèia Yusuf padhai lii, peka na, “Ama dhèu aae! Lii nii dua sèra, sasoa na dhoka èci di. Ama Lamatua peka le, mi ama dhèu aae, ngaa dhu Na neo tao. 26 Sasoa na sèmi neꞌe ka: pidhu sapi dhu kabèbꞌu, dènge pidhu huri are dhu isi pènu sèra, sasoa na, tèu dhu bècu-manèsa pidhu tèu. Sasoa ra dhoka èci di. 27 Sèmi èèna kahèi, pidhu sapi dhu malaka-godꞌa, dènge pidhu huri are dhu isi aadꞌo, sasoa na, tèu manganga pidhu tèu.
28 De Lamatua dhu peka mema le, ngaa dhu Nèngu neo tao. Èèna sama kahèi, dènge ngaa dhu jaꞌa peka deo na. 29 Ladhe bèli-camèdꞌa, ètu rai Masir neꞌe, dꞌara pidhu tèu, èdhi abhu bècu-manèsa palème rae. 30-31 Èle èèna na, heka èdhi abhu manganga dꞌara pidhu tèu. Dꞌara pidhu tèu na, manganga madèu aae. Toke èdhi abhu boe ngangaꞌa calamusi sa, ètu dedha rai Masir neꞌe. Dhèu aaꞌi-aaꞌi manganga ae titu kèna, ka ra bhèlu eele uru na dhu rèngu abhu le babècu pidhu tèu.
32 De ladhe ama dhèu aae abhu nii dua hari, sasoa na, Ama Lamatua ka dhu ator tèke. Nèbhu heka, ngaa dhu Na ator ne, jꞌajꞌi kèna.
33 Nèti èèna ka, jaꞌa manèngi sèmi neꞌe: beꞌa risi ama dhèu aae tenge dhèu dꞌèlu-mèu èci, dhu bisa tao ai-hèbꞌa laꞌa dènge beꞌa. Aa dedꞌe ne, ho ladhe-leru kabarai neꞌe dènge beꞌa. 34 Dꞌara pidhu tèu dhu bècu èèna, beꞌa risi ama dhèu aae dedꞌe hari dhèu, ho ra oru-pakaboko ngangaꞌa dhu risi eele. Ngangaꞌa dhu risi sèra, bagi mi lèmi ho tèke ca pala. 35 Ana kabarai neꞌe, hudꞌi madhutu dènge beꞌa paredha ama dhèu aae, ho pakaboko are-are dhu risi eele, nèti rae-rae ètu rai Masir neꞌe. Aa ra soli sa dꞌara soka ho jꞌaga paie. 36 Sèna ka pidhu tèu dhu manganga nèi mai te, èdhi dhu sadia le ngangaꞌa. Dènge jꞌara sèmi neꞌe, èci sa madhe boe manganga.”
Dhèu aae dedꞌe Yusuf jꞌajꞌi ai gꞌana na ètu rai Masir
37 Ropa tadèngi lii padhai lii Yusuf ne, dhèu aae dènge dhèu kapai sèra, sèmi ngaa dhu na peka dènge dhèu aae èèna. 38 Ka dhèu aae padhai lii, peka na, “Roh Ama Lamatua hia le koasa mi Yusuf neꞌe. Nèti èèna ka, èdhi abhu heka dhèu dhu risi nèti nèngu.”
39 Èle èèna ka, dhèu aae padhai lii dènge Yusuf, peka na, “Ama Lamatua peka dènge èu, ngaa-ngaa seꞌe aaꞌi-aaꞌi. Nèti sèmi neꞌe ka, heka jiꞌi ngeꞌa kèna èu neꞌe tareꞌa-reꞌa dhèu mèu. Aa mamèu èu ne, risi eele dhèu ètu mia-mia. 40 Nèti èèna ka, deo neꞌe kahèi jaꞌa dedꞌe èu jꞌajꞌi ai gꞌana jaꞌa. Sèna ka èu jꞌajꞌi dhèu kapai ètu dꞌara èmu jaꞌa. Aa ana kabarai jaꞌa nanene lii paredha èu. Dhoka jaꞌa di dhu risi nèti èu.”
41-42 Èle èèna ka, dhèu aae puru eele kadheli dhu dènge cap nèti ai na, ka na pasaluu mi ai Yusuf. Ka na padhai lii, aku nèngu na, “Dènge neꞌe ne, jaꞌa dedꞌe èu, jꞌajꞌi ai gꞌana jaꞌa ètu rai Masir.” Hèia na papake kodho madhera dhu milu èci mi Yusuf, aa na paꞌinu rate hualaa cakoko mi ladha-goro na.
43 Èle èèna ka, dhèu aae hia hari Yusuf kareta ka dua nèngu. Ka na hia dhèu lasi uuru, ho paꞌoo peka na, “We! Patalele jꞌara oo! Pahaha iisi mliu!* Dhèu kapai neo re neꞌe!” Dènge jꞌara neꞌe, dhèu aae dedꞌe le Yusuf, jꞌajꞌi ai gꞌana na ètu rai Masir.
44 Hèia dhèu aae padhai lii dènge Yusuf, peka na, “Sèmi neꞌe. Èu dhu meꞌa le jaꞌa ne dhèu aae. Te ngaa jaꞌa peka le dènge ana kabarai Masir aaꞌi-aaꞌi, peka na, ladhe èu hia boe ijin, rèngu bisa boe tao ngaa èci sa.”
45 Èle ka, dhèu aae pangare Yusuf madhutu ngara Masir, na Safnat Panea. Aa, na hia Yusuf madhèdi dènge ana bhèni èci, ngara na Asnat. Ama dhèu èmu na, ngara na Potifera. Nèngu neꞌe ka dhu jꞌajꞌi ama agama ètu dꞌara kota On. Dènge jꞌara neꞌe, Yusuf jꞌajꞌi dhèu kapai ètu rai Masir.
46 Lodꞌo na jꞌajꞌi dhèu kapai ètu rai Masir, umur nèngu 30 (tèlu nguru) tèu le. Hèia na kako palème rai Masir. 47 Ètu dꞌara pidhu tèu dhu bècu-manèsa neꞌe, oka-tedhe pènu dènge ngangaꞌa. 48 Hèia Yusuf kaboko ngangaꞌa dhu risi, ka na tèka paia si. Ètu era mia dhu na pakaboko ngangaꞌa, ètu èèna kahèi na soli asa dꞌara soka. 49 Are dhu pakaboko nare, ae titu kèna. Èci èèna ka, dènge salae ètu nebhe dhasi, ka dhèu uku rare heka.
50 Dꞌai mèka tèu manganga, dhèu èmu Yusuf, Asnat nara iisi le ana mone dhèu dua. 51 Ka Yusuf padhai lii, peka na, “Ama Lamatua tao jꞌara neꞌe, sèna ka pabhèlu jaꞌa nèti jꞌajꞌèra dhu lodꞌo jaꞌa kalua nèti dꞌara èmu ama ku.” Nèti èèna ka, ana uuru, na pangare ne Manase (dhu sasoa na ele boe ‘bhèlu’).
52 Lodꞌo na abhu ana ka dua, na padhai lii hari, peka na, “Jaꞌa abhu jꞌajꞌèra ae dꞌai seli ètu era neꞌe. Te ngaa sasue dènge ladhe-leru Ama Lamatua ka, jaꞌa abhu ana ètu neꞌe.” Ka na pangare ana neꞌe Efraim.
53 Nèbhu boe ka, èle pidhu tèu dhu bècu-manèsa na. 54 Aa pidhu tèu manganga madèu dꞌai kèna, sama sèmi dhu uru èèna Yusuf peka le. Ètu era leo, dhèu manganga le. Te ngaa rae-rae ètu Masir ngangaꞌa ae era. 55 Te ngaa nèbhu-nèbhu, kabarai Masir manganga kahèi. Ka lasi asa dhèu aae ho ra manèngi ngangaꞌa. Aa dhèu aae pua si lasi asa Yusuf, sèna ka ra madhutu paredha Yusuf.
56 Te ngaa rai manganga ètu mia-mia asa tabha, toke dꞌai rae-rae ètu rai Masir. Nèti èèna ka, Yusuf bhoke aaꞌi soka ngangaꞌa sèna ka pahie dènge dhèu Masir. 57 Lula manganga ae titu kèna, ka dhèu nèti mia-mia mai hèli ngangaꞌa ètu Yusuf ètu rai Masir.
* 41:43 Lii Ibrani dhu asli, sasoa na bisa ‘pacudꞌu’, do ‘pakabua’ kahèi. 41:45 Ngara kota On madhutu lii Yunani, ‘Heliopolis’. 41:52 Ètu dꞌara lii Ibrani, Efraim sasoa na ‘abhu ana’, do ‘rai hèu mèngi’, do ‘asa ae’.