Ngani jammbone chijijaandikwe na
Amatayo
Nnongolelo
Gagabhile mu chitabu
Nnongolelo gwa Ngani Jammbone handa chijijaandikwe na Amatayo nga chimo nkati ja hitabu ncheche mu lilagano liyono hiikongolela umomi gwa Ayesu Kilisito. Kila chimo chabhe chikemwa “Injili,” yakubhee maana gakwe nga “Ngani Jammbone,” Hitabu heyo hikajandikwa na Amatayo, Amaluko, Aluka, na Ayohana baada ja kujomoka Ayesu.
Akaachomi bhajingi ngaimanyanga lii Injili jikajandikwa na Amatayo, nambo komboleka jikibha muuda teno kubhandikila na yaaka 60 pabhakabhelekwa Akilisito. Kabhele, ngamanyika mahali pajikajaandikwa, nambo bhandu bhajingi bhaganikianga kubhee jikajandikwa konokwe chilambo cha Palesitina na hata mu chilambo cha ku Yelusalemu.
Bhabhakajandika chitabu chenjeni nga Amatayo, bhabhakibha atocha kodi kabula ja Ayesu kwaajopa bhabhee anapunji bhabhe. Lina lyengi lya Amatayo bhakemitwa Alawi. Amatayo bhakibha bhamo bha akaandundame komi na bhabhele na bhakajandika kwa akaachomi bha Bhayahudi. Jenjeni jikomboleka kubhonekana kwa kubhujila muno kupunda yaaka ya 60 ya Majaandiko ga lolo.
Amatayo bhakapala kulangia kubhehe Ayesu nga Amasiha, Akomboi bhabhaagulikwe na Annoongo, yakubhee bhakalondolekwa nnani jabhe. Amatayo kabhele bhakajandika ngani hijingi nnani ja Umwenye gwa Annoongo. Bhayahudi bhakalolekeanga Amasiha bhabhee Amwenye bha kutandaha chilambo. Amatayo bhakakongolela maha kwa kugalambua maganikilo gabhenji kwa kongolela umwenye gwa Mboomo ja Annoongo.
Ngani Jammbone nga chammbone kujemeka mu Lilagano liyono ligongo chitendakubhujila hikubho hiiibhile mu lilagano lya lolo. Chitendakulondanika malagano gabhele. Akaachomi kabhele bhakongolile kubhee labuda Amatayo bhakibha bhatendita kujiiga namuna ja kujandika hitabu ya Amusa, yakubhee nga hitabu nhano ya kujemeka ya Lilagano lya lolo. Injili ja Ayesu palitombi 5-7 gakomboleka kulinganikwa na Annoongo kwaapekea Amusa Malagilo. Ngombokelo ja Tolati 19:3-23:33
Gagabhile Mu chitabu
Amatayo bhajijemeka Ngani Jammbone kwa kongolela nnani ja kubhelekwa kwa Ayesu Kilisito na kujemeka kwa lihengo lyabhe, mu chula ja 1-4.
Pabhakajomola genago Amatayo bhakongolela lihengo lya Ayesu na majigano gabhe, mu chula ja 5-25.
Chehemu ja kujomolekea ja Ngani Jammbone handa chiikajandikwa na Amatayo jilangia chikubho chikolongwa muno cha kujomoka na kuyoka kwabhe Ayesu, mu chula 26-28.
1
Chilagwa cha Ayesu Kilisto
Aluka 3:23-38
Gangani nga mahina ga chilagwa cha Ayesu Kilisto, mwana bha Adaudi na mwana bha Aaibulahimu, Aaibulahimu bhakaabheleka Aisaka, na Aisaka bhakaabheleka Ayakobo, na Ayakobo bhakaabheleka Ayuda na akaanung'una bhabhenji, Ayuda bhakaabheleka Apelesi na Azela yakubhehe anyongo bhabhenji bhakibha Atamali, na Apelesi bhakaabheleka Ahesilomu, na Ahesiloni bhakaabheleka Aalamu. Aalamu bhakaabheleka Aaminadabu, na Aaminadabu bhakaabheleka Anashoni, na Anashoni bhakaabheleka Asalumoni, Asalumoni bhakaabheleka Aboazi, na anyongo bhabhe Aboazi bhakibha Alahabu, Aboazi na Alutu bhakiabhanga akaabhelei bha Aobedi, na Aobedi bhakaabheleka Ayese,
Ayese bhakaabheleka amwana yakubhehe bhakibha Amwenye Adaudi. Adaudi bhakaabheleka Asolomoni, yakubhehe anyongo bhabhe nga bhenibhala bhabhakibha hanu bha Aulia. Asolomoni bhakaabheleka Alehoboamu, na Alehoboamu bhakaabheleka Aabiya, na Aabiya bhakaabheleka Aasa, Aasa bhakaabheleka Ayehoshafati, na Ayehoshafati bhakaabheleka Ayolamu, na Ayolamu bhakaabheleka Auzia, Auzia bhakaabheleka Ayotamu, na Ayotamu bhakaabheleka Aahazi, na Aahazi bhakaabheleka Ahezekia, 10 Ahezekia bhakaabheleka Amanase, na Amanase bhakaabheleka Aamoni, na Aamoni bhakaabheleka Ayosia, 11 Ayosia bhakaabheleka Ayekonia na akaanung'una bhabhenji. Gono gukibha muda Bhayahudi chibhakakumukanga kuhamilanga ku Babeli. 12 Bhayahudi pabhakibhanga kuubhanda ku Babeli, Ayekonia bhakaabheleka amwana Ashelitieli, na Ashelitieli bhakaabheleka Azelubabeli, 13 Azelubabeli bhakaabheleka Abiudi, na Abiudi bhakaabheleka Aeliakimu, na Aeliakimu bhakaabheleka Aazoli, 14 Aazoli bhakaabheleka Azadoki, na Azadoki bhakaabheleka Aakimu, na Aakimu bhakaabheleka Aeliudi, 15 Aeliudi bhakaabheleka Aeleazali, na Aeleazali bhakaabheleka Amatani, na Amatani bhakaabheleka Ayakobo, 16 na jonojwe Ayakobo akaabheleka Ayusufu, na habha Ayusufu akibha hangwana bhabhe Amalia, na habha Amalia nga jwakaabheleka Ayesu, bhakemitwa Kilisto. 17 Bahi, penapo kukabhehe na ibhelei komi na ncheche kubhoka Aaibulahimu mpaka Adaudi, ibhelei komi na ncheche kubhoka Adaudi mpaka Bhayahudi chibhakatolekwa akaabhanda ku Babeli, na ibhelehi komi na ncheche kubhoka kutolekwa akaabhanda mpaka muda gwa kubhelekwa kwa Kilisto.
Kubhelekwa kwa Ayesu Kilisto
Aluka 2:1-7
18 Bahi, kubhelekwa kwa Ayesu Kilisto kukabhehe henela, Amalia anyongo bhabhe Ayesu bhakibha bhalombwite na Ayusufu. Nambo bhakibha tangu bhakakongana na kutama pamo handa analome na haikege, Amalia bhakabhonekana bhabhi na chitumbo kwa uwecho gwa Mboomo ja Annoongo. 19 Kwa kubhehe Ayusufu nga hanalome bhabhakibha bhaalombite Amalia bhabhakibha amundu bha majendelo gammbone, bhangapala kwaalekela honi palundwaje, henela bhakapala kwaaleka kwa kuchiiya. 20 Pabhakibha tangu bhatenda kuganikia ngani hejo, antumichi bha kumahunde bha Hangwana bhakaabhokela mu agamii, na kwaalobholela, “Ayusufu, amwana bha Adaudi, nkotokujogopa kwaapetula Amalia bhabhe hanu bhinu, maana gakwe bhatekola chitumbo kwa uwecho ga Mboomo Ja Annoongo. 21 Na bhenabho bhapakuchijogola mwana mwanalome, mpakunkema lihina lyabhe Ayesu, maana gakwe bhenabho nga bhapakwabhohanga bhandu bhabhe mu mabhou gabhenji.” 22 Bahi, genego goha gapitila ili likweele lyela lilobhe lya Hangwana lilikalongelwa kwa ndela ja alondohi kubhee, 23 “Mwaali bhangaamanya analome bhapakola chitumbo na bhapakubheleka mwana mwanalome, na bhenebho bhandu bhapakwaakema liina Aemanueli” Maana gakwe, “Annoongo pamo na tweenga” 24 Henela, Ayusufu bhakajimuka kubhoka mu lugono na bhakatenda handa antumichi bha kunani kulihunde bha Annoongo chibhakaalobholela, bhakaapetula Amalia kubhee hanu bhabhe. 25 Nambo Achupu bhangatyanga nabho Amalia mpaka chibhakachijogola mwana mwanalome, na bhenabho Achupu bhakaapekea amwana bhenabho lihina lyakwe Ayesu.