47
Jacob te vautoa a Pharaoh, na vunaghi haba i Egypt
Ma Joseph te righimatana Pharaoh, me ghaghua vania, “A tamagu maira na lei hoghogu udolu iani tua. Tara sania mai tua Canaan. Ara nighi mai kolu tua didira na lei sheep mana lei volivoli, maighi didira na lei lologho udolu, ma gaira tara ghahara tua itaeni tana bona i Goshen.
Ma Joseph te lavia ara lima ma lei hoghona me va tatera vania Pharaoh. Pharaoh te huatira me ghaghua vanira, “?Na hava na lutumiu?”
Ma gaira tara bosatughu vania, “Ighai ke na vure righitaoni sheep, vaghara na lei vaivarimami. Ighai tai mai ge kai mai ghahaghai iani Egypt, na pukuna na ngengere te sule ngangata me taho tua siki buburu maumauri vanira nimami na lei maumanu vola i Canaan. Ighai tai nongia nimua na lulubati ge kai ghahaghai tana bubulo i Goshen.”
Ma Pharaoh te ghaghua vania Joseph, “A nimua na binaboli tara mai kabu kolugho tua iani taeni, ighoe tua ko vilia ivei na bona vaghana te liona ge kara ghahara igaa. Hera na bona i Goshen ke, te uto vulei na lei bona soko iani Egypt. Ma ge siki sakai tadira ke loghoa na balu ghilala uto [te keha] ke, ko talura me ke righitaonighi vaniu ghua nigua na lei maumanu vola.”
Mi murina keri, a Joseph te ghoi lavia a tamana, a Jacob, me va tatea vania a Pharaoh. Ma Jacob te vautoa na vunaghi haba. Ma Pharaoh te huatia Jacob me ghaghua, “?Ara righia na niulumu tua itaeni ighoe?”
Ma Jacob te bosatughu vania Pharaoh, me ghaghua, “Inau tu vola saravighi tua sakai hangalatu tolu hangavulu (130) na niulugu itaeni. Na lei niulu raeni tara vahola vaniu, hauva, mi nau tu mua haulaghi vaghara mua na subona itadira na lei vaivarigu tara padi tua.” 10 Ma Jacob te ghoi vautoa sono a Pharaoh inaghona ge tona sania.
11 Ma Joseph te vilia na bona te uto vulei na lei bona soko i Egypt, na bubulo i Rameses, vanira tamana maira na lei hoghona ge kara ghaha igaa, taonia nina na vevetena a Pharaoh. 12 Ma Joseph te vetena ghadira vanga vaa tamana maira na lei hoghona kolura nina binabolidira tana bona i Goshen, tana kasekase/kaekage ke manadira [rana lei daledira.]
A nina huhuli a Joseph ilokani lei niulu ni ngengere
13 Mi tana lei bongi raini, na ngengere te sule ngangata tua, keri ke e taho na vanga, ma rana vure ni Egypt mi Canaan talighu, tara lugu ni vitoli. 14 Ma Joseph te vahikolui na lei rongo ilokani Egypt mi Canaan talighu tara nighi mai pelu koni/vanga, me va talugonighi tana vale ni (talugoni/righitaoni na lei totobo uto/nilau) ta Pharaoh. 15 Mi tana bona na lei vure ni Egypt mi Canaan tara mua loghoa tua siki rongo, agaira tara mai sono ta Joseph mara tangitangi vania ge ke hera na vanga, mara ghaghua vania, “Ai mua loghoa tua siki rongo ighai, hauva, mo ko heghai ghamami vanga mai sono, e mua uto ge kai nia mate ni vitolo.”
16 Ma Joseph te bosatughu vanira, “Na pukuna tau soni sokoi tua nimiu na lei rongo ke, kau heu mai nimiu na lei maumanu vola, mi nau ku hea ghamiu na vanga ke vaghaa na tughu veioli.” 17 Ma gaira tara vahea Joseph didira na lei maumanu vola na vatei tutughu ni vanga. Me mua daro ni bona mua ka, mana lei maumanu vola tara vaghai na lei horse, rana sheep, rana goat, rana buluka mana lei donkey ni Egypt talighu ka, te logho udolui tua a Pharaoh. Mara tangomana vamua na pelu vanga na niulu vaghana keri.
18 Mi tana niulu murina na niulu vaghana keri ke, gaira tara ghoi mai sono Joseph, mara bosa vania, “E taho tua so nimami na rongo ighai, ma nimami na lei maumanu vola to logho udolui tua. Ai mua loghoa tua siki totobo ke ghana pulohia itamami, na lei hulimami maighi nimami na lei bona/pari vamua. 19 ?Eghua ge kai mai mate tana matamu? Ko pelua na volamami maighi na lei parimami, mi ghai kai nina na tinoni lutu a Pharaoh, ma gaia te loghoi nimiu na lei pari. Ko heghai mai vamua na vanga ge kai vola, ge ke bei [ohua/aroha] na lei pari.
20 Ma Joseph te pelu udolui tua na lei bona ilokana i Egypt talighu vania a Pharaoh. Eo, na lei vure ni Egypt udolu tara hunului vania Pharaoh didira na lei bona i subasuba na pukuna te sule na ngengere. Ma Pharaoh te loghoi didira na lei pari udolu. 21 Keri ke, na lei vure udolu ni Egypt tara vuha nina tinoni ni lutu vania Pharaoh. 22 Didira na lei bona vamua na lei mane sukaghi ge mua pelui na pukuna a Pharaoh te hera ghadira na vanga tughu [bongi/vula]. Na pukuna keri, tara mua sabiri didira na lei bona.
23 Ma Joseph te bosa vanira na lei vure, “Kau righia, inau tu pelughau tua, maighi nimiu na lei bona vania Pharaoh. Inau ku vaheghau na lei vuavua, ge kau subasubai lei nimiu na leghai. 24 Mi tana bona kau siosio ke, e limani (1/5) ta nimiu na lei siosio kau vahea Pharaoh. Kau lavighi ara vatini na lima (4/5) kara vanighau heghemiu, maia niulu ke mai nagho. Maia ghua na ghamiu vanga vanighau, ma nimiu na binaboli.”
25 Ma gaira tara ghaghua vania, “Ighoe to volaghai! Aghe vunaghi, ighai kai liona ge ko togotogo vanighai. Mi ghai kai na lei seka vania Pharaoh.” 26 Keri ge Joseph te talua a sakai na vetena i lokana Egypt talighu, ge a Pharaoh ke loghoi mughua e limani na tunuva (1/5) tana lei subasuba soko tara subai. Na vetena eni te loghoa na maana itaeni. Rana lei mane sukaghi vamua ge kara taho tana hevei ni tunuva vaghana eni, na pukuna a Pharaoh te mua lavighi didira na lei bona.
Nina nongia sosoko Jacob
27 Mana lei vure ni Israel tara ghahara tua tana bubulo i Goshen i lokana Egypt. Mete mua daro ni bona mua imurini na lei niulu raini, agaira tara vuivuni ni sepalaghi tua ikakeri, mana subodira te totolo minamina ngangata. 28 Ma Jacob te vola me kabu ara hangavulu vitu na niulu i Egypt, imurina te sara igaa. Keri ke, ma gaia te vola saravighi ara sakai hangalatu vati hangavulu vitu (147) na niuluna ge mate. 29 Mi tana bona te dutu na bona ni mateana, agaia te holoa mai tatana na dalena, a Joseph, me ghaghua vania, “Ge ko loghoa na liouto koukolu itagua ke, ko papari dato sule ngangata vaniu, ge ko talumavaa mo ko taonia nigua na ghanaghana eni, a nigua na nongi sosoko vaniamu. Ko bei tavughiu gea ilokana na butonikomu iani Egypt. 30 Tana bona ku mate ke, ko lavi rughuhoruu sania na butonikomu iani Egypt, mo ko tavughiu ililighidira na lei vaivarigu.” Ma Joseph te baubahu ge ke nea te vaghaa. 31 Ma Jacob te kurutia sono me ghaghua, “Ko papari ge ko nea te vaghaa!” Ge a Joseph te papari/vahea a nina na baubahu. Ma Jacob te holoutoa God igaa tana [vatei koli/malei ghime.]*
* 47:31 tana [vatei koli/malei ghime Na rongorongo haulaghi tana leu ni Greek (LXX) te loghoa, “tana bona te varava tana totoghona.”