6
Na huahuati taonia na Sabbath
(Matthew 12:1-8; Mark 2:23-28)
Ta sakai na Sabbath,* Jesus kolura nina vaovarongo tara tona haliu lokana na leghai ni wheat, mara nina vaovarongo tara bihui na balu vavanga ni wheat, mara ghadai tana limadira, ge ra ghanighi.+ Na balu Pharisee tara righira, ge ra ghaghua, “?E ghua ge au gonia na hava te mua talana na vetena ni Sabbath?”
Jesus te bosa vanira me ghaghua, “Au bosa te vagha tau mua idumia na hava te gonia David na vunaghi haba ma rana lei kulana tara vitolo. A David te haghe tana Baebale tapole Tabu nina God, me holaa na berete tabu, na manesukaghi vamua ke ghania. Gaia te ghania me hera na lei kulana mara ghania. Hauvaa ma God te mua rutu vania David.” + Ma Jesus te bosa sosoko vanira, “Inau, na Dale Tinoni tu loghoa na maana ge ku bosa vanira na vure na hava kara tangomana na goniana tana Sabbath.”
Jesus te kisu vola tana Sabbath
(Matthew 12:9-14; Mark 3:1-6)
Ta ghoi sakai na Sabbath keha ghua, Jesus te haghe ta sakai na vale kokoeliulivuti ni Jew me tarai gaa, ma sakai na mane te labe na lima madolona. Agaira rana Pharisee ma rana manetarai ni vetena nina Moses tara vatoghaa a Jesus ke kisu volaa tana Sabbath pe taho. Ge ke kisu volaa ke, agaira tara gonidila tua na huruana. Ma Jesus te diki ghilalaa tua, na hava tana liodira. Me bosa vania na mane te labe na limana me ghaghua, “Ko mai tughuru iani!” mana mane te tughuru gatu. Ma Jesus te bosa vanira me ghaghua, “Inau ku huatighau. ?E vetena so ge ka hahanga pa ka totoro tana Sabbath, ka volaa siki sakai pa ka dikalaa?” 10 Soko, gaia te rei kolili va tadira, ge bosa vania na mane te labe na limana, “Ko hau datoa na limamu!” Mana mane te nea te vaghaa, ge uto na limana. 11 Tana bona rana Pharisee mana manetarai ni vetena nina Moses tara righia, ma gaira udolu te vonughira na rutu sule ngangata, mara padapada ighobudira heghedira ivei kara nea Jesus.
Jesus te vilira rana Manevetena
(Matthew 10:1-4; Mark 3:13-19)
12 Tana sakai na bongi pile bona imurina vamua, Jesus te dato tana ghotu me va kokoeliulivuti bongi haghi ga vania God. 13 Mi ropo ghana, ge holora nina vaovarongo udolu mai tatana me vilikehara ra hangavulu rua itadira, me holora nia rana manevetena. 14 Simon te vatua nia Peter, ma Andrew hoghona, James ma John, Philip ma Bartholomew. 15 Matthew ma Thomas; James dalena Alphaeus, Simon tara holoa nia na Zealot, 16 Judas dalena James, ma Judas Iscariot ke peroa Jesus.
Jesus te tarai me kisu
(Matthew 4:23-25)
17 Ma Jesus te sughi horu mai tana ghotu kolura nina manevetena me tughuru tana nanata. Tana bongi eni subo nina vaovarongo kolura na vure subo tara talighutia. Mana vure subo igaa tara va mai Jerusalem, me subo na lei komu tana bubulo i Judea, mana balu tara va mai ilauni lei komu i Tyre mi Sidon. 18 Gaira tara mai ge kara varongohia Jesus, mara liona ge ke kisura tana lei sopa vahaghidira. Ma rahei ghua te dikalara na lei tidalo dika, Jesus te kisu volara. 19 Mana lei vure tara tabotabo ge kara habetia, na pukuna nina maana God te rughuhoru mai tatana me vola udolura.
Na togotogo mana dikalio
(Matthew 5:1-12)
20 Ma Jesus te vaevanera va nina vaovarongo, ge taraira me ghaghua,
“God ke vautoghau ighau tau bona,
na pukuna a nimiu na kinakabuna God.
21 God ke vautoghau ighau tau vitolo itaeni,
na pukuna ighau kau mahu nimiu ikise.
God ke vautoghau ighau tau tangi itaeni,
na pukuna ighau kau nia kiakia na togotogo.
22 God ke vautoghau ighau, tara nighau sika na lei tinoni,
tara kanahaghinighau, pasapasaghau, mara koengeleghau, na pukuna inau na Dale Tinoni.+
23 Kara neghau iga te vaghaa keri ke, kau togotogo ma kau rivurivu,
na pukuna na taba sule te gonidila vanighau tua i kokou.
A keri na nilabu tara nei rana lei vaivarimiu vanira rana lei prophet mai dania.+
24 Vatei aroviamiu ighau tau loghorongo itaeni,
na pukuna tau lavia tua nimiu na togholuvu.
25 Vatei aroviamiu ighau tau mahu tua itaeni,
na pukuna ighau kau vitolo.
Vatei arovimiu ighau tau kiakia itaeni,
na pukuna ighau kau tangi ma kau ngangaraha.
26 Vatei aroviamiu ighau tara bosautoghau na lei tinoni taeni,
na pukuna na lei vaivaridira tara nera ghua tua igaa na lei prophet sorisori mai dania, ma God te torora.
Dolovira rana kana
(Matthew 5:34-38; 7:12)
27 “Mi nau tu bosa vanighau, ighau tau rongoviu mai, kau dolovira ghamiu na kana, ma kau lutu uto vanira rahei tara nighau sika. 28 Kau vautora rahei tara bosadikalaghau, ma kau kokoeliulivutira rahei tara vahaghitailighau. 29 Ke tapoa na levu ni ngoramu siki sakai ke, mo ko hea na levu ngora me ke tapoa. Me ke lavia a nimua na tivi a siki sakai ke, mo ko hea ghua nimua na pupulu. 30 Kau vahera na keha na hava tara nongighi tamiu, mana hava tara lavikeha itamiu ke, ma kau bei nongiolia gea. 31 Kau nea vanira na keha na hava tau liona kara nea vanighau.+ 32 “Ge kau dolovira vamua rahei tara dolovighau ke, mana hava na uto ia kau sodoa igaa God ke mua vautoghau, na pukuna hughu rana tangohahi tara dolovira so arahei tara dolovira. 33 ?Te vagha eni ke, kau lutu uto vanira vamua rahei tara lutu uto vanighau ke, na hava na uto ia kau sodoa igaa? God ke mua vautoghau na pukuna hughu rana tangohahi tara nea te vaghaa. 34 ?Ma ge kau holakau itadira tara tutughuoli vanighau ke, mana hava na uto ia kau sodoa igaa? God ke mua vautoghau, na pukuna hughu rana tangohahi tara holakau itadira rana tangohahi tara ghilala ge kara lavi olia na talukau te manana taonia didira hevei.
35 “Kau dolovira ghamiu na kana, ma kau gehegehe uto vanira! Kau vahera na lei totobo ma kau bei ghanaghana kara tughuolighi vanighau. Keri vaho ge kau lavia na tabamiu ikokou ke sule au vaa, ge ighau kau dalena God te haba i kokou. Agaia te liodolovira arahei tara mua holoutoa gaia, maira rana tangohahi. 36 Kau veiarovi te vaghaa gaia God, tamamiu i kokou te veiarovi.
Bei detera rana keha
(Matthew 7:1-5)
37 “Bei detera rana keha, ge God ke bei deteghau ghua. Bei hurutabora rana keha, ge God ke mua hurutaboghau. Kau talukehai na paludira rana keha, ge God ke talukehai vanighau ghua na palumiu. 38 Kau hevei vanira na lei tinoni ke, ma God ke heghau ghua. A nimiu na hevei ke ghoi oli gatu itamiu, ke vaghaa na subona na hava tau nia hevei tua. God ke nia hevei togotogo te vaghaa na tinoni ke vonulaghinia na bosi me vuha kolava. Na kakage te vagha kau nea vanira na keha, gaia na kakage God ke nea vanighau ghua.”
39 Ma Jesus te bosaa vanira na bosa vavaghaha eni, “?Ivei tea? ?A sakai na tinoni rorodo ke tangomana so na huliana sakai na tinoni rorodo? Taho! Geva gaira udolu koro tumuhoru tana gilu.+ 40 Na vaovarongo te mua haba vulea ahei te tarai. Mana vaovarongo ge te ke lutu laga ke, mi geva ke vaghaa ghua ahei te tarai.+ 41 ?Me ghua ge o nia sarautu, ighoe na vulogo tana matana hoghomu, ge toko mua nia sarautu na bubulo ni ghai tana matamu heghemu? 42 ?Ivei tea, ge o bosa vania hoghomu mo ghaghua, ‘Mai mu ku lavikehaa vanigho na vulogo tana matamu,’ ge toko mua tangomana na vaevane kaleana na bubulo ni ghai tana matamu heghemu? To sori ghoe! Ko diki lavikehaa ghua na bubulo ni ghai tana matamu ighoe, keri vaho ge ko vaevane uto, mo ko tangomana na lavikehaana na vulogo pile kikia tana matana hoghomu.
43 “Na ghai uto ke mua tangomana na vahuana na vavanga dika, mana ghai dika ke mua tangomana na vahuana na vavanga uto. 44 Na ghai ta ghilalaa nia na vavanga te vahua. Na vuavua ni ghai uto te mua tangomana na puputu tana karukaili. 45 Te vagha eni ke, na tinoni uto te loghoa na nilabu uto, te va rughuhoru mai tana toba te uto, mana tinoni dika te loghoa na nilabu dika, te va rughuhoru mai tana toba te dika. Na hava tua na bosa uto pana dika te horu mai tana manga te tatea na utona pana dikana na toba.+
Rua na mane kisuvale
(Matthew 7:21-27)
46 “?E ghua ge au holou nia, “Lord” ma au mua taonighi na hava tu bosai? 47 Inau ku tughunia vanighau, ivei te vaghaa, ahei te mai tagua, me rongovighi nigua lei bosa ni tarai. 48 Gaia te vagha na tinoni te kisua na vale tana pari ngutu te pukulaghi tana vatu i borona. Tana bona te mai na tave ni beti sule me labua na vale, me mua tumu, na pukuna te kisu ngasilia. 49 Ma ahei te rongovighi na bosagu, me mua taoniu te vaghaa na tinoni te kisua na vale, me mua ghelivaghinia tana pari ngutu. Mi tana bona te mai na tave, me labua na vale keri, ge dudura, me kokovo horu.”
* 6:1 Sabbath na bongi aheahe ni Jew, tana Sarare. + 6:1 Eruani Vetena 23:25 + 6:4 1 Samuel 21:1-6; Buka Vetena 24:9 6:15 Zealot na mane te liona na ghurukehaadira na vure ni Rome ge kara bei vunaghi pungisira gea rana Jew. + 6:22 1 Peter 4:14 + 6:23 2 Vavata 36:16; Gehegehedira 7:52 + 6:31 Matthew 7:12 + 6:39 Matthew 15:14 + 6:40 Matthew 10:24-25; John 13:16; 15:20 + 6:45 Matthew 7:16-20; 12:33-35