14
Tara kenea na halautu ni mateana Jesus
(Matthew 26:1-5; Luke 22:1-2; John 11:45-53)
Erua na bongi i naghona na Gougonu ni Lovovule*, mana Gougonu ni Berete Gulu, na lei manesukaghi kamanagho mana manetarai ni vetena nina Moses, tara kenea ivei kara nea, ge kara loti poloa ma kara matea Jesus. Ma gaira tara ghaghua, “Ka bei nea tana bona ni gougonu, na pukuna kara gunaguna gea na vure subo.”
Na vaivine te siusiua Jesus i Bethany
(Matthew 26:6-13; John 12:1-8)
Jesus te ghaha tana valena Simon i Bethany, na mane te marabu oli mai tana kuhu. Mi tana bona tara sopou horu ni vanga, sakai na vaivine te haghe mai. Gaia te holaa na popo vatu tara holoa nia na alabaster, te vonughia na kokolo uruurua te dato ngangata na matena. Agaia na vaivine te hangavia, me kovalaa tana uluna Jesus. Balu itadira tara righia, mara rutu vania na vaivine. Mara ghaghua heghedira, “?E ghua ge sonileaa na kokolo? Na kokolo uruurua keri te dato ngangata na matena, ge teke nia sabiri ke, me ke holaa iga na rongo te sule, me ke tuvalira nia rana bona.” Kakeri ge ra koehorua na vaivine.
Vaho ge bosa vanira Jesus, me ghaghua, “Kau sania iga, na pukuna te gonia na totobo te uto. Ighau kau tangomana na hangaadira rana bona, ivei na bona ia kau liona. Na pukuna tara ghahara haia itamiu. Mi nau ku mua ghaha kolughau ke daro ni bona.+ Na hava te gonia na vaivine eni ke na totobo te uto, te gonidilaa na huligu vania na bekuagu. E utuni inau tu bosaa vanighau nia eni, mi tana bona kau ladavaghinia na Rongorongo Uto tana maramana talighu, mana gehegehe te nea na vaivine eni, ke nia lada ghua, na vatei ghanaghana oliana nia.”
Judas te tala ge ke peroa Jesus
(Matthew 26:14-16; Luke 22:3-6)
10 Judas Iscariot, gaia sakai itadira ra hangavulu rua na manevetena, te tona itadira rana manesukaghi kamanagho, me bosa vanira ge ke peroa Jesus. 11 Mi tana bona, rana manesukaghi kamanagho tara rongovia eni, agaira tara togotogo ngangata. Mara baubahu vania ge kara vahea na rongo. Mete vuni kakeri, gaia te vuivunia, na keneana ivei ke nea ge ke lubatia Jesus tana limadira.
Na vanga nulavi sosoko
(Matthew 26:17-25; Luke 22:7-14; John 13:21-30)
12 Mi tana vuivuni ni bongi, ge kara ghania igaa na berete te taho iga na yeast, rana Israel tara matea na dale sheep vaolu, na vatei vanga tana Gougonu ni Lovovule. Ma rana vaovarongo tara huatia Jesus, “?Ivei to liona, kai va gonidilaa iga, ka ghania na vanga nulavi ni Lovovule?”
13 Ma Jesus te bosa vanira erua nina vaovarongo, me ghaghua, “Koro tona tana komu sule i Jerusalem. Mi tana bona koro sara iga ke, igeva koro topoa na mane te hungia na popo ni beti. Koro saritaonia. 14 Agaia ke va haghe tana vale. Vaho ge koro topoa na puku vale, mo koro huatia nia na voki, ka ghania ga na vanga ni Gougonu ni Lovovule. 15 Gaia ke lavi dato ghau, ge koro righia na voki te gonidila tua. Mi kakeri koro gonidilaa iga na vanga.”
16 Rogaira toro tona, moro righia na lei totobo te vaghaa te bosai vanira tua Jesus. Vaho ge ro gonidilaa iga na vanga.
17-18 Mi tana bona Jesus marana nina manevetena tara vanga koukolu tana nulavi keri. Gaia te bosa vanira, “Sakai tamiu te vanga koluu itaeni, agaia ke perou.” +
19 Mi tana bona Jesus te bosaa keri, nina manevetena tara dikalio. Mara sopa ghaghua vania Jesus, “?E mua inau ku perogho?”
20 Ma Jesus te bosa tughu vanira, me ghaghua, “Sakai itamiu, te vanga koukolu itagua tana popo.” 21 Ma gaia te bosa vanira ghua te vagha eni, “Inau na Dale Tinoni ku mate te vagha tara gerea tua tana gegere tabu. E vatei aroviana na tinoni keri, te lubatiu vanira ghagua na levunimate. E uto vania va ge kara bei vahua mai tana maramana, na pukuna gaia ke topoa na totoro te au vaa.”
Jesus te vuivunia na vangatabu
(Matthew 26:26-30; Luke 22:14-20; 1 Corinthians 11:23-25)
22 Mi tana bona tara vanga, Jesus te holaa na berete, me holoutoa God. Me ngitia, me vahera nina vaovarongo, me ghaghua, “Tabea, ghania! Aeni na huligu.”
23 Keri ge tabea na seu, me bosautoa God, me vahera nina manevetena, ma gaira udolu tara inu iga. 24 Ge ghaghua, “Aeni gaia na ghabugu ke tave vanighau ma vanira tara subo, me ngasilia nina baubahu God, vanira nina vure.+ 25 Inau tu bosa utuni, inau ku mua ghoi inuvia ghua na wine eni, ritini na bona keri ke sara mai, ku inuvia na wine vaolu tana kinakabuna God.’ ”
26 Vaho ge ra lingea na linge ni holoutoana God, mara rughuhoru tona tana ghotu ni Olive.
Jesus te bosadilaa, a Peter ke nia hughu
(Matthew 26:31-35; Luke 22:31-34; John 13:36-38)
27 Ma Jesus te ghoi bosa vanira ghua me ghaghua, “Ighau udolu kau havukaghi ma kau saniu heghegu, te vagha te bosaa na gegere tabu,
‘God ke labumatea na mane righitaoni sheep, mana lei sheep kara havukaghi kolili.’ +
28 Mi tana bona inau ku tughuruoli mai tana mate, inau ku diki tona, ku idevighau va tana bubulo i Galilee.” +
29 Ma Peter te bosa vania me ghaghua, “Sakai vamua gaira na lei vaovarongo kara sama sanigho, mi nau ku mua tangomana na sama saniamu.”
30 Ma Jesus te bosa vania Peter me ghaghua, “Inau tu bosa utuni vanigho, geva tana bongi eni, ke mua rua mua na tangiana na kokoroko, mi ghoe ke tolu tua na niagu hughu, ko bosaa, to mua ghilalau!”
31 Ma Peter te bosa sule vania me ghaghua, “Sughua ku ba nigho mate kolugho, mu ku mua bosaa tua, ‘Tu mua ghilalagho!” Ma gaira udolu rana vaovarongo tara bosa ghua te vaghaa.
Jesus te kokoeliulivuti i Gethsemane
(Matthew 26:36-46; Luke 22:39-46)
32 Ma Jesus kolura nina vaovarongo tara sara tua tana bona tara holoa nia Gethsemane, ge bosa vanira me ghaghua, “Kau sopou iani, mi nau ku va kokoeliulivuti.” 33 Ma gaia te lavira Peter ma James ma John kolua. Jesus te vuivuni ni dikalio ngangata tana hava ke kalea. 34 Ma gaia te bosa vanira ara tolu na vaovarongo, “Na dikalio te sule ngangata itagua, me dutu ni mateagu. Kau kabu iani, ma kau dai.”
35 Agaia te sakusakutua keha pile, ge poghotao me kokoeliulivuti, “Tamagu, ge teke ba tangomana ke, mo ko bei lubatiu gea tana vahaghitaili eni. 36 Tamagu, taho siki totobo ke vahola vanigho. Ko bei lubatiu gea ge ku vahaghitaili te vagha eni. Ma sakai vamua, ko bei taonia gea na hava tu liona inau, mana hava vamua to liona ighoe.”
37 Ma Jesus te pulohi mai tadira ra tolu nina vaovarongo me righira tara maturu, ge bosa vania Peter, “?Simon, to maturu so? ?Ivei tea, ko mua tangomana na dai koluagu ta sakai na bona ni aho? 38 Kau rarai, ma kau kokoeliulivuti, ge kau bei tumu gea tana tabotabo. Na tarungamiu te liona, mana hulimiu te labe.”
39 Jesus te ghoi pulohi so na va kokoeliulivuti, me ghoi bosai so na hava te diki bosai tua ta nina kokoeliulivuti. 40 Ma gaia te ghoi pulohi mai, me righira tara maturu so, na pukuna te toro ngangatara na haga maturu. Mi tana bona te raraihira, gaira tara mua ghilala na hava kara bosa vania nia.
41 Mi tana pulohiana mai e toluni na bona te va kokoeliulivuti, gaia te righira tara maturu so, ge bosa vanira, “?Au maturu soo? E manana tua, na bona ni aho te sara tua. Na Dale Tinoni kara lubatia tana limadira na lei tinoni tangohahi. 42 Tughuru! Mai ma ka tona. Gaia ke perou te sara mai tua.”
Na lotiana Jesus
(Matthew 26:47-56; Luke 22:47-53; John 18:3-12)
43 Mi tana bona Jesus te kokokoe so, Judas te mai tadira. Agaia sakai tadira ra hangavulu rua na manevetena. Me subo na vure tara mai kolua, tara tabei na isi mana kadu. Rana manesukaghi kamanagho, mana lei manetarai ni vetena nina Moses, kolura na balu mane huhuli ni Jew, tara nira vetena mai. 44 Judas te diki vahera na kokokoe na vure subo, te ghaghua, “Ahei tua, kau righia ku nonginongia, agaia keri na tinoni. Kau lotia ma kau lavikehaa.”
45 Judas te sakutua va ta Jesus, me ghaghua, “Tarai!” ge nonginongia. 46 Ma gaira tara mai, mara lotia Jesus. 47 Mi tana bona vaghana keri, sakai tadira rana nina vaovarongo Jesus, te tughuru dutuvia te sua horua nina na isi, me kamokeha na kulina nina seka na puku ni sonisukaghi.
48 Ma Jesus te bosa vanira, me ghaghua, “?Ivei tea, na tinoni tangohahi inau, ge au tabei mai na isi mana kadu, ge kau mai lotiu? 49 Tughu bongi, inau tu taraighau tana Valetabu. ?Na hava na pukuna, ge au mua tabeu iga? Mana lei totobo tau nei, na gegere tabu te bosaa, ge ke kaleu tua inau.”
50 Ma rana nina vaovarongo tara mataghu mara samasania. 51 Ma sakai na garimane te taonia Jesus. Te pipisi vamua. Gaira tara tabea, 52 me iri, me kaluba itadira, ma nina pipisi te kutu horu, me sama soesole me tona.
Tara lavia Jesus vaa tana valena na puku ni sonisukaghi
(Matthew 26:57-68; Luke 22:54-55; John 18:13-14, 19-24)
53 Gaira tara lavia Jesus vaa tana valena na puku ni sonisukaghi. Rana lei manesukaghi kamanagho, na lei manetarai ni vetena nina Moses, kolura na balu mane huhuli tara savukolu iga. Na ovu ni tinoni raini tara holora nia na ovu ni dete.§ 54 Peter te saritaonira, mete mua sakutua dutuvira, na pukuna te mataghu. Mi tana bona gaia te saravia na bebete ni vale, gaia te madiru kolura na malaghai tara righitaonia na vale.
55 Gaira na ovu ni dete, tara kenekenea siki tutugu te manana ge kara matea nia Jesus. Hauvaa mara mua topoa. 56 Subo na tinoni tara bosai na lei tutugu sorisori vuvungana Jesus, ma didira na lei tutugu tara sopa kehakeha. 57 Balu tinoni keha ghua tara tughuru so iga, tara bosa sorisori mara ghaghua, 58 “Ighai tai rongovia gaia te ghaghua, ‘Inau ku durakea na Valetabu na malei lima ni tinoni, mi lokani e tolu na bongi, inau ku tughuruvaghinia na Valetabu vaolu, te mua malei lima ni tinoni.’ ” + 59 Mana lei tutugu raini te mua sakai tee.
60 Mana puku ni sonisukaghi te tughuru dato i naghodira na ovu ni dete, ge huatia Jesus, “?Ivei tea ge o mua bosa tughu vanira na vure raini tara hurugho?” 61 Jesus te beto nina so, me mua bosaa siki bosa. Mana puku ni sonisukaghi te ghoi huatia so, “?Ivei tea, ighoe a Christ dalena God?”
62 Ma Jesus te bosa tughu vania, me ghaghua, “Eo, inau! Geva kau righia na Dale Tinoni ke sopou tana madolona God puku ni maana, me ke ghoi horu mai i kokou vuvungani na lei ghobaghuli.” +
63 Mi tana bona na puku ni sonisukaghi te rongovia eni, ge rutu sule ngangata, me rosia nina pupulu. Ge ghaghua vanira, “Ka mua ghoi kenea ghua siki tutugu itatana siki sakai, 64 na pukuna tau rongovia heghemiu tua nina na bosa tabo. ?Na hava tau ghanaghanaa?”
Ma gaira udolu tara ghaghua, “Te manana ge ke mate.” +
65 Na balu tara angusua, mara piti pungisia nia na tivi na matana. Soko, ge ra tapoa mara ghaghua, “?Ge toko puku ni dalena God ke, ko bosa vanighai ahei te tapogho?” Mi murina eni, rana malaghai tara lavia mara ghoi labua.
Peter te nia hughu Jesus
(Matthew 26:69-75; Luke 22:56-62; John 18:15-18, 25-27)
66 Mi tana bona tara detea Jesus, Peter te ghahaa so tana bebetena na valena na puku ni sonisukaghi. Sakai na vaivine ghairau te mai kakeri. 67 Me righia Peter te madiru nina lilighina na lake, ge bosa vania, “Ighoe ghua sakai itadira tara nia udukolu Jesus ni Nazareth.”
68 Ma Peter te bosa vania, “Taho! U mua ghilalaa na hava to bosaa.” Vaho ge tughuru dato me gharadu va tana mataula haghena na peo. Mi tana bona vaghana keri na kokoroko te tangi tua.
69 Mana vaivine vaghana so keri te ghoi righia so a Peter, ge bosa vanira na vure iga me ghaghua, “Inau tu ghilalaa na tinoni eni, gaia sakai tadira.”
70 Peter te ghoi hughu so me ghaghua, “Taho! Inau tu mua ghilala na tinoni keri.”
Me mua hauvaa so, na balu tinoni tara tughuru iga tara bosa vania mara ghaghua, “E utuni. Ighoe sughua sakai tadira, na pukuna na kokoemu te vagha na tinoni ni Galilee.”
71 Ma Peter te nia papari tana ahana God, me ghaghua, “Inau tu mua ghilala na tinoni vaghana tau bosaa.”
72 Me kokoe vasoo a Peter, mana kokoroko te ruani tua na tangiana. Ma Peter te ghanaghana olia anina bosa Jesus te diki bosaa vania, “Tana bongi eni, ke mua rua mua na tangiana na kokoroko ke, me ke tolu tua na niu hughu, to bosaa, to mua ghilalau.” Ma Peter te dikalio sule ngangata, me tangi ngurunguru.
* 14:1 Gougonu ni Lovovule Rana Jew tara ghanaghanaolia na bona idania na angel nina God te lovovulei na valedira na Jew me matera tua na garimane kamanagho ni vure ni Egypt. Righia Buka Rughuhoru 12:1-27 14:1 na Gougonu na Berete Gulu Tana na gougonu eni, rana Jew tara ghanaghana olia na bongi dania Moses te idera rana kukuadira dato sania va tana butu ni komu i Egypt. Tana bongi keri ka tara kerea na berete taho iga na yeast na pukuna tara sania minamina. + 14:7 Eruani Vetena 15:11 14:12 yeast Na totobo te nia hunulu na berete + 14:17-18 Buka Linge 41:9 + 14:24 Buka Rughuhoru 24:8; Zechariah 9:11 + 14:27 Zechariah 13:7 + 14:28 Matthew 28:16 § 14:53 Na ovu ni dete Na ovu ni dete raini, tara holora nia na Sanhedrin, kara detea ahei te mua taonia na vetena didira rana Jew. Hauvaa ma gaira kara mua tangomana na mate tinoni. Na gavumane ni Rome vamua ke tangomana na mate tinoni. + 14:58 John 2:19 + 14:62 Buka Linge 110:1; Daniel 7:13 + 14:64 Buka Vetena 24:16