4
Na bosa vavaghahana na tinoni subasuba
(Matthew 13:1-9; Luke 8:4-8)
Ma Jesus te ghoi vuivuni ni tarai lilighina na kolokama ni beti i Galilee. Na vure subo tara talighutia, ge haehaghe tana tiola ni Jew te sobo tana beti, me sopou i lokana. Mana vure subo tara ghahara parilonga.+ Gaia te taraira nia te subo ni totobo tana bosa vavaghaha, me ghaghua, “Kau rongo mai! Sakai na tinoni subasuba te rughuhoru ge ke havukaghinighi na vuavua. Ma gaia te havukaghinighi tua na vuavua, mana balu tara kutu tana halautu, mana lei manu tara mai mara ghani sokoi. Balu tara kutu tana pari te vatugha te ghahaa ga na pile pari vamua. Na vuavua te mina totolo. Mi tana bona te dato mai na aho, me parai na totolodira ge ra malu, na pukuna na laladira tara mua tona lalo, mana totolo te mamaha me sasagha. Balu vuavua tara kutu tana ghobu ni karukaili, mana lei karukaili te totolo mete pono kuvighi, ge ra mua vangagha. Mana balu vuavua tara kutu tana pari te uto, me karaha, te totolo ge vangagha uto. Balu tolu hangavulu, balu ono hangavulu, mana balu sakai na hangalatu.” Ma Jesus te ghaghua, “Ahei ke logho kulina ke nia rongo ke, me ke rongo vakodo.”
Na ghanaghana ilokana na bosa vavaghaha
(Matthew 13:10-17; Luke 8:9-10)
10 Tana bona te ghahaa heghena Jesus, agaira tara varongohia tara mai tatana kolura ara hangavulu rua nina manevetena, mara nongia ge ke bosa madalalai vanira na lei bosa vavaghaha. 11 Jesus te bosatughu me ghaghua, “God te talana vanighau ge kau manahani na lei totobo tara kabu polo tana kinakabuna God. Mana bosa vavaghaha te vanira rahei tara mua ghahara i lokana na kinakabuna.
12 ‘Na vure raini tara rongo vamua,
ma kara mua rongo vakodo.
Ma gaira kara reirei vamua,
ma kara mua reirei vakale.
Na pukuna kara nea te vaghaa ke, kara liliu pulohi ta God, me ke talukehai na paludira.’ ” +
13 Ma Jesus te ghaghua, “?Kau mua manahana na bosa vavaghaha eni ke, mi vei kau ghaghua ge kau ghilalai na lei bosa vavaghaha soko? 14 Na tinoni te havukaghi vuavua, te vaghaa gaia te ladavaghinia na bosana God. 15 Balu tinoni tara vaghara na vuavua tara kutu tana halautu. Tana bona tara rongovia na bosana God, ma Satan te mai me lavikehaa itadira. 16 Mana balu tinoni ghua te vaghara na vuavua tara kutu tana pari te vatugha. Tana bona tara rongovia na bosana God, gaira tara lavipangoti togotogoa. 17 Me mua kabu ngasi tana tobadira te vaghara te taho na laladira, ge kabu pile bona vamua. Mi tana bona te mai na gunaguna mana tabotabo na pukuna na rongorongo eni, gaira tara mina kabalaghi mara nia murilio didira na taluutuni. 18 Mana balu tinoni te vaghara na vuavua tara totolo sarana na karukaili. Gaira sughua tara rongovia mara lavipangotia na bosa, 19 mana lei ghanaghana ni maramana eni te nagho tana voladira - na lio ni lologho au mana lei ghanaghana dika ni huli te vonughira ge ra mua vangagha na pukuna keri ara mua nea taonia na liona God. 20 Mana balu tinoni tara vaghara na vuavua tara kutu tana pari te uto. Tara rongovia na bosa, mara holopangotia, mara nia vangagha, na balu e tolu hangavulu, balu ono hangavulu, mana balu na hangalatu.” +
Na bulu sara ni popo
(Luke 8:16-18)
21 Jesus te bosa vanira na vure subo me ghaghua, “?Ivei tea, na tinoni te lavia mai na bulu ge ke talua sara ni popo pi tana sara ni sape? Taho! Ke tari datoa mughua tana vatei taribulu. 22 Na hava tua ke polo ma kara saropoloa ke, mana marara ke talutatea.+ 23 Ahei ke logho kulina ke nia rongo ke, me ke rongo vakodo.”
24 Me tona haliu so na bosa vaniadira, “Kau ghanaghana utoa na hava tau rongovia. Na hava tua tau nea vania siki sakai, God ke nea vanighau — me ke sughua ke au va.+ 25 Mete vaghaa ghua, ahei ke taonighi me ke manahaani nigua na tarai, God ke savungia vania. Ma hei te mua taonighi, God ke lavikehaa itatana na pile manaha te loghoa.*+
Na bosa vavaghahana na vuavua te totolo
26 Ma Jesus te ghoi ghaghua, “Na kinakabuna God te vaghaa eni. Na tinoni te sonia na vuavua ta nina leghai. 27 Tughu bongi gaia te maturu tana bongi me rarai tana roropo, me mua ghilalaa ivei te nea na totolo na vuavua. 28 Mana pari heghena vamua te nea ge uto me logho vavanga. Na vuivuni na totolo te mai, vaho ge mai na hahaga me sosoko na vavanga. 29 Tana bona te maghutu na vavanga, gaia te hinavaa, na pukuna na bona ni hinava te sara tua.” +
Na bosa vavaghahana na vuavua pile kikia
(Matthew 13:31-32, 34; Luke 13:18-19)
30 Ma Jesus te huatira me ghaghua, “?Na hava ka bosaa nia ke vaghaa na kinakabuna God, mana hava na bosa vavaghaha ka tatea nia? 31 Gaia te vaghaa, na tinoni te lavia na vuavua te pile kikia itadira na lei vuavua soko tana maramana me subaa tana pari. 32 Murina mai me totolo dato, mete vuha sule vulera na lei ghai tara subai tana leghai, mete oto otogha, mana lei manu tara mai goni nikudira mara ungaunga igaa.”
33 Jesus te taraira na vure subo nighi subo na bosa vavaghaha te vaghai raini, me bosai vanira na lei totobo tara tangomana na ghilalaani. 34 Ma gaia te kokoehighi na lei tarai raini vanira na vure subo tana bosa vavaghaha vamua. Mi tana bona vaho ke kabu heghena kolura nina vaovarongo, ge bosa madalalai vanira na lei totobo soko.
Jesus te beataa na maraghata
(Matthew 8:23-27; Luke 8:22-25)
35 Mi tana nulavi na dani vaghana keri, Jesus te bosa vanira nina vaovarongo, “Ighita ka halavu i pala levuna na kolokama ni beti.” 36 Ma gaira tara sanira na vure subo, ge ra haehaghe tana tiola ni Jew, te sopou tua iga Jesus. Mana balu tiola ni Jew ghua iga. 37 Na pile bona vaso, na ghuri sule te tavuvu mai, mana beti te soghahaghe me vonughia na tiola. 38 Ma Jesus te maturu tana taghaona na tiola, me talua na uluna tana ulunga. Rana vaovarongo tara raraihia mara ghaghua, “Tarai! ?To mu ghilalaa, ighita ta dutu ni luvu tua?” 39 Ma Jesus te tughuru dato me pasaa na ghuri, “Ko beto!” Me ghaghua vania na beti, “Ko beata!” Mana ghuri te taoluvu, mana beata te sule. 40 Ma Jesus te ghaghua vanira nina vaovarongo, “?Ivei tea ge au mataghu? ?Ighau tau mua taluutuniu?” 41 Ma gaira tara mataghu ngangata, mara bosabosa heghedira i ghobudira mara ghaghua, “?Ahei vaho na tinoni eni? Sughua na ghuri mana beti tara taonia na bosana!”
+ 4:1 Luke 5:1-3 + 4:12 Isaiah 6:9-10 + 4:20 Matthew 13:18-23; Luke 8:11-15 + 4:22 Matthew 10:26; Luke 12:2 + 4:24 Matthew 7:2; Luke 6:38 * 4:25 Na ovu ni tughubosa te taonia na New Living Translation tana tete eni. + 4:25 Matthew 13:12; 25:29; Luke 19:26 + 4:29 Joel 3:13 4:31 vuavua te pile kikia Tana leu ni Greek te talua mustard seed