6
Na vure ni Nazareth tara nia sika Jesus
(Matthew 13:53-58; Luke 4:16-30)
Jesus te sania na komu keri, ge oli tana komuna i Nazareth, mana lei nina vaovarongo tara saritaonia. Mi tana Sabbath, gaia te vuivuni ni tarai tana vale kokoeliulivuti ni Jew. Na vure subo tara mai iga, tara rongovia mara nia hare, mara ghaghua, “?Ivei te holai na lei manaha raeni? ?Mi vei te holaa na maana te gonighi nia na lei butuli? ?E mua gaia na mane kisu vale, na dalena Mary, ma tughadira James ma Joseph, ma Judas ma Simon? ?Me mua gaira na lei vaivinena tara ghahara iani tatada?” Ma gaira tara mua lavipangotia.
Ma Jesus te bosa vanira, “Na vure tana lei komu keha tara ghanaghana mavaa na prophet. Mana vure ni komuna, mana lei kulana vure mana vinavahuhuna heghena vamua tara mua ghanaghana mavaa.” + Me mua tangomana na goniana siki butuli iga, me talua vamua na limana ivuvungadira balu tinoni vahaghi, ge ra ghaota pulohi. Me nira hare na vure ni komuna na pukuna tara mua taluutuni.
Jesus te vetenara hangavulu rua na manevetena
(Matthew 10:5-15; Luke 9:1-6)
Ma Jesus te tona oli olighi na lei buto ni komu. Me taraira ghua na vure subo. Gaia te holora ra hangavulu rua nina manevetena, me vetenara rua ruara va tana lei komu, me hera na maana ni ghuruhoruadira na lei tidalo dika. Me bosa ngangata vanira, “Kau bei lavia siki totobo te manana nimiu na rughuhoru, na totoghona vamua, bei hola na vanga, mana kirisa, pana tanga ni rongo. Talui na vatei haharani na marevomiu, ma kau bei hola aua na tivi.” 10 Me te bosa vanira ghua, “Tana bona kau sara tana komu, ma kara holopangotighau iga ta sakai na vale ke, kau haghaghau tana vale keri polo kau sania na komu. 11 Ge ta kau sara tana komu tara mua holopangotighau, mara mua rongovighau na vurena ke, sania iga na komu keri. Kau kavulaha kehai na pughu ni pari tana marevomiu. Aeni na vaughilala kau tatea vanira, ma God heghena tua ke detera.” +
12 Ma rana lei manevetena tara tona ni taraiadira na vure, ge kara tughulio tana lei paludira. 13 Tara ghuruhorura na lei tidalo dika itadira na lei tinoni, mara siusiura nia na kokolo ni olive rahei tara vahaghi ge ra ghaota pulohi.+
Na mateana John Vulitabu
(Matthew 14:1-12; Luke 9:7-9)
14 Ma Herod Antipas, na vunaghi haba tana bubulo i Galilee, te rongovia na ladana Jesus te gonighi subo na lei totobo haeharegha. Mana balu tinoni tara ghaghua, “Na mane eni ke, a John Vulitabu te ghoi vola oli! Keri ge loghoa na maana ni goni butuli.” 15 Ra bosa na balu ke, “A Elijah na prophet,” ra ghaghua. Mana balu tara bosa ke, “Na mane eni sakai tadira na prophet idania.” + 16 Ma Herod te rongovia Jesus, ge ghaghua, “Gaia tua a John Vulitabu, tu vuria tua na luana ka te vola oli!”
17 Tana bona te padi tua, a Herod te diki vetenara lei nina malaghai ge ra lotia, mara pitia nia na talihalo* a John Vulitabu, mara talua i lokana na vale pipiti. Te nea te vaghaa keri na pukuna Herodias, a tauna Philip na hoghona, te ghoi tauna gaia, 18 ma John Vulitabu te bosa vania Herod, me ghaghua, “Te mua maemane ge ko tauna na ivamu ta nina vetena God.”+
19 Na pukuna keri ge talu poloa so i lokana na liona Herodias nina na rutu papara, me liona ge ke matea mughua John Vulitabu. Mete mua nia tangomana, na pukuna Herod te mua liona ge ke matea. 20 Herod te ghilala, a John eni ke, na tinoni uto me te mane tabu, kakeri tea ge mataghunia, me pabea so. Tana balu bonana a Herod te rongovighi na lei nina tarai John me lioni so na rongoviani, sakai vamua te nighi kanoragha na ghanaghanana me gunalia na kutuna.
21 Sakai na bona Herod te gonia na vangakolu sule, te ghanaghana olia iga na bongi ni vahuana. Gaia te holora mai na lei nina mane nagho, ma rahei tara mane nagho itadira na lei malaghai, maira rana lei mane sule tana buto ni komu i Galilee. Na bongi keri Herodias te malagha tua ivei ke nia liu ge ke labumatea John. 22 Tana bona tara sopou ni vanga, na dalena na tahula Herodias te haghe mai, me ghavai vanira. Ma Herod kolura na lei haba tara vanga tara righia mara nia togotogo. Ma Herod te bosa vania na tahula, “?Na hava to liona ku vahegho?” 23 Me subo na papari te nei, ge bosa vania, “Inau tu papari ge ku hegho na hava ko nongia, sughua na levuna na kinakabugu.”
24 Na tahula te rughuhoru me va huatia tinana, “?Na hava ku nongia?” Me bosa tughu tinana, “Ko nongia na uluna John Vulitabu.”
25 Mana tahula te mina haghe, me bosa vania na vunaghi haba, “Inau tu liona ge ko heu mai tua itaeni na uluna John Vulitabu, i lokana na popo itatada.”
26 Herod te rongovia me dikalio ngangata, hauva me maa ge ke hughua na baubahu ni papari te nea tana matadira na lei haba. 27 Ma gaia te vetenaa sakai na malaghai haba ge ke vuria na luana John Vulitabu. Mana malaghai te tona tana vale pipiti me te va vuria na luana John, 28 ge talua na uluna tana popo tatada me lavia mai, me hea na tahula, ge agaia te vahea a tinana.
29 Mana lei nina vaovarongo John tara rongovia ge ra mai lavia na hulina gera va tavughia tana vatuluma ni beku.
Jesus te kutira e lima na togha ni mane
(Matthew 14:13-21; Luke 9:10-17; John 6:1-14)
30 Tana bona na lei manevetena tara oli mai, mara vaukolu itatana Jesus, mara tutugui vania na lei totobo tara kabarighi mara nighi tarai. 31 Na pukuna tara subo na vure tara mai mara tona, agaira tara mua loghoa siki bona ni aho ge kara vanga. Ma Jesus te bosa vanira, “Ighita ka tona keha hegheda tana bona aroha, ma ka aheahe pile bona.” 32 Ma gaira tara tona keha tana tiola ni Jew va tana bona aroha.
33 Na vure tana balu komu ghua tara righira tara tona mara ghilalara, keri ge ra sama liulonga idevira Jesus ma nina vaovarongo, mara diki sara. 34 Ma Jesus te sogha horu tana tiola ni Jew, me righira na vure subo tara diki sara, ge arovira, na pukuna gaira te vaghara na lei sheep te taho na tinoni ke righitaonira, me vuivuni ni taraiadira nia subo na totobo.+
35 Me dutu ni nulavi tua, rana lei nina vaovarongo Jesus tara mai tatana, mara bosa vania, “Te arohaa na bona eni, me dutu ni bongi tua. 36 Ko vetena kehara na vure, ge kara tona tana lei komu pile te dutu, mana lei buto ni komu talighu, ma kara va pelu ghadira vanga ge kara vanga.”
37 Ma Jesus te bosa tughu vanira, “Ighau heghemiu kau vahera na vanga ge kara vanga.”
Ma gaira tara bosa vania, “?Ighoe to liona ge kai tona ma kai nighi pelu berete na rongo te subo ngangata, ge kai vahera ma kara vanga? E mua malumu!”
38 Ma Jesus te huatira, “?E ngiha na berete itamiu? Tona ma kau righighi.”
Ma gaira tara kenesodoi tua ge ra ghaghua, “E lima na berete me rua na igha pile.”
39 Jesus te ghoi bosa vanira nina vaovarongo, ge kara bosa vanira na vure ma kara sopou i vuvungana na buburu tana lei sopa ovu. 40 Mana vure tara sopou tana lei ovu ni hangalatu mana lima hangavulu.
41 Ma Jesus te holai e lima na berete, me rua na igha, me reitada ikokou, ge holoutoa God. Me ngiti levui na berete, ge vahera na lei nina vaovarongo, ge kara tuvalighi vanira na vure. Me rua na igha ghua te vaghaa. 42 Ma gaira udolu tara vanga mara mahu. 43 Mana lei vaovarongo tara vahikolui na lei vanga sasani mara hoghoni vonui ara hangavulu rua na kei. 44 Mana subodira na mane iga, tara kutira ke, ara lima na togha.
Jesus te sakusakutua i vuvungana na kolokama ni Beti
(Matthew 14:22-33; John 6:15-21)
45 Mi murina vasoo keri a Jesus te keikerira na lei nina vaovarongo, ge kara haghelia na tiola ni Jew, ma kara halavu i levu ni kolokama ma kara idevia gaia vaa i Bethsaida. Ma Jesus heghena te sanira na vure subo. 46 Mi murina gaia te dato tana ghotu ge ke va kokoeliulivuti igaa.
47 Me nulavi tua, na tiola ni Jew te sara i ghobu ni kolokama ni beti, ma Jesus heghena i parilonga. 48 Ma Jesus te vaevanera nina vaovarongo tara nia mangoli na voevohe, na pukuna tara huaria na ghuri. Me labota puipungi te manana tana tangi tolu me sara tana tangi ono, gaia te sakusakutua i vuvunga ni kolokama ni beti. Mete haga tona padira, 49 ma gaira tara righia Jesus te sakusakutua i vuvunga ni beti, tara ghanaghana ke, “Na tidalo dika!” Mara ghuu, 50 na pukuna gaira soko tara righia, mara mataghu. Mete mina bosa vanira me ghaghua, “Kau bei ghanaghana ruarua, ma kau bei mataghu! Inau vamua!”
51 Ma gaia te haehaghe kolura tana tiola ni Jew, mete beto na ghuri, ma rana lei vaovarongo tara nia maro na manadira. 52 Ra mua ghilala manahana mua siki ghanaghana igaa te kutira ra lima na togha, na pukuna tara loghoa mua na toba ngasi.
Jesus te vavolara rana vahaghi i Gennesaret
(Matthew 14:34-36)
53 Ma gaira tara halavu i levu tua, mara va sara tana komu i Gennesaret, mara pinitia na tiola ni Jew. 54 Mara sogha horu mua tana tiola ka, mana vure tara mina righi ghilalaa tua Jesus. 55 Ma gaira tara sama kolili tana lei buto ni komu soko, mara holara vania mai na vure tara koli ni vahaghi tana ghimedira. 56 Mi vei tua te vaa sara tana lei buto ni komu, na vure tara kolivaghinira rahei tara vahaghi tana lei malei sabiri. Ma rana vahaghi tara kurutia Jesus ge kara tabea vamua na sosokona nina na tivi, ma gaira tara tabea te ghaotara.
+ 6:4 John 4:44 + 6:11 Luke 10:4-11; Gehegehedira 13:51 + 6:13 James 5:14 + 6:15 Matthew 16:14; Mark 8:28; Luke 9:19 * 6:17 Na talihalo na seni + 6:18 Luke 3:19-20 + 6:34 Buka Iduidu 27:17; 1 Vunaghi Haba 22:17; 2 Vavata 18:16; Ezekiel 34:5; Matthew 9:36 6:37 Greek: 200 Denarii. Na vure ni Jew tara pelua nia sakai na mane, sakai na denarii, sakai na dani vania na lutuna. 6:43 E hangavulu rua te vagha e hangavulu rua na kema ni Israel