31
JACOB KULPANYAKU KARRINYI WARRARNKARTI PALINYMILIKARTI (31:1-16)
1 Palaja Laban-mili partanykarrangu pirirrimartalu yimpirnikinyiyi Jacob. Janalu karra marnayi, “Jacob-ju wiyirr kanyajaninyi nganyjurrumilaku japartumilaku kuwiyirrangu. Palajunja palinyju kalkurnajaninyi marlu kuwiyirrangu. Palarrangu waninyikiyalu nganyjurrumili japartuku.” Jacob-ju pinakarrinyalu janamilaku muwarrku yimpinajaku.
2 Laban-ju malyparr karrinyikinyalu. Jacob miranungarra paliny.
3 Palajalu Ngarrkalu karra marnalu Jacob-ku, “Kulpa nyuntumili japartumili warrarnkarti, nyuntumili walja marrngukarti. Ngajulu tuku jilamarnanta.” Palajunju Ngarrkalu karra marnalu.
4 Palanga Jacob waninyikinyi ngunarri jalanga, palinymilijartiny kuwiyirrangujartiny. Palaja muwarr ngakarnapulaku palinymilaku mirtawakujirri, Rachel-pa Leah-karti, milpanyaku palinykartiku.
5 Jampa turlpanyapulu palinyju karra marnapulaku, “Nyumpalamili japartu ngalyparla waninyikinyiji, kuwarringa munu jarrinyiji. Ngaju miranungarra paliny malyparr karrinyiji. Ngarrkalu tuku jirnikinyinyi. Palinyjungarra tuku jirnikinyi ngajumilaku japartuku, tuku jirnikinyinyi ngaju pukun.
6 Nyumpala miranungarra ngajuku, warrkamu jarrinyirnili nyumpalamilaku japartuku punja.
7 Palinyju mitu marnanyi marlumal ngani warralkupa. Ngarrkalu kunta jirnikinyi Laban, munu kulilu yirrinaku ngaju.
8 Nyumpalamilalu japartulu wurrarnaji ngajunga, 'Nyuntulu kalkulumanjaninyi warrukurlarrangu kukurnjarirrangu puntaju pala warrkamujalu.' Palaja palarrangulu kukurnjarirrangulu kanyayijaninyi partanykarrangu warrukurlarrangu. Nyumpalamilalu japartulu wurrarnaji ngajungu, 'Nyuntulu kalkulumanjaninyi taparl-taparl marnijartinyarrangu nanikuturrangu puntaju pala warrkamujalu.' Palaja palarrangulu nanikuturrangulu kanyayijaninyi partanykarrangu taparl-taparl marnijartinyarrangu.
9 Kanganyikinyijaninyi kuwiyirrangu nyuntumilija japartuja Ngarrkalungarra, yinganyikinyijaninyi ngajunga.
10 Kuwiyirrangu yumuny jarrinyajanga ngajulu kapukarri manarna. Palanga kapukarringa ngajulu yirrirnirni taparl-taparl marnijartiny pirirrimarta nanikuturrangu yumuny jarrinyikinyiyi mirtawanyjarrirrangunga, jinta pirirrimarta nanikuturrangu munu yumuny jarrimiyi.
11 Palanga kapukarringa Ngarrkalu muwarr pirniji, 'Jacob-kayi!' 'Yuu, ngani?'
12-13 'Ngaju Ngarrka. Purlpi Bethel-ja miral jarrinyarnanga. Palanga nyarra warnku jarnti jirnin kurlkali manapintiku, wuyilpa jurtirnijin palanga warnkunga, nyuntulu karra marnajin, “Nyuntungu pinakarrulumarnanga.” Ngajulu parrjarnakinyirninti. Miranungarra ngaju Laban-ku, mitu marnikinyinti. Parrjalajaninyi palarrangu kuwiyirrangu. Taparl-taparl marnijartiny pirirri nanikuturrangu yumuny jarrinyiyi, jinta pirirri nanikuturrangu munu yumuny jarrinyikiyi. Kuwarri pinakarraji ngajuku. Yakala nyungu warrarn, kulpa warrarn waljakarti.' Palajun muwarr pirniji Ngarrkalu.”
14 Rachel-jupa Leah-lu pinakarrinyipulu Jacob-mili muwarrku. Puntaju karra marnapulalu, “Ngalayimilalu japartulu munu yungkulinyngalayinyi nganipa palinymilija.
15 Warinykapali wurrarnangalayinyi. Purlpi warrkamujalu puntaju yinyanta ngalayi nyuntungu. Palangulu kurrngal wurrukarrarrangu manajaninyi. Kuwarri munu kalkurnaka nganipa.
16 Ngarrkalu kanyajaninyi palinyja wurrukarrarrangu, palarrangu jipi yinyanta nyuntu. Palajalu palarrangu warralpirti kuwarri ngalayimilipa ngalayimili partanykarrangumili. Pinakarralu Ngarrkaku. Jilalu nganipa wurralamangu.”
JACOB KUKUJARRI-KUKUJARRILU YAKARNA LABAN-MILI NGURRA (31:17-21)
17-20 Palaja Jacob-ju wurrukarrarrangu maninyikinyijaninyi yakanamarninyju. Munu wurrarnamala Laban-ja. Laban purlpi yana ngurraja wirrkanaku mampuku kukurnjarirranguja. Ngunarrijalu Laban-jalu Rachel-ju kukujarrilu ngulyu marnajaninyi palinymili japartumili ngapirrangu, marni jinajarrangu mangunykapalirrangu.
Palaja Jacob-ju manajaninyi kamalarrangu kanganyaku mirtawanyjarrikupa partanykarranguku. Ngakarnajaninyi palinymili kuwiyirrangu walangkarr, kukurnjaripa nanikuturrangupa purlikapa tangki. Jacob-ju palinymili mirtawanyjarrilupa partanykarrangulu yakarnayi pala ngurra Laban-mili kukujarri-kukujarrilu. Palajunju palinyju mitu marna palinymili kakaji. Yana wirntijartiny warrarnkarti Canaan-karti.
21 Kurtany pirni pijunga wirtunga, ngapinga, Euphrates-nga. Yana pipurru warnkumarramarrakarti, ngapinga, Gilead-ja.
LABAN-JU YAJARNAJANINYI MARNTILU MARRJALU (31:22-25)
22 Kujarrapa warajaja karrpuja, Laban-ju pinakarrinyi Jacob purlpi yana.
23 Laban-ju manajaninyi pirirrimarta, palaja yajarnayi Jacob. 7 karrpurrangu yajarnayi paliny warnkumarramarrakarti warrarnkarti, ngapinga, Gilead-ja.
24 Partijirringa Ngarrkalu muwarr pinalu kapukarringa Laban-ja, “Kuliwayi purulu yankulumanpalu Jacob-ku.”
25 Jacob-jupa palinymilirrangulupa partanykarrangulupa mirtawanyjarrilu purlpi ngurra jirniyi warnkumarramarranga. Palaja Laban-pa palinymili pirirrimarta kajarnayi Jacob-martaji, ngurra jirniyi palamartaji.
LABAN-JUPA JACOB-JU WARNTA MARNAPULARNINYA (31:26-44)
26 Laban-ju warnta marna Jacob. “Nyuntulu mitu marnanyi. Kanyajin ngajumili kurntaljirri, yijangarra jinmurntujirrikapan. Nganija palajun jirnin?
27 Nganija yanan kukujarri-kukujarrilu? Yananyamarninyju wurrarnamajin. Mayikurra nganamanyi, julurrpa kuntarnamanyi, pikaly wanimanyi. Pikalymarninyju ngakarnamarnanta.
28 Yampu marnamarnajaninyi ngajumilijirri kurntaljirripa jamujirrangu. Nganija ngampa pirninyin nyuntulu, muwarrmajirrilu kanyanjaninyi? Yijalu mituwalju palajun jirnin.
29 Palajunkatanga nyuntungu ngajulu kurlu jilamarnangu yijarla. Munu. Nyuntumilalu japartulu pinakarrinyikinyalu Ngarrkakungarra. Nyarralu Ngarrkalungarra muwarr pirniji ngajunga warrukartinga, wurrarnaji, 'Kuliwayi purulu yankulumanpalu Jacob-ku.' Muwarrjalu palajunjalu puru yakarnarnanta.
30 Nyuntulu karrinyanpa yirrinaku nyuntumilaku japartuku. Jipi ngalypa. Nganijalu ngajumili ngulyulu marnajinpa mangunykapalirrangu? Pala kurlujartiny yiji!
31 Jacob-ju puntaju karra marnalu, “Ngajulu kurlkali marnikinyirninti kangamanpulinyi nyungujirri ngajuja. Wirnti karrinyikinyirni. Palajunjalu yanarna kukujarri-kukujarri.
32 Munu ngajulu kangamarnanga nyuntumilirrangu mangunykapalirrangu. Nganurtulupa ngajumilirrangujalu kanyajaninyi palarrangu, pala marrngu wirlanaku marlkarri. Parrjalajaninyi palamarrangu ngajumili wurrukarra. Nganipa yirrilaman nyuntumili, jurtu jilaman nganarnaku nyuntumilingapa pirirrimarta ngajumilinga. Palaja kalkulumanparninga.” Munumpa waninyikinyi Jacob, Rachel-ju yakanamarninyju Canaan-kartiku kukujarrilu kanyalu palinymili japartumili mangunykapalirrangu marni jinajarrangu. Palajalu Jacob palajun muwarr pirni.
33 Palajalu Laban ngalpanyalu Jacob-milinga kalikunga. Kanyjirnikinyi palaku mangunykapalirranguku. Munu yirrirnimajaninyi palarrangu palanga. Palaja kanyjirnikinyi Leah-milinga kalikunga, palanga pukun munu yirrirnimajaninyi. Palajalu ngalpanyapulaku kalikunga palamilijirri warrkamu puluku mirtawamilijirriku. Munu, palanga pukun partarl kanyjirnikinyijanaku. Palaja yanalu Rachel-milikarti kalikukarti.
34 Rachel-ju purlpi kuku jirnijaninyi palarrangu mangunykapalirrangu, kamalmilingi saddle-ja wirrirnijaninyi. Palaja kajarna palanga saddle-ja. Palinymili japartulu warlirn-warlirnikinyi Rachel-milinga wurrukarranga, munuyiji, munu yirrirnimajaninyi.
35 Karra marnalu Rachel-ju palinymili japartuku, “Ngaju munu wararr karrinyikirni, nganarnamilinga mirtawamilinga. Munu jaaly jarrinyaku ngajukupa, nyungukurrapa kajarnarni nyungungu.” Palajunjalu Laban-ju puru kanyjirn-kanyjirnikinyijanaku palinymilirranguku mangunykapalirranguku.
36 Palaja palanga Jacob kuli jarrinyi Laban-ku, warnta marna palinymili kakajimurniny. “Munu nganipa ngajulu kurlu jinamarnanga. Nganijalu nyuntulu yirtil marnanyin palajunju? Ngani yija-yiji kurlu jirnirnangu?
37 Jipirla wurrukarrarrangu yatirnajinpa. Nganipa wurru yirrirninjaninyi nyuntumili? Yijapa yirrirninjaninyi, wirrilajaninyi nyungungu, yirrilipiyijaninyi nyungurrangulu pirirrimartalu nyuntumilalupa ngajumilalu. Janalu wurralapiyijaninyi nganurtumilipa palarrangu.
38 Jipirla ngaju waninyirnangu 20 partunurrangu. Ngajulu tuku jirnikinyirnijaninyi nyuntumili kuwiyirrangu. Palanga nyuntumili kukurnjaripa nanikutu tuku wanikinyiyi. Janalu marlu partanykarrangu kanyayijaninyi. Munu ngajulu nganamarnajaninyi yuramurrangu nyuntumili.
39 Jampa kulikatarrangulu yukurrulu pajirnikinyiyijaninyi marlkarri nyuntumili nanikutupa kukurnjari, munu ngajulu kangamarnajaninyi marlkarrirrangu palarrangu jurtu jinaku nyuntungu. Munu. Ngajulu wirrirnirnijaninyi ngajumilirrangu kukurnjaripa nanikutu puntaju palarranguku marlkarrirranguku nyuntumilirranguku. Jampa jintalu marrngurrangulu kukujarri-kukujarrilu ngulyulu mananyikinyiyijaninyi nyuntumilirrangu janyjangapa warrukartinga, ngaju japirr marnikinyinyin palamarranguku wirrinaku.
40 Karrpurrangu karrpurrangu ngaju warrkamu jarrinyarnangu parrpakarranga, marlu warrukartinga ngaju wanikinyirni yija warringa. Marlumal ngaju wanikinyirni kartamajirri tuku jirnikinyirnijaninyi nyuntumilirrangu kuwiyirrangu.
41 Ngaju waninyarnangu 20 partunurrangu. Warrkamu jarrinyarnangu 14 partunurrangu palakujirri mirtawakujirri, nyuntumili kurntaljirri. Palaja ngaju warrkamu jarrinyarna nyuntungu 6 partunurrangu mananyaku kuwiyirranguku ngajuku. Palanga 20 partunurrangungu nyuntulu mitu marnanyin marlumal.
42 Kartu ngakarnaminyin nyuntulu ngani warralpirtimajirri. Ngarrkalu ngaju tuku jirnikinyinyi. Miranungarra paliny ngajuku, ngaju warrkamu jarrinyarnangu ngalypa nyuntunga, paliny miranungarra nyuntuku, ngurnjul jirnijin. Palajalu warnta marnanta warrukartinga kapukarrilu.” Palajun muwarr pinalu Jacob.
43 Palaja Laban-ju puntaju karra marnalu, “Nyungujirri partanyjirri ngajumilijirri, pulanymili palarrangu partanykarrangurrangu ngajumili jamujirrangu. Palarrangu kuwiyirrangu kalkurnanjaninyi nganin-nganinpa palarrangu ngajumilirrangu pukun. Nyuntulu parrjala! Nyungurrangu ngajumilirrangujakun. Yijapa ngajulu kalkulumarnapulinyi ngajumili kurntaljirripa pulanymili partanykarrangu. Munu, puru ngakalamarnajaninyi nyuntungu.
44 Yuu. Ngali muwarr pilipalirnangu. Wirlanawayi puru wantulupali, wirlanamajirri. Wuru jilipali nyungurrangu warnkurrangu, kurlka jinaku ngaliku.” Palajun Laban-ju karra marnalu.
JACOB-JUPA LABAN-JU MUWARR WIRRARNIPULARNINGA (31:45-55)
45 Palajalu Jacob-ju warnku wirtu mana, wararr jirni.
46 Palaja wurrarnajanaku palinymili pirirrimartanga, “Nyurralupa marrayijaninyi warnkurrangu.” Yijalu manayijaninyi, kunmu jirniyijaninyi warnkunga wirtunga wangka. Palaja wiyirrju nganayi mayi warnkurrangunga wangka.
47-48 Laban-ju karra marnalu Jacob-ku, “Nyungulu kurulu kurlka jilkulinyngalinyi yartipa.” Palinyju yini marna palinymilinga muwarrja, “Kuru kurlka jinapinti.” Jacob-ju pukun yini marna pala warnku warinyja palinymilinga muwarrja, “Kuru kurlka jinapinti.”
49-53 Laban-ju karra marnalu Jacob-ku, “Jinta pinajalu, yankuluman nyuntumili warrarnkarti, ngaju yankulumarna ngajumilikarti. Ngarrkalu parrjalkulinyngalinyi. Kawanjaninyili nyuntulu warinyarrangu mirtawarrangu, yakalanpulinyili nyungujirri kurntaljirri, wirlalanpulinyili ngunarringi. Munumpa wantarnili ngaju. Pinakarraji. Ngarrkalu parrjarnanti. Yirrirnin nyungu warnku wirtu ngajulu wararr jirnirni, nyungupa kuru marnarna. Palarrangu warnkurrangu wantulupiyi kurlka jinaku ngaliku, muwarrpa nyungunga wirrirnali. Ngaju munu yankulumarna nyungungu kurungu ngunarrikarti nyuntukarti kulikarti. Nyuntu pukun munu milpuluman ngajukarti kulikarti nyungungamarra kurungamarra. Warajalupa ngalijalu panypalali nyungungu muwarrja, Ngarrka miranu jarruliny palinyku. Ngalimilalu karlujilujirri, Abraham-jupa Nahor-lu, pinakarrinyikinyipululu Ngarrkanga. Yijapa ngajulu muwarrja palanga panypiyirnili. Palaja yiji palalungarra Ngarrkalu wirlalaminyi ngaju. Yijapa nyuntulu muwarrja palanga panypiyinpili. Palaja yiji palalungarra Ngarrkalu wirlalamanta nyuntu.” Palajun Laban-ju muwarr pinalu Jacob-ku.
Palajalu yini marnapulu pala kuru “Mizpah” pukun. Pala wurrarna “Ngarrkalu Yirrkulu Parrjarnangalinyi”.
Jacob-ju pinakarrinyalu Laban-mili muwarrku. Palaja karra marnalu, “Ngarrkakungarra ngajumili japartalu Isaac-ju pinakarrinyikinyalu. Nyarra Ngarrka paliny miranu ngajuku. Yijalu pala muwarr kalkurnarninga.”
54 Palaja Jacob-ju mana waraja kuwiyi palinymilirranguja, wirlarna, kamparnalu yinganyaku Ngarrkaku. Japirr marnajaninyi pirirrimarta palinymilipa Laban-mili, ngananyaku mayiku palinyja. Ngananyajalu karta karrinyiyi warrukartinga palanga warnkumartaji.
55 Kurnpungu Laban turlpanya kartaja. Palinyju yampu marnajaninyi palinymili jamujirrangupa kujarra kurntaljirri. Palaja kulpanya palinymili warrarnkarti.