11
Ra Jesu bi ꞌñudi hanja da tꞌapa Ajua̱
(Mt. 6:9-15; 7:7-11)
ꞌNara pa ra Jesu bi ꞌyapabi Ajua̱ rá Dada ja ꞌnara luga, y nu de mi uadiꞌa̱, ꞌnará nxadi bi ꞌñembabi:
―Ma zi Hmuꞌi, dí ne gui ꞌñutcaguihe hanja ga apabihe Ajua̱ ngu mi nja ra Xuua mi utuabi yá nxadi hanja da ꞌyapabi Ajua̱.
Nura Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ:
―Nu de xcrí ꞌyaphʉ Ajua̱ gui ꞌñeñhʉ njaua:
Ma zi Dadaꞌihe, guí ꞌbʉi mahetsꞌi,
drá nsunda ri ma̱ca thuhu.
Bá ehe gui nda̱,
ne dá tꞌøtꞌa ri paha nuua ja ra ximhai ngu núꞌa̱ bí tꞌøtꞌe núbʉ mahetsꞌi.
ꞌRacje te ga tsihe núbya rapaya.
Ne pungaguihe ma tsꞌoquihe, ngueꞌa̱ necje dí pumbabihe núꞌʉ toꞌo xa ꞌyøtcahe ra ntsꞌoꞌmʉi.
Ne oxqui hocje ga øthe ya tsꞌoqui, ña̱ngaguihe de ra ntsꞌo.
Nehe ra Jesu bi ꞌñembabi yá nxadi:
―Ma ga ma̱ñhʉ gue ꞌna toꞌo pɛꞌtsa ꞌnará ꞌnangu ne drá amigo, nepʉ ngu made ra xuui da ma ja rá ngu, ne da ꞌñembabi: “Drá ꞌñehe gui ꞌyøtca ra favo gui hmica hñu ya thuhme, ngueꞌa̱ ja núbya bi zøhø maꞌna ma amigo xqui ꞌñehe de yabʉ ha othogui te ga umbabi.” Nepʉ nuꞌá̱ sta da̱di mbo rá ngu da ꞌñena: “Hindí honi gui zocagui, ma gosthi ya stá cotꞌi, ne dí huixa ma ba̱tsi, hangue hingui tsa ga nangui ga ꞌraꞌaꞌi núꞌa̱ guí adi.” Pe nugui dí xiꞌahʉ gue hinda nangui da umbi ngueꞌa̱ rá amigo, nuꞌá̱ da nangui da umbi, pe ngueꞌa̱ ya pa hinda sigui da ꞌyapa rá tꞌa̱ha̱. Hangue dí xiꞌahʉ, ꞌyaphʉ Ajua̱ núꞌa̱ guí hoñhʉ ne da ꞌraꞌahʉ; hyoñhʉ núꞌa̱ te ri ꞌbɛpꞌahʉ, ne gui tsʉdihʉ; njahʉ ngu ꞌnara ja̱ꞌi bi zøhø ꞌrota ra gosthi ne bi socuabi. 10 Ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo da ꞌyadi, da tꞌumbabi; y nuꞌa̱ tóꞌo da hyoni, da zʉdi; y nuꞌa̱ tóꞌo da ꞌrota ra gosthi, da socuabi.
11 Nuꞌahʉ gyá dadahʉ, ꞌbʉ ri ba̱tsihʉ da ꞌyaꞌahʉ ꞌnara thuhme, ¿ha gue gui umfʉ ꞌnara do? O ꞌbʉ da ꞌyaꞌaꞌihʉ ꞌnara hua̱, ¿ha gue gui umfʉ ꞌnara quꞌeña̱? 12 O ꞌbʉ da ꞌyaꞌaꞌihʉ ꞌnara ma̱do, ¿ha gue gui umfʉ ꞌnara penzʉ? Hina, ¿ngue ha̱? 13 Nuꞌahʉ masque gyá ꞌyøtꞌatsꞌoquihʉ, pe guí pa̱ gui umfʉ ꞌnara hoga tꞌøtꞌe ri ba̱tsihʉ. ¡Xihma̱ ra Dada bí ꞌbʉi mahetsꞌi, núꞌá̱ dua pɛnpabi ra Ma̱ca Nda̱hi toꞌo da ꞌyapabiꞌa̱, ne gatho maꞌra ya hño!
Bi tꞌembabi ra Jesu gue mi ha̱npa rá tsꞌɛdi ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi
(Mt. 12:22-30; Mr. 3:19-27)
14 ꞌNara pa ra Jesu bi ꞌyɛmba ꞌnara tsꞌonda̱hi ꞌnara ꞌñøhø xqui japi da ngone. Ne de mi bønga núꞌa̱ ra tsꞌonda̱hi, ꞌbestho bi za bi ña̱ núꞌa̱ ra ꞌñøhø. Ha nu mi hyanda ya ja̱ꞌi njabʉ xi bi ꞌyøꞌʉ. 15 Pe ꞌra de gueꞌʉ bi ña̱maꞌñʉ ne bi ꞌñena:
―Nuni ra ꞌñøhø ɛnga ya tsꞌonda̱hi co rá tsꞌɛdi ra Beelsebú núꞌa̱ ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi.
16 Ha nu maꞌra mi xipabi da ꞌyøtꞌa ꞌnara ntꞌudi de mahetsꞌi, pa da ꞌñudi ua xi majua̱ni mrá ꞌmɛhni Ajua̱. 17 Pe nura Jesu bi ba̱tho te mi beniꞌʉ, hangue bi ꞌñembabi:
―ꞌBʉ ꞌnara hnini da hyegue ne da ntuhni sɛhɛ, nuꞌbʉ́ da nhuata núꞌa̱ ra hmanda mi ja. O nuꞌbʉ ꞌnara ngu da ntuhnisɛ ya mengu de ra ngu, hinda za da ꞌmʉ ꞌnadbʉꞌʉ. 18 Njabʉtho nehe, nuꞌbʉ ra Satá da ntuhnui yá mitsꞌonda̱hiui, nuꞌbʉ́ da nhuata gatho rá tsꞌɛdiꞌa̱. Nugui dí xiꞌahʉ njabʉ ngueꞌa̱ guí eñhʉ gue nugui dí ɛnga ya tsꞌonda̱hi co rá tsꞌɛdi ra Beelsebú ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi. 19 Pe nuꞌbʉ gueꞌa̱ gra øtꞌe, nuꞌbʉ́ xi ri ꞌmɛhnihʉ, ¿con te ma tsꞌɛdi ɛnga ya tsꞌonda̱hi? Núꞌʉ́ go dá xiꞌahʉꞌʉ. 20 Nugui dí ɛnga ya tsꞌonda̱hi pe co rá tsꞌɛdi Ajua̱, hangue pa̱hʉ gue nura Nda̱ de mahetsꞌi ya xa zøhø pa da nda̱.
21 Nuꞌbʉ ꞌnara ꞌñøhø xi o rá tsꞌɛdi ne ri hña̱ yá arhma pa ri su rá ngu, nuꞌbʉ́ ꞌbɛꞌtsa xá hño núꞌa̱ te pɛꞌtsa ja rá ngu. 22 Pe nuꞌbʉ da zøhø maꞌna ra ꞌñøhø maꞌna di o rá tsꞌɛdi que gueꞌa̱, nuꞌbʉ́ da nta̱te núꞌa̱ bi zøhø ne da hña̱mbabi gatho yá arhma núꞌʉ mi hu rá mʉi da matsꞌi, ne da bepabi gatho núꞌa̱ di pɛꞌtsa ja rá ngu pa da jamɛtiꞌa̱ ne da hyecuabi maꞌra.
23 Nuꞌa̱ tóꞌo hingui ꞌbʉi con guequi, gueꞌa̱ ri contragui, ne nuꞌa̱ tóꞌo hingui faxqui ga muntsꞌa ya gamfri, go gueꞌa̱ xani.
Ra Jesu bi ma̱ ꞌnara ꞌbede de ra tsꞌonda̱hi bi mengui
(Mt. 12:43-45)
24 Nuꞌbʉ ꞌnara tsꞌonda̱hi da bønga de ja ꞌnara ꞌñøhø da ꞌño habʉraza ja ra mbonthi honga ra tsaya, pe nuꞌbʉ de guehni hindua tsʉdi habʉ, nuꞌbʉ́ da beni ne da ꞌñena: “Pøde ga yopa pengui habʉ nduí ꞌbʉi.” 25 Ha nu stua yopa pengui e da zʉdi núꞌa̱ ra ꞌñøhø habʉ mbi ꞌbʉi, da zʉtua rá mfeni di nja ngu ꞌnara ngu núꞌa̱ xa thoqui xi xá hño, xa ꞌbastꞌi ne xi strá ntꞌaxi da zʉdi, pe hinto di ꞌbʉhni. 26 Nepʉ núꞌa̱ ra tsꞌonda̱hiꞌa̱ da ma dua tsi má yoto yá mitsꞌonda̱hiui maꞌna strá ntsꞌo que gueꞌa̱, y da zøhø da yʉtꞌa gatho ja rá mfeni núꞌa̱ ra ꞌñøhø y ja da ꞌmʉhni ri gathoꞌʉ, y njabʉ núꞌa̱ ra ꞌñøhøꞌa̱ maꞌna da tsꞌocua rá mfeni que rá mʉdi.
Xa nja̱pi núꞌʉ toꞌo øtuabi rá noya Ajua̱
27 Tsꞌa mi ña̱ njabʉ ra Jesu, ꞌnara ꞌbɛhña̱ mi ꞌbʉhni bi ña̱ ntsꞌɛdi ne bi ꞌñena:
―¡Xi nja̱pi núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ de habʉ gá ꞌbʉi, ne bi tedeꞌi!
28 Pe nura Jesu bi da̱di ne bi ꞌñena:
―¡Maꞌna xa nja̱pi núꞌʉ toꞌo øtuabi rá noya Ajua̱ ne øtꞌe núꞌa̱ ma̱!
Ya tsꞌoja̱ꞌi adi ꞌnara ntꞌudi
(Mt. 12:38-42; Mr. 8:12)
29 Ya ja̱ꞌi ꞌyo mri muntsꞌi gatho ja rá nthetsꞌi ra Jesu, nepʉ nuꞌá̱ bi ꞌñembabiꞌʉ:
―Ya ja̱ꞌi de nuya pabya xi ya tsꞌoja̱ꞌi, hangue adi ꞌnara ntꞌudi ga utuabi pa da ba̱di ua xi xuá pɛncagui Ajua̱. Pe núꞌa̱ ra ntꞌudi adiꞌʉ hinga ma ga utui, hønsɛ ndaꞌa̱ da tꞌutuabi, núꞌa̱ ra ntꞌudi de ra ba̱di Joná. 30 Ngueꞌa̱ núꞌa̱ bi tho ra Joná núꞌbʉ mi dutꞌa ꞌnara da̱hua̱ ne ja bi gohni hñu pa, mi gueꞌa̱ ꞌnara ntꞌudi pa ya me Ninive gue ra Joná go mrá ꞌmɛhni Ajua̱. Njabʉ nehe Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi ma da ꞌmʉi hñu pa mbo ra hai, y núꞌá̱ go gueꞌa̱ ꞌnara ntꞌudi da tꞌutuabi núꞌʉ ya ja̱ꞌi ꞌbʉi mapaya. 31 Nu stí zø ra pa de ra nsʉca uɛnda, nura paꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ núꞌa̱ mrá nda̱ de ra hai Arabia ma da ꞌmai ja rá thandi núꞌa̱ toꞌo ma da hña̱nga nguɛnda pa da ña̱pabi núꞌʉ ya ja̱ꞌi ꞌbʉi mapaya. Ngueꞌa̱ nura ꞌbɛhña̱ꞌa̱ masque xi mi yabʉ rá hai pe bá ehe e bi ꞌyøde núꞌa̱ ra mfa̱di mi pɛꞌtsa ndu ra Salomó. Pe ꞌbʉcua ꞌna maꞌna ra da̱ngui rá nsu que ra Salomó, pe masque njabʉ hinxa ne toꞌo xa ꞌyøde núꞌa̱ ma̱. 32 Nehe nura pa de ra nsʉca uɛnda núꞌʉ ya me Ninive ma da ꞌmai ja rá thandi núꞌa̱ toꞌo da hña̱nga nguɛnda pa da ña̱pabi núꞌʉ ya ja̱ꞌi ꞌbʉi mapaya. Ngueꞌa̱ núꞌʉ ya me Ninive ngu mi ꞌyøde núꞌa̱ bi ma̱nga ra ba̱di Joná de núꞌa̱ xqui ma̱nga Ajua̱, nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ bi da̱ma ñobri ꞌbestho. Pe ꞌbʉcua ꞌna maꞌna ra da̱ngui rá nsu que ra Joná, pe masque njabʉ hinxa ne toꞌo xa ꞌyøde núꞌa̱ ma̱.
Ra ñotꞌi de ma ndoꞌyohʉ
(Mt. 5:15; 6:22-23)
33 Joꞌo ꞌnara ja̱ꞌi toꞌo da tsøgue ꞌnara ñotꞌi ne da ꞌña̱gui, o da yeꞌmba ꞌnara caho. Nuꞌa̱ da ꞌyøtꞌe, da tøta habʉ da tøte, pa da yotꞌa gatho mbo ra ngu pa di handi núꞌʉ toꞌo da yʉtꞌi. 34 Nuri dahʉ gueꞌʉ ngu ꞌraya ñotꞌi de ri ndoꞌyohʉ. Nuꞌbʉ ri dahʉ xá hño, guí hanthʉ habʉ guí ꞌyohʉ, pe nuꞌbʉ ri dahʉ hingui ho, hinguí hanthʉ habʉ guí ꞌyohʉ. Njabʉ ri mfenihʉ nehe, ꞌbʉ ꞌbʉi xá hño, nuꞌbʉ́ da za gui ꞌyohʉ xá hño ja ra ñotꞌi, pe nuꞌbʉ hingui ꞌbʉi xá hño, hinda za gui ꞌyohʉ xá hño ngueꞌa̱ guí ꞌbʉhʉ ja ra ꞌbɛxuui. 35 Hangue ꞌyøthʉ ꞌnara tsꞌɛdi pa da ꞌmʉi xá hño ri mfenihʉ pa da za gui ꞌyohʉ xá hño ne hingui ꞌbʉhʉ ja ra ꞌbɛxuui. 36 Nuꞌbʉ ri mfenihʉ ꞌbʉi xá hño, nuꞌbʉ́ guí ꞌyohʉ ja ra hoga ñotꞌi ne guí pa̱hʉ habʉ guí ꞌyohʉ, ngueꞌa̱ ri mfenihʉ nja ngu ꞌnara ñotꞌi ri yotꞌa ri ꞌñuhʉ.
Ra Jesu bi ma̱ de yá tsꞌoꞌbɛfi ya fariseo ne ya xahnate de ra ley
(Mt. 23:1-36; Mr. 12:38-40; Lc. 20:45-47)
37 Nu mi uadi bi ma̱nga njabʉ ra Jesu, ꞌnara fariseo bi zitsꞌi pa da ñungüi ja rá ngu. Y nu mi zøni bi yʉtꞌiꞌʉ, ha nura Jesu bi hñudi ꞌbestho ja ra mexa. 38 Ha nura fariseo xi bi ꞌyø mi hyandi gue ra Jesu himbi nxʉꞌyɛ ꞌmɛtꞌo pa bi ñuni ngu myá nza̱iꞌʉ. 39 Nuꞌbʉ́ nura Jesu bi ꞌñembabiꞌa̱:
―Nuꞌahʉ fariseohʉ guí njahʉ ngu ra xʉtꞌa vaso ne ra xʉtꞌa manza, xʉqui hønsɛ møte ha nu mbo xi rá ntsꞌo. Nuꞌahʉ́ guí ne gui pønga ri hmihʉ ja yá thandi ya ja̱ꞌi, pe oda ri mfenihʉ ra nthate ne ra ntsꞌoꞌmʉi. 40 ¡ꞌNagyá ꞌbɛmfenihʉ! ¿Ha hinguí pa̱hʉ gue Ajua̱ go gueꞌa̱ bi hyoca maxøgue rá ꞌbai ra ja̱ꞌi, de thi rá ndoꞌyo ne de mbo rá mfeni? 41 Bá faxhʉ ya hyoya con gatho ri mʉihʉ, y njabʉ ha̱, da hnequi gue xá ntꞌaxi ri mfenihʉ.
42 ¡Huecateꞌihʉ nuꞌahʉ fariseohʉ ngueꞌa̱ ma xi dra castigaꞌihʉ! Ngueꞌa̱ guí ꞌuecjʉ ꞌrɛtꞌa de ra bɛxo pa Ajua̱ de núꞌa̱ guí pahʉ de ra xa̱cꞌri ne ra ruda ne gatho maꞌra ya nda̱po núꞌʉ hintsꞌʉ ri muui ndunthi, pe nura hño hinguí øꞌtuahʉ ri miquꞌeihʉ, nixi otho ri hma̱tehʉ co Ajua̱. Xá hño gui umfʉ Ajua̱ núꞌa̱ rí ꞌñepabi de ya tꞌøtꞌe guí pahʉ, pe maꞌna mahyoni hingui pumfrihʉ gui ꞌyøthʉ nza̱ntho ra hño ne gui pɛꞌtshʉ ra hma̱te co Ajua̱.
43 ¡Huecateꞌihʉ nuꞌahʉ fariseohʉ ngueꞌa̱ ma xi dra castigaꞌihʉ! Ngueꞌa̱ nza̱ntho guí ne gui hñuhʉ ja ya hoga hudi dega nsu ja ya nija̱, ne nza̱ntho guí nehʉ dra zɛnjuaꞌihʉ co ndunthi ra tꞌequꞌei ja ya tai.
44 ¡Núꞌahʉ gyá xahnatehʉ de ra ley, ne núꞌahʉ gyá fariseohʉ, ꞌnagyá yohmihʉ! ¡Huecateꞌihʉ ngueꞌa̱ ma xi dra castigaꞌihʉ! Ngueꞌa̱ nuꞌahʉ guí tsꞌocuahʉ yá mfeni ya ja̱ꞌi, guí njahʉ ngu ya ntꞌagui hingui hnequi, ha ꞌrani ya ja̱ꞌi maña̱ de gueꞌʉ pe nixi pa̱diꞌʉ tengu rá ntsꞌo mbo.
45 Nepʉ bi da̱di ꞌnara xahnate de ra ley ne bi ꞌñembabi ra Jesu:
―Ma Xahnateꞌihe, ora guí ma̱ njabʉ, guí ña̱maꞌñʉ de guecje nehe núje dyá xahnatehe de ra ley.
46 Pe nura Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ:
―¡Huecateꞌihʉ nuꞌahʉ gyá xahnatehʉ de ra ley ngueꞌa̱ ma xi dra castigaꞌihʉ nehe! Ngueꞌa̱ guí japhʉ ya ja̱ꞌi da ꞌyøtꞌa ꞌraya tꞌøtꞌe núꞌʉ hingui tsa da ꞌyøtꞌe, pa guí eñhʉ gue njabʉ da za da dɛnba rá ley Ajua̱, ha nuꞌahʉ́ nixi guí øtuahʉ nurá leyꞌa̱, ja ra uɛnda guí tutuahʉ ya ja̱ꞌi ꞌnara ꞌbatsꞌi xi rá hñʉ y ni tsꞌʉ hinguí faxhʉ da ndude.
47 ¡Huecateꞌihʉ ngueꞌa̱ ma xi dra castigaꞌihʉ! Ngueꞌa̱ guí yopa hocuahʉ yá pantyo ndu yá ꞌmɛhni Ajua̱ núꞌʉ bi hyosɛ ndu ri xitahʉ. 48 Njabʉ ri hnequi gue guí tɛnbathohʉ yá ꞌmʉi ndu ri xitahʉ, ngueꞌa̱ núꞌʉ́ go gueꞌʉ bi hyo nuya ꞌmɛhniꞌʉ, ha nuꞌahʉ go guí yopa hocuahʉ yá pantyo, hangue ri hnequi gue ꞌnada ri mfenihʉ co ndu ri xitahʉ.
49 Hangue sɛhɛ Ajua̱ go gueꞌa̱ xqui ꞌñena co rá da̱nga mfa̱diꞌa̱: “Núꞌʉ́ ma ga pɛnpa ma ꞌmɛhni núꞌʉ da ma̱nga ma noya, pe ꞌra de gueꞌʉ ma da hyoꞌʉ, ha nu maꞌra ma da ʉtsaꞌʉ.” 50 Hangue nuya ja̱ꞌi ꞌbʉibya, Ajua̱ ma da hña̱ꞌmba nguɛndaꞌʉ de gatho yá ma̱ca ji yá ꞌmɛhni Ajua̱ xa mfani desde bi mʉdi ra ximhai, 51 desde ra Abé asta ra Sacaría núꞌa̱ bi tho mbo ra nda̱nija̱ guetbʉ ja ra ata. Hangue nugui dí xiꞌahʉ gue Ajua̱ ma da ꞌyambabi núꞌʉ ya ja̱ꞌi ꞌbʉi mapaya de núꞌʉ ya hoja̱ꞌi xa tho.
52 ¡Huecateꞌihʉ nuꞌahʉ gyá xahnatehʉ de ra ley ngueꞌa̱ ma xi dra castigaꞌihʉ! Ngueꞌa̱ go osɛ ri ꞌyɛhʉ rá mfa̱di de ra ma̱ca noya, pe nuꞌahʉ́ ni guí hophʉ maꞌra toꞌo da nehma̱ da ba̱di, ha ni gueꞌahʉ hinguí ne gui pa̱hʉ.
53 Nu mi uadi bi ma̱nga njabʉ ra Jesu, ya xahnate de ra ley ne ya fariseo xi bi bø yá cuɛ con gueꞌa̱, nepʉ bi mʉdiꞌʉ xi bi ꞌyøꞌtua ndunthi ya ntꞌani, 54 ngueꞌa̱ mi ne xa ꞌyødeꞌʉ da ña̱maꞌñʉꞌa̱ pa njabʉ xa za xa ña̱pabiꞌʉ.