10
Jesús enseña sobre el divorcio
1 Néeseté Jesús yàacawa Capernaum ìyacàlená íicha yéewáidacalénái yáapichawa. Yá nàacawa Judea yàasu cáli néré, áiba cáli néré nacái ìyéerica oriente iwéré èeri imusúacatáisewa, abéemàalé Jordán inanába íicha. Néré manùbéeyéi wenàiwica ìwacáidáyacacawa àniwa Jesús yàatalé, yá idàbaca yéewáidaca nía àniwa càide iyúwaté íiwitáise ìyáaná.
2 Néese abénaméeyéi fariseo nàacawa Jesús yàatalé náalimáidacaténá naicáwani, icàlidáanápiná áiba wawàsi báawéeri, yéewacaténá nacháawàaca iináwaná ìwali itàacái ìwalíisewa. Yá nasutáca néemìawani asáisí cayábacaalí asìali imàaca íichawa íinuwa.
3 Jesús íimaca nalí:
—Picàlidacué nulí càinácaalíté profeta Moisés ichùulìaca pìawirináimi imàníinápiná bàaluité —íimaca yái Jesúsca.
4 Néese náimaca irí:
—Profeta Moisés imàacacaté asìali yúucaca íichawa íinuwa. Càité iwàwacutá namànica. Quéechacáwa asìali itànàaca cuyàluta irìcu cáná yéewaná iwàwa yúucaca íichawa úa. Néese yàaca ulí yái cuyàlutaca, yéewacaténá úasáidaca áibanái iríni, náalíacaténáwa manìrica úa. Yá ichùulìaca ùanápináwa íicha —náimaca irí.
5 Néese Jesús íimaca nalí:
—Bàaluité profeta Moisés imàacacué pimànica cài máinícáinácué báawaca píiwitáise, píacué israelitaca, càmíiyéica iwàwa imànica cayábéeri càide iyúwa Dios ichùulìanácué pía. Imàacacatécué pibànùaca píichawa píinuwa báawacaalícué piicáca úa, ipíchanácué piùwichàidaca úa cachàiníwanái mamáalàacata.
6 Quéwa bàaluité Dios càmitaté ibatàa wenàiwicanái imànica cài. Iná báawaca Dios iicáca yái piúcáanácuéca píinuwa siùcade. Profeta Moisés itànàacaté càinácaalíté ìyáaná bàaluité Dios idàbacaalíté wenàiwica. Moisés itànàacaté: ‘Dios idàbacaté idàbáanéeri asìali, idàbáanéechúa inanái nacái.
7 Iná siùcade, asìali iwàwacaalí icásàacawa, yásí yàacawa yáaniri íichawa, yáatúa íicha nacáiwa, ìyacaténá abédanamata íinu yáapichawa.
8 Iná idécanáami asìali iimáca úapicha, càmita quirínama Dios iicáca nía iyúwa pucháiba wenàiwica, néese Dios iicáca nía iyúwa abéeri wenàiwica’, càité itànàaca yái profeta Moisésca. Iná càmita quirínama pucháibaca nía, néese abéericata nía.
9 Iná càmita cayába wenàiwica nèepùadaca náichawáaca nía, níái Dios imàaquéeyéica ìyaca càide iyúwa abéeri wenàiwica —íimaca nalí yái Jesúsca.
10 Néeseté nàyaca capìi irìcu, yá Jesús yéewáidacalénái nasutáca néemìawani ìwali àniwa yái tàacáisica.
11 Néese Jesús íimaca nalí:
—Asìali imàacacaalí íichawa íinuwa, yá yeedácaalí nacái iríwa íinupináwa áibata, yásí imànica ibáyawanáwa ulí, úái idàbáanéechúaca íinucawa, iimácáiná áiba inanái yáapicha càmíichúaca íinusíwa.
12 Càita nacái inanái umàacacaalí uíchawa unìriwa, yá uedácaalí unìripináwa áibata, yásí umànica nacái ubáyawanáwa irí yái idàbáanéeri unìricawa, uimácáiná áiba asìali yáapicha càmíirica unìrisíwa —íimaca yái Jesúsca.
Jesús bendice a los niños
13 Néese wenàiwica natéca néenibewa Jesús yàatalé imàacacaténá icáapiwa nàwali, isutáca nalí Dios íicha imàníinápiná nalí cayábéeri. Quéwa Jesús yéewáidacalénái nadàbaca nacuísaca wenàiwica itéeyéica sùmanái, yéewáidacalénái íimaca sùmanái nasàiwicasa Jesús irí wawàsi.
14 Jesús iicáca yái yéewáidacalénái imàníináca, íná báawaca iicáca náiwitáise. Yá íimaca yéewáidacalénái iríwa:
—Pimàacacué sùmanái yàacawa nùatalé. Picácué pimáisanìa nàanàaca, Dios icùacáiná wenàiwica neebáidacaalí itàacái càide iyúwa sùmanái yeebáidáaná náaniri itàacáiwa.
15 Péemìacué cayába, iwàwacutá wenàiwica neebáidaca Dios itàacái càide iyúwa púubéeyéi sùmanái yeebáidáaná náaniri itàacáiwa. Càmicaalí cài wenàiwica neebáida, yá canácatáita Dios yéenibeca nía —íimaca yái Jesúsca.
16 Néese Jesús yeedáca níái sùmanáica yàanalìculéwa. Imàacaca icáapiwa nàwali, yá isutáca nalí Dios íicha imàníinápiná nalí cayábéeri.
Un hombre rico habla con Jesús
17 Jesús idàbacaté yèepunícawa àniwa, yá abéeri asìali yàanàaca ipìacawa Jesús yàatalé. Yá ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa Jesús irí yàacaténá Jesús icàaluíniná. Yá isutáca yéemìawa Jesús:
—Pía cayábéeri yéewáidéerica wía, ¿càinásica iwàwacutá numànica nùyacaténá càiripináta Dios yáapicha chènuniré? —íimaca.
18 Jesús íimaca irí:
—Iwàwacutá píináidacawa cayába ìwali yái píimáanáca, càinácaalí íimáaná yái tàacáisi íiméerica cayábéericasa núa, canácáiná áiba wenàiwica cayábéeri, abéericata Dios cayábéeri —íimaca irí yái Jesúsca, iwàwacáiná asìali yeebáidaca ìwali, Dioscani yái Jesúsca. Néese Jesús íimaca irí àniwa:
19 —Píalíacawa Dios itàacái ìwali profeta Moisés itànèericaté Dios inùmalìcuíse. Càité ichùulìaca nía: ‘Picá pinúa wenàiwica, picá piimá áiba inanái yáapicha càmíichúaca píinusíwa, áiba asìali yáapicha nacái càmíirica pinìrisíwa, picá piyéedùa, picá picàlida pichìwawa, picá nacái pichìwáida áibanái, néese pìa píaniri íimiétacanáwa, píatúa nacáiwa’, cài itànàacaté yái Moisésca —íimaca yái Jesúsca.
20 Néese asìali íimaca Jesús irí:
—Pía yéewáidéerica wía, nudéca numànica macáita càide iyúwa Dios ichùulìaná wamànica sùmàicatáiseté núa àta siùca nacáide —íimaca.
21 Yá Jesús iicáidaca irí, cáinináca nacái Jesús iicácani, yá Jesús íimaca irí:
—Iyaca abéeri wawàsi iwàwacutéericáwaca pimànica: Pìa piwéndaca macáita pìasuwa. Néese pìa iwènináami catúulécanéeyéi irí. Càita pidènìapiná pìasu cawèníiriwa chènuniré. Néese pèepùawa pìacaténáwa núapicha iyúwa nuéwáidacalé —íimaca yái Jesúsca.
22 Yái asìalica, idécanáami yéemìacani, yá máiní achúmaca iwàwa, íná yàacawa Jesús íicha, máinícáiná càasucani, càmicáináté nacái iwàwa yàaca áibanái irí macáita yàasuwa.
23 Néese Jesús iicáidaca wenàiwica irí ibàluèyéicawa itéese, néese íimaca yéewáidacalénái iríwa:
—¡Máiní càulenáca càasuíyéi yeebáidaca Dios itàacái, Dios yéenibecaténá nía! —íimaca yái Jesúsca.
24 Yá yéewáidacalénái máiní náináidacawa néemìaca Jesús itàacái, càmicáinátécáwa néemìa càiri tàacáisi, quéwa Jesús íimaca nalí àniwa:
—Píacué nuénánáica, ¡máiní càulenáca neebáidaca Dios itàacái Dios yéenibecaténá nía, cawinácaalí imàaquéeyéica iwàwawa yàasu cawèníiri ìwaliwa!
25 Càide iyúwa camello càmíiná yáalimá iwàlùacawa siduwíapi ituí yáapuí irìcubàa, càita nacái máiní càulenáca càasuíri yeebáidaca Dios itàacái, Dios isùmàirecaténáni, máinícáiná cáinináca càasuíri iicáca yàasuwa Dios íicha —íimaca yái Jesúsca.
26 Idécanáami yéewáidacalénái yéemìacani, yá máiní cachàiníwanái náináidacawa Jesús itàacái ìwali, yá nasutáca néemìawa níawáaca. Yá náimaca nalíwáaca:
—Néeni, ¿cawinápiná yáalimá iwasàaca yáawawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha? —náimaca nalíwáaca.
27 Néese Jesús iicáidaca nalí, yá íimaca nalí:
—Càmita yéewa wenàiwicanái nawasàaca níawawa Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha nachàini iyúwa meedá, quéwa Dios yáaliméeri iwasàaca nía, Dios yáalimácáiná imànica macáita —íimaca yái Jesúsca.
28 Néese Pedro íimaca irí:
—Wadéca wamàacaca macáita wàasuwa, yá wadéca wàacawa píapicha iyúwa péewáidacalénái —íimaca yái Pedroca.
29-30 Jesús íimaca nalí:
—Péemìacué cayába, píacué nuéwáidacaléca yeebáidéeyéica nutàacái. Numáidacué abénaméeyéi péená nàanápináwa nacapèe íichawa nacàlidacaténá yái cayábéeri tàacáisica èeri mìnanái irí. Aibanái péenácué nacái nàapinácawa néenánái íichawa, càmicaalí nacái náatúa íichawa, càmicaalí nacái néenibenái béeyéi íichawa, càmicaalí nacái náaniri íichawa, càmicaalí nacái nabànacale yàaluná íichawa, neebáidacáiná nutàacái, nacàlidacaténá nacái yái tàacáisi cayábéerica. Quéwa Dios yàapinácué pirí chái èeri irìcu cien imanùbaca yàawiríapiná àniwa picapèepinácué, manùbéeyéi nacái wenàiwica ìyéeyéipinácué pirí càide iyúwa péenánái, píatúanái nacái, péenibe nacái, pidènìapinácué nacái pibànacale yàaluná nacái. Ewita áibanái yùuwichàidacaalícué píawa chái èeri irìcu, peebáidacáinácué nutàacái, càicáaníta áiba èeriwa pìyapinácué càiripináta èeri imáalàacanáamiwa.
31 Quéwa manùbéeyéi wenàiwica áibanái iiquéeyéica iyúwa máiníiyéica cachàinica siùcade, càmita máiní cachàini níawa áiba èeriwa. Manùbéeyéi wenàiwica nacái áibanái iiquéeyéica iyúwa càmíiyéica máiní cachàini siùcade, áiba èeriwa yásí máiní cachàiníwanái cachàinica níawa áibanái íicha —íimaca yái Jesúsca.
Jesús anuncia por tercera vez su muerte
32 Néeseté nadàbaca nàacawa Jerusalén ìyacàlená nérépiná, yá Jesús yàacawa yéewáidacalénái ipíchaléwa. Jesús yéewáidacalénái icalùadacawa manuísíwata, yá nacái áibanái wenàiwica yèeyéicawa náamiwáise, cáaluca náináidacawa ìwali yái yùuwichàacáisica yàanèeripinácatéwa nàwali Jerusalén ìyacàlená irìcu. Néese Jesús iwènúacawa, imáidaca yàataléwa níái yéewáidacalécawa doce namanùbaca méetàucuta áibanái wenàiwica íicha. Yá idàbaca icàlidaca nalíni càinácaalíté yùuwidenái imàníinápináté irí Jerusalén ìyacàlená irìcu. Yá íimaca nalí:
33 “Càide iyúwacué piicáaná, wàacawa wàyaca Jerusalén ìyacàlená nérépiná. Aibanái presopináca namànica núawa natécaténá núa sacerdote íiwacanánái yàatalé, nàatalé nacái níái yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu, núa asìali Dios néeséerica. Yá nachùulìapiná càmíiyéi judío nanúanápiná núa.
34 Néese naicáanípiná nuquínináwa, yá nacái nàapìsáidapiná núawa, nacapèedáidapiná núa, yá nanúapináca núa. Quéwa máisiba èeri irìcu, yá numichàapinácawa yéetácáisi íicha”, íimaca yái Jesúsca.
Santiago y Juan piden un favor
35 Néeseté Zebedeo yéenibe íipidenéeyéi Santiago, Juan nacái nàacawa Jesús yàatalé. Yá náimaca irí:
—Wáiwacali, wawàwaca pimànica walí cayábéeri càide iyúwa wasutáanápiná píichawa wawàsi siùcade —náimaca.
36 Néese Jesús isutáca yéemìawa nía:
—¿Càinásicué piwàwa numànicuéca pirí? —íimaca.
37 Náimaca irí:
—Wawàwaca pimàacaca wáawinacawa píapicha wacùacaténá macái wenàiwica píapicha áiba èeriwa picùacaalípiná macáita píiwitáise cachàiníiri iyúwa. Wawàwaca wáawinacawa píapicha, abéeri yáawinacaténáwa péewápuwáise, abéeri nacái yáawinacawa apáulìcuíse pirí wacùacaténá píapicha macái èeri mìnanái —náimaca.
38 Néese Jesús íimaca nalí:
—Càmitacué píalíawa càinácaalí iwàwacutáanápiná pimànica Dios imàacacaténácué pirí yái pisutéericuéca nuícha, picùanápinácué núapicha macái wenàiwica. ¿Píalimásicué piùwichàacawa càide iyúwa nùuwichàanápináwa, iyúwa nacái nuétáanápináwa yéewacaténácué cachàiníiyéica pía càide iyúwacué pisutáaná nuícha? —íimaca yái Jesúsca.
39 Yá náimaca:
—Wáiwacali, wáaliméerica wamànica —náimaca. Néese Jesús íimaca nalí:
—Báisítacué piùwichàapinácawa càide iyúwa nùuwichàanápináwa, péetápinácuéwa càide iyúwa nuétáanápináwa.
40 Quéwa Dios càmita ibatàa numàacapinácué píawinacawa núapicha abéericué péená yáawinacaténáwa nuéwápuwáise, áibacué péená nacái yáawinacawa apáulìcuíse nulí, picùacaténápinácué núapicha macái wenàiwicata, yácáináta Dios imàacapiná nalíni, cawinácaalí wenàiwicanái Dios íináidéeyéicatéwa náawináanápináwa núapicha wacùacaténá macái wenàiwica —íimaca yái Jesúsca.
41 Néese yéewáidacalénái áibanái diez namanùbaca, néemìacaalíté càinácaalí nasutáaná Jesús íicha wawàsi, yá calúaca nía pucháiba asìanái yáapicha, níái Santiago, Juan nacái.
42 Quéwa Jesús imáidaca yàataléwa nía macáita. Yá íimaca nalí:
—Píalíacuécawa naináwaná ìwali, níái càmíiyéica judío icuèyéica yàasu cáli néeséeyéiwa, casíimái nacùaca wenàiwica cachàiníiri iyú. Píalíacué nacáiwa casíimáica náiwacanánái nachùulìaca áibanái wenàiwica.
43 Quéwa iwàwacutácué càmita pìya càide iyúwa nàyáaná. Néese cawinácaalí péenácué iwàwéerica Dios iicácani càiride iyúwa cachàiníirica íiwitáise, iwàwacutá iyúudàacuéca pía macáita.
44 Cawinácaalí péenácué iwàwéerica Dios iicácani càiride iyúwa cachàiníirica áibanái íicha, iwàwacutá íibaidacuéca pirí macáita càide iyúwa yàasu wenàiwica íibaidáaná íiwacali iríwa.
45 Iwàwacutácué cài pimànica, núacáiná, núa asìali Dios néeséerica, éwitacué Píiwacalicáaníta núa, càicáaníta càmita nùanàa náibaidacaténá nulí meedá. Néese nudéca nùanàaca nuíbaidacaténá áibanái wenàiwica irípiná, numàacacaténá nacái nucáucawa nuwasàacaténá manùba wenàiwica Dios yàasu yùuwichàacáisi íicha yàanèeripinácawa nàwali nabáyawaná ìwalíisewa —íimaca yái Jesúsca.
Jesús sana a Bartimeo el ciego
46 Nàanàacaté Jericó ìyacàlená néré. Néesetécáwa Jesús yàacawa yàcalé irìcuíse, yá yéewáidacalénái yàacawa yáamiwáise, manùbéeyéi wenàiwica nacái nàacawa náapicha. Matuíri asìali ìyaca néeni, íipidenéeri Bartimeo, íimáanáca Timeo ìiri, yáawinéericawa àyapu idùlepi isutéerica plata wenàiwicanái íicha ichàbéeyéicawa néenibàa, yéewanápiná iwènìaca iyáapináwa.
47 Bartimeo yéemìaca náimaca Jesús Nazaret ìyacàlená néeséerica yái cài ichàbacawa chábài, yá matuíri idàbaca imáidaca Jesús irí:
—¡Jesús, rey David itaquérinámi, Dios ibànuèrica walí wacuèrinápiná, piicá nupualé! —íimaca.
48 Madécaná wenàiwica icuísacani yái matuírica masànáanápináni, quéwa imáidaca quéwanáta mamáalàacata cachàiníiri iyú:
—¡Pía, rey David itaquérinámica, Dios ibànuèrica walí wacuèrinápiná, piicá nupualé! —íimaca.
49 Iná Jesús iyamáaca ibàlùacawa, yá íimaca wenàiwicanái irí:
—Pimáidacué nùataléni —íimaca yái Jesúsca. Iná namáidaca matuíri, yá náimaca irí:
—Picá achúma piwàwa, pimichàawa, pìanáwa yàatalé; imáidaca ìyaca pía —náimaca.
50 Yáta matuíri yúucaca íichawa yàasu ruana nacáiriwa yúuquéeri ìwalíisewa, yéewacaténá ipìacawa, yá ipisìaca ibàlùacawa, yàacawa Jesús yàatalé.
51 Jesús isutáca yéemìawani:
—¿Càinásica piwàwa numànica pirí? —íimaca yái Jesúsca. Yá matuíri íimaca:
—Nuíwacali, nuwàwaca pimàacaca catuíca núa —íimaca.
52 Jesús íimaca irí:
—Pìawa matuíbanáita, Dios idéca ichùnìaca pía peebáidacáiná nuchùnìanápiná pía —íimaca yái Jesúsca. Yáta matuírimi iicáidaca àniwa, yá yàacawa Jesús yáapicha àyapulìcubàa.