7
Autoridadkunapa ñawpaqninpi Estebanpa rimasqanmanta
1 Sacerdotekunapa jefenmi Estebanta khaynata tapuran:
—Kay runakunapa acusasusqaykiri, ¿ciertochu icha manachú? nispa.
2 Chaymi Estebanqa contestaspa khaynata niran:
—Wawqellaykuna hinallataq kay llaqtata kamachiq autoridadkuna, qankunayá kunan allinta uyariykuwaychis. Tukuy atiyniyoq Diosninchismi ñawpaq abuelonchis Abrahamman rikhuriykuran Mesopotamia lawpi kallashaqtinraq, manaraq Harán sutiyoq llaqtaman tiyaq rishaqtin.
3 Chaypin Diosqa Abrahamman khaynata niran: “Llaqtaykita hinallataq familiaykikunata saqespa ripuy. Noqan huk allpata rikuchisqayki, chaypi tiyanaykipaq”, nispa.
4 Hinaqtinmi Abrahamqa Caldea nación llaqtamanta lloqsispa Harán llaqtaman tiyaq ripuran. Chay Harán llaqtapi tiyashaqtinmi, Abrahampa papanqa wañuran. Hinaqtinmi Diosqa Abrahamta kamachiran, kay tiyasqaykichis Israel nación allpaman tiyaq hamunanpaq.
5 Chaymi Abrahamqa kay Israel nación allpapi tiyaran; ichaqa manataqmi Diosqa Abrahammanqa ni chakinpa sarusqan allpallatapas herencian kananpaqqa qoranchu. Aswanmi Abrahampa manaraq wawan kashaqtin, Diosqa payman prometeran, kay Israel nación allpata paypa miraynin runakunaman qonanpaq. (Chay prometesqanqa cumplikunan karan, Abrahampa wañusqanpa qepantañan).
6 Hinaspapas Diosqa Abrahamtaqa nillarantaqmi khaynata: “Qanpa mirayniykikunaqa forastero hinan huk law nación llaqtapi tiyanqaku. Chay nación llaqtapin paykunaqa tawa pachaq wata esclavo kaspanku, ñak'arispanku servinqaku”, nispa.
7 Ichaqa, Diosqa Abrahamtaqa nillarantaqmi khaynata: “Aswanqa esclavomanta servichikuqninku runakunatan castigasaq. Hinaqtinmi mirayniykikunaqa chay nacionmanta lloqsimuspanku, kay tiyasqaykichis allpapi libreña kaspanku adorawanqaku”, nispa.
8 Hinaspan Diosqa huk pactota Abrahamwan ruwaran. Chay pactopa señalninmi circuncisión costumbre ruway karan. (Chaymi chay p'unchawmantapacha circuncisión costumbreta llapallan qari wawakunapi ruwaranku, saynapi chay qari wawakuna Diosllapaqña kanankupaq). Chayraykun Abrahamqa wawan Isaac pusaq p'unchawniyoq kashaqtinmi, chay circuncisión costumbreta ruwaran; hinallataq Isaacpas wawan Jacobta ruwaran, saynallataq Jacobpas chunka ishkayniyoq qari wawankunata ruwaran; paykunan chunka ishkayniyoq hatun ayllukunamanta abuelonchiskuna karanku.
9 Joseymi karan Jacobpa chunka ishkayniyoq wawankunamanta huknin. Paytan wawqenkuna envidiakuspanku, Egipto nación llaqtaman apanankupaq, esclavota hina venderanku. Ichaqa Diosmi Joseywanqa kasharan.
10 Chaymi tukuy ima llakikuykunapi kashaqtinpas yanaparan. Hinaspan Diosqa Joseyman yachayta qoran, Egipto nación llaqtapi rey Faraonpa favorninta ganakunanpaq. Chaymi rey Faraonqa palacionpi, hinallataq enteron Egipto nación llaqtapipas gobiernaspa kamachinanpaq, Joseyta nombraran.
11 Chaymanta unay tiempo pasaruqtinmi, Egipto nación llaqtakunapi, hinallataq Canaán nación llaqtakunapipas, ancha muchuy karan. Hinaqtinmi runakunaqa nishuta sufriranku. Chaymi ñawpaq abuelonchiskunaqa mikhunankupaq nitaq rantinankupaqpas mana ni imatapas tarirankuchu.
12 Hinaqtinmi Jacobqa Egipto nación lawpi trigo kasqanta yacharuspa, wawankunata kamachiran, trigo rantiq Egipto llaqtaman rinankupaq.
13 Ishkay kaq viajepi Egipto nación llaqtaman riqtinkuñan, Joseyqa wawqenkunawan reqsichikuran. Chaymi rey Faraonqa Joseypa familiankunamantaqa allinta yacharan.
14 Chaymantañan Joseyqa papanta, hinallataq wawqenkunatawan Egipto nación llaqtaman hamunankupaq waqyachimuran. Chay familiankunan qanchis chunka pishqayoq runakuna karanku.
15 Chaymi paykunaqa Egipto nacionman rispa, chaypi wañunankukama tiyaranku.
16 Chaymantan paykunapa tullunkunaqa, Siquem nisqa lugarman apasqa karan, chaypi p'ampasqa kanankupaq. Chay lugarpi sepulturatan Abrahamqa Hamor sutiyoq runapa wawankunamanta ñawpaqtaraq rantiran. [Nota: Chay Siquem nisqa sutiyoq lugarqa manan Egipto nación llaqtapichu karan. Aswanqa Israel nación allpapin chay Siquem nisqa lugarqa karan].
17 Chaymantan tiempopa risqanman hina, Abrahamman Diospa prometesqanqa ña cumplikunanpaq hinaña kasharan. Hinaqtinmi Abrahammanta miramuqkunapas ashkamanña tukuranku Egipto nación llaqtapi.
18 Chaymantan Egipto nacionpiqa, huk reyñataq gobiernayta qallariran. Payqa manan Joseymantaqa yacharanchu.
19 Chay reymi ñawpaq abuelonchiskunataqa llapallan familiantinta engañaspa, anchata ñak'arichiran. Hinaspapas payqa chayraq nacemuq qari wawankuta abandonanankupaqmi obligaran. Saynataqa ruwaran qari wawanku wañuqtin amaña miranankupaqmi.
20 Chay tiempokunapin Moisespas naceran. Paymi Diospaqqa ancha sumaq karan. Hinaqtinmi tayta mamanqa, chay qari wawankuta pakaspa, kinsa killa hunt'a wasinkupi uywaranku.
21 Chaymantan tayta mamanqa, manaña pakallapi uywayta atispanku, abandonaranku. Hinaqtinmi rey Faraonpa ususin tarikuspa, palacio wasiman aparan; chaypin wawanta hina uywaran.
22 Chay palacio wasipi wiñaqtinmi, Egipto nación llaqtayoq runakunaqa tukuy ima yachayninkuta Moisesmanqa yachachiranku. Chaymi Moisesqa wakin runakunamantapas aswan más yachaysapa runa karan, rimayninpi hinallataq tukuy ima ruwasqanpipas.
23 Chaymantan Moisesqa tawa chunka watayoq kashaspanña, Israel nacionniyoq llaqtamasinkunaman watukuq riyta piensaran.
24 Chaymi Moisesqa watukuq riran. Hinaspan Egipto nacionniyoq runata rikuran, huk Israel nacionniyoq runata maqashaqta. Chaymi Moisesqa chay llaqtamasin runaman sayapakuspa, chay Egipto nacionniyoq runata wañuchiran.
25 Moisestan Diosqa mandamuran, Israel nacionniyoq llaqtamasin runakunata librananpaq. Chaymi Moisesqa piensaran paykuna cuentata qokunankupaq. Ichaqa chay llaqtamasin runakunaqa manan chaytaqa entienderankuchu.
26 Paqarisnintin p'unchawmi Moisesqa rikullarantaq ishkay llaqtamasin runakuna peleashaqta. Chaymi paykunapura amaña peleanankupaq allinpachiyta munaran; hinaspan khaynata niran: “Qankunaqa llaqtapuran kankichis. Chayri, ¿imanaqtintaq qankunapurari peleashankichís?” nispa.
27 Chaymi chay llaqtamasinta maqaq runaqa Moisesta tanqarisparaq khaynata niran: “Qantari, ¿pitaq noqaykupa jefeyku, hinallataq juezniyku ima kanaykipaqri churasurankí?
28 Qayninchaw imaynan Egipto nacionniyoq runata wañuchisharanki, ¿saynallatataqchu noqatapas wañuchiwayta munashankí?” nispa.
29 Moisesqa chayta uyarispanmi, Egipto nacionmanta ishkapakuspa, Madián nación lawman ripuran. Hinaspan payqa chay lawpi forastero hina tiyaran. Chaypin ishkaynin qari wawankunapas naceran.
30 Tawa chunka wata pasaruqtinmi, Moisesqa Sinaí orqopa ladon ch'inñeq lugarpi kasharan. Chaypin Diospa angelnin Moisesmanqa nina rawrashaq t'ankar kishkapi rikhuriran.
31 Hinaqtinmi Moisesqa chay t'ankar kishkapi nina rawraqta rikuspa, anchata admirakuran. Chaymi imas pasasqanta qawananpaq ashuyuran. Hinaqtinmi Moisés ashuyushaqtin, Diosqa khaynata nimuran:
32 “Noqan kani ñawpaq abueloykichis Abrahampa, Isaacpa, hinallataq Jacobpa Diosnin”, nispa. Chayta uyarispan Moisesqa mancharikuymanta khatatataspa, mana qawariytapas atiranchu.
33 Hinaqtinmi Diosqa khaynata niran: “Husut'aykita orqokuy. Kay sarusqayki lugarqa ch'uyanchasqan kashan, (noqa kikiy kaypi kasqayrayku).
34 Noqaqa yachanin Egipto nacionpi wawaykunata esclavomanta servichikuqtinku ancha ñak'arisqankutaqa. Hinaspapas noqaqa yachanin ancha sufrisqankutapas, hinallataq waqasqankutapas uyarinin. Chaymi noqaqa kunan paykunata libranaypaq urayamuni. Saynaqa kunanyá alistakuy. Noqan qanta Egipto nacionman mandasqayki”, nispa. [Nota: Husut'a orqokuy costumbreqa karan, Dios respetasqankuta runakunawan rikuchikunankupaqmi].
35 Moisesta rechazaspan llaqtamasin Israel nacionniyoq runakunaqa, khaynata niranku: “Qantari, ¿pitaq churasuranki noqaykupa jefeyku, hinallataq juezniyku ima kanaykipaqrí?” nispanku. Ichaqa Moisestan kikin Diospuni mandaran, Israel nacionniyoq runakunata chay esclavo kasqankumanta orqomuspa, jefenku hinallataq salvadorninku kananpaq. Chaymi Moisesqa t'ankar kishkapi rikusqan angelpa yanapayninwan riran.
36 Moisesqa Israel nacionniyoq runakunatan, Egipto nacionpi esclavo kasqankumanta orqomuran, ancha admirakuypaq milagrokunata, hinallataq señalkunatawan ruwaspa. Saynallataqmi Moisesqa Puka Lamar Qochanta, hinallataq ch'inñeq desierto lugarninta tawa chunka wata pusashaspapas, ancha admirakuypaq milagrokunataqa ruwallarantaq.
37 Hinaspan Moisesqa Israel nacionniyoq llaqtamasin runakunata niran: “Diosmi qankuna ukhumanta huk profetata noqata hina qosunkichis; {paytayá qankunaqa uyariychis}”, nispa [Deuteronomio 18.15, 18].
38 Chay Moisestaqmi ch'inñeq desierto lugarkunapi ñawpaq abuelonchiskunawan karan, hinallataq Sinaí orqopi rimapayaqnin angelwanpas. Paymi kawsay qokuq palabrakunatapas chashkiran, noqanchisman yachachiwananchispaq.
39 Ichaqa Moisestan ñawpaq abuelonchiskunaqa kasuyta mana munarankuchu. Aswanmi paykunaqa, Moisesta rechazaspa, piensaranku sonqonkupi Egipto nacionman kutipuyta.
40 Chaymi paykunaqa Moisespa wawqen Aaronta khaynata niranku: “Noqaykupaqyá ruwachipuwayku taytachakunata, diosninchiskuna kaspa, ñawpaqninchista rispa pusawananchispaq. Ichaqa Egipto llaqtamanta orqomuwaqninchis Moisesmantaqa manan ni imatapas yachanchishchu, ¡paytaqa imachá pasakunpas!”, nispanku.
41 Chaymi huk uña wakaman rikch'akuq idolota ruwaranku. Hinaspan animalkunata wañuchispa chay idoloman ofrendaranku. Chay ídolo ruwasqankuwanmi huk fiestata ruwaspa anchata kusikuranku.
42 Hinaqtinmi Diosqa manaña paykunawanchu karan. Chaymi paykunaqa munasqankuman hina alto cielopi kaq intita, killata, hinallataq qoyllurkunata ima adoraranku. Ichaqa chaykuna ruwasqankuwanqa Diosqa manan acuerdopichu karan. Chaykuna ruwasqankumantan Diosmanta willakuq profeta Amospas Diospa nisqanman hina escribiran khaynata:
“Israel nacionniyoq runakuna,
tawa chunka wata ch'inñeq lugarkunapi kashaspaykichispas,
manan noqamanqa ofrecewarankichishchu
animalkunata, hinallataq wakin ofrendakunatapas yupaychawanaykichispaqqa.
43 Aswanmi qankunaqa Moloc nisqa idolota, carpa andantinta apakacharankichis.
Hinallataq Refán nisqa falso diosniykichispa ch'askantapas rikraykichispi apakacharankichis adoranaykichispaq.
Hinaspapas qankunaqa chay idolokunatan yupaychanaykichispaq ruwakurankichis.
Chaymi qankunataqa Babilonia nacionpa waq lawnin karu lugarman apachisqaykichis, (chaypi esclavo kaspa ñak'arinaykichispaq)”, nispa.
44 Ñawpaq abuelonchiskunan ch'inñeq desierto lugarkunapi kashaspanku, tolderamanta ruwasqa tabernáculo templonkuta apakacharanku. Chay templotaqa Moisesmi Diospa rikuchisqanman hinata ruwaran.
45 Chay tolderamanta ruwasqa tabernáculo templotan ñawpaq abuelonchiskunaqa, huk herenciata hina wawankuman qoranku. Hinaspan Josueypa gobiernasqan tiempopi chay tabernáculo templota apayukuspa, Diospa prometesqan Canaán nación allpaman haykuranku. Hinaspan chay prometesqan allpapi tiyaq runakunata Dios qarqoran, abuelonchiskunaman chay allpakunata qonanpaq. Chaymi chay tabernáculo temploqa, rey Davidpa tiemponkama chay prometesqan allpapi karan.
46 Dios favoreceqtinmi, rey Davidqa huk templota ruwachinanpaq Diosmanta permisota mañakuran, chaypi ñawpaq abuelonchis Jacobpa mirayninkuna Diosta adoranankupaq.
47 Ichaqa manan rey Davidchu Dios adorana templotaqa ruwaran. Aswanqa wawan Salomonmi Dios adorana templotaqa ruwachiran.
48 Ichaqa tukuy atiyniyoq Diosninchisqa manan runakunapa ruwasqan templopichu tiyan. Chayraykun Diosqa huk willakuq profetantakama khaynata niran:
49 “Hanaq pachan noqapa tiyanayqa;
kay pachañataqmi chakiypa sarunan.
Chaymi kay pachapiqa mana necesitanichu huk wasita pipas ruwapuwanantaqa, chaypi noqa tiyanaypaqqa.
50 Kay pachapi tukuy ima kaqpas noqapa ruwasqaymi”, nispa [Isaías 66.1-2].
51 Estebanqa nillarantaqmi khaynata:
—¡Qankunaqa rumi sonqo mana kasukuq terco runakunan kankichis! ¡Hinaspapas Diospa palabranta mana uyariy munaq runakunan kankichis! Chaymi qankunaqa Santo Espiritupa contrallanpi kaspa, ñawpaq abueloykichiskuna hina kashankichis.
52 Chay ñawpaq abueloykichiskunari, ¿mayqen profetakunatataq mana ñak'arichirankuchú? Paykunaqa Diosmanta willakuq profetakunatan anchata ñak'arichispa wañuchiranku, Salvadorninchis hamunanmanta willakusqankurayku. Saynallataqmi qankunapas Salvawaqninchis Señor Jesucristotaqa traicionaspa wañuchirankichis.
53 Diosqa qankunamanmi angelninkunawan Moisespa escribisqan leykunata qosurankichis. Ichaqa manan chay leykunataqa kasukurankichishchu, nispa.
Estebanta wañuchisqankumanta
54 Estebanpa nisqanta uyariruspankun, chay llaqtata kamachiq autoridadkunaqa anchata phiñakuranku. Chaymi Estebanpa contranpi kaspanku, kirunkutaraq rach'ikyachiranku.
55 Ichaqa Estebanmi Diospa Santo Espiritunwan hunt'ayusqa kaspa, hanaq pachata qawarispa, Diospa k'anchariyninta rikuran; hinallataqmi Jesustapas Diospa phaña ladonpi sayashaqta rikuran.
56 Chaymi Estebanqa khaynata niran:
—¡Qawariychis! Hanaq pachatan kichasqata rikushani, hinallataq Jesucristotapas Diospa phaña ladonpi sayashaqta, nispa.
57 Hinaqtinmi chay autoridadkunaqa uyariyta mana munaspanku, qaparispa ninrinkuta tapakuranku. Hinaspan Estebantaqa hap'inankupaq llapallanku p'itaykuranku.
58 Hinaspan llaqtamanta orqospanku, Estebantaqa rumiwan p'anayta qallariranku. Chaymi Estebanta acusaq runakunaqa, Saulo sutiyoq jovenman p'achankuta saqeranku, Estebanta rumiwan p'anamunankukama cuidananpaq.
59 Ichaqa rumiwan p'anashaqtinkutaqmi, Estebanqa khaynata mañakuran:
—Señor Jesuslláy, almaytayá hanaq pachapi chashkiykuy, nispa.
60 Saynata mañarukuspanmi, Estebanqa qonqorikuran. Hinaspan altota qaparispa, khaynata niran:
—¡Señorlláy, kay hucha ruwasqankumantaqa kay runakunataqa amayá castigaychu! nispa.
Saynata niruspanmi Estebanqa wañuran.