6
Lahenda ta sipoꞌ no malole Ramatua Yesus asa laꞌeneuꞌ fai hahae aoꞌ
(Mateos 12:1-8; Markus 2:23-28)
Laiꞌ esa de, laꞌe lahenda Yahudi ra fai hahae aon, Yesus no ana mana tuka dea nara laꞌo tuka lehenda oka-tinen daleꞌ. Boe ma ana mana tuka dea nara, etu ra hade gandum a pule na de raisi fo raa. Tehuu lahenda agama Farisi fo riꞌ ta rapoꞌi hadas Yahudi, sira hida rai na de rita Yesus ana mana tuka dea nara tao leo naꞌ, boe ma rasaꞌai Ni rae, “Ubeaꞌ taon de O ana mana tuka dea mara ralena laka neuꞌ ita atoran agama na? Ara roi nonoiꞌ laꞌe fai hahae aoꞌ! Ara oru hade gandum. Ta bole leo naꞌ fa!”
3-4 Boe ma Yesus sipoꞌ asa nae, “Emi ta lees mita baꞌi Daud tutui na fa? Fai fo no ana mana tuka dea nara ramalaa, boe ma leo bea, ana masoꞌ leo Manetualain Laa Huhule-haradoi na daleꞌ neu hai roti tutunu-hohotuꞌ fo naa, ma bati fee ana mana tuka dea nara. Sekonaa te lahenda fekeꞌ ta bole naa roti ria fa, noi malaka agama ra.
Nenene matalolole! Au nana Ana Lahenda. Au anuu hak fo aetuꞌ ae, lahenda bole tao ubeaꞌ laꞌe fai hahae aoꞌ.”
Ramatua Yesus puli na lahenda esa mate liman seri
(Mateos 12:9-14; Markus 3:1-6)
Laꞌe fai hahae ao fekeꞌ esa, boe ma Yesus neu nanori-nafada nai uma mamasoꞌ daleꞌ. Nai na, hapu touꞌ esa mate liman seri. Nai na boe, mesen agama ma lahenda agama Farisi ra saka lelaꞌ fo nau ratuda Yesus. De rahani kalu Ana puli na tou mana mate lima seseriꞌ ria laꞌe fai hahae aoꞌ. No ria na, ara bisa rahihiiꞌ Ana. Tehuu Yesus bubuluꞌ matetuꞌ sira duduꞌa-aafi nara. Huu ria na Ana naloo lahenda ria nae, “Aꞌa! Mai mapadeiꞌ nai talada ia dei!” Boe ma ana neu tutiꞌ a. Basa de, Yesus natane lahenda sira nae, “Au atane aneni emi, dei. Tuka ita atoran agama na, ita bole tao sudi ubeaꞌ a laꞌe fai hahae aoꞌ? Ita tao malole do, tadaluꞌ? Puli ta lahenda do, tao talulutuꞌ masoda na?” 10 Yesus mete naleleiꞌ asa, boe ma dedea no tou lima mana mate seseriꞌ ria nae, looꞌ lima ma mai!” Basa de ana looꞌ lima na boe ma teꞌe na aon.
11 Yesus musunoo nara, rita leoꞌ na boe ma ramanasa roo Ni. De ara mulai rabua fo saka eno tadaluꞌ rae,” Ami muste saka eno fekeꞌ bali fo matuda Ni!”
Ramatua Yesus here ana mana tuka dean sanahulu dua
(Mateos 10:1-4; Markus 3:13-19)
12 Faiꞌ esa boe ma Yesus ae leo leteꞌ esa lain neu, fo hule-haradoi. Ana hule-haradoi nai na hatuꞌ esa katemaꞌ. 13 Malua boe ma, Ana naloo na katemaꞌ ana mana tuka dea nara. Neme basa sira mai Ana here na lahenda sanahulu dua fo dadi reuꞌ Ria lahenda nadedenu nara. Ana here na lahenda ra siꞌ:
14 Simon (biasa Yesus naloon nae ‘Petrus’),
Anderias (Simon fadi na),
Yakobis.
Yohanis (Yakobis fadi na),
Filipus,
Bertolomeos,
15 Mateos,
Tomas,
Yakobis (Alpius ana na),
Simon (fo tuka partei Selot),*
16 Yudas (Yakobis ana na), ma
Yudas Iskariot (fo riꞌ ana seꞌo heni Yesus).
Ramatua Yesus puli na lahenda dodouꞌ
(Mateos 4:23-25)
17 Faiꞌ fo ara onda reme leteꞌ ria lain mai, Yesus no ana mana tuka dea nara rapadei nai dae matetuꞌ. Lahenda dodouꞌ rabua rai na boe. Ara reme propinsi Yudea, kota Yerusalem, ma reme Tirus ma Sidon, riꞌ kota kaduaꞌ fo rai tasiꞌ a suu na. 18 Ara mai nana nau ramanene neuꞌ Yesus, ma ruma hule fo Ana puli lahenda hedis ara, boe ma puli na si. Ana puli na lahenda nitu hekeꞌ ara ma usi heni nitu ra reme lahenda sira mai boe. 19 Basa lahenda ra nau oi laꞌe Ni, huu fo maneniko ara oi laꞌe Ni, sona Ria kuasa Na kalua, de puli na si.
Lahenda maua-manaleꞌ a, ma lahenda mana hapu soe a
(Mateos 5:1-12)
20 Basa de, Yesus nasare na ana mana tuka dea nara, boe ma nanori-nafada si nae,
“Lahenda manatoꞌa-manataaꞌ emin!
Emi maua-manale,
huu fo Manetualain, nana emi Mane manatulu-manafalim.
21 Lahenda mamalaa-maparoeꞌ emin!
Emi maua-manale,
huu fo neuꞌ ko Ramatuaꞌ a nahao-nafati emi.
Lahenda mana luumata-pinuidu emin!
Emi maua-manale,
huu fo neuꞌ ko emi mamahoꞌo-matadale.
22-23 Lahenda fo hapu susa nana huu tuka Au, Ana Lahenda ia!
Emi maua-manale,
huu fo neuꞌ ko Ramatuaꞌ a balas emi nai nusatetu-ikutemaꞌ a.
Leo mae lahenda eteꞌ ao nara roo emi,
fo dedea ramumulu emi,
do ramolo-ratabuꞌ emi,
do rausi-rapuuꞌ emi sama leoꞌ lahenda tadaluꞌ,
emi maua-manale,
huu fo Ramatuaꞌ a neuꞌ ko nafarene neuꞌ emi nai nusatetu-ikutemaꞌ a.
De, leo mae lahenda tao rasususaꞌ emi boe oo, mamahoꞌo-matadale ma roke-foti nai basa ledo-fai! Bosoꞌ heran, huu no lahenda sira besaꞌ ia rasususaꞌ emi, sira bei-baꞌi nara boe tao rasususaꞌ Manetualain mana nesi mata faiꞌulu nara.
De, maneniko emi hapu susa rupa leo naꞌ ara boe,
noi mamahoꞌo-matadale neu,
huu fo neuꞌ ko Ramatuaꞌ a bati-pala fee emi ua-naleꞌ dodouꞌ nai nusatetu-ikutemaꞌ a!
24 Tehuu lahenda kamasuꞌi emin!
Emi soe,
huu fo emi fai masoda namahoꞌo mara, teꞌe adaꞌ ia.
25 Lahenda kamasuꞌi-mabeteꞌ emin!
Emi soe,
huu fo neuꞌ ko emi mamalaa-maparoe.
Manahiꞌa-manasetelee emin!
Emi soe,
huu fo neuꞌ ko emi doidoso ma luumata-pinuidu.
26 Lahenda mana saka nade iꞌioꞌ emin!
Emi soe,
huu fo fai a ulu na emi bei-baꞌi mara boe,
io mana nesi mata masarole-masaraliꞌ ara!”
Emi muste sue-lai neuꞌ musunoo mara
(Mateos 5:38-48; 7:12)
27 Boe ma Yesus dedea bali nae, “Nenene matalolole! O muste sue musunoo mara, ma tao malole soaneuꞌ lahenda fo eteꞌ ao nara ro o. 28 Hule-haradoi neuꞌ Manetualain ela Ana fee ua-naleꞌ neuꞌ lahenda fo kutuk o. Ma hule-haradoi fee lahenda fo rahehediꞌ o. 29 Maneniko lahenda fapa o suke ii ma, sona soroꞌ suke ona ma neu bali. Maneniko lahenda ralea ra badu hanas ma, sona fee tamba seluꞌ ana badu. 30 Maneniko lahenda hule o hatam esa, sona fee ni neu. Maneniko lahenda hai reni hatam esa, sona bosoꞌ hule faliꞌ ana bali! 31 O nau lahenda tao malole neuꞌ o, sona o muste tao malole neuꞌ lahenda boe.
32 Ma kalu o sue-lai lahenda fo sue-lai o, sona malole lena na riꞌ ubeaꞌ? Huu fo lahenda masala-masikoꞌ ara boe sue-lai neuꞌ lahenda fo sue-lai si a! 33 Maneniko o tao malole noi neuꞌ lahenda fo tao malole neu o, malole na riꞌ ubea? Huu fo lahenda masala-masikoꞌ ara boe ratulu-rafali ao leo naꞌ. 34 Maneniko lahenda ra tonda doiꞌ, ma o fee noi lahenda fo bisa kati faliꞌ a, sona malole na riꞌ ubeaꞌ? Huu fo lahenda masala-masikoꞌ ara boe, fee lahenda ara tonda doi nara, sadi balahaaꞌ-binesaꞌ ara sipo fali asa katemaꞌ.
35 Tehuu malole na, leo iaꞌ: sue-lai o musunoo mara! Ma tao malole soaneuꞌ asa. Kalu sira parluu tonda ubeaꞌ, sona fee si. Boso afi mae, ara bisa kati faliꞌ, do taꞌa. No ria na, neuꞌ ko Manetualain balas o. Ma o dadi muuꞌ Manetualain Madema a anan. Huu fo masoda sama leoꞌ o Papa ma fo riꞌ nahiiꞌ tao malole soaneuꞌ lahenda masala-masikoꞌ a. Ana tao malole soaneuꞌ lahenda fo ta hule nalelaꞌ makasi fa. 36 De, o muste matudu dale kasian ma neuꞌ lahenda ra, sama leoꞌ o Papa ma nai nusatetu-ikutemaꞌ a boe natudu dale kasian Na neuꞌ o.”
Bosoꞌ saka lalalaꞌ lahenda salan
(Mateos 7:1-5)
37 Yesus nanori naroo nae, “Bosoꞌ uku-sudi lahenda, ela lahenda bosoꞌ uku-sudi ratafaliꞌ o. Bosoꞌ saka lahenda salan huu fo neuꞌ ko lahenda saka o sala ma boe. Mafarene heni lahenda salan, ela ara rafarene heni o sala ma. 38 Maneniko o fee lahenda hata fo ara parluu, neuꞌ ko o sipo faliꞌ ana. Huu fo neuꞌ ko Manetualain bati-pala fee o henuꞌ-henu. Ria sama leoꞌ lahenda poꞌa hade leo balee uukuꞌ a daleꞌ neu, rakalelekoꞌ ana, ma poꞌa tamba seluꞌ neu losaꞌ sasi. De, neuꞌ ko o sipo leoꞌ na boe. Maneniko o fee baianaꞌ, sona o sipo faliꞌ baianaꞌ boe. Tehuu maneniko o fee dodouꞌ, sona o sipo faliꞌ dodouꞌ boe.”
39 Yesus nanori pake dedea nasasamaꞌ, Ana tui nae, “Lahenda pokeꞌ a ta bisa hela poke fekeꞌ a fa. Taꞌa sona dua si tuda belaꞌ a rala boloꞌ daleꞌ! 40 Ana sakola a ta bisa kahereꞌ lena neme ria mesen na mai fa! Tehuu maneniko ana tuka natalolole mesen a nanori-nafadan, sona ana bisa dadi sama leoꞌ ria mesen na boe.
41 Lahenda sala na bau lima paꞌi keon ia, o mapeda maheren, tehuu o sala ma bauꞌ basa sona o mae salaꞌ ta ria fa. Ria sama leoꞌ o mita kadafu anaꞌ esa nai lahenda mata na. Sekonaa te baloꞌ kabaꞌuina a babaa etu mata ma, tehuu o ta bubuluꞌ fa! 42 Tao leoꞌ bea de o maparani mafada mae, ‘Toranooꞌ mai fo au kue heni kadafuꞌ a riꞌ mata ma daleꞌ ria dei.’ Sekonaa te o ta mita dae fa, huu fo baloꞌ a babaa etu o mata ma! Ae! Tebe o lahenda masarole-masarali! Kalua heni baloꞌ ria neme o mata ma mai dei, ela mita dae matetuꞌ, besaꞌ ko kue heni kadafu anaꞌ a neme toranoo ma mata na mai.”
Lahenda a tetea na toda neme nonoi-tataon mai
(Mateos 7:16-20; 12:33-35)
43 Yesus tamba seluꞌ dedea nasasamaꞌ esa nae, “Ta hapu ai huuꞌ malole naboa boa tadaluꞌ. Ma ta hapu ai huuꞌ tadaluꞌ naboa boa malole. 44 Lahenda nalelaꞌ, ai huuꞌ a nana neme boa na mai. Basa lahenda bubuluꞌ rae, lahenda ta bisa seu ufa boaꞌ do anggor boaꞌ neme ai huu makouꞌ a mai fa. 45 Leoꞌ na boe, lahenda dale malalao-malalafuꞌ bisa tao hihii-nanauꞌ malole. Tehuu lahenda dale makekeoꞌ a, sona tao hihii-nanauꞌ tadaluꞌ. Huu fo neme lahenda a dedea-nafadan mai, natudu fee ria dale tea na.”
Lahenda malelaꞌ no pakanaꞌ a rafoa uma
(Mateos 7:24-27)
46 Boe ma Yesus dedea bali nae, “Emi maloo Au sona mae, ‘Ramatuaꞌ. Tehuu ubeaꞌ taon de emi ta nau tuka Au dedea-nafada Ki fa? 47 Lahenda fo riꞌ mai ramanene Au, boe ma tao tuka Au dedea-nafada Ki, ria sama leoꞌ 48 lahenda fo nau nafoa uma tea-mepeꞌ. Ana ali fanderen na neuꞌ dae batu, dama nan, besaꞌ ko nafoa uma a neuꞌ lain. Maneniko faa ina a saꞌe na uma ria, tehuu uma ria ta naleuꞌ fa, huu fo fanderen na teaꞌ a. 49 Tehuu lahenda fo namanene no dale poseseriꞌ ma ta tuka Au dedea-nafada Ki, sama leoꞌ lahenda fo nafoa uma no mudaꞌ. Ana ta dama fanderen a fa, noi nadiditeꞌ uma ria neuꞌ lee a suu na. Fai fo faa ina a saꞌe na uma ria, boe ma hea neu!”
6:1 Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 23:25 6:3-4 1 Samuel 21:1-6; Malaka Agama ra Atoran 24:9 * 6:15 Partei Selot ia, saka enoꞌ fo ela poꞌi ra ao nara reme mana pareta Roma a mai. Ara hule partei ia rae, ‘Patriot’. 6:22-23 1 Petrus 4:14 6:22-23 2 Israel no Yahuda Tutui na 36:16; Lahenda Nadedenuꞌ ara Tutuin 7:52 6:31 Mateos 7:12 6:39 Mateos 15:14 6:40 Mateos 10:24-25; Yohanis 13:16; 15:20 6:44 Susura Makamoi dedea Yunani mana duiꞌ nae, lahenda ta seu σῦκον (sukon) neme ἀκανθα (akantha). Sira boe ta hapu σταφυλή (stafulei) neme βάτος (batos). Ria sosoa na nae, neme ai huuꞌ esa mai, ita hapu ai boaꞌa neme ai huuꞌ teteaꞌ a mai. 6:44 Mateos 12:33 6:45 Mateos 12:34