26
Lahenda Yahudi a malaka nara saka enoꞌ fo nau raisa Ramatua Yesus
(Markus 14:1-2; Lukas 22:1-2; Yohanis 11:45-53)
Yesus nanori-nafada si basa hihii-nanauꞌ sira katemaꞌ, boe ma Ana nafada ana mana tuka dea nara nae, “Emi bubuluꞌ, bei faiꞌ dua bali, te ita fai malole na, nana riꞌ Feta Paska. Faiꞌ ria, te neuꞌ ko lahenda seꞌo heni Au, Ana Lahenda ia. Boe ma ara paku raisa Au nai ai kake a.”
Faiꞌ ria, malaka agama Yahudi malaka nara, ma lasi hadas nara rabua rai Kayafas uman. Kayafas nana malaka agama Yahudi malaka bau-ina na. Ara rasaka enoꞌ nau hopu ramanininoꞌ Yesus, fo raisa Ni. Tehuu ara ator eno na rae, “Tahani dei! Ita bosoꞌ talale hopu Ni, huu fo fai malole a naneneaꞌ so. Bosoꞌ losa lahenda kadodouꞌ fo rahiiꞌ Ana, tao isu-oteꞌ.”
Inaꞌ esa poꞌa mina boo meniꞌ mabeli neuꞌ Ramatua Yesus
(Markus 14:3-9; Yohanis 12:1-8)
Fai ria boe, Yesus asa reu raa-rinu nai lahenda esa uma na, nade Simon, nai koro Betania. Maulu na, lahenda rahiaꞌ Simon, nana huu ana hapu hedis kusta. Tehuu besaꞌ ia teꞌe na aon so. Tepoꞌ fo ara bei raa-rinu, te inaꞌ esa mai naneta no Yesus. Ana homu neni boto esa, taon neme batu mabeli a mai.* Boto ria isi na mina boo meniꞌ teaꞌ mabeli beraꞌ. Inaꞌ a beru natepa boto ria tatana na. Boe ma ana poꞌa mina a feen titi bai-bai nai Yesus laka Na, fo dadi tanda nae ana fee hada-horomata neuꞌ Ana.
Tehuu Yesus ana mana tuka dea nara rita inaꞌ ria tao leo naꞌ, boe ma ara ramanasa, de dedearao nara rae, “Ae! Bosoꞌ tuꞌu heni hihiiꞌ mina boo meniꞌ mabeli beraꞌ ria! Malole lenaꞌ ana seꞌo mina ria! Fo ela bati doi na, fee lahenda manatoꞌa-manataaꞌ ara!”
10 Tehuu Yesus bubuluꞌ sira duduꞌa-aafin, boe ma Ana dedea nae, “Emi bosoꞌ tao masususaꞌ inaꞌ ia! Pesin nemeꞌ na! Au amahoꞌo, nana huu ana poꞌa mina boo meniꞌ ia neuꞌ Au ao-ina Ka. 11 Huu fo lahenda manatoꞌa-manataaꞌ ara tuka-tuka faiꞌ rai emi talada. Tehuu ta dooꞌ a, te Au ta sama-sama oo emi soꞌ. 12 Ma inaꞌ a poꞌa mina ia neuꞌ Au, nana huu ana sadia na nalaesaꞌ ao-ina Ka, sama leoꞌ poporaꞌ de tao rampe neu. Huu fo Au masoda ka ta dooꞌ a soꞌ. 13 Mafarene matalolole! Nai mamanaꞌ bea a, maneniko Manetualain Tutui Malole Na tui-bekan rule-feo dae-bafoꞌ ia, tantu sira boe tui inaꞌ ia malole na! Fo ela basa lahenda ra rafarene ni.”
Yudas dedearaoꞌ noo malaka agama Yahudi ra, fo fee heni Ramatua Yesus leo sira lima nara neu
(Markus 14:10-11; Lukas 22:3-6)
14 Lahenda esa neme Yesus ana mana tuka dea kasanahulu dua nara, nade Yudas Iskariot. Faiꞌ ria boe, ana kalua neu saka malaka agama Yahudi malaka nara, fo nau fee heni Yesus leo sira lima nara neu. 15 Ana losa, boe ma natane si nae, “Papa kara, ee! Kalu au fali emi fo hopu Yesus, sona emi fee au ubeaꞌ?”
Ara rataa rae, “Kalu o nau seꞌo heni Ni fee ami, sona ami bae.” Boe ma ara reke ra doi perak telu hulu fo fee Yudas. 16 Yudas kalua, boe ma ana mulai saka enoꞌ fo nau fee heni Yesus leo sira neu.
Ramatua Yesus no ana mana tuka dea nara raa feta Paska
(Markus 14:12-21; Lukas 22:7-14, 21-23; Yohanis 13:21-30)
17 Tuka-tuka teuꞌ, lahenda Yahudi ra fai malolen fo riꞌ fetan faiꞌ hitu lalaꞌen. Ara hule fai malole ria rae, ‘Feta Roti Ta Pake Ralu Teteiꞌ’. Fai fo sakaꞌ mulai feta Paska ria, boe ma Yesus ana mana tuka dea nara mai ratane Ni rae, “Papa! Hatun ia ita muste buka ita fai malole na. De Papa nau ami meu hala bibi-lopo, ma sadia mamana feta Paska nai bean?”
18 Ana nataa nae, “Emi leo kota daleꞌ meu, neuꞌ ko maneta mo touꞌ esa. Mafadan mae leo iaꞌ, ‘Aꞌa, ee! Papa Mesen nameda na ta doo a so te Ana maten. Ana hule mamanaꞌ nai aꞌa uma na, ela Ana paken fo tao feta Paska no Ria ana mana tuka dea nara.’ ”
19 Ana mana tuka dea nara ramanene leoꞌ na, boe ma ara tao tuka Ria dedea Na, de ara sadia raa feta Paska nai naa.
20 Nahatu, boe ma Yesus no ana mana tuka dean sanahulu duas ratuuꞌ raa feta. 21 Ara raa, boe ma Ana dedea nae, “Emi nenene! Neme emi mai, neuꞌ ko esa riꞌ naseꞌo heni Au leo lahenda fekeꞌ ara uu.”
22 Ara ramanene leoꞌ na, boe ma dale nara susa. De sira esa-esa ratane Yesus rae, “Lahenda fo riꞌ Papa dedea ria a ta au fa, hete?”
23 Ana nataa nae, “Lahenda fo naboro roti na leo mako ia daleꞌ neu sama-sama no Au, ria riꞌ neuꞌ ko naseꞌo heni Au. 24 Mafarereneꞌ! Au, Ana Lahenda ia, muste mate sama leoꞌ ara duiꞌ memaꞌ nai Manetualain Susura Makamoi Na daleꞌ. Tehuu besa-besa! Lahenda fo sakaꞌ seꞌo heni Au, neuꞌ ko lepa na ria soe na! Malole lenaꞌ kalu mama na ta boki ni fa.”
25 Yudas boe natane nae, “Tantu lahenda fo Papa mafada a, ta au fa, hete?”
Yesus nataa nae, “Tebe o riꞌ mafada mae leo naꞌ. Te bea bali?”
Ramatua Yesus nafada nae, roti ma oe anggor dadi tanda nafarereneꞌ neuꞌ Ana
(Markus 14:22-26; Lukas 22:14-20; 1 Korintus 11:23-25)
26 Ara bei raa, boe ma Yesus hai na roti baloꞌ esa, de hule makasi neuꞌ Manetualain. Ana tetebi roti ria, de loo fee ana mana tuka dea nara, ma nafada nae, “Roti ia, nana Au ao-paa Ka. Emi hai maan fo mia leo!”
27 Basa de Ana hai na galas esa henuꞌ no oe anggor, boe ma Ana hule makasi neuꞌ Manetualain. Ana loo fee ana mana tuka dea nara, ma nafada nae, “Emi basa hai maan fo minu. 28 Huu fo oe anggor ia, nana Au daa Ka. Neuꞌ ko Au mate, Au daa Ka faa ela poꞌi-tata naa lahenda dodouꞌ reme basa sala-siko nara mai. Au Daa Ka besaꞌ ia natetu na hata fo Manetualain helu memaꞌ nemeꞌ fai a uluꞌ na mai. Hai maan fo minu leo! 29 Tehuu nenene matalolole! Mulai neme hatun ia mai, Au ta inu oe anggor soꞌ. Neuꞌ ko Au oo Papa Ka nai nusatetu-ikutemaꞌ matuuꞌ fo homu pareta, sona besaꞌ ko Au inu oo emi bali.”
30 Boe ma ara soda sosodaꞌ esa fo io-oa Manetualain. Hatun ria boe, ara kalua leo lete Saitun reu.
Ramatua Yesus nafada memaꞌ nae, neuꞌ ko Petrus nalena Ni
(Markus 14:27-31; Lukas 22:31-34; Yohanis 13:36-38)
31 Ara laꞌo, boe ma Yesus nafada memaꞌ ana mana tuka dea nara nae, “Neuꞌ ko hatun ia, emi basa malai ela Au. Huu fo ara duiꞌ memaꞌ nai Manetualain Susura Makamoi Na nae,
‘Neuꞌ ko Manetualain naisa mana foo a,
de bibi-lopo nara ralai kofela.’
32 Tebe Au mate. Tehuu maneniko Au asoda seluꞌ, sona Au uu ahani emi nai propensi Galilea.”
33 Tehuu Petrus nadedea laka nae, “Leo mae lahenda fekeꞌ ara basa si ralai ela Papa, tehuu au sona taꞌa!”
34 Yesus nataa nae, “Petrus! Leoꞌ na do? Mamahere Au! Hatun ia, manuꞌ a bei ta koko-oa fa, te o mafada laiꞌ telu so, mae o ta malelelaꞌ Au!”
35 Tehuu Petrus nafada teteaꞌ nae, “Papa! Maneniko Papa mate, au boe mate sama-sama. Au ta alai ela Papa fa!” Petrus nonoo feke nara boe esaꞌ ko nafadaꞌ aon nae leoꞌ na.
Ramatua Yesus hule-haradoi nai oka Getsemani
(Markus 14:32-42; Lukas 22:39-46)
36 Boe ma Yesus asa laꞌo raroo leo lete Saitun reu, ara losa okaꞌ esa, nade Getsemani. Nai naa, Ana nafada ana mana tuka dea nara nae, “Emi matuu mahani ia dei, huu fo Au sakaꞌ uuꞌ ele hule-haradoi.” 37 Tehuu Ana naloo no Petrus, Yakobis, ma Yohanis, fo telu si sama-sama ro Ni reu. Mulai neme oras ria mai, boe ma dale Na susa ma ta tama soꞌ. 38 Ara laꞌo raola baiꞌ, boe ma Ana nafada si nae, “Au dale Ka susa naan seli! Au ameda aan nonooꞌ nae Au sakaꞌ mate. Emi matuuꞌ maiꞌ ia, ma manea mo Au.”
39 Ana lali dooꞌ a bai anaꞌ leo mata neu, boe ma sundaꞌ undulaka Na fo hule-haradoi nae, “Papa manasue-manalai! Kalu Papa mataa, sona bosoꞌ Au lepa-asaa doidosoꞌ ia. Tehuu bosoꞌ tuka Au hihii-nanau Ki; ela tuka noi Papa hihii-nanaum.”
40 Ana hule-haradoi basa, boe ma fali leo ana mana tuka dean sira telu neu. Tehuu ara suku ramanee. Ana fafae nafoa si, boe ma Ana dedea no Petrus nae, “Ae, Petrus ee! Ubeaꞌ taon, de emi suku? Au nai naa noi hatemataꞌ, tehuu emi ta bisa manea baiꞌ boeꞌ! 41 Madidilaꞌ mata mara dei, ma foa fo manea mo Au! Huu fo tebe emi dale mara rahiiꞌ tao malole, tehuu ao-paaꞌ a ta nabeꞌi fa. De malole lenaꞌ hule-haradoi, fo ela maneniko emi hapu sosobaꞌ boe oo, bisa manenete.”
42 Boe ma Ana neu hule-haradoi seluꞌ nae, “Papa! Maneniko Au riꞌ muste lepa-asaa doidoso ia, sona ela tuka Papa hihii-nanaum.” 43 Hule-haradoi basa, boe ma Ana fali leo ana mana tuka dean sira telu neu. Tehuu ara suku seluꞌ bali, huu fo mata nara rambera.
44 Ana foa ela si, de neu hule-haradoi seluꞌ laiꞌ esa bali. Boe ma Ana hule seluꞌ Papa Na, fo bosoꞌ nataaꞌ Ana lepa-nasaa doidoso ria, tehuu ela tuka noi Papa hihii-nanaun. 45 Hule-haradoi basa, boe ma Ana fali neu fafae ana mana tuka dea nara nae, “Emi bei suku maroo, do? Foa leo! Te lahenda fo riꞌ nau seꞌo heni Au, Ana Lahenda, naneneaꞌ so. Besaꞌ ia ara nau hopu ra Au, fo fee heni Au leo lahenda tadaluꞌ ara lima nara. 46 Foa leo! Madidilaꞌ mata mara fo soba mete leo eleꞌ meu dei! Te lahenda fo riꞌ seꞌo heni Au a, ana mai so.”
Lahenda bau-inaꞌ ara fee lahenda reu hopu Ramatua Yesus
(Markus 14:43-50; Lukas 22:47-53; Yohanis 18:3-12)
47 Yesus bei dedea nae leo naꞌ, te Yudas no lahenda dodouꞌ mai so. Ara reni tafaꞌ, ma ai tutukuꞌ, fo sakaꞌ hopu Ni. Ara tao leo naꞌ, tuka pareta neme malaka agama Yahudi malaka nara, ma lasiꞌ hadas ara. 48 Yudas nafada memaꞌ asa nae, “Emi mete matalolole, ee! Au deꞌi lahenda bea, sona emi hopu maan leo! Huu fo emi saka lahenda a nana, ri naꞌ!”
49 Ara losa Yesus, boe ma Yudas laꞌo naroo mata Na neu, ma nae, “Soda-moleꞌ, Papa Mesen!” Boe ma Yudas holu Ni ma deꞌi.
50 Yesus natane ni nae, “Yudas! O holu ma deꞌi Au nana sosoa na riaꞌ, do?” Boe ma lahenda kadodouꞌ sira tuturu mata reu, fo nau hopu Ni.
51 Kekeneu te, Yesus ana mana tuka dean esa lesu na tafa na, de tati naetu lahenda esa ridoo na. (Lahenda fo riꞌ hapu hinaꞌ a, nana malaka agama Yahudi malaka bau-inaꞌ a ata na.) 52 Yesus nita leoꞌ na, boe ma nafada ni nae, “Sodoꞌ faliꞌ tafa ma neuꞌ mana na. Huu fo lahenda bea nai masoda na naminaꞌ tafaꞌ, neuꞌ ko raisan reniꞌ tafaꞌ boe. 53 O ta bubuluꞌ fa, do? Au bisa hule Papa Ka fo fee Ria eilaꞌo-limalopen rifu-natun§ reme nusatetu-ikutemaꞌ a mai, ela ara tulu-fali Au. 54 Tehuu bosoꞌ. Nemeꞌ na, fo ela lahenda ia ra hopu ra Au. Huu fo basa-basan manaduiꞌ memaꞌ nai Manetualain Susura Makamoi Na laꞌe-neuꞌ Au a, muste dadi.”
55 Boe ma Yesus dedea no lahenda fo riꞌ mai hopu Ni nae, “Bate emi mae Au ia lahenda tadaluꞌ, de emi mai hopu Au meniꞌ tafaꞌ ma ai tutukuꞌ. Sekona te, tuka-tuka faiꞌ Au anori-afada emi nai Manetualain Uma Mamaso Yahudi Ina Na, tehuu ta hapu lahenda esa tao Au leoꞌ bea boeꞌ. 56 Tehuu nemeꞌ na! Mai, hopu ma Au leo! Huu fo basa-basa ia ra manaduiꞌ memaꞌ neme uluꞌ mai nai Manetualain Susura Makamoi Na.”
Yesus ana mana tuka dea nara rita leoꞌ na, boe ma bii raan seli, de ara ralai ela Ni.
Ara roo Ramatua Yesus leo lahenda mana ee dedea agama ra neu
(Markus 14:53-65; Lukas 22:54-55, 63-71; Yohanis 18:13-14, 19-24)
57 Lahenda sira hopu ra Yesus, boe ma roo Ni leo Kayafas fo riꞌ malaka agama Yahudi malaka bau-ina na uman neu, nana huu lahenda bau-inaꞌ ara tesa rai naa so. Sira nana, malaka agama Yahudi malaka nara, mesen agama ra, ma lasiꞌ hadas ara. 58 Tepoꞌ fo ara hopu roo Yesus, Petrus boe tuka nafufuniꞌ losa malaka bau-inaꞌ a uma na. Petrus masoꞌ leo kintal daleꞌ neu, de natuuꞌ sama-sama no lahenda fo rai naa. Huu fo ana nau bubuluꞌ neuꞌ ko hata ubeaꞌ dadi. 59 Nai uma ria daleꞌ, malaka agama Yahudi malaka nara dedearaoꞌ ro basa lahenda fo urus dedea agama. Basa si saka buti fo ela huku ramate Yesus. 60 Leo mae sira ratutuluꞌ sakasii pepekoꞌ dodouꞌ, tehuu ara ta hapu buti esa boeꞌ, fo bisa paken. Mateꞌe na ara hapu lahenda dua sakasii. 61 Dua si sakasii rae, “Ami parnaa mamanene Lahenda ia dedea nae, ‘Neuꞌ ko Au fate heni Uma Mamaso Yahudi Ina a. Tehuu nai faiꞌ telu dalen te, neuꞌ ko Au afoa aan seluꞌ.’ ”
62 Malaka agama Yahudi malaka bau-ina na foa napadei neuꞌ basa lahenda matuuꞌ sira mata, boe ma ana natane Yesus nae, “O mamanene lahenda dodouꞌ kolaaꞌ O so. Tehuu ubeaꞌ taon, de O moi neneeꞌ a?” 63 Tehuu Yesus ta nataa hata-hata esa boeꞌ. Boe ma malaka bau-inaꞌ ria natane bali nae, “Au nau atane! Tehuu O muste mataa teteaꞌ sama leoꞌ O mataa neuꞌ Manetualain masodaꞌ nai nusatetu-ikutemaꞌ a. Lahenda rae, O ia nana Kristus, Manetualain Anan fo Ana helu memaꞌ neme fai a ulu na mai a. Tebe, do?”
64 Yesus nataa ni nae, “Tebe, sama leoꞌ papa dedea ma. Tehuu mafarereneꞌ! Huu fo neuꞌ ko emi basa mita Au, Ana Lahenda ia. Neuꞌ ko Au atuuꞌ nai nusatetu-ikutemaꞌ a nai Manetualain boboa ona Na, fo homu pareta sama-sama oo Ria fo riꞌ mana kuasa. Boe ma neuꞌ ko Au onda fali mai oo oaꞌ a.”
65 Malaka bau-inaꞌ ria namanene Ni dedea nae leoꞌ na, boe ma namanasa naan seli, de noi siiꞌ badu manaru na. Ana dedea nambera, ma nafada basa lahenda fo ratuu rai naa nae, “Ae! Ita ta parluu mana sakasii soꞌ! Emi mamanene Ria dedea Na so. Ana soꞌu aon dadi neuꞌ Manetualain Anan. Ana namumulu-namamaeꞌ Manetualain ia so! Emi basa bubuluꞌ, tuka ita atoran agama na, maneniko bea tao aon sama no Manetualain, sona lahenda ria muste mate! 66 De besaꞌ ia emi sakaꞌ maetuꞌ mae, leoꞌ bea?”
Basa si rataa rambera rae, “Tebe lahenda ia sala! De Ana muste hapu huhuku mamates!”
67 Boe ma lahenda hida oruꞌ mata reu fo mudi radiu Yesus ape. Ara popoꞌo ramiminaꞌ Ana ma fapa Ni. 68 Ara ramumulu-ramamaeꞌ Ana rae, “O ia Kristus, hete? Soba O maneuꞌ masudin dei! Bea riꞌ poko O ia?”
Petrus nafada laiꞌ telu nae, ria ta nalelaꞌ Ramatua Yesus
(Markus 14:66-72; Lukas 22:56-62; Yohanis 18:15-18, 25-27)
69 Faiꞌ ria Petrus bei natuu nai kintal daleꞌ. Boe ma ata inaꞌ esa mai de dedea no ni nae, “Bisinaaꞌ a o boe sama-sama mo Yesus, lahenda Nasaret ria, hete?”
70 Tehuu ana nalena nai lahenda kadodouꞌ sira matan nae, “Taꞌa! Ubeaꞌ taon, de o matane leo naꞌ! Au ta alelaꞌ Ana fa.” 71 Petrus deaꞌ neu de napadeiꞌ nai lelesu bafaꞌ a. Boe ma inaꞌ fekeꞌ esa nita ni nai naa, de ana nafada lahenda fo riꞌ rai naa nae, “Ae, bisinaaꞌ a au ita lahenda ia sama-sama no Yesus, lahenda Nasaret ria.”
72 Boe ma Petrus nadedea laka nae, “O bate mamulu! Au soo-supa! Au ta alelaꞌ Lahenda ria fa!”
73 Ta doo bea boeꞌ, te lahenda fekeꞌ fo rai naa dedea ro ni rae, “O bosoꞌ boe tipu mae, o ta sama-sama mo lahenda ria! Huu fo ami mamanene o dedea ma, nana leoꞌ lahenda Galilea!”
74 Tehuu ana mulai nadedea laka nae, “Ae! Au soo-supa pake Manetualain nade Na! Au ta alelaꞌ Lahenda ria fa!” Naraa laꞌe ana dedea nae leoꞌ na, boe ma manuꞌ a koko-oa.
75 Petrus namanene manuꞌ a koko-oa, boe ma nafarene bisinaaꞌ a Yesus dedea na nae, “Manuꞌ a bei ta koko-oa fa, te o mafada laiꞌ telu so mae, o ta malelaꞌ Au.” Ana nafarene leoꞌ na, boe ma leo deaꞌ neu de dola nasaeedu.
26:2 Kalua reme Masir 12:1-27 * 26:7 Lahenda ra bisa paa batu mabeli fo tao boto ria. Susura Makamoiꞌ Dedea Yunani nae boto ria ara taon neme batu a nade ἀλάβαστρος (‘alabastros’). Meten nai Lukas babati kahitun lalane katelu hulu hitun losa katelu hulu falun (Lukas 7:37-38). 26:11 Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 15:11 26:15 Sakaria 11:12 26:17 Feta ria tao nafarereneꞌ tepoꞌ fo lahenda Yahudi ra bei-baꞌi nara kalua reme dae Masir mai. Tepoꞌ ria, ara rapue laꞌo, de ta hapu fai lelaꞌ fo tao sira roti tua-lepa na pake ralu-teteiꞌ fo ela reis. Lees nai Kalua reme Masir babati kasanahulu duan lalane kaneen ma kasanahulu liman (Kalua reme Masir 12:6, 15). 26:23 Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 41:10 26:28 Kalua reme Masir 24:8; Yeremia 31:31-34 26:31 Sakaria 13:7 26:32 Mateos 28:16 26:36 Nai dedea Ibrani, ‘Getsemani’ sosoa na nae, ‘hata hehee mina ai boa saitun’. § 26:53 Susura Makamoi Yunani nae legion sanahulu dua. Soldadu Roma legion esa, bate lahenda rifun nee. 26:55 Lukas 19:47; 21:37 26:61 Yohanis 2:19 26:64 Daniel 7:13 26:66 Malaka Agama ra Atoran 24:16 26:67 Yesaya 50:6