13
Bbaranaba na Sau̱lo Nibakomwa kugyenda Ku̱tebya
Mu kitebe kya beikiriza ba Yesu̱ kyʼAntyoki̱ya, haalingimwo baragu̱ri̱ ba Ruhanga, hamwenya na beegesa ba bigambu bya Yesu̱. Bab̯wo bantu, baalingi: Bbaranaba, Si̱myoni̱ gi̱beetengi̱ Mwi̱ragu̱ru̱, Lu̱si̱yo Mu̱ku̱leeni̱, Manayeni̱ (munyakuhanda hamwei̱ na weisaza gi̱beetengi̱ Herodi̱) hamwei̱ na Sau̱lo. Kiro ki̱mwei̱, beikiriza ba Yesu̱ b̯ubaali nibakuramya Ruhanga, kandi de nibali mu kisiibo, Mwozo Mu̱syanu̱ yaabazi̱ri̱ nabo, naaraba mu mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga. Yaabazi̱ri̱ naakoba, “Mu̱sorooremwo Bbaranaba na Sau̱lo, babbe bantu bange, bakugyenda kukora mulimo gwange, gu̱mbeeteeri̱ kukora.” Nahab̯waki̱kyo, beikiriza ba Yesu̱ b̯u̱baamaari̱ kusiiba na kusaba, baata mikono myab̯u hali Sau̱lo na Bbaranaba, baabasabira, baabasi̱ndi̱ka kuheereza.
Bbaranaba na Sau̱lo Ni̱batebya mu Ki̱zi̱nga kya Ki̱pu̱ro
Mwozo Mu̱syanu̱ b̯u̱yaatu̱mi̱ri̱ Sau̱lo na Bbaranaba, baabyokeerye baaruga Antyoki̱ya, baagyenda mu rub̯uga lwetwa Seleu̱si̱ya. Hahwo b̯u̱baaru̱gi̱ri̱ho, baatemba b̯wati̱ b̯wabatwala mu ki̱zi̱nga kyetwa Ki̱pu̱ro. Ku ki̱zi̱nga ki̱kyo, baajaami̱ri̱ ha rub̯uga lwetwa Salami̱i̱si̱. Salami̱i̱si̱ hahwo, baagyendi̱ri̱ mu marombero ga Bayudaaya, baatebeerya bantu kigambu kya Ruhanga. Baalingi na Yohaana Mari̱ko naakubaheereza, mu mulimo gwa ku̱tebya.
Baaru̱gi̱i̱ri̱ Salami̱i̱si̱, ha rubaju lu̱mwei̱ lwa ki̱zi̱nga, baaraba hakati̱ waakyo, baagyenda ku rubaju lwakyo lundi, baadwa mu rub̯uga lwetwa Paafo. Ku̱kwo hooho baagi̱i̱rye mudulu Muyudaaya, gi̱beetengi̱ Baru̱-yesu̱, kandi bandi gi̱beetengi̱ Eli̱ma. Yogwo mudulu, yaakorengi̱ bintu bya masana, kandi niyeefoora kubba omwei̱ ha baragu̱ri̱ ba Ruhanga. Baru̱-yesu̱, yaalingi munywani wa mu̱handu̱ wa ki̱zi̱nga ki̱kyo gi̱beetengi̱ Seru̱gi̱yo Pau̱lo. Mu̱handu̱ yogwo, yaalingi mudulu mu̱gezi̱ hoi̱. Kiro ki̱mwei̱, mu̱handu̱ yogwo yeeteseerye Bbaranaba na Sau̱lo, hab̯wakubba yendyengi̱, badwe bamu̱tebeerye kigambu kya Ruhanga. Bei̱tu̱ Eli̱ma, gi̱beetengi̱ munyamasana (kubba gagwo googo gaali makuru geibara lyamwe Eli̱ma), yaabazi̱ri̱ kubiibi hali bigambu bya Ruhanga, bya Bbaranaba na Sau̱lo bi̱baabazengi̱. Yaalingi na kigyendererwa kya ku̱habi̱sya Seru̱gi̱yo Pau̱lo, ateikiririza mu Yesu̱. Mwomwo Sau̱lo, munyakubba de yeegebeerwe nka Pau̱lo, Mwozo Mu̱syanu̱ yaamub̯uukulira, yaasimba yogwo mudulu mei̱so, yaamuweera 10 “Oli na mize nka mya munyanzigwa, Sitaani. Kandi, obba munyanzigwa wa b̯uli kintu kyenseenya kirungi! Oi̱zwi̱ri̱ b̯u̱gobya na b̯ubiibi b̯wa b̯uli mu̱li̱ngo! Kiro kyani kyolileka kufoora mananu ga Ruhanga b̯u̱gobya? 11 Hataati̱, Mukama Ruhanga akugyenda kukufubira. Okugyenda kwijala mei̱so, olemwe kuwona lyoba, ku̱doosya Ruhanga b̯waligeijula.”
Nahaahwo mei̱so gʼEli̱ma gei̱jeeri̱, geisana nka gei̱zi̱i̱rwemwo kiho na nti̱ti̱. Yaatandi̱ki̱ri̱ ku̱pu̱mpu̱u̱ta, naagazagaza muntu yaamukwata ha mukono, kumwehembera amu̱li̱batye. 12 Mu̱handu̱ Seru̱gi̱yo Pau̱lo b̯u̱yaaweeni̱ mei̱so gʼEli̱ma gei̱jeeri̱, nka Pau̱lo kuyaali abazi̱ri̱, bigambu bi̱beegesyengi̱ hali Mukama Yesu̱, byamuhuniriza hoi̱; yaacwamwo, yeikiririza mu Mukama Yesu̱.
Pau̱lo Naali mu Rub̯uga Antyoki̱ya heehi̱ na Pi̱si̱di̱ya
13 B̯u̱baaru̱gi̱ri̱ Paafo, Pau̱lo na bei̱ra baamwe baatembi̱ri̱ b̯wati̱ baagyenda mu rub̯uga lwetwa Peru̱ga, lwa mwisaza lya Panfi̱li̱ya. B̯ubaali ku̱kwo, Yohaana Mari̱ko yaabarugaho, yaaku̱bayo mu rub̯uga Yeru̱salemu̱. 14 B̯u̱baaru̱gi̱ri̱ Peru̱ga, baagyenda mu rub̯uga lwʼAntyoki̱ya lwicala heehi̱ na kicweka kya Pi̱si̱di̱ya. Ha kiro kya Sabbaato kinyakuhonderaho, baagyendi̱ri̱ mwi̱rombero lya Bayudaaya, baadwa beicaara. 15 Hei̱nyu̱ma gya kusoma bitabbu bibaza ha biragiro bya Mu̱sa, na bi̱byo bya baragu̱ri̱ ba Ruhanga bi̱baahandi̱i̱ki̱ri̱, bahandu̱ bei̱rombero baatu̱mi̱ri̱ muntu agyende hali Pau̱lo na bei̱ra baamwe abaweere, “Bayudaaya bei̱ra beetu̱, mwakabba nimuli na b̯ukwenda b̯u̱ku̱tati̱i̱rya bantu, tukubasaba mub̯utuweere.”
16 Hei̱nyu̱ma gya kutunga b̯u̱b̯wo b̯ukwenda, Pau̱lo yeemereeri̱, yaakoresya mukono gwamwe kweti̱kereerya bantu, kasi yaatandika kubabaliza. Yaabazi̱ri̱ naakoba, “Bei̱saleeri̱ bei̱ra bange, nanywe Banyamahanga baramya Ruhanga kandi ni̱mu̱mwegwa, mu̱nyeetegeerye. 17 Ruhanga yogwo, twe Bei̱saleeri̱ gi̱tu̱ramya, yaakomi̱ri̱ bahaaha beetu̱ yaabafoora ihanga likooto, mu nsi gya Mi̱si̱ri̱. Yaakoreseerye b̯u̱sobozi̱ b̯wamwe b̯unyamaani, yaabatoola mwihanga li̱lyo. 18 Yei̱ceeri̱ nabo mwirungu, naagumisirizanga bikorwa byab̯u bibiibi, kumala myaka makumi ganei. 19 Kandi, yaabasagi̱ki̱ri̱, baasi̱ngu̱ra mahanga musanju ganyakwicalanga mu nsi gya Kanani̱; nsi gi̱gyo yaagiha bantu baamwe Bayudaaya, gibbe b̯ugwete b̯wab̯u. 20 Bi̱byo byensei̱ hamwei̱, byatweri̱ myaka bi̱ku̱mi̱ binei na gataanu.
“Bi̱byo b̯u̱byamali̱ki̱ri̱, Ruhanga yaabaha basali̱ ba misangu babeebembera kudwera ki̱mwei̱ ha b̯u̱su̱mi̱ b̯wa mu̱ragu̱ri̱ waamwe, gi̱beetengi̱ Samwi̱ri̱. 21 Samwi̱ri̱ hayaabbeereeri̱ mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga, Bayudaaya baasabi̱ri̱ Ruhanga abakomere mukama. Ruhanga yaabakomera Sau̱lo mu̱tabani̱ wa Ki̱si̱, wa mu luganda lwa Bbenyami̱i̱ni̱, yaabalema kumala myaka makumi ganei. 22 Ruhanga b̯u̱yaatoori̱ho Sau̱lo, yaabateeraho Dau̱di̱ abbe mukama waab̯u. Ruhanga yaabazi̱ri̱ hali yogwo Dau̱di̱ naakoba, ‘Nkyagi̱i̱rye nti, Dau̱di̱ mu̱tabani̱ wa Yese, yooyo muntu gi̱nku̱si̱i̱ma, alikora bintu byenseenya gya bi̱nkwendya akore.’
23 “Kuruga mu nda gya yogwo mukama Dau̱di̱, Ruhanga aleeteeri̱ ihanga lyʼI̱saleeri̱ mu̱ju̱ni̱ gibeeta Yesu̱, nka yo Ruhanga, kuyaali aragani̱si̱i̱rye mukama Dau̱di̱. 24 Yesu̱ b̯uyaali atakabbeeri̱ kutandika mulimo gwamwe, Yohaana Mu̱bati̱zi̱ yaatebeerye bigambu bya Ruhanga mu Bei̱saleeri̱ bensei̱, naabaweeranga beezi̱remwo bibii byab̯u, babatizib̯we. 25 Yohaana b̯uyaali naakumaliira mulimo gwamwe gu̱yaakoorengi̱ Ruhanga, yaab̯u̱u̱li̱i̱rye bantu naakoba, ‘Nywe mukuteekereza ndi naani? Gya tindi yogwo Ku̱ri̱si̱to, Mutongoole wa Ruhanga, gimwicala mu̱li̱ndi̱ri̱i̱ri̱ ei̱ze. Bei̱tu̱ yo, ali̱yo akwi̱za kwei̱nyu̱ma lyange. Kwega kwakunkira hoi̱ mu kubba na ki̱ti̱i̱ni̱sa, gya tinkusemeera kadi na kukucama kwahula b̯uguha b̯wa nkei̱to zaamwe.’
26 “Bayudaaya bei̱ra bange, kandi de beizukulu bʼI̱bbu̱rahi̱mu̱, nanywe Banyamahanga baramya Ruhanga, twetwe bantu ba Ruhanga baatu̱mi̱i̱ri̱ b̯ub̯u b̯ukwenda b̯wa kujunwa kuraba mu Yesu̱. 27 Kubba, bei̱cali̱ ba Yeru̱salemu̱ hamwenya na beebemberi̱ baab̯u, batakeetegereze Yesu̱ nka kwali yooyo Ku̱ri̱si̱to, Mutongoole wa Ruhanga wa baragu̱ri̱ ba Ruhanga gi̱baaragwi̱ri̱ho. Bei̱tu̱ nab̯wo, b̯ubaali nibakumusalira musangu gwa ku̱kwa, baali ni̱baku̱doosereerya bigambu bya baragu̱ri̱ bab̯wo bi̱baaragwi̱ri̱, bi̱byo bi̱somwa b̯ukyeb̯ukye, ha kiro kya Sabbaato. 28 Kandi de, nab̯ubaali batali na nsonga gya ku̱mwi̱ti̱sya, baasabi̱ri̱ Pi̱laato aragire bamwi̱te, yaaragira baamwi̱ta. 29 Hei̱nyu̱ma gya kukora bintu byenseenya nka baragu̱ri̱ ba Ruhanga ku̱baabi̱ragwi̱ri̱ hali Yesu̱ mu Binyakuhandiikwa, Yesu̱ baamu̱toori̱ ku musaali gubeeta musalaba, baamuziika mu kituuru. 30 Bei̱tu̱ Ruhanga yaamu̱hi̱mboori̱, yaamutoola mu baku̱u̱. 31 B̯u̱yaamaari̱ kuhimbooka, yeezolokeerye hali bantu bayaali ali̱beeti̱ nabo, kuruga mwisaza lya Galilaaya kugyenda Yeru̱salemu̱, b̯uyaali atakakwi̱ri̱. Bab̯wo hataati̱, bali bakei̱so baamwe hali Bayudaaya.
32-33 “Natwe haha, twi̱zi̱ri̱ kubaleetera Makuru Garungi gakukoba: ki̱kyo kya Ruhanga ki̱iyaaragani̱si̱i̱rye bahaaha beetu̱ nti alikora, aki̱doosereerye, yaakikolera twe beizukulu baab̯u, b̯wahi̱mboori Yesu̱ kuruga mu baku̱u̱. Ki̱kyo, kyokyo kintu kya Ruhanga ki̱yaabazengi̱ho mu suura gyakabiri, gya kitabbu kya mu Bbai̱bbu̱li̱, kyetwa zabbu̱li̱, b̯u̱yaaweereeri̱ Ku̱ri̱si̱to Mutongoole waamwe nti,
“ ‘Oli Mwana wange;
Kyadeeru nfooki̱ri̱ Bbaawu.’+
34 Ku nsonga gikukwatagana na kuhimboola Yesu̱ kuruga mu baku̱u̱, na b̯u̱tei̱ra ku̱kwa, Ruhanga yaabazi̱ri̱, naaweera bahaaha beetu̱, kuraba mu mu̱ragu̱ri̱ waamwe gibeeta I̱saaya, naakoba yati:
“ ‘Ki̱kyo ki̱nyeeragani̱si̱i̱rye kukoora mukama Dau̱di̱, nkwi̱za ku̱ki̱doosereerya kwo.’+
35 Ki̱kyo, kyokyo de kinyakuha mukama Dau̱di̱ kuweera Ruhanga, mu Binyakuhandiikwa bindi bya Ruhanga, naakoba:
“ ‘Muheereza waamu Mu̱syanu̱ Mutima, olimuleka kwahi kubbola.’+
36 “Kubba mukama Dau̱di̱, b̯u̱yaamaari̱ ku̱doosereerya ntegeka gya Ruhanga, mu bantu ba mu b̯u̱su̱mi̱ b̯wamwe, yaakwi̱ri̱ baamuziika mu kiikaru ki̱baazi̱i̱ki̱ri̱mwo bahaahaawe, yaabbola. 37 Bei̱tu̱ yogwo wa Ruhanga gi̱yaahi̱mboori̱, atakabbole.
38 “Nahab̯waki̱kyo Bayudaaya bei̱ra bange, nkwendya mukyege nti kikorwa ki̱kyo kya Yesu̱ ki̱yaakoori̱, kya bintu bi̱yaarabi̱ri̱mwo akahimbooka, kyokyo kikutuha kubaweera Makuru Garungi nti, Ruhanga aganyira bantu bibii byab̯u. 39 Mu̱semereeri̱ mukyege nti, muntu b̯weikiririza mu Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, mwomwo Ruhanga amuganyira bibii byamwe byensei̱; Ruhanga taganyira bibii, hab̯wa kuhondera biragiro bya Mu̱sa. 40 Nahab̯waki̱kyo, mwegyendereze aleke bigambu bya baragu̱ri̱ bi̱baaragwi̱ri̱ bitababbaho, bi̱byo bikoba:
41 “ ‘Mu̱nyeetegeerye, nywe bagayi̱!
Mulihuniira, kandi mulihwerekeera,
kubba nywe bataku̱nzegwa, nkugyenda kubafubira kitatiro hoi̱ mu biro byenyu̱,
na kubaha kifubiro kikuhuniriza hoi̱,
kakubba muntu akibasobooraho.’ ”+
42 Pau̱lo na Bbaranaba b̯ubaali nibakuruga mwi̱rombero, bantu baabasabi̱ri̱ bei̱re ha kiro kya Sabbaato kikuhonderaho, bab̯u̱ni̱e babaweera ha bi̱byo bigambu bya Ruhanga. 43 Bantu b̯u̱baaru̱gi̱ri̱ mwi̱rombero, Bayudaaya banene na Banyamahanga banene, banyakubba bei̱ngi̱i̱ri̱ mu nzikiriza gya Kiyudaaya, bensei̱ hamwei̱ baahondereeri̱ Pau̱lo na Bbaranaba. Pau̱lo na Bbaranaba, baab̯u̱ni̱a baabaza na bab̯wo bantu, ni̱babeekambi̱sya kwicala nibali beesigwa hali Ruhanga, munyakubagiira mbabazi̱.
44 Ha kiro kya Sabbaato kinyakuhonderaho, heehi̱ bantu benseenya ba mu rub̯uga, beecooki̱ri̱ mwi̱rombero kwetegeerya kigambu kya Ruhanga, kikukwatagana na Mukama Yesu̱. 45 Bei̱tu̱ bahandu̱ ba Bayudaaya b̯u̱baaweeni̱ bantu banyakwi̱za hali Pau̱lo na Bbaranaba nibali banene hoi̱, baakwatwa i̱hali̱ linene; baatandika ku̱ku̱u̱ti̱sya Pau̱lo mpaka, ha bigambu bi̱yaabazengi̱, kandi de, baamu̱lu̱ma.
46 Bei̱tu̱ Pau̱lo na Bbaranaba baabei̱ri̱mwo nibali batatiro, nibakoba, “Ruhanga yendeerye nywe Bayudaaya nywenywe tubanze ku̱tebeerya kigambu kyamwe. Bei̱tu̱ nywe nka ku̱mu̱ki̱swi̱ri̱, kandi mwewona mu̱tasemereeri̱ kutunga b̯womi b̯utamalikaho, hati̱ tukugyenda kubarugaho, kigambu kya Ruhanga tukitwalire Banyamahanga. 47 Ki̱kyo kintu kyakutwalira Banyamahanga kigambu kya Ruhanga, kyokyo kya Mukama Ruhanga ki̱yaatu̱ragi̱i̱ri̱ kuraba mu Binyakuhandiikwa, b̯u̱yambwereeri̱,
“ ‘Nku̱komi̱ri̱, obbe nka kyererezi̱ hali Banyamahanga,
aleke oweere bantu ba nsi gyensei̱, nka kunkubajuna, batali̱zi̱ka hab̯wa bibii byab̯u.’ ”+
48 Banyamahanga b̯u̱beegwi̱ri̱ bigambu bya Pau̱lo na Bbaranaba bi̱baabazi̱ri̱, baasemereerwe hoi̱, baahaariiza Mukama Ruhanga hab̯wa bigambu bi̱yaabatu̱mi̱i̱ri̱. Kandi bab̯wo benseenya ba Ruhanga bayaateekani̱ri̱i̱ze b̯womi b̯utamalikaho, bei̱ki̱ri̱i̱ze bigambu bya Ruhanga.
49 Kigambu kya Mukama Ruhanga kyasaaseeni̱ mu kicweka ki̱kyo kyensei̱. 50 Bei̱tu̱ bahandu̱ ba Bayudaaya, baacu̱u̱ki̱ri̱i̱rye bakali̱ Banyamahanga ba bi̱ti̱i̱ni̱sa banyakuramyanga Ruhanga mu mu̱li̱ngo gwa kiyudaaya hamwenya na badulu banyakwebemberanga rub̯uga lwʼAntyoki̱ya, baabyokeera Pau̱lo na Bbaranaba, baababinga mu kicweka kyab̯u. 51 Pau̱lo na Bbaranaba b̯ubaali nibakugyenda, baaku̱nku̱mwi̱ri̱ icuucu lya ha magulu gaab̯u, baagyenda mu rub̯uga lwʼI̱koni̱o. 52 Beikiriza ba Yesu̱ ba mu rub̯uga lwʼAntyoki̱ya, baasemereerwe hoi̱, na kwebemberwa maani ga Mwozo Mu̱syanu̱.
+ 13:32-33 13:32-33 Zabbu̱li̱ 2:7 + 13:34 13:34 I̱saaya 55:3 + 13:35 13:35 Zabbu̱li̱ 16:10 + 13:41 13:41 Habbaku̱u̱ku̱ 1:5 + 13:47 13:47 I̱saaya 49:6