7
Sitefaano Naabaza mu Lukuratu lwa Bayudaaya
Hei̱nyu̱ma gya kuta Sitefaano mu lukuratu, mu̱laami̱ mu̱handu̱ yaamu̱b̯u̱u̱li̱i̱rye, “Zi̱zo nsonga za bab̯wo bakukujunaana zili kwo za mananu?” Sitefaano yei̱ri̱ri̱mwo naakoba: “Bayudaaya bei̱ra bange na babbaabba, mu̱nyeetegeerye! Ruhanga wa ki̱ti̱i̱ni̱sa yaawonekeeri̱ haaha weetu̱ wa kadei, I̱bbu̱rahi̱mu̱, b̯uyaali naacaali mu nsi gi̱beetengi̱ Mesopotami̱ya, atakagyendi̱ri̱ kwicala mu rub̯uga lu̱beetengi̱ Harani̱, yaamuweera, ‘Demuka oruge mu nsi gyamu oruge hali bantu baamu, ogyende mu nsi gi̱nkwi̱za ku̱kwolokya.’
“I̱bbu̱rahi̱mu̱ yaademu̱ki̱ri̱ yaaruga mu nsi gya Bakalidaaya yaagenda kwicala mu rub̯uga lwa Harani̱. Hei̱nyu̱ma gya bbaawe ku̱kwa, Ruhanga yaamu̱toori̱ Harani̱, yaamuleeta kwicala mu nsi gigi, ha mukwicala. Ha b̯wi̱re b̯u̱b̯wo, Ruhanga yaali atakabbeeri̱ kugwetera I̱bbu̱rahi̱mu̱ itehe lyensei̱ haha, kadi itehe lya kwi̱cyaho-b̯wi̱cya kigulukye. Bei̱tu̱ kandi, Ruhanga yaamu̱ragani̱si̱i̱rye kumuha, yo na baana baamwe, li̱lyo itehe, I̱bbu̱rahi̱mu̱ nab̯uyaabba yaali atali na mwana yensei̱ ha b̯wi̱re b̯u̱b̯wo. Bibi byobyo bigambu bya Ruhanga bi̱yaamu̱weereeri̱: ‘Baana ba lula lwamu bakwi̱za kwicala mu nsi gindi, cali bantu ba li̱lyo ihanga bali̱bakoresya b̯wiru, kandi babawonawonesye kumala myaka bi̱ku̱mi̱ binei. Kyonkei, li̱lyo ihanga libalikolera b̯wiru, ndilifubira, kasi hei̱nyu̱ma, bab̯wo baana baali̱ru̱gayo mwihanga li̱lyo, bei̱ze bandamye mu kiki kiikaru.’ Mwomwo Ruhanga yaaha I̱bbu̱rahi̱mu̱ kiragaanu kya murwa gwa kusala b̯uli mwana wa b̯udulu. Mu kasu̱mi̱ kanyakuhonderaho, hooho I̱bbu̱rahi̱mu̱ yaabyali̱i̱ri̱ I̱saka, yaamusala, hei̱nyu̱ma gya biro munaanei. Hei̱nyu̱ma, I̱saka yaabyeri̱ Yakobbo, yaamusala, na Yakobbo kwokwo yaakakoori̱ baana bamwei̱ ba b̯udulu i̱ku̱mi̱ na babiri, beegebeerwe nka nganda i̱ku̱mi̱ neibiri zʼI̱saleeri̱.
“Mu biro bi̱byo, baana ba Yakobbo bahandu̱ bendyengi̱ kwahi mwi̱ra waab̯u Yozefu̱; nahab̯waki̱kyo baamu̱tu̱ndi̱ri̱ nka mwiru hali bagu̱u̱da ba mu nsi gya Mi̱si̱ri̱. Bei̱tu̱ Ruhanga yei̱ceeri̱ nayo, 10 naamurabyanga mu b̯ujune b̯wensei̱ b̯u̱yaabbengi̱mwo mu nsi gi̱gyo gya bantu ba Mi̱si̱ri̱. Ruhanga yaamu̱heeri̱ magezi̱ ganyakuha mukama wa Mi̱si̱ri̱ ku̱mwendya. Nahab̯waki̱kyo yogwo mukama yaamu̱heeri̱ b̯u̱handu̱ b̯wa kulema mwibara lyamwe b̯ukama b̯wensei̱ b̯wa Mi̱si̱ri̱ na b̯wa kulema bintu bya mu kikaali kyamwe.
11 “Hei̱nyu̱ma gya b̯u̱su̱mi̱ b̯undiho, nzala gyagwi̱ri̱ mwihanga lyensei̱ lya Mi̱si̱ri̱ na Kanani̱, ginyakuha bantu kuwonawona hoi̱. Bahaaha beetu̱ baatoolyengi̱ bidyo mu nsi gya Kanani̱ batakusobora kubitunga. 12 Yakobbo b̯u̱yeegwi̱ri̱ nti mu nsi gya Mi̱si̱ri̱ haali̱ngi̱yo bidyo, yaatuma bahaaha beetu̱ baagyendayo murundi gwa kubanza. 13 B̯u̱baadoori̱yo, batakamwetegereze. Kyonkei b̯u̱baaku̱bi̱ri̱yo kugula bidyo murundi gwakabiri, Yosefu̱ yaabeetondera nka kuyaalingi mwi̱ra waab̯u gi̱baatu̱ndi̱ri̱ mu b̯wiru. Yaabatweri̱ yaaboolokya mukama wa Mi̱si̱ri̱, mukama yeega bintu bikukwatangana na nnyu̱mba gya bantu ba Yozefu̱. 14 Hei̱nyu̱ma, Yozefu̱ yaatu̱mi̱i̱ri̱ bbaawe, Yakobbo, na bantu bensei̱ ba mu nnyu̱mba gyabu b̯utumwa b̯ukukoba nti, bensei̱ hamwei̱ bantu nsanju na bataanu, bademuke bagyende mu nsi gya Mi̱si̱ri̱. 15 Kasi Yakobbo yaagyenda Mi̱si̱ri̱, ku̱kwo hooho yo na bahaaha beetu̱ baakwereeri̱. 16 Mitumbi myab̯u baami̱i̱ri̱i̱rye mu nsi gi̱beetengi̱ Sekemu̱ cali baagi̱zi̱i̱ki̱ri̱ mu kituuru kyʼI̱bbu̱rahi̱mu̱ kiyaali agu̱u̱ri̱ na sente hali baana ba mudulu gi̱beetengi̱ Hamori̱.
17 “Biro bya Ruhanga ku̱doosereerya murago gwamwe gu̱yaaragani̱si̱i̱rye I̱bbu̱rahi̱mu̱ b̯u̱byakagyendi̱ri̱ ni̱byesegyasegya, bantu beetu̱ banyakubba mu nsi gya Mi̱si̱ri̱ baakanya kyakalasanu̱. 18 Mu kasu̱mi̱ kakwo, mukama wondi munyakubba ataali̱ na ki̱yeegi̱ri̱ hali haaha weetu̱ Yozefu̱, yei̱zi̱ri̱ho kulema nsi gya Mi̱si̱ri̱. 19 Mukama yogwo yaasoonasooni̱ri̱ bantu beetu̱ kandi yaawonawonesya bahaaha beetu̱ na kubahambiriza kukasuka baana baab̯u nkerembe, aleke zi̱zo nkerembe zi̱kwe.
20 “Mu kasu̱mi̱ kakwo, hooho Mu̱sa yaabyali̱i̱rwe, yaabyalwa naali mwana asemeeri̱ mu mei̱so ga Ruhanga. Baamu̱li̱ndi̱i̱ri̱ mu nnyu̱mba gya bbaawe kumala myeri̱ misatu. 21 Hei̱nyu̱ma, maawe b̯u̱yaamu̱gu̱mi̱ri̱, muhara wa mukama wa Mi̱si̱ri̱ yaamuwona yaamutwala yaamu̱handya nka mwana waamwe kwebyalira. 22 Mu̱sa yaasomi̱ri̱ bintu byensei̱ bya magezi̱ ga Banyami̱si̱ri̱, yaafookera ki̱mwei̱ muntu wa maani mu bigambu na mu bikorwa byamwe.
23 “Mu̱sa b̯u̱yaadooseerye myaka makumi ganei mya b̯u̱handu̱, yaacwi̱ri̱mwo kugyenda ku̱b̯u̱ngi̱raho Bei̱saleeri̱ bei̱ra baamwe, awone nka kubakubatwala. 24 Mu̱sa b̯u̱yaaweeni̱ Mu̱nyami̱si̱ri̱ omwei̱ naaku̱wonawonesya Mwi̱saleeri̱, yaagyenda kumulwaniira. Mukumulwaniira, Mu̱sa yei̱ti̱ri̱ Mu̱nyami̱si̱ri̱. 25 Ha b̯wi̱re b̯u̱b̯wo, Mu̱sa yaateekerezengi̱ nti Bei̱saleeri̱ bakwi̱za kumuwona nka muntu wa Ruhanga gyateeri̱ho kubatoola mu b̯ujune. Bei̱tu̱ Bei̱saleeri̱ batakakyetegereze yatyo. 26 Kiro kinyakuhonderaho, Mu̱sa yaaweeni̱ Bei̱saleeri̱ babiri nibakulwana bankei na bankei yaagyenda kubaramura, baleke kulwana. Yaadoori̱ yaabaweera, ‘Bei̱ra bange, mu̱nyeetegeerye! Nywe nywensei̱ kamuli ba luganda lwʼI̱saleeri̱; hab̯waki mukukuutangana yatyo?’
27 “Bei̱tu̱ Mwi̱saleeri̱ munyakubba mwendereerya yaasi̱ndi̱ki̱ri̱ ku̱di̱ Mu̱sa; yaamu̱b̯u̱u̱lya, ‘We, naani munyakukuha b̯u̱sobozi̱ b̯wa kutulema na kuturamuranga? 28 Gana okwendya ku̱nzi̱ta, nkei̱zo ku̱wei̱ti̱ri̱ Mu̱nyami̱si̱ri̱?’ 29 Mu̱sa b̯u̱yeegwi̱ri̱ bi̱byo bigambu, b̯u̱ti̱i̱ni̱ b̯wamukwata; yei̱ru̱ka yaaruga mu nsi gya Mi̱si̱ri̱, yaagyenda mu nsi gi̱beetengi̱ Mi̱di̱yani̱, yei̱calayo, yaabyali̱rayo na baana babiri ba b̯udulu.
30 “Hei̱nyu̱ma gya myaka mindi makumi ganei, malayika, yaawonekeeri̱ Mu̱sa naali mwirungu, ku lusahu lu̱beetengi̱ Sinaayi, mu mu̱li̱ngo gwa ndimi za mworo zi̱kwokya kisaka. 31 Mu̱sa b̯u̱yaaweeni̱ kisaka ki̱kweti̱ mworo, yaahuniira hoi̱. B̯u̱yeesegasegeerye heehi̱ aleke awone kurungi, yeegwi̱ri̱ iraka lya Ruhanga nilikoba: 32 ‘Gyagya Ruhanga wa bahaahaawu, Ruhanga wʼI̱bbu̱rahi̱mu̱, wʼI̱saka, kandi wa Yakobbo.’+ Mu̱sa b̯u̱yeegwi̱ri̱ bi̱byo bigambu, yaatandika kukankana na b̯u̱ti̱i̱ni̱, yaati̱i̱na kwi̱ra ku̱wonayo.
33 “Mukama yaamuweera, ‘Somolamwo nkei̱to zaamu, kubba kicweka cali weemereeri̱ kili kicweka kya Ruhanga kyatongoori̱mwo. 34 Mu mananu, nceeri̱ nimbona bantu bange nka kubakuwonawona mu nsi gya Mi̱si̱ri̱. Nyeegwi̱ri̱ kizabiro kyab̯u, kandi nsi̱ri̱mu̱ki̱ri̱ kuruga mwiguru, kubajuna. Kale nu hataati̱, i̱za nkutume oku̱beyo mu nsi gya Mi̱si̱ri̱.’ ”
35 Sitefaano yaagyendi̱ri̱ mu mei̱so na kukoba yati, “Mu̱sa wa Bei̱saleeri̱ gi̱baaswi̱ri̱ nibakoba nti, ‘Naani yaaku̱heeri̱ b̯u̱sobozi̱ b̯wa kutulema na kuturamuranga?’ Yooyo yogwo wa Ruhanga gi̱yaatu̱mi̱ri̱ na b̯u̱sobozi̱ kwekulembera na ku̱koresya maani ga malayika, munyakumuwonekera mu kisaka, kujuna bantu baamwe kuruga mu b̯wiru. 36 Mu̱sa yeeku̱lembeeri̱ Bei̱saleeri̱, baaruga mu nsi gya Mi̱si̱ri̱; kandi, yaakoori̱ bintu bi̱ku̱ti̱i̱ni̱sya na b̯uwoneru b̯wa byamahanu mu nsi gya Mi̱si̱ri̱ na heitaka likooto li̱beetengi̱ ‘I̱taka liwa meezi̱ gengu̱, kandi baamala’ myaka maku̱ni̱ ganei nibakuzengeera mwirungu.
37 “Mu̱sa yogwo, yooyo munyakuweera bantu Bei̱saleeri̱ nti, ‘Ruhanga akwi̱za kubatumira mu̱ragu̱ri̱ waamwe, nka gya ku̱yantu̱mi̱ri̱, kandi yogwo mu̱ragu̱ri̱ aliruga mu luganda lwenyu̱ Bei̱saleeri̱.’ 38 Baana Bei̱saleeri̱ b̯u̱beecooki̱ri̱ ha lusahu Sinaayi mwirungu, Mu̱sa yoogwo yooyo yaali nabo. Kandi Mu̱sa yooyo yaali mukwenda, hakati̱ wa Bei̱saleeri̱ na malayika wa Ruhanga gi̱yaabazengi̱ nayo ha lusahu Sinaayi, naatoolayo bigambu bya Ruhanga naabileetera Bei̱saleeri̱.
39 “Kyonkei bahaaha beetu̱ baaswi̱ri̱ kwegwa bigambu bya Mu̱sa; Baamu̱swi̱ri̱, baatandika na kuteekereza kweku̱bi̱rayo cali baaru̱gi̱ri̱ mu nsi gya Mi̱si̱ri̱. 40 Mu̱sa b̯uyaali naacaali ha lusahu Sinaayi, baaweereeri̱ Alooni̱, ‘Tu̱kolere baruhanga baatwebemberanga nitukugyenda. Kubba Mu̱sa, munyakututoola mu nsi gya Mi̱si̱ri̱, tukwega kwahi kintu ki̱mu̱bbeeri̱ho.’ 41 Mu b̯wi̱re b̯u̱b̯wo hooho Bei̱saleeri̱ baakoleeri̱ ki̱si̱sani̱ kya nte, baasala bisolo baakihongera, kandi baakora ki̱di̱di̱ nibasemererwa hab̯wa ki̱si̱sani̱ kibaali beekoleeri̱. 42 Nahab̯waki̱kyo Ruhanga yaabanu̱gi̱ri̱ kandi yaabaleka baramye nzota za mu mwanya, nka baragu̱ri̱ ba Ruhanga ku̱baahandi̱i̱ki̱ri̱ mu Binyakuhandiikwa:+
“ ‘Bantu Bei̱saleeri̱! Bisolo mutakabisalirenge gya kandi mutakabimpongerenge
mu myaka mi̱myo makumi ganei mi̱mwamaari̱ mwirungu.’
43 Bei̱tu̱, kilereru kya Moloki̱
na luzota, Refaani̱, byobyo
mweheeseeri̱, kandi mwabyetweka mwa ku̱bi̱ramya.
Bei̱tu̱, nkwi̱za ku̱basi̱ndi̱ka kwakaalyaho Bbabbu̱looni̱, nikili nka kifubiro.”
44 Mwomwo Sitefaano yaaweera de Bayudaaya, “Bahaaha beetu̱ b̯ubaalingi nibakucwanganiza irungu kwi̱za Kanani̱ baali na ki̱si̱i̱si̱ra kya ku̱rami̱i̱ryamwo Ruhanga, kinyakuragirizanga Bei̱saleeri̱ Ruhanga nka kwali nabo. Ki̱kyo ki̱si̱i̱si̱ra kyali ki̱bi̱mbi̱i̱rwe mu mu̱li̱ngo gwa Ruhanga guyaali yoolokeerye Mu̱sa ki̱bi̱mbi̱rwemwo. 45 Bahaaha beetu̱ b̯u̱baatu̱ngi̱ri̱ ki̱kyo ki̱si̱i̱si̱ra, Yosu̱ha naakubeekulembera, baakyetweki̱ri̱ baagyenda nakyo, baatwala gi̱gyo nsi cali Ruhanga yaali yaasi̱i̱rye mahanga garu̱girimwo, bahaaha beetu̱ batakadoori̱. Ki̱si̱i̱si̱ra ki̱kyo kyei̱ceeri̱yo mu nsi gi̱gyo ku̱doosya mu b̯u̱su̱mi̱ b̯wa Dau̱di̱. 46 Dau̱di̱ yogwo yaabbeeri̱ na mu̱gi̱sa gwa Ruhanga, yaasaba Ruhanga amwikirize abi̱mbi̱re yogwo Ruhanga wa Yakobbo nnyu̱mba gya kwicalamwo. 47 Bei̱tu̱ hei̱nyu̱ma, mu̱tabani̱ wa Dau̱di̱, mukama Sulumaani, yooyo yaabi̱mbi̱ri̱ gi̱gyo nnyu̱mba.
48 “Bei̱tu̱ kandi, Ruhanga wa Hakyendi̱ Hoi̱ eicala kwahi mu manyu̱mba gabi̱mbi̱i̱rwe bantu; nka mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga ku̱yaakobi̱ri̱:
49 “ ‘Iguru, iguru kitebe kyange
kandi nsi, hooho ncya magula.
Nnyu̱mba kyani, gyoku̱mbi̱mbi̱ra?
Kiikaru kyani, kindihumuliramwo?
50 Ngalu zange, tizili zoozo
zinyakukora, bintu byensei̱?’ ”
51 Sitefaano yaab̯u̱ni̱i̱rye yaabaweera, “Nywe! Kamuli na mitima mitatiro, na mapokopo gateegwa bigambu bya Ruhanga! Nanywe, mwicala nimusuula Mwozo Mu̱syanu̱, nka bahaaha beenyu̱ ku̱baakorengi̱. 52 Mu̱ragu̱ri̱ kyani wa bahaaha beenyu̱ gi̱bataaru̱mbi̱ri̱? Bahaaha beenyu̱ bei̱ti̱ri̱ na baragu̱ri̱ ba Ruhanga bayaali atu̱mi̱ri̱ barange kwi̱za kwa Mutongoole waamwe. Kandi mu biro byei̱nyu̱maho, mwamu̱di̱i̱ri̱seeni̱ mwata baamwi̱ta! 53 Kandi, nywenywe bab̯wo de banyakutunga biragiro bya Ruhanga, bya bamalayika bi̱baabakwati̱i̱rye, bei̱tu̱ na hati̱, bi̱byo biragiro mu̱swi̱ri̱ kubiikiriza!”
Bayudaaya Nibalasa Sitefaano Mahi̱ga
54 Baku̱rati̱ beicweru li̱handu̱ lya Bayudaaya b̯u̱beegwi̱ri̱ bigambu bya Sitefaano bi̱yaabazi̱ri̱, ki̱ni̱ga kyabakweti̱ kyaku̱bei̱ta-b̯wi̱ti̱ kandi baatab̯ukira ki̱mwei̱. 55 Bei̱tu̱ Sitefaano, ei̱zwi̱ri̱ Mwozo Mu̱syanu̱, yaali̱ngi̱ri̱i̱ri̱ hakyendi̱ mwiguru, yaawona ki̱ti̱i̱ni̱sa kya Ruhanga na Yesu̱ yeemereeri̱ mu ki̱kyo kiikaru kya ki̱ti̱i̱ni̱sa kinene kya Ruhanga. 56 Yaaweera bab̯wo Bayudaaya, “Mu̱wone yee! Ndi mu kuwona iguru lyezi̱jwi̱ri̱, na Yesu̱, Mwana wa Muntu yeemereeri̱ mu kiikaru kya ki̱ti̱i̱ni̱sa kinene kya Ruhanga!”
57 B̯u̱beegwi̱ri̱ ki̱kyo, baabbumba mapokopo gaab̯u aleke bateegwa bigambu bya Sitefaano byakubaza. Kasi mwomwo bensei̱, nibakwalukira kwakyendi̱ hoi̱, baamweku̱su̱mulaho ha murundi gu̱mwei̱, 58 baamusika baamutwala hanzei wa rub̯uga, baamulasa mahi̱ga mwa ku̱mwi̱ta. B̯u̱b̯wo, haalingiho musigazi gi̱beetengi̱ Sau̱lo munyakukora gwa kulinda byakulwala bya bantu banyakulasa Sitefaano mahi̱ga. 59 B̯ubaali nibakumulasa mahi̱ga, Sitefaano yaasabi̱ri̱ Mukama naakoba, “Yesu̱, Mukama wange twala mwozo gwange!” 60 Kasi mwomwo yaaku̱nda malu̱, yeeta Mukama neiraka lya hakyendi̱ hoi̱, “Mukama wange! Baganyire kibii kiki!” B̯u̱yaakabazi̱ri̱ bi̱byo bigambu, yaakwa.
+ 7:32 7:32 Kidemu 3:6 + 7:42 7:42 Amosi̱ 5:25-27