5
Sa Tinarae pa Toqere
1 Totoso dogoria Zisu sa puku vinarigara lavata, si sage la pa keke toqere si Asa meke sari Nana disaepeli d.
2 Habotu si Asa vasina, meke la habotu tata koa Sa sari Nana disaepeli, meke podalae va tumatumae i Sa si arini koari na vina tumatumae hire:
Sa Tinamanae Hinokara
(Luke 6:20-23)
3 “Tamanae tugo sari na tie sapu malohoro pa dia tinoa maqomaqo,
sina tadirini tugo sa Binaṉara Maṉauru.
4 Tamanae tugo sari na tie pu talotaṉa,
sina kaqu va manoti Tamasa si arini.
5 Tamanae tugo saripu va pepekae puleni pa dia tinoa,
ura kaqu na dia tinago sa popoa pepeso.
6 Tamanae tugo saripu ovia na memeha nia sa tinoṉoto,
ura kaqu vagia rini gua sapu okoro nia rini.
7 Tamanae tugo saripu tataru ni meke taleoso ni sari votiki tie,
ura kaqu tataru ni, na taleoso ni Tamasa si arini.
8 Tamanae tugo saripu via pa bulodi,
ura arini tugo si kaqu dogoria sa Tamasa.
9 Tamanae tugo saripu varibule ni sari na tie,
ura kaqu poza ni tuna soti sa Tamasa si arini.
10 Tamanae tugo saripu ta ṉoṉovala sina tavetia rini sa hiniva te Tamasa,
ura tadirini tugo sa Binaṉara Maṉauru.
11 Tamanae tugo si gamu pana zama ṉoṉovala gamu ri na tie,
meke zutu kokohani gamu rini koari doduru ginugua pa mia linuliqu Rau.
12 Mi koa qetuqetu, sina noma hola sa mia pinia pa Maṉauru,
ura ṉoṉovala guni tugo rini sari na poropita pukerane.
Sa Soloti meke sa Kalalasa
(Maka 9:50; Luke 14:34-35)
13 Gamu tugo si na soloti koari na tie pa kasia popoa. Ba pana murimuri sa liṉiliṉina sa soloti si lopu kaqu boka tava leana pule si asa, pude ta tavetavetae; ba padana pude ta gona palae mo pa sada meke ta neti pa tie.
14 Gamu tugo si na kalalasa koari na tie pa kasia popoa. Sa popoa sapu ta kuri pa batu toqere si lopu boka ta tome.
15 Loke tie si va katua sa zuke meke va opo tamunu nia lolu, ba kote va hakea sa si asa pa hakehakeana, pude va kalalasi sari na tie pu koa pa vetu.
16 Gua tugo si gamu, mi vata dogoro nia koari na tie sa mia kalalasa pa korapadi rina mia tinavete leadi, pude madi vahesia sa Tamamia sapu koa pa Maṉauru.
Vina Tumatumae koasa Tinarae te Mosese
17 Mi lopu balabala ia sapu mae si Rau pude huaria sa Tinarae te Mosese, meke sari vina tumatumae tadi na poropita. Lokari, lopu asa si mae nia Rau, ba mae si Rau pude va gorevura i si arini.
18 Maqu tozi va hinokarani gamu, totoso korapa koa sa Maṉauru meke sa pepeso, si lopu keke vasi kukuru zinama koasa Tinarae kote murimuri, osolae kaqu tava gorevura beto gua saripu ta tozi vasina.
19 Gua ke asa sapu va karia si keke kukuruna hite sa tinarae, meke va tumatumae ni sa sari kaiqa pule pude lulia gua sapu tavetia sa, si kaqu tava mumudi si asa pa Binaṉara Maṉauru. Ba asa sapu va tabei sari na Tinarae meke va tumatumae ni sari kaiqa pule pude va tabe kekeṉoṉo gua asa, si kaqu tava lavata pa Binaṉara Maṉauru.
20 Ura tozini gamu Rau, sapu pude sa mia kinopuna sa Tinarae te Tamasa, si lopu hola nia gua sapu evaṉia rina Parese meke na tie va tumatumae koasa Tinarae te Mosese, si lopu kaqu boka koa si gamu koasa Binaṉara Maṉauru.
Vina Tumatumae koasa Guguana sa Binugoro
21 Ele avosia mia gamu sa vina tumatumae pukerane sapu ‘Meke mu variva mate,’ gua; ke asa sapu variva mate si kaqu ta vala pa vinaripitui.
22 Ba tozini gamu Rau kamahire si guahe: Asa sapu bugoro nia sa tasina, si padana pude ta vala pa vinaripitui. Asa sapu zama guahe koasa tasina, ‘Agoi si namu loke laemu!’ gua, si padana pude ta vala pa vinaripitui. Meke asa sapu zama, ‘Tie duvili, loke laemu’ gunia sa sa tasina, si garona tugo pude nuquria sa nika pa Heli.
23 Ke pa ginugua asa, si be guana korapa hiva vala goi sa mua vinariponi koe Tamasa, meke tiqe balabala ia goi sapu keke sinea si ele evaṉia goi koa sa tasimu,
24 si mamu veko pakia sa mua vinariponi, mamu pule la varibulei paki koasa tasimu sana, mamu tiqe pule mae luaria sa mua vinariponi koa sa Tamasa.
25 Be keke tie si hiva turaṉa la nigo pa vinaripitui, si mamu va toṉoto pakia sa mia vinaritokei totoso lopu ele kamo la si gamu pa vetu varipitui. Sina be kamoa goi sa vasina varipitui, si kote vala nigo sa koa sa tie varipitui, meke sa tie varipitui si kote vala nigo koasa tie kopu vetu varipusi, meke kote ta veko pa vetu varipusi si agoi.
26 Maqu tozi va hinokara nigo si guahe: Lopu kaqu vura si agoi osolae tabara betoi goi sari doduru mua gale.
Vina Tumatumae koasa Guguana sa Binarabarata
27 Ele avosia mia gamu sa vina tumatumae pukerane, sapu ‘Meke mu barabarata,’ gua.
28 Ba tozini gamu Rau kamahire si guahe: Asa sapu doṉodoṉoa si keke barikaleqe, meke okoro nia sa si asa pa hiniva sea, si ele baratia tugo sa pa bulona si asa.
29 Ke be la sa kali mata mataomu meke turaṉa la nigo pa sinea, si mamu lobiti pania. Leana hola pude keke kukuru tinimu si ta okipalae pude lopu sa doduru tinimu si ta okie la pa nika pa Heli.
30 Be sa kali lima mataomu si turaṉa la nigo pa sinea, si mamu gomu pania. Leana hola si pude keke kali limamu si lopu koa, hola nia si pude lopu sa doduru tinimu si ta okie la pa nika pa Heli.
Vina Tumatumae koasa Vinariluari Tamaloana
(Matiu 19:9; Maka 10:11-12; Luke 16:18)
31 Gua pule hie si keke vina tumatumae pukerane, ‘Asa sapu hiva luara pania sa nana barikaleqe, si mani kuberia sa pepa vari luari meke ponia koasa barikaleqe,’ gua.
32 Ba kamahire si Maqu tozini gamu: Be keke tie si lopu barabarata sa nana barikaleqe, ba luara pania sa, si sea si asa, sina be haba pulea sa barikaleqe hie si keke tie, si tiqe barabarata sa barikaleqe hie, meke sa tie pu haba pulea sa.
Vina Tumatumae koasa Tinokotokoro
33 Ele avosia mia gamu si keke vina tumatumae pukerane sapu guahe: ‘Mu lopu seke ia sa mua vina tatara, ba mamu va gorevura ia gua sapu ele tokotokoro nia goi pa kenuna sa Tamasa,’ gua.
34 Ba kamahire si Maqu tozini gamu Rau: Pana tavetia goi si keke mua vina tatara, si mu lopu tokotokoro. Lopu tokotokoro koa sa Maṉauru, sina na habohabotuana te Tamasa si asa;
35 lopu tokotokoro koa sa pepeso, sina na nenetiana te Tamasa si asa. Lopu koa sa popoa Zerusalema, sina na popoa hopena tanisa Baṉara lavata si asa.
36 Lopu koasa batumu tugo, sina keke kalumu mo ba lopu boka va muho ia babe va keoro ia goi.
37 Ba mamu zama gua mo hie: ‘Uve’, mu gua mo, ba be ‘Lokari’, mu gua mo. Pude kaiqa zinama pule si tomo lani goi si koe Setani maedi si arini.
Sa Vina Tumatumae koasa Tinubehe Hobe
(Luke 6:29-30)
38 Ele avosia mia gamu sa vina tumatumae pukerane sapu zama guahe: ‘Pude sekea keke tie kali matamu, si mu sekea tugo kali matana. Meke be seke pakogo sa, si mu seke pakoa gana tugo,’ gua.
39 Ba kamahire Maqu tozini gamu sapu guahe: Mu lopu tubehe hobe ia sa tie kaleana. Be poharigo keke tie kali paparamu, si mamu liṉana la nia pule si keke kalina.
40 Be keke tie si turaṉa la nigo pa vinaripitui pude vagia sa mua sote, si mamu vala nia tugo sa mua koti.
41 Meke be keke tie si ososo nigo pude paleke ponia sa nana pinaleke pa keke kilomita, si mu paleke ponia pa karua kilomita.
42 Be keke tie si tepa ia si keke mua tiṉitoṉa, si mu ponia tu. Be keke tie si tepa pakia si keke mua tiṉitoṉa, si mu vala pakia.
Tataru ni Sari Mua Kana
(Luke 6:27-28,32-36)
43 Ele tumae nia gamu sa vina tumatumae pukerane sapu zama guahe: ‘Mi tataru ni sari na mia baere, ba kukiti ni sari na mia kana,’ gua.
44 Ba kamahire Maqu tozini gamu sapu guahe: Mi tataru ni sari na mia kana, mamu varavara toka ni saripu ṉoṉovala gamu.
45 Pude gua asa si kote ta evaṉae na koburu tanisa Tamamia pa Maṉauru si gamu. Sina va keana la ia Sa sa Nana rimata koari na tie leadi meke kaleadi, meke va rukua Sa sa Nana ruku koari pu tavete va toṉoto meke va sesea.
46 Vea kaqu pia gamu tu Tamasa pana tataru ni mo gamu si arini pu tataru ni gamu? Sari na tie hata takisi ba hoke gua mo asa.
47 Be tale zama qetuqetu la i mo goi sari na mua baere, si lopu votikaemu si goi koa rini pu lopu na tie te Tamasa.
48 Mi koa va gotogoto, gua sapu koa va gotogoto sa Tamamia pa Maṉauru.