8
Haana hʋ gyɩ aa tɩŋ Yesu hal
1-3 Ɛɛ hal tɩyaŋ nɛ Yesu gɔllɩ mʋ tɔbala abee tɔbiisi buloŋ, a basɩ Wɩɩsɩ koro wɩweliye hʋ a kɩ tɩya nala. Ʋ hatɩnna hʋ fi abee balɩya abee haana badɔmɔŋ nɛ gyɩ aa tɩŋ ʋ hal. Gyɩŋbɔmɔ abee wɩɩla gyɩ kaŋ haana no badɔmɔŋ nɛ, Yesu gyɩ tɩɩbɩ ba. Yesu gyɩ kile gyɩŋbɔmɔ bapɛ rɛ Mɛɛrɩ Magidalina tɩyaŋ, a tɩɩbɩ Gyuwana abee Suzaana abee hagyamaa. Gyuwana bala fa yaa nɩhɩyawʋ rɛ kuwori Hɛrɔtɩ dɩya tɩyaŋ, ba kɩ yɩrɩ Kyuuza. Haana no buloŋ gyɩ aa tɩŋ Yesu hal lɛ, a kpa ba tɩɩ kɩna a kɩ kyiyeli ʋ bee ʋ hatɩnna hʋ.
Kɩdohil namaga
Matiwu 13.1-9; Maakɩ 4.1-9
Ɛɛ rɛ nala gyɩ lɩɩ tɔnɩ yʋga, a kɩ ko Yesu lee. Ʋ gyɩ aa ko na dɩ nala laŋŋa yʋga gɛɛ, ʋ maga namaga no tɩya ba a baa, “Baal kɩdɩgɩ rɛ gyɩ siye, a kaŋ ʋ kɩdoho mʋ dɩ ʋ gyaasɩ ʋ baga tɩyaŋ. Ʋ aa gyaasɩ kɩna hʋ tɩyaŋ nɛ, kɩdoho hʋ badɔmɔŋ tele nɩɩbʋʋsɩ tɩyaŋ. Nala vala kɩ nʋwɔsɩ, ka digibiisi mɛ ko tʋwasɩ di. Badɔmɔŋ mɛ tele bʋnyɩŋ tɩyaŋ, a nyʋ aŋ sʋba, beewɩya fɩyɛl gyɩ tuwo doŋ. Badɔmɔŋ mɛ gyɩ tele sɔsɩ tɩyaŋ a nyʋ, ba bee sɔsɩ buloŋ sii waa we dɔmɔŋ, ka sɔsɩ hʋ nʋŋ kaŋ ba, ba pʋgɩmɩ. Kɩdoho hʋ badɔmɔŋ mɛ gyɩ tele taŋhawelii tɩyaŋ, a nyʋ, a waa, a marɩ weliŋ, a we biye kɔɔ kɔɔ.” Yesu aa maga namaga hʋ teŋ, ʋ baa, “Nala hʋ aa kaŋ dɩgɩna, ma gyegili nɩɩ wɩya no weliŋ.”
Yesu daga wɩɩ hʋ aa tɩŋ ʋ kaŋ namagɩsɩ kɩ daga nala Wɩɩsɩ wɩya
Matiwu 13.10-17; Maakɩ 4.10-12
Ɛɛ rɛ Yesu hatɩnna hʋ pɩyɛsɩ ʋ namaga hʋ memii. 10 Yesu basɩ tɩya ba a baa, “Ma nala no rɛ Wɩɩsɩ daga wɩya hʋ aa yaa wɩfaŋɩya ʋ koro hʋ tɩyaŋ memii tɩya. Amɛ nɩkaalɩya hʋ kɛ buloŋ, namagɩsɩ rɛ ʋ aa kaŋ kɩ daga ba. Ɛɛ rɛ tɩŋ ba aa gyegili gyegili, aŋ bee gyɩŋ ba memiye, a bɩl deŋ deŋ mɛ aŋ bee na kɩŋ buloŋ.
Yesu daga kɩdohil namaga hʋ memii
Matiwu 13.18-23; Maakɩ 4.13-20
11 Kɩdohil namaga hʋ memii rɛ nyɛ: Kɩdoho hʋ rɛ yaa Wɩɩsɩ wɩbii hʋ. 12 Kɩna hʋ aa tele nɩɩbʋʋsɩ hʋ tɩyaŋ nɛ yaa nala hʋ aa nɩɩ Wɩɩsɩ wɩya, ka Sɩtaanɩ ko kaŋ wɩɩ hʋ lɩɩ ba tɩsɩ tɩyaŋ, dɩ ba ta laa di, dɩ Wɩɩsɩ laa ba ta. 13 Kɩna hʋ mɛ aa tele bʋnyɩŋ hʋ tɩyaŋ mɛ rɛ yaa nala hʋ aa nɩɩ Wɩɩsɩ wɩbii hʋ, a laa di abee teŋfɩyɛlʋʋ. Amɛ wɩɩ hʋ bɩ kaŋ lɩpɩnɩɩ ba tɩsɩ tɩyaŋ. Ba aa laa wɩɩ hʋ rɛ, a tɩŋa mʋ maga gɛɛ, amɛ dɩ wɩɩ rɛ ko gyʋʋ ba wɩɩ hʋ tɩŋɩɩ tɩyaŋ, ba aa kpaa ta rɛ. 14 Kɩna hʋ mɛ aa tele sɔsɩ hʋ tɩyaŋ mɛ rɛ yaa nala hʋ aa nɩɩ Wɩɩsɩ wɩbii hʋ, ka dʋnɩya kɩna abee dʋnɩya wɩyaalɩya wɩya kyɩl ba. Dʋnɩya kɩna wɩya, ba aa bɩ wuwo dɩ ba tɩŋ Wɩɩsɩ wɩbii hʋ mʋ sɩya, aŋ kpa ta. 15 Kɩna hʋ aa tele taŋhawelii hʋ tɩyaŋ mɛ rɛ yaa nala hʋ aa nɩɩ Wɩɩsɩ wɩbii hʋ, a laa we ba hakɩllɩ tɩyaŋ, aŋ kaŋ kenyiri abee mala wɩɩ hʋ tɩŋɩɩ tɩyaŋ, ʋ mʋ kaŋ doho.”
Yesu maga fɩŋtɩna namaga
Maakɩ 4.21-25
16 Ɛɛ rɛ Yesu bɩl basɩ baa, “Nal buloŋ bɩ sɩ nyɔgɔ fɩŋtɩna ʋ dɩya tɩyaŋ, aŋ bɩl kpa sɩgɩ godo memii tɩyaŋ, koo a kpa gbaha kyige tɔ. Ʋ aa kpaa dɩ ʋ saga fɩŋtɩŋdaaŋ tɩyaŋ nɛ dɩ ʋ kyaanɩ tɩya nala hʋ aa ko kɩ gyʋʋ dɩya hʋ. 17 Wɩfaŋɩɩ buloŋ tuwo dɩ ʋ bɩ sɩ ko lɩɩ lɩgyalɩɩ. Wɩɩ buloŋ mɛ aa we bilhuu tɩyaŋ, ʋ mɛ sɩ ko lɩɩ pʋlʋŋ. 18 Ma fɩyɛlɩ ma sɩya weliŋ abee wɩya hʋ ma aa nɩɩ tɩyaŋ. Nal hʋ buloŋ aa kaŋ yʋga, Wɩɩsɩ sɩ marɩ tɩya ʋ yʋga pɛ. Nal hʋ mɛ aa bɩ kaŋ kɩŋ, mʋhʋ hʋ mɛ gba ʋ aa bɩɩna anɩɩ ʋ kana, Wɩɩsɩ sɩ kaŋ laa ʋ lee.”
Yesu nɩɩna abee ʋ naabalɩya
Matiwu 12.46-50; Maakɩ 3.31-35
19 Ɛɛ rɛ Yesu nɩɩna abee ʋ naabalɩya sii ko ʋ lee, dɩ ba na ʋ. Amɛ nala gyɩ aa yʋga doŋ wɩya, ba gyɩ bɩ wuwo dɩ ba na ʋ. 20 Ɛɛ rɛ nal kɩdɩgɩ basɩ tɩya Yesu a baa, “Ɩ naa abee ɩ naabalɩya rɛ sɩŋ gyaŋhal tɩyaŋ a kɩ kyɛ dɩ ba na ɩ.” 21 Doŋ nɛ Yesu basɩ tɩya ba buloŋ a baa, “Nala hʋ aa nɩɩ Wɩɩsɩ wɩya a kɩ tɩŋ ba, ba aa rɛ yaa ŋ naama abee ŋ naabalɩya.”
Yesu leŋ puwo sige
Matiwu 8.23-27; Maakɩ 4.35-41
22 Kyɛɛ kɩdɩgɩ Yesu basɩ tɩya ʋ hatɩnna hʋ dɩ ba leŋ dɩ ba kyol fuwo hʋ kyolo. Ɛɛ rɛ ba sii gyʋʋ nɩɩduworiboro, a duwori kɩ mʋ. 23 Ba aa duwori kɩ mʋ hʋ tɩyaŋ nɛ, Yesu kpa doo pɩŋ. Ka puwoduwo kɩdɩgɩ mɛ piili kɩ yaa, a ko ŋmaa nɩɩ kɩ we nɩɩduworiboro hʋ tɩyaŋ ʋ kɩ kyɛ dɩ ʋ su. Boro hʋ fa kaa mʋhʋ ka dɩ ʋ tuu nɩɩmemii.
24 Nyɛ rɛ Yesu hatɩnna hʋ mʋ lee hʋ ʋ fa aa pɩna, a kyisi ʋ a basɩ tɩya ʋ a baa, “Á nɩhɩyawʋ, ba aa nɩɩ ma rɛ! Boro hʋ aa kyɛ dɩ ʋ tuu nɩɩmemii rɛ.” Ɛɛ rɛ Yesu sii doo hʋ tɩyaŋ, a nɔsɩ puwo hʋ bee nɩɩ hʋ buloŋ dɩ ba fɩyɛlɩ pɩŋ. Doŋ nɛ puwo hʋ sige, ka lee buloŋ yaa siyee. 25 Ɛɛ rɛ Yesu pɩyɛsɩ ʋ hatɩnna hʋ a baa, “Bee rɛ tɩŋ ma bɩ laa ŋ di?” Wɩɩ hʋ yaa ba buloŋ wɩkperii, haalɩ kambɩŋ kaŋ ba.
Ɛɛ rɛ ba kɩ pɩyɛsɩ dɔmɔŋ a baa, “Nɩgɛɛ iriŋ nɛ paalɩ yaa baal no? Ʋ nɔsɩ puwo abee nɩɩgbaŋpumo, ba buloŋ tɩŋa ʋ nyʋwa?”
Yesu tɩɩbɩ baal kɩdɩgɩ gyɩŋbɔmɔ aa kana
Matiwu 8.28-34; Maakɩ 5.1-20
26 Ɛɛ rɛ Yesu bee ʋ hatɩnna hʋ duwori ko pele Gɛrasa paalʋʋ aa we Galili fuwo hʋ kyolo tɩyaŋ. 27 Ba aa mʋʋ pele doŋ, Yesu lɩɩ nɩɩ hʋ nyʋwa. Ʋ lɩɩ dɩ ʋ sɩŋ, dɩ baal kɩdɩgɩ gyɩŋbɔmɔ aa kana mɛ lɩɩ tɔɔ hʋ tɩyaŋ a ko kyeme ʋ. Ʋ gyɩ aa gɔllɩ we bilni nyuni tɩyaŋ nɛ a kɩ gbɛ abee ʋ teŋbil aŋ pɔ ʋ bee gyʋʋ dɩya. 28 Ʋ aa naa Yesu, ʋ kyiyesi, aŋ tuu tele ʋ sɩya tɩyaŋ, aŋ kyɩɩrɩ basɩ tɩya ʋ a baa, “Yesu, Wɩɩbal hʋ Biye, bee rɛ ɩ kɩ kyɛ ɩ yaa ŋ? Ŋ aa sʋla ɩ, ta dɔgɩsɩ ŋ.” 29 Yesu fa nɔsɩ gyɩŋbɔŋ hʋ rɛ dɩ ʋ lɩɩ baal hʋ tɩyaŋ, ɛɛ rɛ tɩŋ baal hʋ basɩ gɛɛ. Gyɩna hʋ gyɩ ville kɩ kana ʋ rɛ saŋa buloŋ. Ɛɛwɩya, ba gyɩ aa kana ʋ tɔ dɩya tɩyaŋ nɛ, a we ʋ nosi bee ʋ naasɩ buloŋ kpɩyasɩ aŋ ha lɩɩ nala we dɩ ba kɩ deŋ ʋ. Amɛ ʋ gyɩ aa kaŋ kpɩyasɩ hʋ tɔrɩ rɛ, ka gyɩŋbɔmɔ hʋ kpa ʋ gyʋʋ pogo. 30 Ɛɛ rɛ Yesu pɩyɛsɩ ʋ a baa, “Ɩ feŋ nɛ bee?” Baal hʋ baa “Ŋ feŋ nɛ yaa kɩgyamaa.” Gyɩŋgyamaa rɛ gyɩ we ʋ tɩyaŋ, ɛɛ rɛ tɩŋ ʋ baa dɩ ʋ feŋ nɛ kɩgyamaa gɛɛ. 31 Ɛɛ rɛ gyɩŋsɩ hʋ sʋla Yesu a baa dɩ dɩ ʋ ko kil ba ta baal hʋ tɩyaŋ, dɩ ʋ ta kil ba we bootogiluŋii hʋ aa bɩ kaŋ litenii tɩyaŋ dɩ ba kɩ na tʋwara.
32 Dɩ poriku-gyamaa badɔmɔŋ mɛ sɩŋ dogimo kɩdɩgɩ aa kpaga doŋ logiŋ tɩyaŋ, a kɩ di kɩna. Ɛɛ rɛ gyɩŋsɩ hʋ sʋla Yesu dɩ ʋ leŋ dɩ ba mʋ gyʋʋ porikusi hʋ tɩyaŋ. Ʋ tɩya ba ŋmanɩɩ. 33 Ɛɛ rɛ ba lɩɩ baal hʋ tɩyaŋ a mʋ gyʋʋ porikusi hʋ tɩyaŋ. Porikusi hʋ buloŋ sii fá a lɩɩ dogimo hʋ logiŋ aa geese yʋga a mʋ tuu tele fuwo hʋ tɩyaŋ, a nyʋwa nɩɩ sʋba.
34 Porikudaala hʋ aa naa wɩɩ no aa yaa, ba fá mʋ heeli basɩ tɩya bee hʋ nala abee nala hʋ aa we bagɩsɩ tɩyaŋ buloŋ. 35 Nyɛ rɛ nala sii lɩɩ mʋ lee hʋ Yesu aa we, dɩ ba na wɩɩ hʋ aa yaa. Ba aa ko dɩ baal hʋ tɩyaŋ Yesu aa kile gyɩŋbɔmɔ hʋ, dɩ ʋ deye, a hɔŋ Yesu logiŋ a laalɩ gawelii. Ba aa naa gɛɛ, ʋ yaa ba kambɩŋ. 36 Nala hʋ gyɩ aa we doŋ ka Yesu tɩɩbɩ baal hʋ, ba basɩ tɩya nɩkaalɩya hʋ gɛɛ Yesu aa yaa a tɩɩbɩ ʋ. 37 Ba aa nɩɩ wɩya hʋ, kambɩŋ kaŋ ba weliŋ. Ɛɛ rɛ paalʋʋ hʋ nala buloŋ ko basɩ tɩya Yesu dɩ ʋ lɩɩ ba paalʋʋ tɩyaŋ. Nyɛ rɛ Yesu sii gyʋʋ nɩɩduworiboro, ʋ bee ʋ hatɩnna hʋ duwori mʋ. 38 Baal hʋ tɩyaŋ Yesu gyɩ aa kile gyɩŋbɔmɔ hʋ mɛ sʋla ʋ, dɩ ʋ leŋ dɩ ʋ ko dɩ ba mʋ. Ɛɛ rɛ Yesu kaŋ vɩya, aŋ basɩ tɩya ʋ a baa, 39 “Mɩɩgɩ mʋ dɩya a basɩ tɩya nala wɩɩ hʋ Wɩɩsɩ aa yaa tɩya ɩ.” Doŋ nɛ baal hʋ mʋ gɔllɩ bee hʋ tɩyaŋ buloŋ a kɩ basɩ wɩɩ hʋ Yesu aa yaa tɩya ʋ.
Yesu kyisi Gyeerusi toluu sʋʋ tɩyaŋ
Matiwu 9.18-26; Maakɩ 5.21-43
40 Ɛɛ rɛ Yesu bɩl gyʋʋ nɩɩduworiboro a duwori kyol fuwo hʋ. Ʋ aa ko kyolo hʋ dɩ nɩgyamaa laŋŋa doŋ. Ba aa naa dɩ ʋ aa ko, ba sii mʋ kyeme ʋ abee teŋfɩyɛlʋʋ, beewɩya ba buloŋ fa hɔŋ kɩ gyegili ʋ rɛ.
41-42 Doŋ nɛ baal kɩdɩgɩ ba aa yɩrɩ Gyeerusi mɛ mʋ kpa ko. Ʋ fa yaa Gyuuma wɩɩkyʋwaldɩya nɩhɩyawʋ rɛ. Ɛɛ rɛ ʋ ko tuu gbinni Yesu sɩya tɩyaŋ, aŋ baa, “Ŋ aa sʋla ɩ, ko ŋ dɩya, beewɩya ŋ toldɩgɩ dʋŋ ŋ aa lʋla rɛ pɩŋ kɩ kyɛ dɩ ʋ sʋba.” Haŋtolibiye hʋ fa yaa nɩɩ bɩsɩ fi abee balɩya rɛ. Ɛɛ rɛ Yesu sii kpa kɩ mʋ Gyeerusi dɩya. Ʋ aa mʋʋ hʋ tɩyaŋ nɛ, nala gol ʋ kyige lee buloŋ.
43 Haaŋ kɩdɩgɩ mɛ gyɩ we nala hʋ tɩyaŋ, a gyɩ kɩ yaa ʋ hawɩya ka ba bee teŋ bɩsɩ fi abee balɩya, haalɩ ʋ gɔllɩ yaa luliye weliŋ, a kpa ʋ molbiye buloŋ kyogi ta waasʋ, ka nal buloŋ bɩ wuwo tɩɩbɩ ʋ. 44 Ɛɛ rɛ ʋ lugisi nala hʋ tɩyaŋ a ko sɩŋ Yesu hal, aŋ dige ʋ galnyʋwa tɩyaŋ. Ʋ aa dige Yesu galnyʋwa hʋ tɩyaŋ nɛ, wɩɩl hʋ pirigi teŋ doŋ. 45 Ɛɛ rɛ Yesu pɩyɛsɩ a baa dɩ kɩbee rɛ dige ʋ. Nal buloŋ baa dɩ ʋ kɛ daa. Ɛɛ rɛ Piita basɩ tɩya Yesu a baa, “Nɩhɩyawʋ, ka ɩ naa nala aa yʋga gɛɛ rɛ a gol ɩ kyige, a kɩ yige dɔmɔŋ, ka ɩ ha kɩ pɩyɛsɩ baa dɩ kɩbee rɛ dige ɩ gal.” 46 Amɛ Yesu ha baa, “Nal kɩdɩgɩ dige ŋ nɛ, beewɩya ŋ gyɩma anɩɩ dee lɩɩ ŋ tɩyaŋ nɛ.” 47 Haaŋ hʋ aa naa anɩɩ ʋ bɩ sɩ wuwo kaŋ wɩɩ hʋ faŋa, ʋ ko tuu gbinni Yesu sɩya tɩyaŋ, a kɩ kyele, a basɩ tɩya nala hʋ wɩɩ hʋ aa tɩŋ ʋ dige ʋ, a daga gɛɛ hʋ ʋ aa dige ʋ, a pirigi na laaŋfɩya. 48 Ɛɛ rɛ Yesu basɩ tɩya ʋ a baa, “Ŋ toluu, ɩ aa laa ŋ di rɛ tɩŋ ɩ deye. Kɩ mʋ abee laaŋfɩya.”
49 Yesu ha fa aa basɩ wɩya no gɛɛ, dɩ ba tɩŋ nal ʋ lɩɩ Gyeerusi dɩya ko, a ko basɩ tɩya Gyeerusi a baa, “Ɩ toluu hʋ sʋba rɛ, ta bɩl kɩ dɔŋ á nɩhɩyawʋ hʋ.” 50 Yesu aa nɩɩ gɛɛ, ʋ basɩ tɩya Gyeerusi a baa, “Ta leŋ dɩ kambɩŋ kana ɩ. Ɩ kɛ laa ŋ di, ʋ sɩ sii.”
51 Yesu aa mʋʋ pele baal hʋ dɩya, ʋ bɩ leŋ nal buloŋ tɩŋa ʋ hal gyʋʋ dɩya hʋ, see Piita abee Gyɔɔŋ abee Gyemsi, a pɛ biye hʋ kuwo abee ʋ naa tɩyaŋ. 52 Ba aa mʋʋ gyʋʋ dɩya hʋ dɩ nala hʋ buloŋ aa we doŋ sɩŋ kɩ wɩɩ biye hʋ loho. Ɛɛ rɛ Yesu basɩ tɩya ba a baa, “Ma ta kɩ wiye, biye hʋ bɩ sʋba, doo rɛ ʋ pɩŋ.” 53 Ɛɛ rɛ ba buloŋ kpa ʋ mʋma, beewɩya ba gyɩma anɩɩ biye hʋ sʋba rɛ. 54 Nyɛ rɛ Yesu tuu kaŋ biye hʋ noŋ tɩyaŋ aŋ yɩrɩ ʋ a baa, “Ŋ biye, sii.” 55 Doŋ nɛ ʋ mɩɩgɩ sii sʋʋ tɩyaŋ haŋ lagɩlagɩbiye hʋ. Ɛɛ rɛ Yesu baa dɩ ba yaa kɩdiiliye tɩya biye hʋ dɩ ʋ di. 56 Wɩɩ no gyɩ yaa biye hʋ kuwo abee ʋ naa buloŋ wɩkperii rɛ, ka Yesu basɩ tɩya ba abee sɩfɩyaŋ dɩ ba ta ko basɩ wɩɩ hʋ tɩya nal buloŋ.