2
La venida del Espíritu Santo
1 Ja'nrëbi Riusu jëja umuguse Pentecostés casi umuguse, judío bain ru'ru tëasi aon umugusebi ti'anguëna, Riusu bain si'acuabi te'eruna ñë'cani bateña.
2 Ba'ijënna, te'e jëana guënamë re'otobi ai jëja achoguëña. Ai jëja tutu raye'ru achoni, bacua ñu'ijën ba'i huë'e beoru ai achoreba achoguëña.
3 Ja'nca achoguëna, ba hua'nabi mëiñe ëñato, toa zemeñoa ba'iye'ru huahua meni tonquëña. Ga bainguëna huo'hueni te'e toa zemeño tuaguëña.
4 Tua mequëna, Riusu bain si'acua yua Riusu Espírituni si'a recoyoreba bani, bojo hua'na re'huani, ja'nrëbi Riusu Espíritubi ca güeseguëna, tin bain cocare ca bi'rareña.
5 Ja'ansi umuguseñabi judío bain, Riusuni ai yëjën bojocua, si'a ën yija re'otobi raisi'cuabi yua Jerusalén huë'e jobona ti'an raisi'cua bateña.
6 Ja'nca ba'icuabi Riusu bain tin coca cayete achani, ai jai jubë bainbi ñë'cani, gue ro'taye beoye achareña. Ga bainguëbi baguë cocare achani, Yë'ë cocare queaca masiye caye'ne cajën, ai bojojën achareña.
7 Gue ro'taye beoye achajën, sa'ñeña bojojën, sa'ñeña ca bi'rareña:
—Ja'an hua'na si'a hua'na ro Galilea bain ye'yema'isi'cua sëani, ¿queaca yë'ë cocare caye poreye'ne?
8 Yë'ë yija bain coca ¿queaca caye masiye'ne bacua? sa'ñeña senni achajën, gue ro'taye beoye nëcareña si'acua.
9 Ja'an bain achacuare ëñato, si'a hua'nabi tin yijañabi raisi'cua bateña. Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia,
10 Frigia, Panfilia, Egipto, Cirene que ca'ncoña yijaruan, Africa ba'iruan, ja'anruan bainbi raisi'cua bateña. Romabi rani ba'icua'ga bateña. Yequëcuabi judío bainreba bateña. Yequëcuabi tin yijañabi rani, judío bain ujayete ye'yesi'cua bateña.
11 Yequëcua'ga Creta, Arabia, ja'an yijañabi raisi'cua ba'ijën, ga bainguë baguë yija cocare achato, Riusu bainbi Riusu ta'yejeiye ba'iyete cani achojën bateña.
12 Ja'nca cani achojënna, ja'an bain ñë'casi'cuabi gue ro'taye beoye achajën, sa'ñeña senni achajën bateña:
—¿Gue'ne yureca? ¿Queaca maire yo'oguë'ne Riusu? senni achareña.
13 Senni achajënna, yequëcua'ga Jesucristore yo'o concuani ëñajën, bacuare ro jayajën careña:
—Ro güebe neni, ro coca cayë bacua, careña.
Discurso de Pedro
14 Cajënna, Pedro yua Riusu ta'yejeiye yo'o concua oncecua naconi ba'iguëbi nëcani, bainni si'a jëja coca ca bi'raguëña:
—Mësacua judío bain, si'a Jerusalén huë'e jobo ba'icua, yë'ëbi coca caguëna, te'e ruiñe achajë'ën.
15 Ëncua yë'ë bain concuabi güebema'iñë. Ënsëguë yuta zijeirën së'iguë sëani, mësacua yua huacha ro'tahuë.
16 Riusu yo'oja'yete cani jo'case'e'ru yureña maini yo'oni jo'caji baguë. Riusu ira bainguë cuencuesi'quë Joel hue'eguëbi toyani jo'caguëna, mësacua achani masijë'ën:
17 Ën yija carajei umuguseña ti'anguëna, ën yo'ore yo'oja'guë'ë yë'ë, caji Riusu.
Yë'ë Espíritute si'a bainna gacho meni tonguëna, ai recoyo bojojën ba'ija'cua'ë bacua.
Ja'nca bojojën, mësacua mamacua, ëmëcua, romi zincua, si'acuabi yë'ë cocare masini cani achoja'cua'ë.
Mësacua bain bonsëcuabi Riusu guënamë toyare ëñani masija'cua'ë.
Mësacua bain iracuabi Riusu ëo cainruna ëñani masija'cua'ë.
18 Ja'an umuguseñabi ti'anguëna, yë'ë Espíritute gacho meni, yë'ë bain yë'ëre yo'o concuani tonni baja'guë'ë yë'ë.
Ja'nca tonni baguëna, yë'ë ba'iyete bainna quëani achoja'cua'ë bacua.
19 Ja'ansi umuguseñabi yë'ë yua ai ta'yejeiye yo'oni, guënamë re'otona ëñoja'guë'ë.
Yija re'oto'ga ëñoja'guë'ë yë'ë.
Zie, toa, ai rëiye toa pico, ja'anre ëñoja'guë'ë yë'ë.
20 Ja'an umuguse Riusu ta'yejeiye ba'i umuguse, Jesucristo ti'an rai umuguse yuta ti'anma'iguëna, ënsëguëbi zijei re'oto na'ini huesëja'guë'bi.
Ñañaguë'ga yua zie'ru majequë ruinja'guë'bi.
21 Ja'nca ba'iguëna, bain hua'nabi Riusu ba'i jobona ti'anni si'arën ba'iye yënica, Jesucristo ta'yejeiye coñete te'e ruiñe senreba senjë'ën, cani jo'cabi Riusu.
22 Ja'nca toyani jo'case'e sëani, mësacua Israel bain, yë'ëbi yëhuo cocare mësacuani quëani achoguëna, te'e ruiñe achani masijë'ën: Riusubi baguë Zin Jesucristore cuencueni, mësacuana raoguëna, ai ta'yejeiyereba yo'oni mësacuani ëñoguëna, mësacuabi ëñani, baguë ta'yejeiye ba'iyete masihuë.
23 Ja'nca masicuata'an, mësacua yua Riusu cuencueni jo'case'e'ru yo'ojën, Jesucristore preso zeanni, gu'a bain naconi crusu sa'cahuëna te'e reoni, baguëni ro huani senjohuë.
24 Huani senjosi'quëreta'an, Riusubi ai ta'yejeiye Ëjaguë sëani, baguëte go'ya rai güesebi. Mai ta'yejeiye Ëjaguëre sëani, ju'insi'quëre gare jo'cani senjoñe poremaji'i.
25 Mai ira Ëjaguë ba'isi'quë David'ga Jesús ba'ija'yete toyani jo'caguëña. Ën cocare toyani maina jo'caguëña:
Yë'ë ëjaguëbi yë'ë naconi te'e ba'iguëna, gare jo'caye beoye baguëni ëñañe poreyë yë'ë.
Yë'ë yua ñañaja'runa to'inma'iñe caguë, yë'ë jëja ca'ncona nëcani, yë'ëre baji.
26 Ja'nca sëani, yë'ë yua ai bojo recoyo re'huani baguëni ai bojoreba bojoguë cani achoyë yë'ë.
Baguëbi yë'ëni masi güeseguëna, yë'ë junni tonja'rën ti'anguëna, yë'ë ga'nihuëbi gare pu'ncaye beoye ba'ija'guë'bi.
27 Yë'ë recoyote gare jo'cani senjoma'ija'guë sëani, yë'ë yua më'ëre yo'o con hua'guë ba'iguëna, yë'ë ga'nihuëte gare pu'nca güeseye beoye ba'ija'guë'ë më'ë.
28 Yë'ë yua se'e go'ya raija'guëre sëani, më'ëbi yë'ëni ja'anre masi güeseguëna, yë'ëbi më'ëni ëñani, ai ta'yejeiyereba bojoguë ba'ija'guë'ë yë'ë, toyani jo'caguëña David.
29 Ja'nca sëani, yo'je sanhuë, David coca toyani jo'case'ere ro'tani ye'yejë'ën. Mai ira ëjaguë ba'isi'quë Davidbi ja'an cocare toyani jo'cani, ja'nrëbi junni tonguëna, baguë bainbi baguëte tanni jo'careña. Jo'carena, baguë ga'nihuëbi pu'ncani carajaquëña. Baguë tansiru yuta mai naconi ba'iguëna, ëñani masijë'ën.
30 Ja'nca pu'ncani huesësi'quëta'an, Riusu ta'yejeiye yo'oja'yete quëaguë ba'nquëña. Riusubi ën cocare quëani jo'caguëna, te'e ruiñe ro'taguëña baguë: Te'e ruiñereba quëani jo'cayë yë'ë. Më'ë bainguë jë'te raija'guëre cuencueni raoguëna, më'ë ta'yejeiye Ëjaguë ba'iye'ru ai ta'yejeiye Ëjaguë ba'ija'guë'bi, quëani jo'caguëña Riusu, baguë Zin Jesucristore.
31 Ja'nca quëani jo'caguëna, mai ira ëjaguë ba'isi'quë Davidbi achani, te'e ruiñe recoyo ro'tani, Cristo raija'yete masiguëña. Masini, Cristo junni tonni go'ya raija'yete toyani jo'caguëña. Yë'ë recoyote gare jo'cani senjoma'ija'guë caguë, Yë'ë ga'nihuëte gare pu'nca güeseye beoye ba'ija'guë caguë, Jesucristo ba'ija'yete toyani jo'caguëña.
32 Ja'nca toyani jo'case'e ba'iguëna, Riusubi baguë Zin raosi'quëre, ja'ansi'quëre go'ya rai güesebi. Go'ya rai güeseguëna, yëquëna hua'nabi ëñasi'cua ba'iyë.
33 Ja'nca go'ya rai güeseni, baguë jëja ca'ncona mëani baji. Ja'nca bani, baguë Espíritute baguëna jo'cani, baguë ta'yejeiyereba conguëte re'huani baji. Riusu ru'ruña quëani jo'case'e'ru te'e ruiñe yo'obi. Ja'nca yo'oguëna, mësacua'ga yure umuguse Riusu ta'yejeiye yo'ose'ere achani ëñahuë.
34 Ja'nca sëani, Davidbi guënamë re'otona go'ya rani mëimaquëña. Baguëbi ën coca se'gare toyani jo'caguëña:
Riusubi yë'ë Ëjaguëni cabi:
“Yë'ë jëja ca'ncona bëani ba'ijë'ën,
35 më'ë je'o bacuani më'ë guëon na'mina ti'anni carajei güeseye tëca” toyani jo'caguëña David.
36 Ja'nca toyani jo'case'e sëani, Israel bain si'acuabi te'e ruiñereba achani masijë'ën: Mësacuabi ja'an Jesucristorebare crusu sa'cahuëna reoni, huani senjosi'cuata'an, Riusubi ta'yejeiyereba yo'oni, baguëni go'ya rai güeseni, baguë ta'yejeiyereba conguëte re'huani, mai Ëjaguërebare maire ëñobi, cani achoguëña Pedro.
37 Cani achoguëna, bain hua'nabi achani, ai recoyo oijën, Pedroni, yequëcua Riusure ta'yejeiye yo'o concua, si'acuani senni achareña:
—Ja'yë sanhuë, ¿queaca yo'oja'cua'ne yëquëna? senni achareña.
38 Senni acharena, Pedrobi sehuoguëña:
—Mësacua yua Riusuna ti'anni quëajë'ën. Mësacua gu'a jucha yo'ojën ba'ise'e beoru gare jo'cani, Yë'ë gu'a juchare gare se'e ro'tama'ijë'ën cajën, Jesucristo ta'yejeiye ba'iyete si'a recoyo ro'tajën, ocona bautiza güesejën ba'ijë'ën. Ja'nca yo'onica, Riusubi baguë Espíritute mësacuana gacho meni ton güeseja'guë'bi.
39 Ja'nca cani jo'casi'quë sëani, mësacua, mësacua mamacua raija'cua, so'o yijañare ba'icua, si'acua baguë bain cuencuesi'cuani baguë Espíritute insini, si'acuani baguë bainre re'huani baja'guë'bi Riusu, sehuoguë quëaguëña Pedro.
40 Ja'nca quëani, se'e yeque cocare yihuoguë cani achoguëña:
—Ën yija bain gu'ayereba yo'ojën ba'icuabi gare huesëni carajeija'cua sëani, bacua jobobi gare quëñëni, Riusuni recoyo te'e zi'nzini, baguë bainreba ba'ijë'ën, cani achoguëña.
41 Ja'nca cani achoguëna, bain hua'nabi te'e ruiñe achani, baguë case'e'ru yo'o bi'rareña. Jesucristoni recoyo te'e zi'nzini ocona bautiza güesereña. Ja'nca yo'ojën, ja'ansi umuguse samute mil bainbi Jesucristoni si'a recoyo ro'tareña.
42 Ja'nca ro'tani, Riusure ta'yejeiye yo'o concuabi ye'yojënna, te'e ruiñe achani, gare jo'caye beoye Riusu yëye'ru yo'ojën bateña. Si'a jubëbi sa'ñeña recoyo te'e zi'nzini, sa'ñeña bojojën, Riusuni te'e ujajën, Riusu naconi te'e zi'nzini aon huo'huejën, te'e ainjën bateña.
La vida de los primeros cristianos
43 Ja'nca ba'ijën, Riusure ta'yejeiye yo'o concuabi ai ta'yejeiye yo'ore yo'oni jo'cajënna, bain hua'nabi te'e ruiñe ëñajën, ai ro'tajën, Riusu yëye'ru te'e ruiñe yo'oñu cajën yo'o bi'rareña.
44 Si'acua, Jesucristo naconi recoyo te'e zi'nzini ba'icuabi bacua bonsere inni, sa'ñeña huo'huejën, ro insijën bateña.
45 Bacua jubë ba'icua yequëcuabi ai bonsere bajën, bacua bonsere insini curi coni, Cristo bain bonse carajën ba'icuana ro insijën bateña.
46 Si'a umuguseña bacuabi Riusu uja huë'ena ñë'cani ujani, ja'nrëbi jurëanbi bain huë'eñana ñë'cani, Riusu naconi te'e aonre ainjën, Riusuni Surupa cajën, recoyo te'e bojoreba bojojën bateña.
47 Riusuni cajën, Ai ta'yejeiyereba Ëjaguë ba'iguë'ë më'ë, cajënna, si'a bainbi bacuani te'e ruiñe ëñajën bateña. Riusu bainbi ja'nca ai bojojën ba'ijënna, Riusubi se'e yequë bainre si'a umuguseña cuencueni, bacuani mame recoyo re'huani, baguë bain jubëna ñë'ca güeseguë baquëña.