Riusu cocareba
SAN LUCAS
Toyani jo'case'e
1
Prólogo
1 Yë'ë bainguë Teófilo: Cristobi mai naconi yo'oguë ba'ise'ere quëato, ai bain hua'nabi ja'an cocare toyani jo'cahuë.
2 Yequëcua, baguë yo'oguë ba'ise'e beoru ëñasi'cuabi quëani achojënna, ai bain hua'nabi toyani maina jo'cahuë.
3 Ja'nca jo'cajënna, yë'ë'ga bacua quëani toyase'e si'ayereba te'e ruiñe ëñani ro'taguë ye'yehuë. Ye'yeni, ja'nrëbi, baguë yo'oguë ba'ise'ere re'oye toyani jo'caza caguë, ën cocare te'e ruiñe toyani, më'ëna saohuë, ëjaguë.
4 Bain ye'yose'ere te'e ruiñe masijë'ën, caguë, ën cocare re'oye re'huani, më'ëna saohuë yë'ë.
Un ángel anuncia el nacimiento de Juan el Bautista
5 Herodes yua Judea yija ëjaguë ba'isirën ba'iguëna, pairi bainguë Zacarías hue'eguë baji'i. Abías jubë bainguë ba'iguëna, baguë rënjo Isabel hue'egobi yua pairi jubë bain romigo baco'ë. Bago ira bainguë ba'isi'quë Aarón hue'eguë ba'nquëña.
6 Ai re'o bain baë'ë, ba samucua. Riusubi ëñaguëna, gare te'e ruiñereba yo'ojën baë'ë. Riusu guanseni jo'case'e beoru achani, si'aye te'e ruiñe yo'ojën baë'ë. Ja'nca sëani, yequëcuabi bacuare gu'aye cañu ro'tacuata'an, poremaë'ë.
7 Ja'nca ba'icuabi, bago gare zin beogo baco'ë. Zin garasi'co baco'ë. Si'a jubë yua ai ahuero hua'na baë'ë.
8 Ja'nrëbi, Zacarías yua Riusu huë'e ba'i ma'carëanre ëñaguë ba'iguë, baguë yo'o yo'obi, baguë yo'o yo'o umuguse cuencuese'e sëani.
9 Ja'an umuguse cuencuesi'quë sëani, Riusu huë'ena cacani, baguë ira pairi bain ba'isi'cua yo'ojën ba'ise'e'ru güina'ru ma'ñare misabëna ëoni, Riusuna mëobi.
10 Ja'nca cacani ëoguëna, bain jubëbi hue'sere ujajën nëcahuë, ma'ña ëorën ba'iguëna.
11 Ujajën nëcajënna, ja'nrëbi, Zacarías yua ma'ñare ëoni mëoguëna, Riusu anje hua'guëbi yua misabë jëja ca'ncona gaje meji'i.
12 Gaje mequëna, baguë yua ai quëquë huesësi'quëbi caye beoye ëñabi.
13 Ja'nca ëñaguëna, anje hua'guëbi cabi:
—Zacarías, quëquëma'ijë'ën. Më'ëbi Riusuni senni achaguëna, Riusubi achani conji. Ja'nca conguëna, më'ë rënjo Isabelbi yua më'ë zinre të'ya raija'go'co. Të'ya raigona, baguë mami Juan hue'yojë'ën.
14 Aireba bojoguë ba'ija'guë'ë më'ë, zinre baguë sëani. Yequëcua'ga ai jai jubë bainbi më'ë naconi te'e bojojën ba'ija'cua'ë.
15 Riusubi ëñaguëna, ai re'o ëjaguë ba'ija'guë'bi. Jo'cha gare uncuye beoye ba'ija'guë'bi. Baguë të'ya rai umugusebi Riusu Espíritu naconi te'e zi'insi'quë bojo recoyo baguë ba'ija'guë'bi.
16 Ja'nca ba'iguëbi Israel bain gu'a ma'a ganicuani cu'eni rani, ba Ëjaguë Riusuni recoyo se'e zi'in güeseja'guë'bi.
17 Riusu bainguë raosi'quë ba'ija'guë'bi. Riusu ira raosi'quë Elías hue'eguë, baguë jëja recoyo baguë, yua Riusu Espíritu naconi te'e zi'insi'quë ba'iguë ba'nji. Ja'nca ba'iguëna, më'ë zin yua güina'ru ba'ija'guë'bi. Yequëcuabi bacua zincua naconi je'o bajënna, yequëcuabi bacua pë'caguë sanhuë naconi je'o bajënna, baguëbi yua sa'ñeña je'o beoye ba'i güeseja'guë'bi bacuare. Achaye yëma'icuani Jaë'ë sehuo güeseja'guë'bi. Sa'ñeña bojojën ba'i güeseja'guë'bi. Ba'i güeseguëna, se'e te'e ruiñe ro'tajën ba'ija'cua'ë. Bainbi bacua Ëjaguë Riusuni te'e ruiñe ro'taja'bë caguë, bacua recoyo ro'tayete mame re'huaja'guë'bi baguë, cani jo'cabi Riusu anje hua'guë.
18 Caguëna, Zacarías yua baguëni senni achabi:
—Më'ëbi coca quëaguëna, ¿queaca masiye'ne yë'ë? Yë'ë, yë'ë rënjo, yëquënabi ai ahuero hua'na ba'ijënna, huesë ëaji, cabi.
19 Caguëna, anje sehuobi:
—Yë'ë yua Gabriel hue'eguë, yua Riusu raosi'quë'ë. Baguëbi guanseguëna, më'ëna gaje meni, baguë bojo güese cocare quëahuë yë'ë.
20 Quëaguëna, më'ëbi te'e ruiñe ro'tama'iguë achamaë'ë. Ja'nca achama'isi'quë sëani, yua yi'o ma'tëbë ba'ija'guë'ë më'ë. Më'ë zin të'ya raima'i ñësebë, coca caye gare porema'iñë më'ë, yë'ë case'e'ru ba'ija'ye tëca, anjebi sehuobi.
21 Ja'nrëbi, bain jubë yua hue'se ca'ncore nëcajën, Zacaríasni ëjojën, ¿Guere yo'oguë baguë, sa'nahuë zoe ba'iguë'ne? cahuë.
22 Cajënna, ja'nrëbi baguëbi yua etani, bacuani coca caye porema'i hua'guë baji'i. Ja'nca ba'iguëna, baguë guënamë toya ëñase'ere masihuë. Baguë ëntë sarañabi bacuani ro ña'queye se'ga quëabi.
23 Ja'nrëbi, baguë cuencuesi umuguseña si'aguëna, Riusu huë'e yo'o ma'carëanre yo'oni tëjini, baguë huë'ena goji'i.
24 Go'iguëna, ja'nrëbi yo'je, baguë rënjo Isabelbi yua zin nëcago, te'e ëntë sara ñañaguë hua'ire huë'ena bëago, huë'ere etaye beoye baco'ë.
25 Ja'nca ba'igobi ja'ansi'co ro'tago: Yë'ë Ëjaguë Riusubi yë'ëre ai re'oye conguëna, bainbi se'e yë'ë zin të'ya raima'iñete gu'aye caye beoye ba'ija'cua'ë, ro'tago bojogo.
Un ángel anuncia el nacimiento de Jesús
26 Ja'nrëbi, te'e ëntë sara te'e ñañaguë hua'i zinbë ba'igona, Riusubi baguë guënamë re'oto yo'o conguë, Gabrielni guanseni, Galilea yija huë'e jobo, Nazaret huë'e jobo, ja'an jobona baguëte saobi.
27 Ja'anru ba'i romi zingo María hue'egoni coca quëaguë saobi Riusu. Bago yua José hue'eguë, ira ëjaguë ba'isi'quë David bainguë, ja'anguëni huejajaza cago ro'tago ba'igona,
28 Riusu anje hua'guëbi bagona ti'anni, bagoni saludaguë cabi:
—Bojogo ba'ijë'ën. Riusubi më'ë naconi ba'iguëna, baguë quë'rë ta'yejeiye consi'co'ë më'ë. Më'ëni ai re'oye ëñaguë sëani, si'a romicua'ru më'ëni quë'rë ai conji Riusu, cabi.
29 Caguëna, Maríabi ai quëquëni huesësi'cobi caye beoye ëñago.
30 Ja'nca ëñagona, anjebi bagoni cabi:
—Quëquëma'ijë'ën, María. Riusubi më'ëni re'oye ëñaguë, më'ëni ai re'oye conja'guë'bi.
31 Më'ëbi yua zin nëcago, ëmëguëni të'ya raija'go'ë. Të'ya rani, baguë mami Jesusre hue'yojë'ën.
32 Ai ta'yejeiye ëjaguë ba'ija'guë'bi. Mai ta'yejeiyereba Riusu Zin casi'quë ba'ija'guë'bi. Riusubi baguë bain ta'yejeiye ëjaguëre baguëre re'huaye ro'taji, baguë ira ëjaguë ba'isi'quë David ba'ise'e'ru.
33 Israel bain ëjaguë si'arën ba'ija'guë'bi. Gare carajeiye beoye guanseguë ba'ija'guë'bi, anjebi quëabi.
34 Quëaguëna, Maríabi cago:
—Ënjëre beogo sëani, ¿queaca zin ba'ija'go'ne? cago, senni achago.
35 Senni achagona, anjebi quëabi:
—Riusu Espíritubi më'ëna ti'anni, mai ta'yejeiyereba Ëjaguë Riusubi më'ëni guënamë pico naconi gaje meni, më'ëni na'oni baguëna, Riusu Zinre të'ya raija'go'ë më'ë. Të'ya raigona, Riusu Zin casi'quëbi Riusu cuencuesi'quë ba'ija'guë'bi.
36 Më'ë baingo Isabelre'ga ro'tajë'ën. Të'ya raima'igo garasi'co case'eta'an, bago yua te'e ëntë sara te'e ñañaguë hua'i zinbë ba'igo. Ai ahuera hua'go ba'igota'an, ja'nca të'ya raija'gota'an ba'igo.
37 Bain yo'oye porema'icuata'an, Riusubi si'aye yo'oye poreji, anjebi quëabi.
38 Quëaguëna, Maríabi cago:
—Riusu yo'o con hua'go se'ga ba'i hua'go'ë yë'ë. Më'ë quëase'e'ru ba'iye yë'ëre yo'oja'guë Riusu, cago sehuogo bago.
Cago sehuogona, anjebi quëani tonni huesëbi.
María visita a Isabel
39 Ja'nrëbi, Maríabi huëni, Yë'ë baingo Isabelni ëñajaza cago, cu re'oto huë'e jobo, Judea yija huë'e jobo, ja'anruna besa saco'ë.
40 Sani, Zacarías huë'ena ti'anni, Isabelni saludago.
41 Saludagona, Isabelbi achagona, Isabel zinbi bago guëtabë sa'nahuë yua ñu'cuebi. Ñu'cueguëna, Isabel yua Riusu Espíritu naconi te'e zi'inni ba'igobi bojo recoyo bago runco'ë.
42 Runni, ja'nrëbi, re'oye achoye Maríani bojogo ai jëja ujago cago:
—Riusubi si'a romicuare ëñaguëta'an, më'ëre quë'rë ta'yejeiye conguë baji. Më'ë zin të'ya raija'guëre'ga ai conji Riusu.
43 Më'ëbi, mai Ëjaguë pë'cagobi yë'ëni ëña raigona, ai bojoyë yë'ë. Riusubi bojo güeseguë, yë'ë hua'go, ro baingo ba'igote ai re'oye ëñani, Riusu re'huabi.
44 Më'ëbi yë'ëni saludagona, yë'ë zin sa'nahuë ba'iguëbi ja'ansirën ai bojoguë ñu'cuebi.
45 Më'ëbi Riusu coca quëase'ere achani, ja'nca ba'ija'guë ro'tago, ai bojogo ba'iyë më'ë, cago Isabel.
46 Cagona, Maríabi cago:
Yë'ë recoyo ai bojoyereba bojogo ba'iyë yë'ë.
47 Riusu ai ta'yejeiguë'bi ba'iji, cayë yë'ë hua'go, yë'ëre tëani baja'guëre sëani.
48 Baguë yo'o con hua'go se'ga ba'igona, yë'ëna re'oye ro'tani, yë'ëre tëani baji yë'ë hua'gore.
Ja'nca sëani, si'a bainbi yë'ëre ëñani,
Bagoni ai re'oye ai conji Riusu cajën bojoja'cua'ë.
49 Ta'yejeiyereba Riusubi yë'ëre conreba conguëna, ai bojoreba bojoyë yë'ë, Riusu se'ga re'oye ba'iguë sëani.
50 Si'a hua'na baguëna oijën gugurijën ba'itoca, bacuani oiguë, bacuani conji Riusu.
Ja'nca conguë, gare carajeiye beoye baguë bainre oiguë conji.
51 Yequëcua ro bacua se'gare'ru huanoguëna, bacuabi ai huacha ro'tajënna,
Riusubi yua bacuare te'e jëana etoni senjobi.
52 Yequëcua bain ta'yejeiye ëjacua ba'icuareta'an,
Riusubi bacuare etoni saoni, yequëcua ro porema'icua se'gare ëñani, bacuani ëja bain re'huani baji Riusu.
53 Yequëcua aon caracuare ëñani, bacuani ai re'oye conreba conguë insibi.
Yequëcua a'ta bonse bacuareta'an, ro bonse beo hua'nare etoni saobi Riusu.
54 Mai ira bain ba'isi'cuani coca cani jo'case'ere ro'tani, güina'ru yo'oji Riusu.
Baguë bain Israel hue'ecuani gare huanë yeye beoye conji.
55 Abrahamre'ga ro'tani, baguëni ai oiguë ai re'oye conbi Riusu.
Abraham bain ba'ija'cua, yureña ba'icua, yequëcua yuta ba'ima'icuare'ga, si'acuare ro'tani, gare carajeiye beoye conreba conji Riusu, cago María.
56 Ja'nca cani, ja'nrëbi samute ñañaguë hua'i Isabel naconi bëani ba'igo, ja'nrëbi bani tëjini, bago huë'ena goco'ë.
Nacimiento de Juan el Bautista
57 Ja'nrëbi, Isabel të'ya rai umuguse ti'anguëna, ëmëguëni të'ya raco'ë.
58 Të'ya raigona, bago bain gaje hua'nabi bagona ti'anni ëñajën, bago naconi bojoreba bojohuë, Riusu ai re'oye conse'e sëani.
59 Ja'nrëbi, zin hua'guëbi te'e ëntë sara samute umuguseña baguëna, bainbi baguë go neño ga'nirëte tëyojën rani, Baguë pë'caguë mami Zacarías hue'eja'guë, cahuë.
60 Cajënna, pë'cagobi:
—Banji. Juan hue'eja'guë'bi, cago.
61 Cagona, bacua cahuë:
—¿Më'ë guere cago'ne? Më'ë bain Juan hue'ecua beoyë, cahuë.
62 Ja'nca cani, ja'nrëbi, baguë pë'caguëna bonëni, bacua ëntë saraña se'gabi ro ña'queni, mamaquë mami hue'eja'yete senni achahuë.
63 Senni achajënna, Zacaríasbi uti ja'ore senni, ja'nrëbi, Juan hue'eji, toyani eñobi. Ja'nca toyani ëñoguëna, bacuabi ai ëñajën rën'ë.
64 Ëñajën rëinjënna, ja'ansirënbi, Zacaríasbi, yi'obobi ti'jiguëna, yua Riusuni re'o cocareba bojoguë ca bi'rabi.
65 Ca bi'raguëna, baincuabi ai huaji yëjën, ba huë'ebi sani, si'aye quëajënna, ba yo'ose'e si'a Judea yija cu re'oto ba'iruan'ga quëani achojaise'e baji'i.
66 Si'acua ja'an cocare achani ro'tani, sa'ñeña senni achahuë:
—¿Gueguë ba'ija'guëguë'ne ba zin hua'guë? senni achahuë.
Riusubi oiguë, baguëre ëñani consi'quëre sëani, si'a bainbi ëñani, ja'anre sa'ñeña senni achahuë.
El canto de Zacarías
67 Ja'nca ba'iguëna, Juan pë'caguë Zacaríasbi Riusu Espíritu naconi zi'inni, bojo recoyo runji'i. Runni, Riusu coca yihuoni raose'ere quëani acho bi'rabi:
68 Israel bain, mai Ta'yejeiye Ëjaguë Riusu, baguë ba'iyete ro'tajën bojojën gantañuni.
Baguë bain jucha zemosi'cuani conguë raisi'quë'bi ba'iji.
Maire huajëreba ba'icuare etojeiguë raisi'quë'bi ba'iji.
69 Riusu raoja'guë, baguë bainguë David yo'je ba'ija'guë, maire tëani baja'guë, ja'anguëre mai ta'yejeiye ëjaguëre re'huani, maina raobi Riusu.
70 Baguë ira bain raosi'cua naconi quëani jo'case'e ba'iguëna, güina'ru maina quëani jo'cabi Riusu:
71 Yequëcuabi maini je'o bajën, maire hueso ëaye yo'ojënna, Riusubi maire tëani, maini baye cabi.
72 Mai ira bain ba'isi'cuani oiguë, bacuani coca cani jo'case'ere ro'taguë, baguë cani jo'case'e'ru güina'ru yo'obi Riusu.
73 Riusu coca cani jo'case'e, mai ira bainguë ba'isi'quë Abrahamni ganreba cani jo'case'e ën coca baji'i:
74 Yequëcuabi maini je'o bajënna, maire tëani, maini baye cabi Riusu.
Maini baguë, baguë yo'o con hua'nare re'huani, Mësacua gare huaji yëye beoye yë'ëni conjën ba'ijë'ën, cabi.
75 Si'a mai ba'i umuguseñabi baguë naconi ba'ijën, baguë ai yëreba yësi'cua ba'ijënna, te'e ruiñe yo'ocuare maire re'huani baye cabi Riusu, cabi Zacarías.
Cani ja'nrëbi, baguë zin hua'guëre ëñani, baguëte cabi:
76 Ja'nca sëani, yë'ë mami, më'ë yua mai ta'yejeiyereba Riusu cuencueni raosi'quë'ë.
Baguë coca quëaja'guëre më'ëre re'huabi Riusu.
Më'ëbi ru'ru sani, mai Ëjaguë rai ma'are re'huaye bayë.
77 Baguë bainna sani, bacua gu'a juchare jo'cani senjojënna, Riusubi bacuare tëani bani, bacua gu'a jucha yo'ojën ba'ise'ere gare ro'tama'iñe caja'guë'bi Riusu.
Ja'anre bacuani quëani achoye bayë më'ë.
78 Mai Ëjaguë Riusubi maini ai oiguë conji.
Mai hua'nabi ro porema'icuareta'an, maini ai re'oye cuiraguë oiguë conji.
Go'sijei umuguse ñatani saoye'ru maina ti'an rani, bojo recoyo ba hua'nare maire re'huani jo'caji.
79 Ja'nca re'huani jo'caguëbi zijei re'oto ba'icua, gare bënni senjosi'cua ba'ija'cua, ja'ancuani baguë go'sijei re'otore te'e ruiñe masi güeseji Riusu.
Mësacua gare huaji yëye beoye yë'ëni te'e zi'inni conjën ba'ijë'ën caguë, maire choiji Riusu, gantaguë cabi Zacarías.
80 Caguëna, ja'nrëbi, baguë zin hua'guëbi irani, jëja baguë, te'e ruiñe ba'i recoyo re'huani baji'i. Irani tëjini, ja'nrëbi, bain beo re'otona sani, bëani baji'i. Israel bainna sani quëa umuguse ti'añe tëca baruna bëani ba'iguë ëjobi Juan.