19
Pol Efesusɨnɨ uŋuuna akamɨ ukuri
+ Kha uthughun Apolos Korinɨnɨ uŋuuni ikhavɨre itima, Pol orasir itirɨ uŋuimbagha arua gua zaa Efesusɨnɨ uŋuuno oto. Ana anamoghɨn suren gumasir marsi vatogha. + A mena azaaghi, “Gee ufhuaraghavɨra nɨghɨnɨghana aghavaghar Iesusɨn itima, Gotɨnɨ Utum geeŋgi izɨvasi, o phatɨ?” Mee kamaghɨusue, “Phatɨ, ee ivhɨra thange kamagh oraesi phatɨ, Gotɨnɨ Utum iti.” + Pol mena azaaghi, “Gee ururan manavɨra nii?” Mee ana ikaragha kamaghɨusue, “Jonɨnɨ uruur.”
+ Mem mbɨkemisima Pol kamaghɨusue, “Jonɨnɨ uruur a nɨghɨnɨsigh ɨraghamirɨ uruur. Jon gumasi rako amisi mbɨŋgɨ kamaghɨusue, ‘Gee nɨghɨnɨghana aghavaghar nan gɨn zaamir gumaghan ikhɨɨ, a Iesus.’ ” Mee kamagh oraegha gɨvasima Pol a Ikhɨv Iesusɨni izɨɨn mee urue. + Mauthughura Pol nona afharimuuniiŋn meni iphɨa athɨsima, Gotɨnɨ Utum memɨusua zeghira meŋgi izɨvasima, mee igharisirɨ uŋuimbar akaa vɨŋgɨva Gotɨna ambuuŋn gumasir mɨnɨ mbɨŋgeeghi. Mee barbar men rɨmbomboni kamaghɨ oto, “12 pɨla.”
Gumughun Pol ikɨniiŋn phunini ko mbɨkethavɨn, a Gotɨn phorugha mbɨŋgee rɨphenana avhen, gumasi rako amisir akaar aghavagharir mem mbɨŋgɨ avhighavisi phatɨgha a Got kha bisigha ativamirɨ uthughun gun mem mbɨŋgɨva men nɨghɨnɨsigh ɨraghousa mem mbɨŋgeeghi. + Uthughun khavɨn marsi men navi aghavagharisima, mee Polɨna akaav oraghan agharkuvigha, gumasir arɨmasi rɨfhaaŋn azenara kha mbɨzer maghatɨsir Gotɨnɨ nɨghɨnɨsi rako othevir aghuigha amui. Mauthughura Pol mea thaegha nɨghɨnɨghana aghavaghar Iesusɨn itir tharsi nigha gu. A uthusir kharsir mɨghasɨgha Tiranusɨn surea rɨphenan bisir mem mbɨŋgeeghi. 10  + Pol ombaran phuninin avhen othɨvhan khavɨra amui. Kamagha amuisima Esian distrighɨn iti Judarii rako Grighiiŋa, mee bar Ikhɨvana akamam mbarasi.
Skevanɨno otari unduur maghatɨsiva atoghousua
11  + Mauthughura Pol Gotɨn gamgaaŋn nona afharir bisiri iŋgagha amui. 12  + Ivhɨrama dooria morirɨ mbɨsasiro ofhɨsir marsi, mee anda Polɨ mbɨkarɨghan phoeghava, anda nia gua arɨmarɨr gumasigha arɨsima anda nomthegh inderasima, unduur maghatɨsi mea thamɨrasi.
13  + Mauthughura Judarir akoghɨn gumasir marsi uŋuimbagha aruava unduur maghatɨsi vatosi. Mee Ikhɨv Iesusɨni izɨɨnɨ unduur maghatɨsi gumasir avheni iti tharsi vatoghousua. Mee kamaghɨm mbɨŋgeeghi, “Kha Polɨm mbɨŋgeer Iesusɨn izɨɨn, khɨɨ mbɨghɨravɨra nɨɨm mbɨŋgeeghi, nɨɨ ana thaegh maŋɨ!” 14 Uthughun khavɨn Skeva, a Judarir Gotɨna aphuraphurava aghae rako bisir aŋga anɨndi gumaghani ikhɨvan mav. Ano otarir 7 pɨla, unduur maghatɨsi vatosi. 15  + Uthughun mavɨnɨ, utuman maghatɨghan mav kamagh mem mbɨŋgeeghi, “Khɨɨ Iesus ikeeŋgava Pol ivhɨrama ana ikaaŋi, gee thaeŋa?” 16 Mauthughura utuman maghatɨgh aphasasir gumaghan khav, nombɨ ufhuegha mem mbɨkɨnighava phuvɨra mem mbɨsogha mea arɨghi. Am mbɨzaghɨn maghatɨghan meŋga asima mee ŋeeghɨ uruava imuŋgaara rɨphena thaegha ara akɨran gue. 17  + Mauthughura Judarii rako Grighiiŋna akamaŋga aghuuir gumasir Efesusɨnɨ uŋuuni iti tharsi bighan khavɨ oraegha bar avhighavighava Gumasi Ikhɨv Iesusɨn izɨɨ iphɨufhi. 18 Ufhuaraghavɨra nɨghɨnɨghana aghavaghar Iesusɨn iti tharsi thighira zaa gumasir arɨmasi rɨfhaaŋn nono othevir maghatɨsi gunɨm mbɨŋgeeghi. 19 Gumasi rako amisir avhɨrara akusi rako atomtorir bisir maghatɨsigha amui tharsi, mee ma osɨrisirɨ mbɨŋghari anda nigha zaa, gumasi rako amisir arɨmasi rɨfhaaŋn anda utue. Mee mbɨgharir kharsirɨ uvhuesi rɨmbomboni, 50,000ɨn silvan aŋgɨro ovhɨsirɨ utu. 20  + Kamagha amuisi, Ikhɨvam mbɨŋgɨŋgɨmɨ uŋuimba bara andar zui. Gumasi rako amisira avhɨrara nɨghɨnɨghana aghavaghar Ikhɨvan mbɨŋgɨrɨgɨr itima a mbɨghɨravɨra men navira avherir iŋaari.
Efesusɨnɨ uŋuun gumasi Polɨa atari
21  + Bisi kharsi othuivigha gɨvasima, Pol Jerusalemɨnɨ uŋuun maŋŋamɨusua non nɨghɨnɨgha amui, a kamaghɨ nɨghɨnɨsi a maŋɨ Masedonian distrighɨno otogh maŋɨ Akaian distrighɨni ikheeghɨva Jerusalemɨno otoghomi. A kamaghɨusue, “Khɨɨ Jerusalemɨni ikeghɨva, gɨn khɨɨ Romiiŋn uŋuuni ikhɨvan maŋŋaŋga.” 22  + Ana akuruvaghan gumaghaniiŋ, Timoti ri Erastus, ana aniiŋ nigha Masedonian distrighɨna aniiŋ amanda. A nombɨ muaŋ Esian distrighɨn ikhee.
23  + Uthughun khavɨra gumasir marsi Ikhɨvan nɨghɨnɨsi rako othevir aghuivɨusua andaram mbɨŋgɨŋgɨman ikhɨva amui. 24  + Gumaghan mav, aŋni izɨɨ Demitrius. A silvan bisigha amuir gumagh. Ana aŋgɨro ovɨsi niamɨusuava, silva rɨphenir sovseghegha amuisima, anda kha asaaŋna amigh Artemisɨ rɨphenan mɨn gari. Gumasira avhɨrara Demitriusɨn phorugha iŋaarava aŋgɨro ovhɨsirɨ avhɨrara nii. 25 Demetriusɨn phorugha iŋaari gumasi rakoma igharisa gumasir mee bar kha iŋaara amuava aŋn phorugha ivhɨn ikee. A kamaghɨm mbɨŋgeeghi, “Maia, gee ikaaŋi. Ee aŋgɨro ovɨsir iŋaaran khavɨ amuava aŋgɨro ovɨsir ikii nii. 26  + Gee Pol amuisi bisir garava aŋm mbɨŋgheer akaav oraesire. A Efesusɨnɨ uŋuu koma Esian distrigh gumasi rako amisi bar men nɨghɨnɨsi ighaghɨusue. A kamaghɨm mbɨŋgɨ kamaghɨusue, ‘Gumasi amuir marvir gua, anda guisimbaaŋra goti phatɨ.’ 27 Polɨn akaman khav ena aŋgɨro ovɨsir iŋaaran izɨɨna aghuuŋra afaravaeghemi. Bighan khavɨra phatɨ, gumasi rako amisir kamaghɨ nɨghɨnɨsi, Artemisɨn rɨphen a phura bighan khɨn. Am mbɨŋghɨmɨŋgɨ Esian distrigh koma unuaghɨnan khav bar aŋga aruisima mee kha asaaŋna amighan izɨɨ ufheghem phatɨghami!”
28 Mee oraegha athara maghɨra mbɨghɨravɨram mbɨŋgɨ kamaghɨusue, “Artemis izɨɨni ikhɨv iti. A Efesusɨnɨ uŋuuna asaaŋn amigh!” 29  + Uthughun khavɨn uŋuun khavɨni itir gumasi rako amisi bar nɨŋnɨɨŋni ikhɨva amui. Mee bar, Gaius ri Aristarkusɨn usuiragha aniiŋ ukuruvagha, nori akuvir aŋanan ikhɨvan uzuamɨra akhɨrɨsiigha gue. Aniiŋ Masedonian distrighɨn gumaghaniiŋ Polɨn phorugha arui thani. 30 Pol nombɨ gumasi rako amisir phoghɨn thooŋn maŋŋamɨusuava amuima, nɨghɨnɨghana aghavaghar Iesusɨn iti tharsi aŋn thevi. 31  + Ivhɨra Efesusɨn gavmanɨn gumasir marsi, mee Polɨn aveeŋmbua, mee aŋmɨusua akam amaŋga mbɨghɨravɨra aŋn rɨghorigharua kamaghɨusue, “Nɨɨ aŋanan ikhɨvan gumasi rako amisi nori akuvir thavɨn maŋŋan thaghɨri.”
32 Gumasi rakoma amisi uthughun khavɨn nori akuvisi tharsi mee atamatami nɨghɨnɨsi. Marsi bighan mavɨm mbɨŋgɨ deeghi. Marsi bighan igharisi thavɨm mbɨŋgɨ deeghi. Gumasira avhɨrara kamagh ikeeŋsi phatɨ, mee theoghousuavɨra zaa nori akuvagha iti. 33 Mauthughura Judarii, men gumaghan mav Aleksandera tɨvamandasi, a gua ufhuaraghavɨrou utu. Mauthughura marsi kamaghɨusue, “Aleksander ti osɨmndɨgha mbɨnɨɨŋ.” Mauthughura a nona afharimuni inɨmɨre ikhaousua mem mbɨŋgeeghi. A men akaa ikaravaghousua. 34 Mee ikaaŋi, a Judarir akoghɨn gumaghan mav, mee barbar nori nigha dɨɨ kamaghɨusue, “Artemis izɨɨni ikhɨv iti. A Efesusɨnɨ uŋuuna asaaŋn amigh!” Men dɨndɨɨ aron iŋeendagh uthughun phuninin gu.
35 Mauthughura Efesusɨnɨ uŋuuni ikhɨvan osɨɨran gumagh gumasir phoghɨn khava amɨɨva kamagh mem mbɨŋgeeghi, “Efesesiiŋn gumasi rako amisi gee oragh. Unuaghɨnan khavɨn gumasi rako amisi bar ikaaŋi. Akɨman mavɨn izɨɨ Artemis ana ovheeni ikhegha zeghirɨ. Kamagha amuisima Efesusɨnɨ uŋuun ikɨva, Artemisɨn rɨphen ko an akɨman garir uŋuun. 36 Ee ikaaŋi, gumagha thav akaar kharsir guaragham thughatɨs phatɨghami. Kamagha amuisima gee inɨmɨre ikhɨɨ, gee uzuamɨra bigha thavɨ ramuan thaghɨri. 37 Gee gumaghan khaniiŋ nigha khagh ze. Aniiŋ Artemisɨn rɨphenan bigha thavo okemisi phatɨ. Aniiŋ Artemisɨn izɨɨra afharavaesi phatɨ. 38 Demitriusɨn phorugha iŋaarir gumasi, mee osɨmndɨghan kha gumaghani ikhɨtima, osɨmndɨsiva oraghava anda rɨkɨrir rɨphenir rako osɨmndɨsiva oraghava andar rɨkɨrir gumasi iti. Mee men osɨmndɨsiva oraghava andar rɨkɨrir rɨphenan andar rɨkɨrami. 39 Khara osɨmndɨsiva oraghava anda rɨkɨrirɨ uthugh phatɨ. Kamagha amuisi gee osɨmndɨsi ikhɨva, gee maŋɨ nomthegh osɨmndɨsiva oraghava anda rɨkɨrir uthughun zɨva anda rɨkɨrami. 40 Romiiŋn gumasi ee kha amuisi bighaaŋmba oraegh zɨva, kamagh em mbɨkɨmaŋga, ‘Gee osɨmdɨghi iti.’ Ee amuisi bighan khavɨm mbɨnɨŋ phatɨ. Mee bighan khavɨusua azaraghtima, ee mbɨkɨmaŋgamirɨ mbɨŋgɨmɨŋgɨ phatɨ.” 41 A kamaghɨm mbɨkemigha gɨvagha gumasi rako amisi amandasi mee gue.
+ 19:1 1 Ko 1.12; 3.6 + 19:2 Ap 2.38; 8.16 + 19:3 Mt 3.11 + 19:4 Mt 3.11; Mk 1.4; 1.7-8; Lu 3.4; 3.16; Jo 1.15; 1.26-30; Ap 18.25; 19.4 + 19:6 Ap 2.4; 6.6; 8.17; 10.44-46 + 19:9 Ap 9.2; 2 Ko 6.14-18; 2 Pi 2.2 + 19:10 2 Ti 1.15 + 19:11 Ap 14.3 + 19:12 Ap 5.15 + 19:13 Mk 9.38 + 19:15 Mk 1.24; 1.34 + 19:17 Lu 7.16; Ap 2.43; 5.5; 5.11 + 19:20 Ap 6.7; 12.24 + 19:21 Ap 18.21; 20.22; 23.11; Ro 1.13; 15.24-28; Ga 2.1 + 19:22 Ro 16.23; 2 Ti 4.20 + 19:23 2 Ko 1.8 + 19:24 Ap 16.16-19 + 19:26 Sng 115.4; Ais 44.10-20; Jer 10.3; Ap 17.29; 2 Ti 1.15 + 19:29 Ap 20.4; 27.2; Ro 16.23; 1 Ko 1.14; Kl 4.10; Fm 24 + 19:31 2 Ti 1.15