Su Gempiya ne Gesuyen nek Sinulat ni
San Lucas
Pesi'una
Su Gempiya ne Gesuyen sumala' ni Lucas pi'ita' ne si Jesus suk sinaad neng Menleluwas seg Israel bu' sung Menleluwas se dlaun ne nga getaw. Sinulat ni Lucas ne si Jesus tinawag ne Gispiritu ne Ginu'u sek “peguwit neng Melengas ne Gesuyen tu se ngak pupus,” bu' Melengas ne Gesuyen keni mipenu' ne nga dlelaat tu se dlaun ne nga getaw ned duunik pekpengina'enlan. Binegayan ne gimpurtanti suk talu' ne ‘dleliyag’ ri se dlibru keni labi na suk pegegetaw ni Jesus, bu' ri sek tambinai', suk pedditu ni Jesus se dlangit. Su gesuyan metendeng sek peddugang bu' sek pedlelaup sek pektu'u riin ni Jesus Christ peketubus suk pedditu ni Jesus se dlangit sinulat rema sek sama neng menenulat ri se dlibru se ngak Pimbaal ne nga Gapustulis.
Su keruwa' bu' kegenem neg bahin migasuy se ngak tima neng me'ita' rini seng Melengas ne Gesuyen keni, maa' se nga gesuyan metendeng se kanta ne ngag anghel bu' pegbentaw ne ngang megalung ne nga karniru, si Jesus tu sek templo saanay bata' pa giin, bu' su nga galing metendeng seng Melengas ne Getaw neg buwat sek Samaria bu' sung Mirala' neg Bata'. Ri sek tibuuk neng Melengas ne Gesuyen, binegayan ne gimpurtanti ri se dlibru keni suk pegampu', sug Bala'an ne Gispiritu Santu, suk terbahu ne nga dlibun riin seng ministiryu ni Jesus, bu' suk pekpasaylu ned Diwata ri se ngak sala'.
Bu' me'ita' niyu suk simbulu ( ) keni, mikpesabut ini ne nda' ini ri sed duma ne nga kesulatan.
Ngang Misulat ri se Dlibru keni
I. Pesi'una 1.1-4
II. Suk Pegegetaw bu' Pekebata' ni Juan neng Membebendyag bu' ni Jesus 1.5—2.52
III. Sung Ministiryu ni Juan neng Membebendyag 3.1-20
IV. Suk Pekpebendyag bu' Pektintal ri ni Jesus 3.21—4.13
V. Suk Pimbaal ni Jesus tu se dlaun ne Getaw se Galilea 4.14—9.50
VI. Buwat se Galilea tampan seg Jerusalem 9.51—19.27
VII. Suk Tambinai' nek Simana megaud seg Jerusalem 19.28—23.56
VIII. Suk Peketubu' puli', ngak Pekpe'ita', bu' Pedditu se dlangit ni Jesus 24.1-53
1
1 Seni'a Teofilo:
Meleget na sung miksulat ri seng miksumpatsumpat ne ngag betang neng mihitabu' ri sek titenga' ta metendeng riin ni Jesus.
2 Bu' suk sinulat nilan maa' ra run rema suk tinalu' nu nga getaw neng mikiita' rema mismu se ngak penghitabu' gatad pa se getaran bu' minintulu' seng minsahi ned Diwata.
3 Aas sek pektipet'u run gaid, Uu, tinamed nek Teofilo, dlaun nek penghitabu' keni gatad pa se getaran pigena'ena'u nek sulaten'u seni'a ri seng melengas nek pekimetang,
4 arun mesiguru neng mesuunan mu suk tibuuk ne kemetuuran metendeng se kada neg betang nek tinendu' riin seni'a.
Pisuun na daan suk Pegegetaw ni Juan neng Membebendyag
5 Sek panahun ne si Herodes pa su gari' ritu sek probinsiya neg Judea, duunik sala nek pari' ne su ngalanen si Zacarias neng migbuwat se gesalan ni Abias ne ngak pari'. Suk sawa ni Zacarias giin si Elisabet neng migbuwat se gesalan sek pamilya ni Aaron ne ngak pari'.
6 Bu' gilan duwa' midleketubu' neng metareng ri sek pengenleng ned Diwata. Bu' tinuman nilan gaid su dlaun ne nga Kesugu'an bu' ngak sugu' ne Ginu'u.
7 Nda' ilan pegbata' ay ndi' mengembata' si Elisabet ay dlegulang ilan duwa' na.
8-9 Na, sek timpu na nu ngak sakup ni Abias sung mekepengalagad ri sed Diwata ditu sek Templo, migripa su ngak pari' sumala' seng mibetasan nilan. Bu' si Zacarias, giining miripaan nilan neng meksereng sek pelinaan. Tendeng run itu, sinumeled si Zacarias tu sek Templo ne Ginu'u,
10 saanay migampu' su ngang meleget ne nga getaw ritu se gawas se guras nek serengen ni Zacarias suk pelinaan ritu.
11 Rayun duunig anghel ne Ginu'u neng migindeg riin sed dapit dlintu neg halaran ne ritu pekserengay suk pelinaan.
12 Seng mi'ita' giin ni Zacarias, migikmat dun bu' minendek.
13 Ma'ad miktalu' sug anghel ri seniin, “Ndi'a mendek, Zacarias, ay mirengeg nud Diwata suk pegampu' mu. Si Elisabet, nek sawa mu mengembata' neg bata' dlai. Bata' keni, ingelanay mu ne si Juan.
14 Leliyagen'a run gupiya bu' leliyagen rema gupiya sung meleget ne nga getaw seng me'etaw na giin.
15 Ay meselaag giin gupiya sek pengenleng ne Ginu'u ri seniin. Ndi' giin mpiya minum neg binu bu' duma pa neng mekebeleng. Seng megegetaw giin, su Gispiritu Santu duma ri seniin buwat sek panahun nek pegegetawen,
16 bu' pepuli'enen sung melaun ne gesalan ni Israel riin se Ginu'u ned Diwata nilan.
17 Meguna giin ri se Ginu'u seng meksama ne ga'em bu' gispiritu neng mi'angken ni propeta Elias. Bu' tendeng ri seniin, peguli'enen puli' su nga gama' bu' gembata'. Bu' su nga getaw ne gendi' mektuman ri sed Diwata megatad sek pegena'ena' ri sek pekemetareng; endamenen su nga getawan ned Diwata ri sek peddatengen.”
18 Tinelu'an ni Zacarias sug anghel, “Laa kesuun'u run neng metuud suk tinalu' mu? Dlegulangu na bu' suk sawau, dlegulang na rema.”
19 Miksembag sug anghel, “Gaku' si Gabriel neng migindeg ri seng metungenga'an ned Diwata. Bu' sinugu' naun arun tebalan'a ri se gempiya ne gesuyen.
20 Ma'ad nda' mu petuuray suk tinalu'u neng metuman se ginsaktu nek panahun. Tendeng ay nda'a pektu'u, megugel'a; ndi'a mekegabit tampan metuman suk pisuun'u seni'a.”
21 Ri se dlain neg bahin, migelat su nga getaw riin ni Zacarias bu' mitingala ilan gaid ri se kepayaten ri sek Templo.
22 Sek pegawas na ni Zacarias, ndi' na giin mekegabit tu senilan, aas misuunan nilan ned duunik pi'ita' nud Diwata ri seniin tu sek Templo. Tendeng ay mi'ugel na giin, miksinyas ra run tu se nga getaw.
23 Peketubus sek pengalagad ni Zacarias ri sek Templo, minuli' giin tu seg balay nilan.
24 Minayan suk santa' endaw, migberes si Elisabet, nek sawaan. Sek seled se dlima bulan nda' gawas si Elisabet ri seg balay nilan.
25 “Nandawu pa linelaatan nud Diwata,” laungen, “Inawa'en senaan su kepiiran'u tu se dlaun ne nga getaw tendeng ay ndi'u mengembata'.”
Pisuun na Daan suk Pegegetaw ni Jesus
26 Sek pekegenem bulan nek pegberes ni Elisabet, sinugu' nud Diwata sug anghel ne si Gabriel neng meritu se dlunsud ne giningelanan neng Nazaret nek sakup se Galilea.
27 Duuning minsahiin tu sed delaga nek pengesuwaan na ni Jose, ne gasal ni Gari' David. Su ngalanen si Maria.
28 Seng minateng sug anghel ritu, miktalu' giin, “Mpiya gendaw riin seni'a. Diin seni'a sud Diwata, Maria, bu' pengumpiyanan'a gupiya niin!”
29 Sek pekerengeg ni Maria run itu, midlibeg run gupiya ri sek tinalu' nug anghel bu' pigena'ena'en landun sakani gulugaan nini.
30 Miktalu' sug anghel ri seniin, “Ndi'a mendek, Maria. Pipiyanan'a nud Diwata.
31 Enlengay mu, megberes'a bu' megbata'a ne dlai, bu' ingelanay mu giin ne si Jesus.
32 Meselaag giin bu' tuwagen neg Bata' nu Dlabi neng Mekegega'em ned Diwata. Su Ginu'u ned Diwata megbaal seniin ne gari' maa' ne gepu'aan ne si David.
33 Medlegari' giin se gasal ni Jacob ne genda'ik tamanen; suk pedlegeri'aan mekpeddayun se genda'i gekteben.”
34 Miksaak si Maria tu seg anghel, “Pekendun'u ma pegbata'? Genda'irun pai dlai neng mikepengilabet senaan.”
35 Miksembag sug anghel, “Lumusad su Gispiritu Santu seni'a bu' su ga'em ne Dlabi neng Metaas ned Diwata diin rema seni'a. Seng maa' niin ne keterengan, sug bata' neng me'etaw tuwagen neg Bata' ned Diwata.
36 Pegena'ena' mu, su gapen mu ne si Elisabet, dlegulang na ma'ad genem bulan naig beresaan.
37 Tendeng ay genda'iruni ndi' mbaal ned Diwata.”
38 “Sesugu'enu ma'ad nu Ginu'u,” miktalu' si Maria; “Metuman sa'wan senaan suk tinalu' mu.” Bu' migawa' sug anghel riin seniin.
Mingumbalay si Maria tu ni Elisabet
39 Minayan suk santa' endaw, si Maria miritu sek sala ne dlunsud ditu seg binenturan neg Judea.
40 Miritu giin seg balay nilan ni Zacarias bu' mingumusta ri ni Elisabet.
41 Pekerengeg ni Elisabet sek pengumusta ni Maria, mikuleg sug bata' ri sek tiyanen bu' gine'eman si Elisabet se Gispiritu Santu,
42 bu' seng mesekeg nek talu', laungen, “Pingumpiyanan'a gupiya ned Diwata sinangkali' sed duma ne dlibun! Pingumpiyanan rema nud Diwata sug bata' nek pe'etaun mu.
43 Tuma ma su gembagel neg betang mihitabu' riin senaan, neng migbentaw ma ri senaan su gina' ne Ginu'uu?
44 Ay sek pekerengeg'u sek pengumusta mu, sug bata' sinumindak ri sek tiyan'u se dleliyag.
45 Pedleliyagen'a gupiya neng mikpetu'ua ri seng minsahi ne Ginu'u neng metuman riin seni'a!”
Su Kanta ni Maria sek Peksaya'
46 Miktalu' si Maria,
“Siya'en'u su Ginu'u ri sek pusung'u!
47 Bu' pidleliyag su gispirituu tendeng ay sud Diwata sung Menleluwas'u,
48 ay nda' naun pedlingaway, isan gaku' gembaba' ra nek sesugu'enen.
Gatad numuun, mektalu' su dlaun ne getaw nek pingumpiyananu ned Diwata,
49 tendeng se ketingelaan ne ngag betang neg binaal nu Ge'eman ned Diwata ri senaan.
Bala'an su ngalanen;
50 gatad se guna ne gesalan tampan tu sek sunud ne gesalan
mikpe'ita' giin ne dlelaat tu se dlaun ne nga getaw neng megbasa ri seniin.
51 Pi'ita'en suk pekege'emaan
bu' pibelagbelagen su ngang mekpesaya'saya'
duma se ngak pelanu nilan.
52 Pibaba'en su ngang melipetaasen neng midlegari'
bu' pitaasen su nga getaw neng melipebaba'en.
53 Pibesug ned Diwata su ngang miperii'an,
bu' pipe'awa'en su ngang mekeratu', ne nda'iruning me'uwiten.
54 Inebangaan suk sesugu'enen ne si Israel
bu' linelaataan gusay su nga getawaan.
55 Tinumanen suk saad nek sinaaren tu se nga gepu'an ta,
Nda'en pedlingaway suk pekpe'ita' se dlelaat riin ni Abraham
bu' tu se dlaun ne gesalaan se genda'i gekteben!”
56 Mikengel si Maria ri seg balay nilan ni Elisabet seled sek telu bulan pulu' giin minuli' tu seg balain.
Suk Pegegetaw ni Juan neng Membebendyag
57 Minateng na suk panahun neng me'etawan na si Elisabet, bu' migbata' giin ne dlai.
58 Sek pekerengeg nu ngak sumbalain bu' nga gapenen nek pipiyanan giin gupiya nu Ginu'u, pidleliyag ilan gupiya duma ni Elisabet.
59 Se kewalu gendaw na sug bata', miritu ilan seg balay nilan ni Zacarias sek pektuli' seg bata'. Bu' liyagan nilan siya nek peksangain ilan nu gama'en ne si Zacarias.
60 Ma'ad si Elisabet miktalu' tu senilan, “Ndi' mehimu! Kina'enlan su ngalan neg bata' si Juan.”
61 Miktalu' ilan tu ni Elisabet, “Nda'irun ma gapen mu neng mesangay di ngalan keni!”
62 Bu' piksinyasan nilan si Zacarias landun mai dliyagaan ne ngalan para seg bata'en.
63 Miksinyas si Zacarias neg begayan giin neng mesulatan. Dayun sinulaten, “Su ngalan nug bata' si Juan.” Dlaun nilan mitingala!
64 Sek panahun ketu, si Zacarias mikegabit puli' bu' migatad giin sek peksaya' ri sed Diwata.
65 Minendek su ngak sumbalay nilan, bu' su gesuyan metendeng se ngag betang keni mirepet tu se nga getaw ditu seg binenturan neg Judea.
66 Su dlaun ne getaw neng mikerengeg run, migektemektem bu' miksaak, “Megendun ma sakanig bata' keni bu' mbagel? Ay kelaru ma gupiya su Ginu'u diin seniin.”
Suk Pengatuk ni Zacarias
67 Su Gispiritu Santu midlega'em riin ni Zacarias, su gama' ni Juan bu' migasuy giin seng minsahi ned Diwata:
68 “Siya'en ta su Ginu'u, sud Diwata neg Israel!
Mirini giin arun sek pegabang tu se nga getawaan bu' pekpegawas senilan.
69 Binegayaan ita seng Mekegega'em neng Menleluwas,
su gasal nek sesugu'enen ne si David.
70 Sinaaren pebiyan seg bala'an ne ngak propetaan nud diin
71 ne dluwasenen ita buwat ri se nga kuntra ta,
buwat se ga'em se dlaun neng minggemet senita.
72 Miktalu' giin neng mekpe'ita' giin ne dlelaat tu se nga gepu'an ta
bu' nda'en pedlingaway sug bala'an ne keligenan.
73-74 Duma sek pekpenumpa' tu se gepu'an ta ne si Abraham
sinaaren ne dluwasen ita buwat ri se nga kuntra ta
bu' mektugut senita sek pekpenibeli ne nda'iruni gendek,
75 arun mbaal ita neg bala'an bu' metareng
ri seng metungenga'aan ri se dlaun ne gendaw se ketubu' ta.”
76 Bu' miktalu' rayun si Zacarias tu seg bata'en,
“Dya'a, bata'u, tuwagen'a nek propeta se Dlabi neng Metaas ned Diwata.
Megunaa ri se Ginu'u
sek pegandam ne ngad dalan neg biyanaan,
77 sek pegasuy tu se nga getawaan neng meluwas ilan
pebiyan sek pekpasaylu riin se ngak sala' nilan.
78 Sud Diwata ta melilelaaten bu' mpiya.
Sinugu'en ri senita sung Menleluwas maa' nek peksebang ne gendaw.
79 Para senita neng midleketubu' riin se kereleman se kemetain,
kerelaag keni meddelaag
sek pegunut senita riin sed dalan ned duuni kelinaw.”
80 Miksibagel sug bata' ne si Juan bu' su Gispiritu ned Diwata migbegay seniin ne gembagel ne ga'em. Mikengel giin tu se kemingawan tampan se gendaw neng migatad giin menendu' tu se nga getaw Israel.