Keelaiti Kɛɛwotiiti
Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
Keelaiti Kɛɛwotiiti ma zɛʋɛi ɠa é ga Egilisii lɔɔzei vaa ma wɔlɔwɔlɔ zɛʋɛi, ta ʋelei Egilisii ɠaawɔɔlɔni la, é zo Zeluzalɛme taazuʋɛ, ta Zudé yooi zu ná pɛ, é li Samali, eyɛsu é ɓudɛ miná maazu, eɠɛʋelei nɔ Yesu boni la ná-kaladopoiti ma, aisa é ʋa lɛ geeɠɔlɔgi zu (1:8). Luke ɠa é ma zɛʋɛi ɠɛai, tɔ nɔ ɠa ɓalaa é Woo Niinɛ Ʋagɔi zɛʋɛa, nii daaseigi ba. É ɠɛni ga ɗɔɠɔtɔlɔi, ta wɔin ɠɛni ma ga é sɛʋɛ ɠɛ nii gaaɠalagai. Ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi ta Keelaiti Kɛɛwotiiti ma zɛʋɛi, é ti felegɔ pɛ teʋegɛ zunui ta ma, daa ɠɛni ga Teyofile. Naa ɠɛni ga Gɛlɛki ta, kɛlɛ kɛɛʋɛ eɠɛ sɛʋɛ felegɔi niiti ti leʋega ɠɛni de keletiɛn ɓɔgi tanigaa ma, niiti Gɛlɛkiiti ta Zuifuiti ti ɠɛni ti zu (1:1).
Tanisu sɛʋɛi nii ɠɛɛʋɛ kona ʋuulɔzitaiti zɔɠɔzuʋɛ ta puulɔzita maazu naanigɔi (60-64), Kilista zɔlɔɔga ʋoluma, tɔɔzei sɛʋɛi ɠaaɓelagɛ aisa Pɔle ʋa ɠula kasoi ɠa. Luke ɠɛni Pɔle ʋolu siɛi zu, ta kɛɛʋɛ eɠɛ é Keelaiti Kɛɛwotiiti ma zɛʋɛi nii ɠɛɛni Antiyɔse taazuʋɛ. Keelaiti Kɛɛwotiiti ma zɛʋɛi ɠa é ga Luke ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi ma zeidai, tɔɔzei ma zɛʋɛi lɔɔzeiʋɛ ga siɛgi zu Yesu wuzeɠea la, é lɛ geeɠɔlɔgi zu. Sɛʋɛi nii ɠɛɛ vai ma ungi Luke ʋɛ, kɛɛʋɛ eɠɛ ta ga faa ɠila nɔ ta ná-Woo Niinɛ Ʋagɔi: É ɠɛni pɔ ga Teyofile mu be, keletiɛinti be ti ɠɛni liizu ga mɔinɗa, ti lada ga nii ti ti ɠalagai la, gaamai ʋe. Naa ɠa é kɛa é laalɔa la Yesu ná-eteai zu vaiti su, é suɠula ga pagɔ, ta ʋele keletiɛn vai ɠaawɔɔlɔai la.
Keelaiti Kɛɛwotiiti ma zɛʋɛi ɠa Egilisi mɔungi ná-poogi veezu ade ya, ta ʋelei Egilisii ɠɛni zɛnvui wosu da, ná-kidaaleʋei zu Yesu ma. Keelaiti ta-ʋoogiti ta naa lɛɛzu ga adeye, ʋelei nu maanɛai è ɓɔɠɔ yɛ la Zɛnvu Ɲadegai yee zu, ɗa ɠɛna Woo Niinɛ Ʋagɔi laazeelia zɔiti ma.
Unsosuʋɛ
1. Zɛnvu Ɲadegai ʋaani dɛ, é yei kaladopoiti ma, ta Egilisii tɔɔzei ga gaa ɗa wɔɔlɔ (1:1—8:1).
2. Naa ʋoluma wɔinzeɠemai laalɛ Egilisii wu, naa ma ge tɔɔzei ga gaa ɗa wɔɔlɔ, é ɓudɛ Zeluzalɛme maazu (8:2—12:24).
3. Naa leʋegai ma, Pɔle liini ná-keela ziɛ mɔungi ma (12:25—14:28).
4. Totuɠɔiti ti zɛba ti ɠaalɛ ba Zeluzalɛme ga ti naa leve, nii soloogai kidaaleʋe nu niinɛiti ma (15:1-35).
5. Naa ʋolu Pɔle liini ná-keela ziɛi velesiɛi ma (15:36—18:22).
6. É zɛba é li mɔnɔ ná-keela ziɛi zaʋasiɛi ma (18:23—20:38).
7. Naa ʋolu ti Pɔle zoni Zeluzalɛme (21:1—26:32).
8. Gaaɓela ga ti li ga Pɔle Wɔlɔme (27:1—28:31).
1
Zɛnvu Ɲadegai ma minazeɠegi wo fai keelaiti bɛ
1 Teyofile: Nà-sɛʋɛ mɔungi zu, gè naati pɛ suɠulani, niiti Yesu ti ɠɛɛni, ta kalagi niiti, é ɠɛni ti wosu, mɔunpa,
2 eyɛsu naama voloi zeeli, yeei é lɛɛni la geeɠɔlɔgi zu, kpegai ma ga deveiti fe keelaiti zea ga Zɛnvu Ɲadegai maaʋele, niiti é yiimazeɠeni ga tiye.
3 Ná-kpɔlɔi ʋoluma, naati nɔ ɠa é ɓɔɠɔ lɛɛni ga tiye poo mɔinmɔin su ga toɠa vulua. Folo ʋuunaanigɔ (40) laawu, é ɠɛni ɠulazu kɛlɛma ti ʋɛ, é ɗa ɓɔɛ ti ʋɔ, é ʋilɛ GALA ná-masadai ʋa.
4 Yeeta, ti ɠɛai ma daamii wosu ʋɔɔma, é niima levei woni ga tiye, é ɠɛ ti ma: «À mina maaɠooza Zeluzalɛme ʋa, kɛlɛ à Kɛ̀ɛ ná-minazeɠegi maaɓɔun, nii kulaai dà, gè bo wo ma.
5 Mazɔlɔɔ Zan ɓatizei woni ga ziɛi, kɛlɛ wɔun, su la mɔ ɠooza, wa ɓatize ga Zɛnvu Ɲadegai.»
Yesu lɛɛ ʋelei geeɠɔlɔgi zu
6 Tɛigiti ti ɠaalɛɛni ba, ti gaazaɠani, ti ɠɛ ma: «Màliɠii, naama ziɛgi zu ɠa è Izilayɛle masadai zeizu la ʋolu ɓaa?»
7 É ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma: «Wo ɓɛdɛ la ba ga wo siɛgiti ta yeeɠɛɠalaiti kwɛɛ, niiti Kɛ̀ɛ ti leʋeai ba, tɔ ɓɔɠɔi ná-zobogi zu.
8 Kɛlɛ siɛgi zu Zɛnvu Ɲadegai yeizu la wo ma, wa zɛbɛi zɔlɔɔ, wo ɠɛ ga nà-zeeleiti Zeluzalɛme taazuʋɛ, Zudé yooi zu ná pɛ, Samali yooi zu ɓalaa, eyɛsu zou ɓela ga.»
9 Yesu ɓegai ma ga naama ɓɔɛiti bo, ti ɠaazuyɛni ba, é lɛ geeɠɔlɔgi zu ʋele, naa ʋoluma tonaɓiingi dɔɔɠuni ti ʋa.
10 Tɛi ti-ɠaazuʋɛ ɠɛni nɔ geezuʋɛ, siɛgi zu Yesu ɠɛni liizu la, zunu felegɔ ɠulani kɛlɛma ti ʋɛ, ti maaɠiliai ga seɠe ɠolegiti,
11 ti ɠɛ keelaiti ma: «Galilé nuiti, lee vaa zu wo losu, wo ɗa wɛlɛ geezuʋɛ? Yesu nii buzeɠeai wo zaama, é lɛ geeɠɔlɔgi zu, toɠa ʋa ʋolu mɔnɔ, eɠɛʋelei wo kaai la, é ɗa lɛ geeɠɔlɔgi zu.»
12 Ti ɠaleni ma Zeluzalɛme, ti zeɠe Wolive ɠizei ma, nii é Zeluzalɛme ɠoba, ti yɔɠɔzu ɠoozai ga kilo ɠila.
13 Siɛgi zu ti ɠaleni la ma taazuʋɛ, ti lɛɛni geezu ʋɛlɛi wu, ʋɛ ti ɓena zei ná. Tɛiti ti ɠɛni ná ti laaseigiti kaa: Piyɛlɛ, Zan, Zake, Andelé, Filipe, Tomase, Ɓaatelemi, Matiyo, Alefé ná-doun zunui Zake, Simon nii é ɠɛni ga Zou Maalobo Nui ta, naa ʋɛɛ Zake ná-doun zunui Zude ʋa.
14 Ti pɛ ti ɓena ɠaalɛ ba, ti ɓɔni ɠi gila ma, ti ɠaaɓa GALA falii ma, naa ʋɛɛ anzanui tanigaa ʋa, ta Yesu dee Mali, ta deɠeiti.
Zudase maavalibogi ɠaiziɛ vai
15 Naama voloiti su, Piyɛlɛ wuzeɠeni kɛɛɠɛloun ungila puufelegɔiti (120) saama, é ɠɛ ti ma:
16 «Kɛ̀ɛleaiti, kɛni GALA Sɛʋɛi zu wooi a la ʋilɛ su, nii Zɛnvu Ɲadegai boni é ɠula Davide la, é ɓɔɛni ma yeeluɠɔ, é ʋilɛ Zudase ʋa, nii é loni Yesu zo nuiti tuɠɔ.
17 É ɠɛni ga ade ta, é nɔnɔ zɔlɔɔ ada-woti ɠilagi nii zu.»
18 (Kpegai ma ga zou ɠila geya ga telebotala walii, nii ti feai zea, é looni ɠɔgi ma, kogi ʋali su, koozu zɔɔlaiti pɛ ti vaza.
19 Zeluzalɛme nuiti pɛ ti faa ɠwɛɛni su, naa ɠa é kɛa ti naama yooi laasei pɛai ga Akɛledama, ti-laawooi zu nii poluʋɛ ga «ɲamaba yooi»).
20 «Tama, sɛʋɛʋɛ GALA Sɛʋɛi ma wuye zɛʋɛi zu ga:
‹Seizuʋɛ ɲaka yɛ,
é ʋala nuɓusɛiti ma ná!›
Naa ʋolu sɛʋɛai mɔnɔ ga:
‹Taɠili ge zei potogi zu!›
21 Kɛni mu, nu ɠila ge ʋɛɛ ade ʋa, zɔiti saama, niiti ti ɠɛa ade ʋa, naama ziɛgi pɛ su ade ɠɛni lɔɔzu la, ade ɗa ɠula ada Maliɠii Yesu,
22 é zo Zan ná-ɓatizei wo siɛgi ma, é zeeli tɛɛ voloi ma geeɠɔlɔgi zu, naama nui ɠɛ ga zeelei ta, é ʋilɛ buzeɠe vai ʋa, é ɠula saai ya.»
23 Ti nu felegɔ lɛɛni: Zozɛfe nii daa ɠɛni ga Ɓalasaɓase, daasei kili ge ɠɛni ba ga Zusetuse, ta Matiyase.
24 Naa ʋoluma, ti GALA falini ɠani, ti ɠɛ ma: «Màliɠii, ɗɛi è nui pɛ ziimaʋɛ ɠwɛɛ, nu felegɔi niiti saama, naa lɛ ga giye, nii è yiimazeɠeai la,
25 nii a kɛ é Zudase losuʋɛ zeɠe, keela wotii nii zu, ʋɛ Zudase ná ɲakai yɛgai, é li ga liizu ʋele.»
26 Ti kpakutoomai ɠɛɛni, kpakui looni Matiyase ma, é ʋɛɛ niina keela puugɔ maazu ɠilagi (11) zɔiti ba.