Zozuwe
Ná-Sɛʋɛi
Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
Zozuwe Ná-Sɛʋɛi ɠa Izilayɛle nuɓusɛiti ta-wɔlɔwɔlɔ vai lɔɔzeizu ʋolu, Tɔ Sɛʋɛi Velesiɛi ʋoluma. Izilayɛle nuɓusɛiti ti tɔɔzeiʋɛ Zuludɛn ʋoluʋɛ folo ɠulazu ʋelei. Zozuwe Ná-Sɛʋɛi ɠa dɛɛzu, ʋelei ti Zuludɛn maaɓudɛai la, ta ʋelei Zozuwe nii é ɠɛɛni ga Moize maaleʋegi, naa loni la ti luɠɔ, ti Kanaan yooi zo. Ti naa ɠɛɛni, mazɔlɔɔ GALA ka é ma levei veeni ti ya. Naama vai ʋɔ GALA ge ɠɛni minazeɠegi laazeelizu, nii é kɛɛni ga toɠa Kanaan yooi ve Abalaame vofodaiti bɛ (Zen 12:7).
Nu la kwɛɛ ɓɛ ɠa é Zozuwe Ná-Sɛʋɛi ɠɛai, ɓaa é gaalɛai ba. Ná tanigaa sɛʋɛi ɠɛɛ nui ɠa ɓɔɛzu eɠɛ faiti ta ziɛ gaazu, siɛgi zu ti ɠɛni ɠɛɛzu la (eɠɛʋelei 5:1, 6 la). Naa maaʋele ma, faaɠwɛ nu wolai tanigaa laaʋɛ da ga Zozuwe ɓɔɠɔi ɠa é sɛʋɛi bɔɔlɔzuʋɛ zɛʋɛai. Naa pɛ ge ɠɛɛ ʋa, koleʋɛ ga nu ɠili ge sɛʋɛi nii ná tanigaa zɛʋɛʋɛ, é ɠula Zozuwe ʋolu, eɠɛʋelei Zozuwe ná-maaɠulu fai la (24:29). Faaɠwɛ nu wolai tanigaa ti ɠɛ, fai niiti ti wogai sɛʋɛi nii zu, ma vaiti teʋegɛ kona undɔsaʋa (800) ɠulasu pɛ sɛʋɛi ʋa ɠɛ. Kɛɛʋɛ eɠɛ faiti ti Zozuwe Ná-Sɛʋɛi zu, ti leʋegɛ kona waagila unfelegɔ puulɔɔlugɔ (1.250) ziɛgi zu, aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ, naa ɠa dɛɛzu ga kona ʋuunaanigɔ (40) leʋegai ma, Lamesɛse ná-masadai ʋoluma Ezipete yooi zu. Lamesɛse ɠa é ga masagi nii nu kaazu ga tɔ ɠa é ɠɛni masadai ɠɛɛzu Izilayɛle nuiti kula ziɛgi zu Ezipete ʋa (Ɛgz 1:11).
Unsosuʋɛ
1. Izilayɛle nuiti ti Zuludɛn maaɓudɛni ta ti lɔɔni Kanaan yooi zu (1:1—5:12).
2. Kanaan yooi zo fai Izilayɛle nuiti bɛ (5:13—12:24).
3. Kanaan yooi ɠaaɠwɛ vai Izilayɛle wolodamaiti zɔɠɔzu (13:1—21:45).
4. Izilayɛle wolodamai tanigaa ɠalema vai ʋolu, ti li Zuludɛn ʋoluʋɛ folo ɠulazu ʋelei, Zozuwe ná-falimai ta maaɠulu vaa, naa ʋoluma ʋelei minazeɠegi é Izilayɛle ta GALA ti yɔɠɔzu, naa niinɛni la ʋolu (22:1—24:33).
1
Zozuwe zei vai
nuɓusɛiti unda
Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-botiɠɛ nui Moize zaa ʋoluma, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠɛni Nun ná-doun zunui Zozuwe ma, Moize ná-kpɔba nui: «Nà-botiɠɛ nui Moize zaa. Niizu, ɠɛʋele ɓɛtɛna, ɗa-o, niima nuɓusɛiti-yo, wo Zuludɛn ɓudɛ, wo lɔ zooi naa zu, nii gè feezu Izilayɛle nuiti zea. Adaʋɛ nɔpɛ wo-ɠɔɠɔi a lona ná ma, gè miná vea wo ʋɛ, eɠɛʋelei gè boni la Moize ma. Wa-yooi ɠa zo teʋebai ma, eyɛsu é zeeli Liɓan ɠizeiti ma, ta ziɛ wolai Efelate, Ɠɛte nuiti ta-yooi kpein ka ɠɛ su, é zei Kpoloɗɛ Wolai ʋa, folo liizu ʋelei. Nu nɔpɛ ge la loga è luɠɔ, è-zii ma voloi pɛ su. Nà ɠɛ è ʋa, eɠɛʋelei gè ɠɛni la Moize ʋa, gè la yeeɓega è ʋa pɛ, gè la ɠɛlɛa è ʋa ɲɛgɛlɛin. Yiilɔɔ, è zɛbɛzeɠe, mazɔlɔɔ è-zaalai zu ɠa niima nuɓusɛiti ti zooi zɔlɔɔsu da ga tɔnɔ, nii gè ma minazeɠe boni ti-mɛmɛwolani bɛ, ga nà feezu ti ya. Kɛni nɔ è yiilɔɔ, è zɛbɛzeɠe ga pagɔ, è ɠolo tɔ gooi kpein bɛ, nii nà-botiɠɛ nui Moize sɛʋɛni è ʋɛ, è ziɛ la, è mina zeɠe ba, è ʋa li ga yeeza, ɓaa ɠɔʋɛi, naazu ɗa zobo sɔlɔɔ fai kpein su, è kɛɛzu. È ɗa tɔ sɛʋɛi nii ɠala, è ɗa yɛpɛ ga su wooiti, è ɠisiɛ ti zu folo ʋɛɛ kpidi ʋa, naa ɠa a kɛ è ɠolo su wooi pɛ bɛ, mazɔlɔɔ názu ɠa è-ɠɛɛ vaiti suɓɛtɛzu la, è zobo sɔlɔɔ fai kpein su, è kɛɛzu. Gè la boni è ma ɓaa ga, yiilɔɔ, è zɛbɛzeɠe? Mina lua ani nɔpɛ ba, è zasu mina ɓali, mazɔlɔɔ nà, Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa-ƓALAGI, nà ɠɛ è ʋa, ʋɛ nɔpɛ è liizu ná.»
Zuludɛn ɓudɛ vai
ma ɠɛʋele ɓɛtɛi
10 Zozuwe niima leveiti feeni nuɓusɛiti ta-ɠundiɠiiti zea, é ɠɛ ti ma: 11 «À ziɛ ade-ʋuuzuʋɛ ná pɛ, wo devei ve nuɓusɛiti zea, ga ti daamianigi ɠɛʋele ɓɛtɛ ɓɔɠɔ ʋɛ, mazɔlɔɔ folo saʋagɔ ʋoluma, wa Zuludɛn nii ɓudɛzu, wo li, wo zooi zeɠe ga wɔnɔ, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI feezu.»
12 Zozuwe ɓɔɛni Luɓɛn ná-bolodai ʋɔ, ta Gade ná-bolodai, ta Manasé ná-bolodai ɠilazuʋɛ, é ɠɛ ti ma: 13 «À ɠizɛ devei zu, nii Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-botiɠɛ nui Moize feeni wo ya, é ɠɛ wo ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI zooi vea wo ya, é dooɠogi ve wo ya.› 14 Wo-anzaiti, ta wo-lointi, ta wa-loganiiti ta yɛ Zuludɛn ʋoluʋɛ folo ɠulazu ʋelei, zooi naa zu nii Moize feeni wo ya, kɛlɛ zunuiti kpein, ti ga kɔɔɠɔ nuiti, wa ɓudɛ, wo lo wo-ɠɛɛleaiti untuɠɔ kɔɔmaʋɛ, wo yeeve ti ʋɛ, 15 eyɛsu Ɠɔoɠɔ GALAGI wa-ƓALAGI dooɠo fe ti ʋɛ ga wo ɠɛʋele, ti zooi naa zɔlɔɔ, nii é feezu ti ʋɛ. Naa ʋoluma, wa ɠale ma niina wɔnɔ ma yooi zu, wo zei ná pɛ, Zuludɛn folo ɠulazu ʋelei, eɠɛʋelei Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-botiɠɛ nui Moize boni la.»
16 Ti Zozuwe wooɠaaʋoteni, ti ɠɛ ma: «Devei kpein è fea, gá naa kpein so, ʋɛ nɔpɛ è gi leʋesu ná, gá li miná. 17 Gá ɠolo è ʋɛ, eɠɛʋelei gi ɠoloni la Moize ʋɛ. Ɠɔoɠɔ GALAGI, ɗa-ƓALAGI ɠɛ è ʋa, eɠɛʋelei é ɠɛni la Moize ʋa. 18 Zɔi nɔpɛ a ɓakana ɗa-ɠundiɠilai laalɔɠɔma, é la ɠoloni ɗa-leveiti kpein bɛ, ta naama nui ʋaa. Yiilɔɔ nɔ, è zɛbɛzeɠe!»