Zakali
Ná-Sɛʋɛi
Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
GALA gooiti Zakali ti woni, naati ka ti sɛʋɛi nii zu. Zakali ná-eteai ziɛni ta é ɠɛni GALA gooi wosu yeeɠɛɠala ɠilagi zu ta Azé. Naama yeeɠɛɠalai ɠɛni ga siɛgi zu Izilayɛle nuiti ti ɠaleni ma la, ti ɠulani la duɔlai zu Ɓaɓilɔne. Ʋelei nɔ Azé kɛɛni la, tɔ ɓalaa é Izilayɛle nui iɲɔdɔɔni ga ti GALA sei ʋɛlɛi lo fai ɠaaɓela (8:9). Zakali zɔlɔɔni zalaɠa ɠula ʋɛlɛyeɠei ta wu, kɛɛɠɛ Ido laaseigi ɠa zalaɠa ɠula nuiti daaseigiti saama, niiti ti ɠaleni ma, ti zeɠe Ɓaɓilɔne (Neɠ 12:4). Zakali ná-GALA gooiti boni kona undɔɔlugɔ puufelegɔiti zɔɠɔzuʋɛ ta unnaanigɔ puulɔsaʋai (520-480), aisa Yesu Kilista ʋa zɔlɔɔ.
Zakali Izilayɛle nuiti iɲɔdɔɔni ga ti ɠaaɠale ma GALA pɔ, naa ɠa a kɛ GALA ɓalaa ge ɠaaɠale ma ti ʋɔ (1:3). Zakali ná-GALA gooiti su, kulakɛlɛma lɔsaʋa ɠa ti zaama, niiti é ti zɔlɔɔni kpidi ɠila daawu. Naati ti ʋilɛni fai tanigaa ʋa, niiti ti ɓeni niina ga ɠɛ. Naa ʋoluma Zakali faawokɛɛyeeluɠɔ ɓɔɛ felegɔ woni, é lo Izilayɛle ná-undaanɛ vai ʋa, nii é ʋaazu. Faawokɛɛyeeluɠɔ ɓɔɛi naati ta Mesi ʋaa vai zuɠulazu (9:9).
Unsosuʋɛ
1. Zakali ta ná-keela wooiti dɛɛ vai (1:1-6).
2. Zakali ná-kulakɛlɛma lɔsaʋaiti, é ti zɔlɔɔni kpidi ɠila daawu (1:7—6:8).
3. Zalaɠa ɠula losuʋɛ ná veai Zozuwe ya, ta zu so fai Izilayɛle (6:9—8:23).
4. Faawokɛɛyeeluɠɔ ɓɔɛ felegɔ é lo Mesi ʋa, ta GALA ná-masadai (9:1—14:21).
1
Maliɠii ná-toligi é bosu ga Izilayɛle nuiti
1 Masagi Daliyuse ná-masadai ma ɠonagi velesiɛi, ma alu dɔsaʋasiɛi ma, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni GALA goo wo nui Zakali ʋɔ, Ɓelekia ná-doun zunui, Ido ná-doun zunui ɓalaa ɠɛni de, é ɠɛ ma:
2 Ɠɔoɠɔ GALAGI wola yiiɠaawanani wo-mɛmɛwolani ma.
3 Ɠɛ ti ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: ‹À ɠale ma, wo ʋa pɔ̀,› » Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana. « ‹Nà ɓalaa nà ɠale ma wo ʋɔ.› Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii ɠa é boga.
4 À mina ɠɛ ga wo-mɛmɛwolani kɛʋele, niiti GALA goo wo nu mɔungiti ti ɠɛni ɠɛɛzu ti ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: À zeɠe wo-ziɛ ʋele ɲɔiti ta wo-zɔ ɲɔiti polu.› Kɛlɛ ti la ɠɛni kɛɛni, ti ʋa woilo gòo ma, ti la gòo zoni,» Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana.
5 «Mini ɠa za wo-mɛmɛwolani ti ná? GALA goo wo nuiti ɓalaa ti yɛgɛ vulua eyɛsu ɠɔ ɓaa?
6 Kɛlɛ tama, dàawooiti, ta nà-deveiti gè ti veeni nà-botiɠɛ nuiti, GALA goo wo nuiti zea, naati ti wo-mɛmɛwolani kɔɠɔzumɛɛnni. Ti ti-ziɛ ʋelei maavaliboni, ti ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii gi zogɛ ʋelei é deveni la, é zoloo gi ziɛ ʋeleiti ta gi-zɔgiti ma.› »
Kulakɛlɛmai ma mɔungi: Soo ɓulugi
7 Masagi Daliyuse ná-konagi velesiɛi ma, alu puugɔ maazu ɠilasiɛi (11) daa ga Seeɓate, naa ná-folo ʋuufele maazu naanigɔi (24) ma, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɓɔɛni GALA goo wo nui Zakali ʋɔ, Ɓelekia ná-doun zunui, é ga Ido ná-doun zunui ɓalaa:
8 Naama ɓidii gè kulakɛlɛmai ta ɠaani. Gè zunu ɠila kaani zeini soo maaɓɔikpɔigi ɠɔma, é ɠɛni loni milɛte guluiti saama pɛtu kpomaʋɛ. Soo maaɓɔikpɔigiti, ta soo maalɛitɛigiti, ta soo ɠolegiti ti ɠɛni loni poluʋelei.
9 Gè gaazaɠani, gè ɠɛ ma: «Màliɠii, lee ma zoo ɠa ga niiti?» Geezuɠeelai nii é ɠɛni ɓɔɛzu pɔ̀, naa ɠɛni mà: «Nà ʋaazu ti-ʋaaɠulabai lɛɛzu ga ɗe.»
10 Zunui nii é ɠɛni loni milɛtegiti saama, naa ɠɛ ma: «Niiti ka Ɠɔoɠɔ GALAGI ti leʋegai ga ti eteai zuɓizɛ.»
11 Soo ɓizɛ nuiti ti ʋoluvaawoni Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-geezuɠeelai ma, é ɠɛni loni milɛtegiti saama, ti ɠɛ ma: «Gi ɓega ga eteai zuɓizɛ, gi kaaʋɛ ga ziilɛigi, ta dooɠogi ɠa ná.»
12 Ɠɔoɠɔ GALAGI ná-geezuɠeelai ɠɛ ma: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii, wɛlɛ, é ɠɛa ga kona ʋuulɔfela (70), è yiiɠaawanai Zeluzalɛme, ta Zuda laa wolaiti ma. Kɛni yeelɛ è ʋa ti maawɔinɠa?»
13 Ɠɔoɠɔ GALAGI iɲɔdɔɔ ɓɔɛiti ta gaanɛɛnɛ ɓɔɛiti boni naazu geezuɠeelai ma, nii é ɠɛni ɓɔɛzu pɔ̀.
14 Geezuɠeelai nii é ɠɛni ɓɔɛzu pɔ̀, naa devei veeni zèa ga gè niima ɠeela wooi laazeeli ga: «Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: ‹Zìimaʋɛ laavegɛ ga nɛɛbɛi, Zeluzalɛme ta Siyɔn gizei ta-vaa zu.
15 Kɛlɛ gola yiiɠaawanaʋɛ zooi naati ma, ti zei ʋele ɓɛtɛai ga pagɔ. Mazɔlɔɔ gè lago yiiɠaawanaʋɛ nɔ nà-nuɓusɛiti ma, kɛlɛ tiya mu ti ta ɓɔga naati ta-maanɔɠɔi ʋa.›
16 Naa ɠa é ba, Ɠɔoɠɔ GALAGI wooi ɠaa: ‹Nà ɠalesu ma, gè Zeluzalɛme ɠaazumaawɔinɠa, nà-pɛlɛi ɠa lo ná ʋolu, pɛlɛ lo nui ná-kɔɠɔ galui ɠa la Zeluzalɛme ma.› » Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠana.
17 Geezuɠeelai ɠɛni mà: «Nii wo ʋolu, è ɠɛ ma: ‹Ɠɔoɠɔ GALAGI, Fai-Pɛ-Maliɠii wooi ɠaa: Nà-taa wolaiti ta ta-ɠulagaanɛɛzui zɔlɔɔ ʋolu, nà Siyɔn ɠaanɛɛnɛ, gè yiimazeɠe ʋolu ga Zeluzalɛme.› »