13
Ote wẽ́ẽbategʉmena queoré
(Mr 4.1-9; Lc 8.4-8)
Tiibʉrecora Jesús wiipʉ́ niiãrigʉ witiwa, opataro wesapʉ jeanuãwĩ. Paʉ basocá cʉ̃ʉ̃ pʉtopʉ neãwã. Cʉ̃́ã paʉ niinetõrĩ ĩñagʉ̃, dooríwʉpʉ mʉãsã, jeanuãwĩ. Ditatuparipʉ pʉtʉáwa basocápeja. Cʉ̃ʉ̃ wãcũrémena cʉ̃́ãrẽ pee queoré wedewi. Ate queorémena jĩĩnʉcãwĩ:
—Sĩcʉ̃ basocʉ́ oteréperire wẽ́ẽbategʉ wáayigʉ, wiiáro jĩĩgʉ̃. Cʉ̃ʉ̃ wẽ́ẽbatewari, sĩquẽñeperi maapʉ ñaacũmuyiro. Minipõná ati, teeré yaapetijãyira. Apeyepéri ʉ̃tãyepa dita péerogã cʉorópʉ ñaacũmuyiro. Tiidita ʉ̃cʉ̃hẽ́rõgã niijĩrõ, máata manayiro. Muĩpũ asirí, ocobopó, nʉcõrĩ manijĩ́rõ, sĩnijṍãyiro. Apeyepéri pota watoapʉ ñaacũmuyiro. Pota teeré wiinetṍmʉã, sĩãjã́yiro. Apeyepéri ote ʉseniri ditapʉ ñaacũmuyiro. Tee dʉcacʉtiyiro. Sicasati cienperi, apesatí sesentaperi, apesatí treintaperi dʉcacʉtiyiro. Tʉodʉgárano tʉomasĩ́ãdacua, jĩĩwĩ.
“¿Deero tiigʉ́ queorémena wedei?” jĩĩrigue
(Mr 4.10-12; Lc 8.9-10)
10 Too síro ʉ̃sã cʉ̃ʉ̃ buerá cʉ̃ʉ̃ pʉto wáa, cʉ̃ʉ̃rẽ sãĩñáwʉ̃:
—¿Deero tiigʉ́ basocáre queorémena wedei? jĩĩwʉ̃.
11 Jesús yʉʉwi:
—Tíatopʉ masĩña maniríguere Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdarere mʉ́ãrẽ masĩrĩ tiia. Cʉ̃́ãpere masĩrĩ tiiría. 12 Ãñurõ tʉonʉnʉ́seranorẽ Cõãmacʉ̃ nemorṍ masĩré ticogʉdaqui. Pairó masĩré cʉoádacua. Tʉodʉgáheranorẽ cʉ̃́ã masĩmiriguere ẽmajãgʉ̃daqui. 13 Cʉ̃́ã ĩñapacara, ĩñamasĩhẽrãbiro niijãya; tʉopacára, tʉohérabiro niijãya; tʉorácã, tʉomasĩ́riya. Teero tiigʉ́, cʉ̃́ãrẽ queorémena wedea. 14 Cʉ̃́ã biiro tiirémena Isaías jóarigue diamacʉ̃́ wáaa. Ateré jóarigʉ niiwĩ:
Mʉ́ã tʉopacára, mʉ́ã tʉoáriguere tʉomasĩ́ridojãcu.
Ĩñapacara, mʉ́ã ĩñaãriguere ĩñamasĩridojãcu.
15 Atimacã́ macãrã wãcũriya.
Tʉodʉgáriya.
Capeari biaríra tiiróbiro niiĩya.
Teero niijĩrã, wãcũpati, wasodʉgáriya. Teero tiigʉ́, yʉʉ cʉ̃́ãrẽ netõnéria,*
jĩĩ jóarigʉ niiwĩ.
16 ’Mʉ́ãpeja ʉseniã. Mʉ́ã ĩñarére, mʉ́ã tʉorére tʉomasĩ́ã. 17 Yʉʉ ateréja diamacʉ̃́rã jĩĩã: Paʉ profetas, teero biiri paʉ basocá ãñurã́ mʉ́ã ĩñarére ĩñadʉgamiyira. Ĩñaririra niiwã. Mʉ́ã tʉorére tʉodʉgámiyira. Tʉorírira niiwã.
Ote wẽ́ẽbategʉmena queorére wedequẽnorigue
(Mr 4.13-20; Lc 8.11-15)
18 ’Ote wẽ́ẽbategʉ wáarigue queorére mʉ́ãrẽ wedequẽnogʉ̃da: 19 Sĩcʉ̃ basocʉ́ Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdare quetire tʉopacʉ́, teeré tʉomasĩ́hẽrĩ, wãtĩãrẽ dutigʉ́ ati, cʉ̃ʉ̃ tʉomíãriguere ẽmapetijãqui. Cʉ̃ʉ̃ ẽmaãrigue maapʉ ñaacũmuãreperibiro niiã. 20 Apeyepéri ʉ̃tãyepapʉ ñaacũmucu. Tiidita tee quetire tʉogʉ́ tiiróbiro niicu. Cʉ̃ʉ̃ máata ãñurõ ʉseniremena tʉomíqui, tʉogʉ́peja. 21 Nʉcõrĩ manijĩ́gʉ̃, yoari ʉseniriqui. Cʉ̃ʉ̃rẽ ñañarõ tiirí, o ãpẽrã́ tee quetire padeoré wapa cʉ̃ʉ̃rẽ ñañarõ netõrĩ́ tiirí, máata padeodújãqui. 22 Apeyepéri pota watoapʉ ñaacũmucu. Tiidita tee quetire tʉogʉ́biro niicu. Cʉ̃ʉ̃ tʉomíqui, tʉogʉ́peja. Atibʉ́reco maquẽpere bayiró wãcũqui. “Ãñurõ niigʉ̃dacu pee apeyé cʉogʉ́” jĩĩ wãcũmiqui. Tee niipetire cãmotájãcu tee quetire. Dʉcamanigʉ̃ tiiróbiro niiqui. 23 Apeyepéri ʉseniri ditapʉ ñaacũmucu. Tiidita tee quetire tʉogʉ́biro niicu. Cʉ̃ʉ̃ tʉomasĩ́qui. Cʉ̃ʉ̃ pee dʉcacʉtirigʉ tiiróbiro niiqui. Sicasati cienperi, apesatí sesentaperi, apesatí treintaperi dʉcacʉtirigʉ tiiróbiro niiqui, jĩĩwĩ.
Trigo watoapʉ táa ñañaré wiiríguemena queoré
24 Jesús apeyé queorémena basocáre wedenemowĩ:
—Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdare atequetí tiiróbiro niiã: Sĩcʉ̃ basocʉ́ cʉ̃ʉ̃ya wesepʉ ãñuréperi wẽ́ẽbateyigʉ. 25 Niipetira cãnipetíari siro, cʉ̃ʉ̃rẽ ĩñatutigʉ atiyigʉ. Trigo watoapʉ ñañaré táare wẽ́ẽbate, wáajõãyigʉ. 26 Trigo wiimʉ́ã, dʉcacʉtiyiro; ñañarécã wii, bauáyiro. 27 Cʉ̃ʉ̃rẽ padecotera teeré ĩñarã, tiiwese õpʉ̃rẽ wedera wáayira. “Ʉ̃sãrẽ dutigʉ́, mʉʉya wesepʉ ãñuréperi dícʉ wẽ́ẽbatere niimiwʉ̃to. ¿Noopʉ́ atiyiri ñañaré táaja?” jĩĩyira. 28 “Sĩcʉ̃ yʉʉre ĩñatutigʉ tee tiijĩ́yi”, jĩĩyigʉ. Cʉ̃ʉ̃rẽ padecotera sãĩñámiyira: “¿Táa wẽẽrã́ wáari boogári?” 29 Cʉ̃ʉ̃pe jĩĩyigʉ: “Táa wẽẽríjãña ména; trigosatiripere wããcõãrĩ. 30 Teeménarã bʉcʉájããrõ ména, tée dʉca bʉcʉ niirĩpʉ. Bʉcʉ niirĩ, paderáre ticocogʉda, táa ñañarére wẽẽsʉguédutigʉ. Opadotori siatúdutigʉdacu, sóeya jĩĩgʉ̃. Túajeanʉcõ, trigore tʉ̃ne, ĩñanodutigʉdacu ĩñanori wiipʉ”, jĩĩyigʉ, jĩĩwĩ.
Mostazapemena queoré
(Mr 4.30-32; Lc 13.18-19)
31 Jesús apeyé queorémena cʉ̃́ãrẽ wedenemowĩ:
—Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdare sicape mostazape tiiróbiro niiã. Tiipegãrẽ sĩcʉ̃ basocʉ́ cʉ̃ʉ̃ya wesepʉ néewa, oteyigʉ. 32 Péeripegã niipacaro, wiirópʉja, apeyé oteyucʉ nemorṍ ʉ̃mʉã́rigʉ bʉcʉácu; yucʉgʉ wáajãcu. Minipõná ati, tiigʉ́ dʉpʉripʉ põnacʉtícua, jĩĩwĩ.
Pã púuri tiirémena queoré
(Lc 13.20-21)
33 Apeyé queorémena cʉ̃́ãrẽ wedenemowĩ:
—Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdare pã púuri tiiré tiiróbiro niiã. Sĩcõ numiṍ pã tiigódo itiápo harinapori pairí bapacapʉ poosã́yigo. Harinamena pã púuri tiirére wʉ́oyigo, niipetire púuaro jĩĩgõ, jĩĩwĩ.
Queorémena wederigue
(Mr 4.33-34)
34 Tee niipetire Jesús basocáre queorémena wedewi. Cʉ̃́ãrẽ cʉ̃ʉ̃ wederécõrõ queorémena dícʉ wedewi. 35 Cʉ̃ʉ̃ teero tiirémena profeta Isaías jóarigue diamacʉ̃́ wáaro tiiyíro. Ateré jóarigʉ niiwĩ:
Queorémena basocáre wedegʉdacu.
Cõãmacʉ̃ atibʉ́reco tiirípʉ masĩña manirére wedegʉdacu,
jĩĩ jóarigʉ niiwĩ.
Trigo, táa ñañarémena queorére wedequẽnorigue
36 Jesús basocáre “wáagʉ tiia” jĩĩ, wiipʉ́ sããwawi. Ʉ̃sã cʉ̃ʉ̃ buerá cʉ̃ʉ̃ pʉtopʉ sããwa, sãĩñáwʉ̃:
—Táa ñañaré trigo wesepʉ queorére wedequẽnoña. ¿Deero jĩĩdʉgaro tiiárĩ? jĩĩwʉ̃.
37 Cʉ̃ʉ̃ yʉʉwi:
—Yʉʉ niipetira sõwʉ̃ ãñuréperi oterigʉ tiiróbiro niiã. 38 Atibʉ́reco tiiwese tiiróbiro niiã. Cõãmacʉ̃rẽ nʉnʉrã́ ãñuréperi tiiróbiro niiĩya. Wãtĩãrẽ nʉnʉrã́peja ñañaré táa tiiróbiro niiĩya. 39 Wãtĩãrẽ dutigʉ́ ñañaré táare wẽ́ẽbategʉ tiiróbiro niiĩ. Atibʉ́reco petirí, trigo tʉ̃nerítono tiiróbiro niiãdacu. Ángelea trigo tʉ̃nerã́ tiiróbiro niiĩya. 40 Ñañarére táa wẽẽ, pecamepʉ sóecõãjãnocu. Teero tiiróbirora wáaadacu atibʉ́reco petirí. 41 Yʉʉ niipetira sõwʉ̃ ángeleare niipetiropʉ ticocogʉdacu. Cʉ̃́ã niipetira ñañaré tiirí tiiráre, teero biiri niipetira Cõãmacʉ̃ dutirére netõnʉcã́rãrẽ néõãdacua. 42 Cʉ̃́ãrẽ pecamepʉ cõãjããdacua. Toopʉ́ cʉ̃́ã pũnisíra bacadiyó, utiadacua. 43 Too síro Cõãmacʉ̃ dutirére tiirápeja marĩ Pacʉ niirṍpʉ muĩpũ bʉ́reco macʉ̃ tiiróbiro asibatéadacua. Tʉodʉgárano tʉomasĩ́ãdacua.
Wapapacáre yaacṹremena queoré
44 ’Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdare wapapacáre oterí dita popeapʉ yaacṹre tiiróbiro niiã. Sĩcʉ̃ basocʉ́ teeré bʉa, toopʉ́ra yaacṹjãqui sũcã. Ʉseniremena wáa, niipetire cʉ̃ʉ̃ cʉorére dúapetijãqui. Tee dúa wapatáremena tiiditare sãĩnéjãqui.
“Perlape” wapapacáripemena queoré
45 ’Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdare sĩcʉ̃ dúanetõri basocʉ ãñuréperi “perla” wãmecʉtirere ãmaãnetõgʉ̃ tiiróbiro biia sũcã. 46 Cʉ̃ʉ̃ sicape pairó wapacʉtíripere bʉagʉ́, wáa cʉ̃ʉ̃ cʉorére dúapetijãqui. Cʉ̃ʉ̃ dúa wapatáremena tiipere sãĩnéjãqui.
Bapigʉmena queoré
47 ’Cõãmacʉ̃ dutiré mʉ́ãpʉre niiãdare atequetí tiiróbiro niiã sũcã. Wai wasará bapigʉcare día pairímaapʉ cõãñorĩ, wai noo niirã́cõrõ ñeecu. 48 Tiigʉ́ dadari ĩña, ditatuparigʉpʉ wéemacũmu, beseduicua. Ãñurã́rẽ piipʉ besesãcua; ñañarã́rẽ cõãjãcua. 49 Atibʉ́reco petirí, teerora wáaadacu. Ángelea ati, basocá ñañarã́rẽ beseadacua ãñurã́ watoapʉ niirã́rẽ. 50 Ángelea cʉ̃́ãrẽ pecamepʉ cõãjããdacua. Toopʉ́ cʉ̃́ã pũnisíra bacadiyó, utiadacua, jĩĩwĩ.
Mama ãñuré, bʉcʉ ãñuré maquẽ
51 Jesús ʉ̃sãrẽ sãĩñáwĩ:
—¿Tee niipetirere tʉoi mʉ́ã? jĩĩwĩ.
—Ʉ̃́jʉ̃, tʉoa, jĩĩwʉ̃.
52 Ʉ̃sãrẽ jĩĩwĩ:
—Moisés jóarigue buerá sĩquẽrã Cõãmacʉ̃ dutiré cʉ̃́ãpʉre niiãdarere ãñurõ tʉomasĩ́cua. Cʉ̃́ã ãñurõ buera, masĩrã́ wáacua. Teero tiirá, cʉ̃́ã wii cʉorá tiiróbiro niicua. Cʉ̃́ã ĩñanorõpʉ niirére masĩcua. Teero tiirá, mama ãñurére, bʉcʉ ãñurére néewionecomasĩcua, jĩĩwĩ.
Jesús Nazaretpʉ coepʉtʉ́arigue
(Mr 6.1-6; Lc 4.16-30)
53 Jesús tee queoré wedeari siro, wáajõãwĩ. 54 Nazaret cʉ̃ʉ̃ masãri macãpʉ coepʉtʉ́awi. Toopʉ́ cʉ̃́ã neãrí wiipʉ buenʉcãwĩ. Cʉ̃ʉ̃ buerére tʉorá, tʉomaníjõã, cãmerĩ́ jĩĩrira niiwã:
—¿Noopʉ́ bueyiri ãni nocõrõ masĩgʉ̃́? ¿Cʉ̃ʉ̃ deero tiigʉ́ tee tiiẽ́ñoriguere tiimasĩ́ĩ? 55 Ãni táboa paderigʉ macʉ̃ niiĩ; cʉ̃ʉ̃ paco María wãmecʉtiyo; Santiago, José, Simón, Judas cʉ̃ʉ̃ baira niiĩya; 56 niipetira cʉ̃ʉ̃ baira numiãcã ãno marĩ watoapʉ niiĩya, ¿teerora? ¿Noopʉ́ tee niipetirere masĩyiri? jĩĩrira niiwã.
57 Teeré wãcũrã, cʉ̃ʉ̃rẽ padeodʉgáriyira. Jesupé cʉ̃́ãrẽ jĩĩwĩ:
—Niipetira apeyé macãrĩ macãrã sĩcʉ̃ profetare padeocúa. Cʉ̃ʉ̃ya dita macãrã, cʉ̃ʉ̃ya wii macãrã doca cʉ̃ʉ̃rẽ padeorícua, jĩĩwĩ.
58 Toopʉ́re cʉ̃́ã padeohéri ĩñagʉ̃, pee cʉ̃ʉ̃ tutuaremena tiiẽ́ñoriwi.
* 13:15 Isaías 6.9-10. 13:35 Salmo 78.2.