Muqeddes Kalam (latin yéziq) Yeshaya 33

Nijat Zion’gha kélidu

1 I özüng bulang-talang qilinmighan, bashqilarni bulang-talang qilghuchi,

Bashqilar sanga asiyliq qilmighan,

Özüng asiyliq qilghuchi,

Séning halinggha way!

Sen bulang-talangni boldi qilishing bilen,

Özüng bulang-talang qilinisen;

Sen asiyliqni boldi qilishing bilen,

Özüng asiyliqqa uchraysen;□

2 I Perwerdigar, bizge méhir-shepqet körsetkeysen;

Biz Séni ümid bilen kütüp kelduq;

Ötünimizki, Sen her seher Israilgha küchlük bilek-qol,

Qiyinchiliq peytliride nijatimiz bolghaysen.

3 Top-top ademlerning ghowgha-chuqanliridin xelqler beder qachidu;

Sen Xuda qeddingni tik qilishing bilen eller pitirap kétidu; □

4 Chéketke lichinkiliri ot-köklerni yighip yewalghandek,

Silerge békitip bérilgen olja yighiwélinidu;

Chéketkiler uyan-buyan yügürgendek ademler olja üstide uyan-buyan yügürüshidu.□

5 Perwerdigar üstün turidu,

Berheq, Uning turalghusi yuqirididur;

U Zion’gha adalet we heqqaniyliq toldurdi;

6 U bolsa künliringlarning tinch-amanliqi, nijatliq, danaliq we bilimning bayliqliri bolidu;

Perwerdigardin qorqush Uning üchün göherdur. □

Israildiki hazirqi ehwal

7 Mana, ularning palwanliri sirtta turup nale-peryad kötüridu;

Sülh-ehde tüzgen elchiler qattiq yighlishidu;□

8 Yollar ademsiz qaldi;

Ötkünchi yolchilar yoq boldi;

U ehdini buzup tashlidi;

Sheherlerni közige ilmaydu,

Ademlerni héch etiwarlimaydu.□

9 Zémin matem tutidu, zeiplishidu;

Liwan xijalettin solishidu;

Sharon chöl-bayawan’gha aylandi;

Bashan we Karmel bolsa qirip tashlandi. □

Xuda ornidin turup qutquzidu

10 Mana hazir ornumdin turimen,

— deydu Perwerdigar,

— Hazir Özümni üstün körsitimen,

Hazir qeddimni kötürimen.

11 — Silerning boyunglarda quruq ot-chöpla bar,

Paxal tughisiler;

Öz nepesliringlar ot bolup özünglarni yutuwétidu;

12 Eller bolsa hak köydürülgendek köydürilidu;

Orulghan jighan-tikenlerdek otta köydürüwétilidu.

13 — I yiraqtikiler, Méning qilghanlirimni anglanglar;

Yéqindikiler, Méning küch-qudritimni tonup yétinglar.□

14 Ziondiki gunahkarlar qorqidu;

Wehime iplaslarni bésiwalidu.

Ular: «Arimizdiki kim menggülük yutqur Ot bilen bille turidu?

Kim ebedil’ebed yalqunlar bilen bir makanda bolidu?» — deydu.

Soalgha jawab

15 — «Heqqaniyliq yolida mangidighan,

Durus-lilla gep qilidighan,

Zalimliqtin kelgen haram paydigha nepretlinidighan,

Parilarni sun’ghuchilarni qolini pulangshitip ret qilidighan,

Qanning gépi bolsila quliqini yopurup anglimaydighan,

Peslik-rezillikke qarashni ret qilip, közini qachuridighan;□ ■

16 U yuqirini makan qilidu;

Qoram tashlar uning qorghini bolup,

Yuqiri uning bashpanahi bolidu;

Öz risqi uninggha bérilidu,

Uning süyi kapaletlik bolidu».

17 — «Közliring Padishahni güzellikide köridu;

Közliring uzun’gha sozulghan zémin’gha nezer salidu.□

18 Könglüng wehime toghrisida chongqur oygha patidu;

Royxetchi beg qéni?

Oljini ölcheydighan tarazichi beg qéni?

Istihkam-munarlarni sanighuchi beg qéni?□

19 Qaytidin esheddiy xelqni körmeysen,

— Sen angqiralmaydighan, boghuzida sözleydighan,

Duduqlap gep qilidighan, gépini chüshinelmeydighan bir xelqni ikkinchi körmeysen.□

20 Ibadet héytlirimiz ötküzülidighan sheher Zion’gha qara;

Séning közüng Yérusalémning tinch-aman makan bolghanliqini,

Qozuqliri hergiz yulunmaydighan,

Taniliri hergiz üzülmeydighan,

Ikkinchi yötkelmeydighan chédir bolghanliqini köridu;■

21 Shu yerde Perwerdigarning shan-sheripi bizge körünidu,

— U Özi deryalar, keng östengler éqip turidighan bir jay bolidu;

Palaqlar bilen heydelgen héchqandaq kéme u jayda qatnimaydu,

We yaki héch heywetlik kéme u jaydin ötmeydu;□

22 Chünki Perwerdigar bizning nijatkar-hakimimiz,

Perwerdigar bizge qanun Bergüchidur,

Perwerdigar — bizning Padishahimiz,

U bizni qutquzidu!

23 Séning tana-arghamchiliring boshighan bolsimu,

Israil yelken xadisining turumini mustehkem qilalmisimu,

Yelkenni yéyip chiqiralmisimu,

U chaghda zor bir olja üleshtürülidu;

Hetta aqsaq-tokurlarmu oljini alidu.□

24 Shu chaghda shu yerde turghuchi: «Men késel» démeydu;

Shu jayni makan qilghan xelqning gunahliri kechürüm qilinidu. □

□ 33:1 «I özüng bulang-talang qilinmighan, bashqilarni bulang-talang qilghuchi, bashqilar sanga asiyliq qilmighan, özüng asiyliq qilghuchi, séning halinggha way!...» — mushu ayet Asuriye padishahi Sennaxéribni körsitidu. Israil padishahi Hezekiya elchilerni ewetip Sennaxérib bilen «sülh» ehdisini tüzdürgen («2Pad.», 18:13-18-ayetni körüng); ilgiriki Ahaz padishahningmu Asuriye bilen tüzgen «tinchliq» ehdisi bar idi («2Pad.» 16-babni körüng). Sennaxérib miladiyedin ilgiriki 701-yili, ikki ehdini buzup Israil (Yehuda)ning pütün zéminini bésiwélip, paytexti Yérusalémgha tehdit saldi. Uning shundaq «asiyliq» ishliri xéli köp idi. Belkim, mushu bésharettiki «asiyliq qilghuchi», «ehdini buzudighan» dégen sözler axirqi zamandiki dejjalnimu körsitishi mumkin. □ 33:3 «Top-top ademlerning ghowgha-chuqanliridin xelqler beder qachidu; sen ... qeddingni tik qilishing bilen eller pitirap kétidu» — bu, belkim, Perwerdigarning Israilning 2-ayettiki duasigha bergen jawabi bolushi mumkin. «Top-top ademlerning ghowgha-chuqanliri...» belkim Éfiopiye padishahi Tirhakahning qoshunlirining jeng yürüshini körsitidu («2Pad.» 19:9-ayetni körüng). Sennaxérib «Tirhakah kélidu» dégen xewerni anglap chékindi. Axirqi zamanlarda mushu weqege oxshaydighan yene bir weqe bolidu («Dan.» 11:44-ayetni körüng). □ 33:4 «Silerge békitip bérilgen olja yighiwélinidu» — bizningche «siler» Israillarni körsitidu (6-ayetni körüng). Asuriyelikler oljini ulargha tashlap qachidu (36-, 37-babni körüng). Bashqa terjimanlar «siler» dégen Israildin bashqa ellerni körsitidu, dep sherhileydu. □ 33:6 «Perwerdigardin qorqush uning üchün göherdur» — bashqa birxil terjimisi: — «Perwerdigardin qorqush Uning ademlerge béridighan göhiri». □ 33:7 «Mana, ularning palwanliri ... nale-peryad kötüridu; sülh-ehde tüzgen elchiler qattiq yighlishidu» — bizningche bu ayet eyni chaghdiki ehwalni körsitidu. 8-ayettiki izahatni körüng. «palwanlar ...nale-peryad kötüridu... Elchiler yighlishidu» — 1-ayettiki izahatta déyilgendek, Asuriye padishahi Sennaxérib «sülh-ehde»ge asiyliq qilip, Israilni ishghal qilghan; ehwal 7-9-ayetlerde teswirligendek bolghan. Shu chaghda Hezekiya bilen u Sennaxéribqa ewetken elchiler ashu sülh-ehdining bir tiyin’gimu erzimigenlikini körüp, qattiq pushayman qilghan bolsa kérek. □ 33:8 «U ehdini buzup tashlidi» — «u» belkim asiyliq qilghuchi (Asuriyelik) Sennaxéribni we shuning bilen birge axirqi zamandiki dejjalnimu közde tutushi mumkin. □ 33:9 «Liwan... Sharon.... Bashan... Karmel...» — chirayliq ormanzarliq rayon. Sharon munbet yaylaq. Bashan del-derexliri köp, charwichiliqtin béyighan rayon. Karmel yerliri intayin munbet, méwe-chéwe, köktatlar köp chiqidighan, köp yaylaqliri bar rayon idi. Xeritilerni körüng. □ 33:13 «I yiraqtikiler, Méning qilghanlirimni anglanglar; yéqindikiler, Méning küch-qudritimni tonup yétinglar» — mushu bésharet 10-ayettin bashlap axirqi zamanlargha ötken bolushi mumkin. □ 33:15 «Heqqaniyliq yolida mangidighan, durus-lilla gep qilidighan...» — bu sözler 14-ayettiki «Arimizdiki kim menggülük yutqur ot bilen bille turidu? Kim ebedil’ebed yalqunlar bilen bir makanda bolidu?» dégen soalgha bolghan jawabning béshidur. «parilarni sun’ghuchilarni qolini pulangshitip ret qilidighan» — bashqa birxil terjimisi: «parilar tutquzup qoyulmisun dep qolliri titrep kétidighan». «Peslik-rezillikke qarashni ret qilip, közini qachuridighan» — menisi belkim: «rezillikni közitishni qet’iy ret qilidighan». ■ 33:15 Zeb. 15:1-2; 24:3-4 □ 33:17 «Közliring Padishahni güzellikide köridu» — mushu yerde padishahning kim ikenliki téxi dep bérilmidi. U yuqiriqi 9-bab, 6-ayet, 11-bab, 1-9-ayet we 32-bab, 1-ayette tilgha élin’ghan padishahqa oxshash adem bolushi kérek. «közliring Padishahni güzellikide köridu» — «güzellikide» dégenlik, padishahning belkim bashqa ehwaldimu körünüshi mumkin. «uzun’gha sozulghan zémin» — belkim keng-azadilik, héch wehime körünmeydighan zémin dégen menide. □ 33:18 «Royxetchi beg qéni? Oljini ölcheydighan tarazichi beg qéni? Istihkam-munarlarni sanighuchi beg qéni?» — mushu begler, shübhisizki, Israilni ayagh asti qilghan düshmenning ishghaliyetchi qoshunlirining begliri; biraq ularning rolliri anche éniq emes. Birinchisi, belkim, esirlerning tizimlikini teyyarlighan; ikkinchisi oljini xatiriliwalghan; üchinchisi sheherdiki pachaqlash kérek bolghan istihkamlarni xatiriliwalghan. □ 33:19 «Sen angqiralmaydighan, boghuzida sözleydighan, ... gépini chüshinelmeydighan bir xelqni ikkinchi körmeysen» — bu ayet, shübhisizki, zéminining yatlar teripidin ishghal qilghanliqini yaki ular teripidin xelqning sürgün qilin’ghanliqini, shundaqla chetel tilida sözleydighan muhit ichide ötküzgen turmushni körsitidu. ■ 33:20 Zeb. 46:5; 125:1, 2 □ 33:21 «Shu yerde Perwerdigarning shan-sheripi bizge körünidu, — U Özi deryalar, keng östengler éqip turidighan bir jay bolidu; palaqlar bilen heydelgen héchqandaq kéme u jayda qatnimaydu, we yaki héch heywetlik kéme u jaydin ötmeydu» — bu sirliq gepning menisi, perizimizche: «Perwerdigar zéminimizni beriketlik qilghandin kéyin héchqandaq nersini bashqa ellerdin kirgüzüshning hajiti yoq, shunglashqa biz kéme élip kelgen héchqandaq mehsulatlargha mohtaj emesmiz; Perwerdigar Özi bizge hemmini teminligüchidur» dégendek bolushi mumkin. □ 33:23 «Séning tana-arghamchiliring boshighan bolsimu, Israil yelken xadisining turumini mustehkem qilalmisimu, ... u chaghda zor bir olja üleshtürülidu; hetta aqsaq-tokurlarmu oljini alidu» — yene bir sirliq gep! Perizimizche, bu bir oxshitish bolup, Israilni bir chong kémige oxshatqan; kéme bolsa bek konirap ketken, mangalmaydighan halgha kélip qalghan bolsa kérek. Halbuki, bu Xudaning teqdim qilmaqchi bolghan berikitige héchqandaq tosalghu bolmighan; olja haman qolgha élinidu, hetta «aqsaq-tokur» we ajiz ademlermu bext-beriketke érishidu. Bezi alimlar kéme toghrisidiki sözlerni Israilning düshmenlirige qaritilghan, dep qaraydu. □ 33:24 «Shu jayni makan qilghan xelqning gunahliri kechürüm qilinidu» — sözmusöz terjime qilghanda: — «Shu jayni makan qilghan xelq gunahidin kötürüwétilidu»