2
Eysa Mesih - Xudagha bolghan wekilimizdur
I eziz balilirim, men silerni gunah sadir qilmisun dep, bu sözlerni yéziwatimen. Mubada birsi gunah sadir qilsa, Atining yénida bir yardemchi wekilimiz, yeni Heqqaniy Bolghuchi Eysa Mesih bardur.   U Özi gunahlirimiz üchün jazani kötürgüchi kafarettur; mushu kafaret peqet bizning gunahlirimiz üchünla emes, belki pütkül dunyadikilerning gunahliri üchündur.  
Bizning uni tonughanliqimizni bilelishimiz — Uning emrlirige emel qilishimizdindur. «Uni tonuymen» dep turup, Uning emrlirige emel qilmighuchi kishi yalghanchidur, uningda heqiqet yoqtur. Lékin kimki Uning sözige emel qilsa, emdi uningda Xudaning méhir-muhebbiti heqiqeten kamaletke yetken bolidu. Biz özimizning Uningda bolghanliqimizni ene shuningdin bilimiz.   «Xudada turup yashaymen» dégüchi bolsa Eysaning mangghinidek oxshash méngishi kérek.  
 
Qérindashlargha méhir-muhebbet körsitish nurning belgisi
I söyümlüklirim, silerge burun anglap baqmighan yéngi bir emrni emes, belki desleptin tartip siler tapshuruwalghan kona emrni yéziwatimen. Ushbu emr siler burundinla anglap kéliwatqan söz-kalamdur.   Lékin yene kélip men silerge yéziwatqinimni yéngi emr désekmu bolidu; bu emr Mesihde hem silerdimu emel qilinmaqta, chünki qarangghuluq ötüp ketmekte, we heqiqiy nur alliqachan chéchilishqa bashlidi.   Kimdekim özini «nurda yashawatimen» dep turup, qérindishini öch körse, u bügün’giche qarangghuluqta turuwatqan bolidu. 10 Qérindishigha méhir-muhebbet körsetken kishi yoruqluqta turmaqta, uningda gunahqa putlashturidighan héchnéme qalmaydu. 11 Lékin qérindishini öch körgen kishi qarangghuluqtidur; u qarangghuluqta mangidu we qeyerge kétiwatqanliqini bilmeydu, chünki qarangghuluq uning közlirini qarighu qiliwetken.
12 Men bularni silerge yéziwatimen, i eziz balilirim, chünki gunahliringlar Uning nami üchün kechürüm qilindi.  
13 Men buni silerge yéziwatimen, i atilar, chünki siler Ezeldin Bar Bolghuchini tonudunglar.
Men buni silerge yéziwatimen, i yigitler, chünki siler u rezil üstidin ghelibe qildinglar.
14 Men buni silerge yéziwatimen, i eziz balilirim, chünki siler Atini tonudunglar.
Men buni silerge yéziwatimen, i atilar, chünki siler Ezeldin Bar Bolghuchini tonudunglar.
Men buni silerge yéziwatimen, i yigitler, chünki siler küchlüksiler, Xudaning söz-kalami silerde turidu we siler u rezil üstidinmu ghelibe qildinglar.
 
15 Bu dunyani we bu dunyadiki ishlarni söymenglar. Herkim bu dunyani söyse, Atining söygüsi uningda yoqtur.    16 Chünki bu dunyadiki barliq ishlar, yeni ettiki hewes, közlerdiki hewes we hayatigha bolghan meghrurluqning hemmisi Atidin kelgen emes, belki bu dunyadin bolghandur, xalas; 17 we bu dunya we uningdiki heweslerning hemmisi ötüp kétidu. Lékin Xudaning iradisige emel qilghuchi kishi menggü yashaydu.
 
Dejjal — Eysa Mesihning reqibi
18 Eziz balilirim, zamanning axirqi saiti yétip keldi; we siler dejjalning axir zamanda kélidighanliqini anglighininglardek, emeliyette bolsa hazirning özidila nurghun dejjallar meydan’gha chiqti; buningdin zamanning axirqi saiti bolup qalghanliqi bizge melum.    19 Ular arimizdin chiqti, lékin ular eslide bizlerdin emes idi. Chünki eger bizlerdin bolghan bolsa, arimizda turiwergen bolatti. Lékin ularning héchqaysisining eslide bizdikilerdin bolmighanliqi pash qilin’ghanliqi üchün ular arimizdin chiqip ketti.  
20 Halbuki, siler bolsanglar Muqeddes Bolghuchidin kelgen mesihligüchi Rohtin nésip boldunglar we shuning üchün siler hemme ishni bilisiler.
  
21 Silerge bu xetni yizishimdiki seweb, silerning heqiqetni bilmigenlikinglar üchün emes, belki heqiqetni bilip, yalghanchiliqning heqiqettin kélip chiqmaydighanliqini bilgenlikinglar üchündur. 22 Emise, kim yalghanchi? Eysaning Mesih ikenlikini inkar qilghuchi kishi bulsa, u yalghanchidur. Ata we Oghulni inkar qilghuchi kishi özi bir dejjaldur. 23 Kimdekim Oghulni ret qilsa uningda Ata bolmaydu. Lékin Oghulni étirap qilsa, uningda Ata bolidu.  
24 Siler bolsanglar, burundin anglap kéliwatqininglarni özünglarda dawamliq turghuziwéringlar. Burundin anglap kéliwatqininglar silerde dawamliq turiwerse, silermu dawamliq Oghul we Atida yashawatqan bolisiler; 25 we Uning bizge qilghan wedisi bolsa del shu — menggü hayatliqtur.
26 Silerni azdurmaqchi bolghanlarni nezerde tutup, bularni silerge yazdim; 27 Siler bolsanglar, siler Uningdin qobul qilghan mesihligüchi Roh silerde turiwéridu, siler héchkimning ögitishige mohtaj emessiler; belki ene shu mesihligüchi Roh silerge barliq ishlar toghruluq ögitiwatqandek (U heqtur, héch yalghan emestur!) — hem ögetkendek, siler dawamliq Uningda yashaydighan bolisiler.  
28 Emise, i eziz balilirim, dawamliq Uningda turup yashawéringlar. Shundaq qilsanglar, U herqachan qaytidin ayan bolghanda qorqmas bolimiz hem U kelginide Uning aldida héch xijalet bolup qalmaymiz.    29 Xudaning heqqaniy ikenlikini bilgenikensiler, heqqaniyliqqa emel qilghuchilarning herbirining uning teripidin tughulghuchi ikenlikinimu bilsenglar kérek.
 
 
2:1 «I eziz balilirim,...» — «eziz balilirim» grék tilida «kichik balilirim». «Mubada birsi gunah sadir qilsa, Atining yénida bir yardemchi wekilimiz, yeni Heqqaniy Bolghuchi Eysa Mesih bardur» — «yardemchi wekil» grék tilida «paraklétos» déyilidu, bu söz «Yh.» 14:16, 26, 15:26, 16:7de «yardemchi» dep terjime qilinidu. «Paraklétos» shu yerlerde Muqeddes Rohni körsitidu. Shu yerlerdiki bu sözning toluq menisi toghruluq izahatlarni körüng. 2:1 1Tim. 2:5; Ibr. 7:25. 2:2 «U Özi gunahlirimiz üchün jazani kötürgüchi kafarettur; mushu kafaret peqet bizning gunahlirimiz üchünla emes, belki pütkül dunyadikilerning gunahliri üchündur» — «jazani kötürgüchi kafaret» — 4:18, «Rim.» 3:25, «Ibr.» 9:5de mushuninggha yéqin bir söz tépilidu. Tewratta bu söz (ibraniy tilida) «kafaret texti» yaki «rehim texti» («Mis.» 25:17) hem bezide «gunah tilesh qurbanliqi» yaki «gunahni yapquchi qurbanliq» dégen menide körülidu. Injilda uning asasiy uqumi Xudaning ghezipini öz üstige élish we shundaqla gunahlardin pak qilishtur. 2:2 Yuh. 4:42; Rim. 3:25; 2Kor. 5:18; Kol. 1:20; 1Yuh. 4:10, 14. 2:4 1Yuh. 4:20. 2:5 «Lékin kimki uning sözige emel qilsa, emdi uningda Xudaning méhir-muhebbiti heqiqeten kamaletke yetken bolidu» — Injil boyiche insanlar bir-birimizni söyüsh üchün we Xudaning Özini söyüsh üchün qelbimizge «Xudaning méhir-muhebbiti» Muqeddes Roh arqiliq tökülüshi kérek («Rim.» 5:5) andin bizning Xudagha we insalargha méhir-muhebbet körsitishimiz mumkin bolidu. Shunga «Xudaning méhir-muhebbiti» Xudadin kelgen hem bizdin Xudagha hem insanlargha qaritilghan muhebbitimizning hemmisini körsitidu. «Biz özimizning Uningda bolghanliqimizni ene shuningdin bilimiz» — «Uningda bolghanliqimiz»: — démek, Uning bilen yéqin alaqide bolghanliqtur. «Rimliqlargha»diki kirish sözimizdiki «Mesihde» «Xudada» we «Rohta» toghruluq bayanlirimiznimu körüng. 2:5 Yuh. 13:35. 2:6 ««Xudada turup yashaymen» dégüchi bolsa...» — «Xudada» grék tilida «uningda». «Eysaning mangghinidek oxshash méngishi kérek» — grék tilida «Uning mangghinidek oxshash méngishi kérek». 2:6 Yuh. 13:15; 1Pét. 2:21. 2:7 «I söyümlüklirim, silerge burun anglap baqmighan yéngi bir emrni emes, belki desleptin tartip siler tapshuruwalghan kona emrni yéziwatimen. Ushbu emr siler burundinla anglap kéliwatqan söz-kalamdur» — Yuhanna körsetken emr, shübhisizki, «bir-biringlargha méhir-muhebbetni körsitinglar». 3:11, 4:21, «Yh.» 13:34, 15:12ni körüng. 2:7 2Yuh. 5. 2:8 «Lékin yene kélip men silerge yéziwatqinimni yéngi emr désekmu bolidu; bu emr Mesihde hem silerdimu emel qilinmaqta, chünki qarangghuluq ötüp ketmekte, we heqiqiy nur alliqachan chéchilishqa bashlidi» — bu sirliq emma bek muhim 7-8-ayetler toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. Bizningche asasiy menisi shuki, «rohiy hayat» kelgendin kéyin insanlarda «bir-biringlargha muhebbet körsitish» heqiqeten mumkin bolidu, shunga bu emrmu «yéngi» bolidu. 2:8 Yuh. 13:34; 15:12. 2:10 Yuh. 12:35; 1Yuh. 3:14. 2:12 «i eziz balilirim» — grék tilida «i kichik balilirim». «men bularni silerge yéziwatimen, i eziz balilirim, chünki gunahliringlar uning nami üchün kechürüm qilindi» — «Uning nami» dégenlik Eysa Mesihning namidur. Oqurmenlerning éside barki, «Eysa» dégen nam «Perwerdigarning nijati» dégen menide. 2:12 Luqa 24:47; Ros. 4:12; 13:38. 2:13 «men buni silerge yéziwatimen, i yigitler, chünki siler u rezil üstidin ghelibe qildinglar» — «u rezil» Sheytanni körsitidu. 2:15 «Herkim bu dunyani söyse, Atining söygüsi uningda yoqtur» — Atining söygüsi» Xudadin kelgen muhebbet, démek. 2:5 we uningdiki «Xudaning méhir-muhebbiti» toghruluq izahatni körüng. 2:15 Gal. 1:10; Yaq. 4:4. 2:16 «Chünki bu dunyadiki barliq ishlar, yeni ettiki hewes...» — «ettiki hewes»: Injilda «et» yaki «etler» köp waqitlarda insanlardiki gunahining tebiitini körsitidu. «Rimliqlargha»diki kirish sözning insanlardiki «et» we «etler» toghruluq bayanlarni körüng. «Chünki bu dunyadiki barliq ishlar, yeni ettiki hewes, közlerdiki hewes we hayatigha bolghan meghrurluqning hemmisi atidin kelgen emes, belki bu dunyadin bolghandur, xalas» — oqurmenler dunyadiki ishlarning bu üch amilining (1) Sheytanning Hawa-animizning aldigha qoyghan üch xil ézitqu amiligha oxshash ikenlikini («Yar.» 3:6); (2) Sheytanning chöl bayawanda Eysa Mesihni sinighandiki üch xil weswesisige oxshash ikenlikini bayqiyalaydu («Mat.» 4:1-11, «Luqa» 4:1-13ni körüng). 2:17 Zeb. 90:9-10; Yesh. 40:6; 1Kor. 7:31; Yaq. 1:10; 4:14; 1Pét. 1:24. 2:18 «Eziz balilirim, zamanning axirqi saiti yétip keldi; we siler dejjalning axir zamanda kélidighanliqini anglighininglardek, emeliyette bolsa hazirning özidila nurghun dejjallar meydan’gha chiqti; buningdin zamanning axirqi saiti bolup qalghanliqi bizge melum» — «dejjal» grék tilida «antixristos». Dejjal toghruluq «Dan.» 9-babtiki izahatlarni, «Mat.» 24-bab we izahatlirini we «2Tés.» 2-bab we izahatlarni, «Wehiy» 13-bab we «qoshumche söz»ni (dejjal toghruluq) körüng. Bu ayette tilgha élin’ghan «nurghun dejjallar» Mesih we Uning telimige qarshi chiqqanlarning hemmisini körsitidu (19- we -22-ayetni körüng). 2:18 Mat. 24:5; 2Tés. 2:3. 2:19 «Ular arimizdin chiqti, lékin ular eslide bizlerdin emes idi. Chünki eger bizlerdin bolghan bolsa, arimizda turiwergen bolatti. Lékin ularning héchqaysisining eslide bizdikilerdin bolmighanliqi pash qilin’ghanliqi üchün ular arimizdin chiqip ketti» — «... eslide bizdikilerdin bolmighanliqi pash qilin’ghanliqi üchün» — démek, Xuda terpidin békitilgen ish; shubhisizki, mushu «dejjallar» qérindashlarning kichik péilliqigha, shundaqla meghrurluqqa bolghan öchmenlikige chidimighan bolup, shu chaghda Xuda ularni jamaetke pash qilish üchün ularni öz meghrur tebiiyitining keynige kirishke qozghighan; shuning bilen «ular arimizdin chiqip ketti». 2:19 Zeb. 41:9; Ros. 20:30; 1Kor. 11:19. 2:20 «Muqeddes Bolghuchi» —Eysa Mesihni körsitidu. «Muqeddes Bolghuchidin kelgen mesihligüchi Rohtin nésip boldunglar» — «mesihligüchi Roh» dégen bu söz mushu yerde Muqeddes Rohni körsitidu; bu söz eslide Tewrat dewride padishahlarni, kahinlarni we bezide peyghemberlerni öz mensipige békitish we testiqlash üchün ularning béshigha quyulghan «muqeddes may»ni körsitetti («mesihligüchi may»); bu ish Tewratta «mesih qilish» yaki «mesihlesh» dep atilatti. Injil dewride Nasaretlik Eysa may bilen emes, belki Muqeddes Roh bilen «mesih qilin’ghan» («Mat.» 3:16, «Luqa» 3:22, 4:18, «Ros.» 10:38ni körüng). Hazir Mesih eslide Özini «mesih qilghuchi Roh»ni, yeni Xudaning Muqeddes Rohini Özige étiqad qilghuchilargha ata qilidu; shuning bilen Injil dewride Tewrattiki «mesihlesh méyi»ning ademning béshigha quyulushining ornigha, «Mesihligüchi Roh», yeni Muqeddes Roh ademning roh-qelbining üstige kélip shu yerde makan tutidu. «Mesihligüchi Rohtin nésip boldunglar we shuning üchün siler hemme ishni bilisiler» — «siler hemme ishni bilisiler» yaki «siler hemme ademni bilisiler» yaki «hemminglar heqiqetni bilisiler». 2:20 Zeb. 45:7; 133:2; 2Kor. 1:21; Ibr. 1:9. 2:23 «Kimdekim Oghulni ret qilsa uningda Ata bolmaydu. Lékin Oghulni étirap qilsa, uningda Ata bolidu» — grék tilida «Kimdekim Oghulni ret qilsa, u Atigha ige bolmaydu; lékin Oghulni étirap qilsa, u Atighimu ige bolidu» dégen sözler bilen ipadilinidu. 2:23 Luqa 12:9; 2Tim. 2:12. 2:25 «we Uning bizge qilghan wedisi bolsa del shu — menggü hayatliqtur» — «Uning qilghan wedisi bolsa» — Xudaning Özining wedisi yaki Eysaning wedisini körsitidu; bizningche «U» 20-ayette tilgha élin’ghan «Muqeddes Bolghuchi»ni, yeni Eysani körsetse kérek. 2:27 «siler bolsanglar, siler Uningdin qobul qilghan mesihligüchi Roh silerde turiwéridu» — «Uningdin» mushu yerde Xudaning Özini yaki Eysani körsitidu; bizningche «U» yene 20-ayette tilgha élin’ghan «Muqeddes Bolghuchi»ni, yeni Eysani körsetse kérek. «Mesihligüchi Roh» — 20-ayet we uningdiki izahatni körüng. 2:27 Yer. 31:34; Ibr. 8:11. 2:28 «u herqachan qaytidin ayan bolghanda qorqmas bolimiz hem u kelginide uning aldida héch xijalet bolup qalmaymiz» — «qorqmas» yaki «yüreklik». 2:28 Mar. 8:38; 1Yuh. 3:2. 2:29 «Xudaning heqqaniy ikenlikini bilgenikensiler» — grék tilida «Uning heqqaniy ikenlikini bilgenikensiler». Mushu ayette Xudani körsitishi kérek, chünki ayetning kéyinki qismida «Uningdin (Xudadin) tughulush» tilgha élinidu. «heqqaniyliqqa emel qilghuchilarning herbirining Uning teripidin tughulghuchi ikenlikinimu bilsenglar kérek» — «Uning teripidin tughulghuchi»: — démek, Xudaning perzenti, «qaytidin, yuqiridin tughulghan» kishini körsitidu. «Yh.» 3:1-21ni körüng.