20
Meryemning wapat bolushi
Birinchi ayning ichide Israillar, yeni pütkül Israil jamaiti Zin chölige yétip kélip, Qadeshte turup qaldi; Meryem shu yerde wapat boldi we shu yerge depne qilindi.
 
Meribah süyi — xelqning yene qaqshishi
Jamaetke ichidighan’gha su yoq idi, ular yighilip Musa bilen Harun’gha hujum qilghili turdi. Xelq Musa bilen tegiship: — Qérindashlirimiz Perwerdigarning aldida ölgen chaghda bizmu bille ölsek boptiken! Siler néme üchün biz we charpaylirimizni bu yerde ölüp ketsun dep, Perwerdigarning jamaitini bu chöl-jezirige bashlap keldinglar? Siler néme üchün bizni Misirdin élip chiqip bundaq dehshetlik yerge ekeldinglar? Bu yerde ya tériqchiliq qilghili yer bolmisa, ya enjür, üzüm, anar bolmisa, ichidighan’gha sumu bolmisa, — déyishti.
Shuning bilen Musa bilen Harun jamaettin ayrilip jamaet chédirining derwazisi aldigha kélip düm yiqiliwidi, Perwerdigarning julasi u ikkisige ayan boldi. Perwerdigar Musagha söz qilip mundaq dédi: —
Hasini qolunggha al, andin sen akang Harun bilen birlikte jamaetni yighip, ularning köz aldidila qoram tashqa buyruq qil; shundaq qilsang qoram tash öz süyini chiqiridu; shu yol bilen sen ulargha su chiqirip, jamaet we charpayliri ichidighan’gha su bérisen.  
Shuning bilen Musa Perwerdigarning emri boyiche Perwerdigarning huzuridin hasini aldi. 10 Musa bilen Harun ikkisi jamaetni qoram tashning aldigha yighdi we Musa ulargha: — Gépimge qulaq sélinglar, i asiylar! Biz silerge bu qoram tashtin su chiqirip béreylimu?! — dédi. 11 Andin Musa hasisi bilen qoram tashni ikki qétim uruwidi, nahayiti köp su éqip chiqti, sudin jamaetmu, charpaylarmu ichishti. 12 Perwerdigar Musa bilen Harun’gha: —
Siler Manga ishenmey, Israillar aldida Méni muqeddes dep hörmetlimigininglar üchün, ikkinglarning bu jamaetni Men ulargha teqdim qilip bergen zémin’gha bashlap kirishinglargha yol qoymaymen, — dédi.   13 Su chiqirilghan jay «Meribah suliri» dep atalghan; Israillar shu yerde Perwerdigar bilen takallashqanliqi üchün, U ularning otturisida Özining muqeddes ikenlikini körsetti.
 
Édomlarning Israillarning chégridin ötüshige yol qoymasliqi
14 Musa Qadeshtin Édom padishahi bilen körüshüshke elchi ewetip uninggha: «Qérindashliri Israil mundaq deydu: — Biz tartiwatqan jebr-japalarning qandaqliqi özlirige melum, 15 bizning ata-bowilirimiz Misirgha chüshken bolup, biz Misirda uzaq zaman turup kettuq; misirliqlar bizgimu, bizning ata-bowilirimizghimu yaman muamile qildi; 16 biz Perwerdigargha yéliniwéduq, U bizning zarimizgha qulaq sélip, Perishte ewetip bizni Misirdin élip chiqti. Hazir mana, biz özlirining chégrisigha jaylashqan Qadesh dégen bir sheherde turuwatimiz.   17 Emdi bizning zéminliridin ötüshimizge ruxset qilghan bolsila, biz étiz-ériq we üzümzarliqlardin ötmeymiz, quduqliringladin sumu ichmeymiz; «Xan yoli» bilen méngip chégriliridin ötüp ketküche ong-solgha burulmaymiz» — dédi.
18 Lékin Édomlar uninggha: «Silerning bizning zéminimizdin ötüshünglerge bolmaydu, ötimen désenglar qilich kötürüp silerge jengge chiqimiz» — dédi.
19 Israillar uninggha: «Biz «kötürülgen yol» bilen mangimiz, özimiz we mallirimiz süyünglarni ichsek, nerxi boyiche heqqini bérimiz; biz peqet piyade ötüp kétimiz, bashqa héch telipimiz yoq» déwidi, 20 Édom padishahi: «Yaq. Ötmeysiler!» dédi. Édom padishahi nahayiti köp adimini bashlap chiqip Israillargha zor heywe körsetti. 21 Shundaq qilip Édomlar Israillarning ularning tewelikidin ötüshige ene shu yosunda yol qoymidi; shuning bilen Israillar Édomlarning aldidin burulup ketti.
 
Harunning wapat bolghanliqi
22 Ular Qadeshtin yolgha chiqti; pütkül Israil xelqi Hor téghigha keldi. 23 Perwerdigar Édomning chégrisidiki Hor téghida Musa bilen Harun’gha söz qilip mundaq dédi: —
24 Harun öz xelqlirige qoshulup kétidu; ikkinglar Meribah suliri dégen jayda Méning emrimge xilapliq qilghininglar üchün, uning Men Israillargha teqdim qilip bergen zémin’gha kirishige bolmaydu. 25 Sen Harun bilen oghli Eliazarni élip Hor téghigha chiqqin; 26 Harunning kiyimlirini saldurup, oghli Eliazargha kiydürüp qoy; Harun shu yerde ölüp, öz xelqlirige qoshulidu.
27 Musa Perwerdigarning déginidek qildi, ücheylen pütkül jamaetning köz aldida Hor téghigha chiqti. 28 Musa Harunning kiyimlirini saldurup uning oghli Eliazargha kiydürüp qoydi; Harun taghning choqqisida öldi. Andin Musa bilen Eliazar taghdin chüshüp keldi. 29 Pütkül jamaet Harunning ölgenlikini bildi; shuning bilen pütün Israil jemeti Harun üchün ottuz kün matem tutti.
 
 
20:3 Chöl. 16:32, 49 20:8 «hasini qolunggha al» — Musaning shu hasisi köp qétim Xudaning yolida ishlitilip kélin’gen. Birinchi qétimqisi «Mis.» 4:2de tépilidu. 20:8 Neh. 9:15; Zeb. 78:15, 16; 105:41; 114:8 20:10 Qan. 32:51; Zeb. 106:32,33 20:11 Zeb. 78:15-16; 105:41; Yesh. 43:20; 48:21; 1Kor. 10:4 20:12 «Siler Manga ishenmey, Israillar aldida Méni muqeddes dep hörmetlimigininglar üchün» — Musa bilen Harunning «Israillar aldida Xudani muqeddes dep hörmetlimeslik» gunahi toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. «Qoram tash» toghruluq «1Kor.» 10:4ni we izahatini körüng. 20:12 Chöl. 27:14; Qan. 1:37 20:13 «Meribah» — «takallishish» dégen menide. «Perwerdigar ularning otturisida özining muqeddes ikenlikini körsetti» — Xuda Musa we Harunning Özini hörmetlimigini üchün, ularni jazalap, Musaning xelq aldida qilghan bihörmetlik sözlirining Özige wekillik qilmaydighanliqini ipadilep, xelq aldida Özining pak-muqeddeslikini körsetti. 20:14 Qan. 23:6; Ob. 10; Ob. 12 20:16 «Perishte» — beziler «Elchi» dep terjime qilidu. Lékin «Mis.» 23:20, 23, 34:32din qarighanda, menisi derweqe «Perishte»dur. 20:16 Mis. 2:23; 14:19 20:18 «... bizning zéminimizdin ... silerge jengge chiqimiz» — ibraniy tilida «... méning zéminimdin... silerge jengge chiqimen» déyilidu. 20:19 «biz» — ibraniy tilida «men». 20:20 «Édom padishahi» — ibraniy tilida «Édom». 20:21 Hak. 11:18 20:22 Chöl. 33:37 20:24 «öz xelqlirige qoshulush» — mushu ibare toghruluq «Yar.» 25:8 we izahatini körüng. Shübhisizki, bu ibare adem ölgendin kéyin, rohining yenila hayat bolidighanliqini körsitidu. 20:25 Chöl. 33:38; Qan. 32:50 20:28 Qan. 10:6; 32:50