3
Er-ayalliq munasiwet
1-2 Shuninggha oxshash, i ayallar, siler erliringlargha boysununglar. Shundaq qilsanglar, hetta söz-kalamgha itaet qilmaydighan erler bolsa, öz ayalining bu pezilitidin tesirlinip, ixlasmenlik bilen ötküzgen pak yürüsh-turushinglargha qarap, gep-sözsizla qayil qilinidu. Güzellikinglar sirtqi körünüshtin, yeni alahide örüwalghan chéchinglar we taqighan altun zibu-zinnetlerdin yaki ésil kiyimlerdin bolmisun, belki «qelbinglardiki özünglar», yeni mömin we tinch rohtin bolghan chirimas güzelliktin bolsun; bundaq güzellik Xudaning aldida intayin qimmetliktur. Chünki burunqi chaghlarda, Xudagha ümidini baghlighan ixlasmen ayallar del mushundaq güzellik bilen özlirini zinnetlep, erlirige itaet qilatti. Del mushundaq yolda Sarah Ibrahimni «ghojam» dep atap, uning sözlirige boysunatti. Siler héchqandaq weswesilerdin qorqmay ishlarni durus qilsanglar, silermu Sarahning perzentliri bolghan bolisiler.  
Shuninggha oxshash, ey erler, silermu ayalliringlar bilen turushta, ularni ayal kishiler bizdin ajiz bendiler dep bilip ularni chüshinip yétinglar; siler ular bilen Xuda shapaet qilghan hayatqa ortaq mirasxor bolup, ularni hörmet qilinglar. Shundaq qilsanglar, dualiringlar tosalghugha uchrimaydu.  
 
Heqqaniyliq üchün azab chékish
Axirida, hemminglar bir niyet bir meqsette, bir-biringlargha hemderd bolup, bir-biringlarni qérindashlarche söyünglar, ich-baghri yumshaq we kemter bolunglar.   Yamanliqqa yamanliq, ahanetke ahanet bilen emes, eksiche, bext tilesh bilen jawab qayturunglar. Chünki siler del bu ishqa chaqirilghansiler; shuning bilen özünglar bextke mirasxor bolisiler. 10 Chünki muqeddes yazmilarda yézilghinidek: —
«Kimki hayatni söyüp, yaxshi kün körgüchi bolay dése,
Tilini yamanliqtin tartsun,
Lewliri mekkarliqtin néri bolsun;
11 Yamanliqtin özini tartip,
Güzel emellerni qilip yürsun;
Aman-xatirjemlikni izdep, uni qoghlap yürsun.  
12 Chünki Perwerdigarning közi heqqaniylarning üstide turidu,
Uning quliqi ularning iltijalirigha ochuq turidu;
Lékin Perwerdigarning yüzi rezillik yürgüzgüchilerge qarshi turidu».  
13 Eger siler daim yaxshi ishlarni qilishqa intilsenglar, kim silerge yamanliq qilar? 14 Lékin hetta heqqaniyliq yolida azab-oqubet cheksenglarmu, oxshashla bextliksiler! Lékin ularning wehimisidin qorqmanglar we alaqzade bolmanglar;    15 belki qelbinglarda Reb Mesihni hemmidin üstün dep bilinglar; silerde bolghan ümidning sewebini sorighanlargha mömin-mulayimliq we ixlasliq bilen jawab bérishke hemishe teyyar turunglar.
  
16 Herdaim wijdaninglarni pak tutunglar; shuning bilen silerge «yamanliq qilghuchilar» dep töhmet qilghanlar silerning Mesihde bolghan peziletlik yürüsh-turushunglarni körüp, özliri qilghan töhmetlerdin xijil bolsun. 17 Chünki Xudaning iradisi shundaq bolsa, yaxshiliq qilghininglar üchün azab-oqubet cheksenglar, bu yaman ish qilghininglar tüpeylidin azab-oqubet chekkininglardin ewzel, elwette. 18 Chünki Mesih bizni Xuda bilen yarashturush üchün, yeni Heqqaniy Bolghuchi heqqaniy emeslerni dep, birla qétimliq azab-oqubet chekti; gerche U ten jehette öltürülgen bolsimu, lékin rohta janlanduruldi;   19 shuning bilen U solap qoyulghan rohlarning yénigha mushu rohiy hayatliqi bilen bérip, Özining bu ghelibisini jakarlidi.    20 solap qoyulghan bu rohlar burunqi zamanda, yeni Nuh peyghemberning künliride, kéme yasiliwatqan mezgilde Xuda sewrchanliq bilen kishilerning towa qilishini kütkinide, Uninggha itaetsizlik qildi. Peqet shu kémige kirgen birqanchisi, yeni jemiy sekkiz jan su arqiliq qutquzuldi.
  
21 Mana bu «sugha chömüldürüsh»ning béshariti bolghan. Emdi chömüldürüsh — bedenning kirdin tazilinishi emes, belki ademning pak wijdan bilen Eysa Mesihning tirildürülüshi arqiliq Xudadin tiligen telipi — bizni hazir qutquzuwatidu    22 (Mesih tirilip ershke chiqip, perishtiler, barliq rohiy hoquqdarlar we küchlükler Uninggha bosunduruldi we u Xudaning ong yénida turmaqta).
 
 
3:1-2 Yar. 3:16; 1Kor. 14:34; Ef. 5:22; Kol. 3:18; Tit. 2:5. 3:3 1Tim. 2:9; Tit. 2:3. 3:4 «belki «qelbinglardiki özünglar», yeni mömin we tinch rohtin bolghan chirimas güzelliktin bolsun» — «qelbinglardiki özünglar» grék tilida «qelbdiki ichki insan» dégen söz bilen bildürülidu. 3:5 «Xudagha ümidini baghlighan ixlasmen ayallar» — «ixlasmen» mushu yerde «muqeddes» bilen ipadilinidu. 3:6 «Siler héchqandaq weswesilerdin qorqmay ishlarni durus qilsanglar, silermu Sarahning perzentliri bolghan bolisiler» — «héchqandaq weswesilerdin qorqmay ishlarni durus qilsanglar» dégenlikte tekitleydighan ish belkim, ayallar öz yoldashlirini hörmetlishi bilen teng ulardin héchqandaq qorqmasliqi, belki Xudadinla qorqup, ixlasmen bolushi kérek. Démek, ayallarning durus ishlarni qilishning türtkisi erliridin qorqush emes, belki Xudagha ixlasmen bolushtin ibaret bolushi kérek. 3:6 Yar. 18:12. 3:7 «Shuninggha oxshash, ey erler, silermu ayalliringlar bilen turushta, ularni ayal kishiler bizdin ajiz bendiler dep bilip ularni chüshinip yétinglar» — «ajiz bende» grék tilida «ajiz qacha-qucha» dégen söz bilen ipadilinidu. Rosul Pétrusning mushu yerde hem erler hem ayallarmu Xudaning xizmitide bolghan qorallar yaki eswablar ikenlikini tekitlimekchi. Mushu yerde «chüshinip yétish» grék tilida «bilish» bilen ipadlinidu. «Yar.» 4:1 we izahatini körüng. Bu ibare erning ayalining öz jinsiy muhebbitige bolghan mohtajliqini untumasliqini öz ichige alidu. «siler ular bilen Xuda shapaet qilghan hayatqa ortaq mirasxor bolup, ularni hörmet qilinglar» — «Xuda shapaet qilghan hayatqa mirasxor» — grék tilida «hayatning shapaitige mirasxor...». 3:7 Ef. 5:25-33; Kol. 3:19. 3:8 «...ich-baghri yumshaq we kemter bolunglar» — yaki «... ich-baghri yumshaq we edeplik bolunglar». 3:8 Rim. 12:16; 15:5; 1Kor. 1:10; Fil. 2:2; 3:16. 3:9 Law. 19:18; Pend. 20:22; 24:29; Mat. 5:39; 25:34; Rim. 12:17; 1Kor. 6:7; 1Tés. 5:15; 1Tim. 4:8. 3:10 Zeb. 34:12-16; Yaq. 1:26. 3:11 «aman-xatirjemlikni izdep,..» — yaki «hemmeylen bilen inaq ötüshke tiriship,...». 3:11 Zeb. 37:27; Yesh. 1:16; 3Yuh. 11. 3:12 «...Chünki Perwerdigarning közi heqqaniylarning üstide turidu, Uning quliqi ularning iltijalirigha ochuq turidu; lékin Perwerdigarning yüzi rezillik yürgüzgüchilerge qarshi turidu» — (10-12-ayet) «Zeb.» 34:12-16. 3:12 Zeb. 34:12-16. 3:13 «Eger siler daim yaxshi ishlarni qilishqa intilsenglar,...» — bezi kona köchürmilerde «eger siler yaxshi qilghuchilarni ülge qilsanglar,...» déyilidu. 3:14 «Lékin ularning wehimisidin qorqmanglar we alaqzade bolmanglar...» — «Yesh.» 8:12. 3:14 Yesh. 8:12-13; Yer. 1:8; Mat. 5:10; 1Pét. 2:20; 4:14. 3:15 «belki qelbinglarda Reb Mesihni hemmidin üstün dep bilinglar» — bu sözler «Yesh.» 8:13de tépilidu. «Reb Mesihni hemmidin üstün dep bilinglar» grék tilida «rebni muqeddes qilip» dégen söz bilen ipadilinidu. Mushu ayette «muqeddes» dégen söz «pak» dégen adettiki menide ishlitilmey, belki Rebning hemme bashqa zatlardin pütünley bashqiche, pütünley üstün ikenlikini bildüridu. «silerde bolghan ümidning sewebini sorighanlar» — «ümid» — menggülük hayatqa baghlighan, elwette. «silerde bolghan ümidning sewebini sorighanlargha mömin-mulayimliq we ixlasliq bilen jawab bérishke hemishe teyyar turunglar» — «ixlasliq bilen» grék tilida «qorqunch bilen» dégen söz bilen ipadilinidu. Bizningche bu qorqunch: (1) Xudadin bolidu — démek, men jawab berginimde ademning chirayidin yaki uni renjitishtin qorqmaymen, belki peqet Xudadin qorqimen, we (2) jawabimning birer jayining heqiqettin ézip kétishidin, gépimining xataliq yéri bolup qélishidin qorqushmu bar. 3:15 Ayup 1:21; Zeb. 119:46; Ros. 4:8. 3:16 Tit. 2:8; 1Pét. 2:12,15. 3:18 «yeni Heqqaniy Bolghuchi heqqaniy emeslerni dep, birla qétimliq azab-oqubet chekti» — «Heqqaniy Bolghuchi» Mesihni körsitidu, elwette. «gerche U ten jehette öltürülgen bolsimu, lékin rohta janlanduruldi» — bu ajayib heqiqet toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz. 3:18 Rim. 5:6; Ibr. 9:15,28. 3:19 «shuning bilen U solap qoyulghan rohlarning yénigha mushu rohiy hayatliqi bilen bérip, Özining bu ghelibisini jakarlidi» — «mushu rohiy hayatliq bilen bérip...» grék tilida «uningda bérip...» bilen ipadilinidu. Eyni grékche tékistte uning némini jakarlighini éniq déyilmigen. Biz «Özining ghelibisi»ni qoshup yazduq. Chünki uyghur tilida «jakarlash» dégen péilning melum bir toldurghuchisi bolushi kérek, shuningdek Mesih ulargha uqturghan xewerning mezmuni choqum Özining bayatin ada qilghan ulugh qurbanliqi bilen munasiwiti bolushi lazim. 3:19 1Pét. 4:6. 3:20 «...solap qoyulghan bu rohlar burunqi zamanda, yeni Nuh peyghemberning künliride, kéme yasiliwatqan mezgilde Xuda sewrchanliq bilen kishilerning towa qilishini kütkinide, Uninggha itaetsizlik qildi. Peqet shu kémige kirgen birqanchisi, yeni jemiy sekkiz jan su arqiliq qutquzuldi» — «solap qoyulghan bu rohlar» toghrisida alimlarning ikki xil qarishi bar: (1) ular Nuh peyghemberning dewride qiz-ayallargha neps-shehwet qilghan perishtilerni körsitidu («Yar.» 6:1-6ni we izahatni, «2Pét.» 2:4-5, «Yeh.» 6-8ni körüng); (2) Nuh peyghember dewridiki Xudaning sözige kirmigen, rehimini ret qilip topanda ölgen itaetsiz ademlerning insaniy rohlirini körsitidu. «Qoshumche söz»imizde bu ikki pikir we toluq ayetning menisi üstide toxtilimiz. 3:20 Yar. 6:3,14; 8:18; Mat. 24:37; Luqa 17:26; Rim. 2:4; 2Pét. 2:5. 3:21 «Mana bu «sugha chömüldürüsh»ning béshariti bolghan. Emdi chömüldürüsh — bedenning kirdin tazilinishi emes, belki ademning pak wijdan bilen Eysa Mesihning tirildürülüshi arqiliq Xudadin tiligen telipi — bizni hazir qutquzuwatidu» — «ademning pak wijdanining ... Xudadin tiligen telipi» dégenning bashqa birxil terjimisi «ademning pak wijdan üchün... Xudadin tiligen telipi». Bu ikki terjime, shundaqla bu muhim ayet oghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz. 3:21 Ros. 2:38-39; Ef. 5:26; Kol.2:11-13 3:22 Ef. 1:20.