☰ Rimliqlargha 9
9
Xuda we Uning tallighini Israil
1 Men Mesihte heqiqetni sözleymen, yalghan gep éytmaymen, wijdanim Muqeddes Rohning ilkide bolup özemge guwahliq qilmaqta —□  ■ 2 Qelbimde zor derd-elem we tügimes azab bar. 3-4 Chünki méning buraderlirim, yeni jismaniy jehettiki qérindashlirim bolghan Israillarni nijat tapquzalisam Xudaning lenitige qélip Mesihtin mehrum qilinishimni tileshke razi idim; ular Israillar! — ulargha oghulluq hoquqi, Xudaning shan-sheripining ayan qilinishi, ehdiliri, Tewrat qanunining amanet bolushi, ibadet xizmetliri we Tewrat wediliri nésiwe qilindi.□  ■ 5 Ulugh ibraniy ata-bowiliri ularningkidur; jismaniy jehette Mesih ularning ejdadidur. U barliq mewjudat üstidin höküm sürgüchi, menggü mubarek Xudadur. Amin! □  ■
6 — Biraq Xudaning Israilgha bolghan sözi bikar boldi, démeymen; chünki Israildin bolghanlarning hemmisila heqiqiy Israil hésablanmaydu;■ 7 shuningdek, Ibrahimning ewladliri bolsimu, hemmisila uning perzentliri hésablanmaydu. Chünki muqeddes yazmilarda Ibrahimgha: «Ishaqtin törelgenlerla séning nesling hésablinidu» — déyilgen. □  ■
8 Démek, jismaniy jehettin Ibrahimdin törelgen perzentler Xudaning perzentliri boliwermeydu, belki Xudaning wedisi arqiliq törelgenler Ibrahimning heqiqiy nesli hésablinidu.■ 9 Chünki Xudaning bergen wedisi mundaq idi: «Kéler yili mushu chaghda qaytip kélimen, Sarah bir oghulgha ana bolidu».□  ■
10 Uning üstige, Riwkah bir erdin, yeni ejdadimiz Ishaqtin qoshkézekge hamilidar bolghanda, ■ 11-12 Perzentliri téxi tughulmighanda, héchqandaq yaxshi yaki yaman ishnimu qilmasta, Xuda Özining ademlerni tallashtiki muddiasining ularning qilghan ish-emellirige emes, peqet Chaqirghuchi bolghanning iradisige asaslan’ghanliqini körsitish üchün, Riwkahgha: «Chongi kichikining xizmitini qilidu» — déyilgenidi.□  ■ 13 Xuddi yene muqeddes yazmilarda éytilghinidek: «Yaqupni söydüm, Esawdin nepretlendim».□  ■
14 Undaqta, bulargha néme deyli? Xudada adaletsizlik barmu? Hergiz yoq! ■ 15 Chünki Xuda Musagha mundaq dégen: —
«Kimge rehim qilghum kelse, shuninggha rehim qilimen,
Kimge ich aghritqum kelse, shuninggha ich aghritimen».□  ■
16 Démek, bu ish insanning iradisige yaki ularning tirishchanliqigha emes, belki rehimdilliq körsetküchi Xudagha baghliqtur. 17 Chünki Xuda muqeddes yazmilarda Pirewn’ge mundaq dégen: — «Méning séni tiklishimdiki meqset del shuki, qudritimni üstüngde körsitish hemde namimning pütkül jahan’gha jakarlinishi».□  ■
18 Démek, Xuda xalighinigha rehim qilidu, xalighinini tash yürek qilidu.
 
Xudaning ghezipi we shapaiti
19 Emdi belkim sen manga: «Xudaning iradisige héchkim qarshi chiqalmaydighan tursa, undaqta Xuda néme üchün insanni eyibleydu?» — déyishing mumkin.
20 Biraq, ey insan, Xuda bilen takallashqudek kimsen? Qélipta shekillendürüliwatqan nerse özini shekillendürgüchige: —
«Méni néme üchün bundaq yasiding?» — déyelemdu? ■ 21 Xumdanchining oxshash bir kallek laydin ésil orun’gha ishlitidighan qachimu, shundaqla adettiki orun’gha ishlitidighan qachimu yasash hoquqi yoqmu? □  ■ 22 Xuda Öz ghezipini körsitishni we küch-qudritini tonutushni niyet qilghan bolsa, ghezipige layiq bolghan, halaketke teyyarlan’ghan «qachilar»gha adettin tashqiri sewrchanliq bilen köksi-qarnini keng qilip kelgen bolsa, uninggha néme boptu? □ 23-24 We shuning bilen Özining rehim-shepqitining nishani qilghan we shan-sherepke muyesser bolushqa aldin’ala teyyarlighan «qachilar»da, yeni Özi Yehudiylar arisidinla emes, belki eller arisidinmu chaqirghan bizlerde shan-sheripining cheksizlikini namayan qilish üchün shundaq qilishni xalighan bolsa, buninggha néme boptu?□
25 Bu xuddi Xudaning Hoshiya peyghember arqiliq éytqinidek: —
«Esli xelqim hésablanmighan xelqni xelqim,
Esli söymigenlerni söygenlirim deymen»;□  ■
26 we yene: — «Burun ulargha: «Siler Méning xelqim emessiler» déyilgen jayda,
Kelgüside del shu jayda ulargha «Tirik Xudaning oghulliri!» dégen nam bérilidu».□  ■
27 Yeshaya peyghembermu Israil toghruluq mundaq jakarlighanidi: —
«Israillarning sani déngiz sahilidiki qumdek köp bolsimu, lékin peqet birla «qaldi» qutquzulidu; ■ 28 chünki, Perwerdigar Öz ishini tügitiwétip, heqqaniyliq bilen tézdin uni ijra qilidu; chünki U yer yüzide hökümini teltöküs we téz ijra qilidu».□  ■
29 Yeshaya peyghember yene aldin éytqinidek: — «Eger samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar bizge bir nesil qaldurmighan bolsa, Sodom shehiridek, Gomorra shehiridek yoqalghan bolattuq».□  ■
 
Israillarning putliship kétishi
30 Undaqta, bulargha néme déyishimiz kérek? Heqqaniyliqqa intilmigen ellikler heqqaniyliqqa, yeni étiqadqa asaslan’ghan birxil heqqaniyliqqa érishti. □ 31 Lékin Israil heqqaniyliqni körsetken Tewrat qanunigha intilgini bilen qanunning telipige yételmidi.■
32 Néme üchün? Chünki ularning heqqaniyliqqa intilishi étiqad bilen emes, belki «sawabliq ishlar» bilen idi. Ular «putlikashang tash»qa putliship yiqilip chüshti; □ 33 xuddi muqeddes yazmilarda yézilghinidek:
«Xelqni putlishidighan putlikashang tashni,
Ademni yiqitidighan qoram tashni Zion’gha qoydum,
Uninggha étiqad qilghuchi hergiz yerge qaritilip qalmas».□  ■
 
 
□ 9:1 «men Mesihte heqiqetni sözleymen» — «Mesihte»: «Mesihge mensup bolup, Uning yétekchilikide, Uningdin iltipat, küch-qudretni alghanda.....» dégen menide,. «Kirish söz»imiznimu körüng. ■ 9:1 Rim. 1:9; 2Kor. 1:23; 11:31; Gal. 1:20; Fil. 1:8; 1Tés. 2:5; 5:27. □ 9:3-4 «ulargha oghulluq hoquqi,... we Tewrat wediliri nésiwe qilindi» — «oghulluq hoquqi» dégeklik, Mesih arqiliq Xudagha oghul bolushtiki imtiyaz. ■ 9:3-4 Mis. 32:32; Rim. 10:1; Mis. 4:22; Qan. 7:6; Rim. 2:17; 3:2; Ef. 2:12. □ 9:5 «ulugh ibraniy ata-bowiliri» — démek, Ibrahim, Ishaq, Yaqup, Yüsüp we Yehuda qatarliqlar. «jismaniy jehette Mesih ularning ejdadidur» — démek, Mesihning tughulushining rohiy jehetimu bar idi — U hem insandin (pak Israilliq qiz Meryemdin) hem Muqeddes Rohdin tughulghan. «...mesih ularning ejdadidur. U barliq mewjudat üstidin höküm sürgüchi, menggü mubarek Xudadur. Amin!» — rosul Pawlusqa eng derd yetküzidighan ish — Mesih Israilda tughulghan we toluq Xudaliq tebiiti bolsimu, Israillar özliri uni, yeni öz Mesihini héch tonumaytti. ■ 9:5 Yer. 23:6; Yuh. 1:1; Ros. 20:28; Rim. 1:4; Ibr. 1:8,9,10. ■ 9:6 Chöl. 23:19; Yuh. 8:39; Rim. 2:28; 3:3; 2Tim. 2:13. □ 9:7 «Ishaqtin törelgenlerla séning nesling hésablinidu» — («Yar.» 21:12). Bu söz intayin qisqa bolup, toluq menisi: «Men sanga wede qilghan ewladliring, yeni pütkül dunyagha bextimni yetküzidighan ewladliring Ismaildin emes, Ishaqtinla kélip chiqidu» dégendek. ■ 9:7 Yar. 21:12; Gal. 3:29; 4:23; Ibr. 11:18. ■ 9:8 Gal. 4:28. □ 9:9 «Kéler yili mushu chaghda qaytip kélimen, Sarah bir oghulgha ana bolidu» — («Yar.» 18:10, 14). Bu ayette déyilgen «oghul» Ishaq bolidu. ■ 9:9 Yar. 18:10. ■ 9:10 Yar. 25:21. □ 9:11-12 «Xuda Özining ademlerni tallashtiki muddiasining ularning qilghan ish-emellirige emes, peqet Chaqirghuchi bolghanning iradisige asaslan’ghanliqini körsitish üchün...» — «Chaqirghuchi bolghan» — Xuda Özi, elwette. «Chongi kichikining xizmitini qilidu» — («Yar.» 25:23). Qoshkézekning kichiki Yaqup, chongi Esaw bolidu. ■ 9:11-12 Yar. 25:23. □ 9:13 «Yaqupni söydüm, Esawdin nepretlendim» — Tewrat, «Mal.» 1:2-3. ■ 9:13 Mal. 1:2-3. ■ 9:14 Qan. 32:4; 2Tar. 19:7; Ayup 34:10. □ 9:15 «Kimge rehim qilghum kelse, shuninggha rehim qilimen, kimge ich aghritqum kelse, shuninggha ich aghritimen» — «Mis.» 33:19. ■ 9:15 Mis. 33:19. □ 9:17 «Chünki Xuda muqeddes yazmilarda pirewn’ge mundaq dégen:...» — Pirewn Misirdiki padishah bolup, Israillarni qulluqqa salghan. U Xudaning Musa peyghember arqiliq kelgen permanlirigha zor qarshiliq körsetken we barghanséri Xudagha qarap öz könglini tash qilip Uning sözini anglimighan. Biraq axir bérip Xuda Özining shan-sheripini körsitish üchün, «Misirdin chiqish»ta xatirilen’gendek, «Xuda Pirewnning könglini qattiq qildi» (9:12) we shuning bilen Israilni uning qolidin qutquzush üchün nurghun möjizilerni yaratti. «Méning séni tiklishimdiki meqset del shuki, qudritimni üstüngde körsitish hemde namimning pütkül jahan’gha jakarlinishi» — «Mis.», 9:16. ■ 9:17 Mis. 9:16. ■ 9:20 Yesh. 29:16, 45:9; Yer. 18:6. □ 9:21 «Xumdanchining oxshash bir kallek laydin ésil orun’gha ishlitidighan qachimu, shundaqla adettiki orun’gha ishlitidighan qachimu yasash hoquqi yoqmu?» — «ésil orun’gha ishlitidighan qachimu... adettiki orun’gha ishlitidighan qachimu...» némini körsitidu? Mesilen, bir qachida öy xojayini sharab ichidu, bashqa bir qachigha balining teretliri élinidu. Ikkisining öz ishlitish orni bar, biraq bularning biri «ésil» biri «adettiki» dep hésablinidu. ■ 9:21 2Tim. 2:20. □ 9:22 «halaketke teyyarlan’ghan «qachilar»» — yaki «özlirini halaketke teyyarlighan «qachilar»». □ 9:23-24 «Xuda Öz ghezipini körsitishni we küch-qudritini tonutushni niyet qilghan bolsa, ghezipige layiq bolghan, halaketke teyyarlan’ghan «qachilar»gha adettin tashqiri sewrchanliq bilen köksi-qarnini keng qilip kelgen bolsa, uninggha néme boptu? We shuning bilen özining rehim-shepqitining nishani qilghan we shan-sherepke muyesser bolushqa aldin’ala teyyarlighan «qachilar»da, yeni Özi Yehudiylar arisidinla emes, belki eller arisidinmu chaqirghan bizlerde shan-sheripining cheksizlikini namayan qilish üchün shundaq qilishni xalighan bolsa, buninggha néme boptu?» — (22-24-ayet) oqurmenler diqqet qilsa biliduki, Pawlus özining ushbu muhim soaligha jawab bermeydu. Soalning omumiy shekli: «Xuda shundaq qilishni xalighan bolsa emdi bizning qandaqmu uning bilen takallishish hoquqimiz bar?» dégendek. Eyni ehwal uning déginidek bolsun yaki bolmisun, bu bizning ishimiz emes, belki Xudaningkidur. Bizge nisbeten eng muhimi shuki, gunahimizdin qutulushni xalisaqla, Xuda Özi Mesihning qurbanliqi arqiliq teyyarlighan towa qilish étiqadliq yolini aldimizgha ochuq qildi. □ 9:25 «Esli xelqim hésablanmighan xelqni xelqim, esli söymigenlerni söygenlirim deymen» — «Hosh.» 2:23. ■ 9:25 Hosh. 2:25 □ 9:26 «Burun ulargha: «Siler Méning xelqim emessiler» déyilgen jayda, kelgüside del shu jayda ulargha «Tirik Xudaning oghulliri!» dégen nam bérilidu» — «Hosh.» 1:10. ■ 9:26 Hosh. 2:1; 1Pét. 2:10. ■ 9:27 Yesh. 10:22. □ 9:28 «Israillarning sani déngiz sahilidiki qumdek köp bolsimu, lékin peqet birla «qaldi» qutquzulidu; chünki, Perwerdigar Öz ishini tügitiwétip, heqqaniyliq bilen tézdin uni ijra qilidu; chünki U yer yüzide hökümini teltöküs we téz ijra qilidu» — (27-28-ayet) «Yesh.» 10:22-23. Bezi kona köchürme yazmilarda Yeshayaning béshariti sel qisqiraq: «Perwerdigar bu yer yüzi üstidin chiqarghan hökümini teltöküs we téz ijra qilidu» dep neqil keltürülidu. ■ 9:28 Yesh. 10:22, 23. □ 9:29 «Eger samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar bizge bir nesil qaldurmighan bolsa, Sodom shehiridek, Gomorra shehiridek yoqalghan bolattuq» — «Yesh.» 1:9. Oqurmenlerning éside barki, Xuda Sodom we Gomorra sheherlirini rezilliki tüpeylidin üstige ot we gün’gürt yaghdurup yoqatqan («Yar.» 19-bab). ■ 9:29 Yar. 19:24; Yesh. 1:9; 13:19; Yer. 50:40; Ez. 16:46. □ 9:30 «ellikler» — yeni «Yehudiy emesler». ■ 9:31 Rim. 10:2; 11:7. □ 9:32 «ularning heqqaniyliqqa intilishi étiqad bilen emes, belki «sawabliq ishlar» bilen idi» — «sawabliq ishlar»: — oqurmenlerge mushu mektuptin hazir ayan boliduki, Xuda aldida bizge héch ish «sawab» hésablanmaydu; heqqaniyliq peqet u ewetken Mesihke baghlighan étiqattin kélidu. Shunga «sawabliq ishlar» («Xuda bu ishlar arqiliq manga sawab qoshup béridu» dégen menide chüshen’gen bolsaq) Xuda aldida qet’iy mewjut emestur. □ 9:33 «Ademni yiqitidighan qoram tashni Zion’gha qoydum» — «Zion» dégen, Yérusalémning yaki Israilning bir shéiriy nami. «Xelqni putlishidighan putlikashang tashni, ademni yiqitidighan qoram tashni Zion’gha qoydum, uninggha étiqad qilghuchi hergiz yerge qaritilip qalmas» — toluq bésharet «Yesh.» 8:14, 28:16de tépilidu. Oqurmen bu ayetlerni özi oqusa uningdin bu tashning Eysa Mesihning ikenlikini köreleydu. Uni qobul qilmighanlar heqqaniyliqqa érishmey yiqilidu; uni qobul qilghanlar heqqaniy qilinip tik turidu. ■ 9:33 Zeb. 2:12; 118:22; Pend. 16:20; Yesh. 8:14; 28:16; Yer. 17:7; Mat. 21:42; 1Pét. 2:6.
☰