Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Misirdin qiⱪix 23

Ⱨǝⱪⱪaniyǝt wǝ adilliⱪ

1 Yalƣan gǝpni yaymiƣin wǝ ya yalƣan guwaⱨliⱪ berip rǝzil adǝmgǝ yan basmiƣin.

2 Topⱪa ǝgixip rǝzil ixta bolma yaki dǝwa-dǝsturlarda guwaⱨliⱪ bǝrgǝndǝ topⱪa ǝgixip ⱨǝⱪiⱪǝtni burmilima. 3 Kǝmbǝƣǝl dǝwa ⱪilsa, uningƣa yan basma.■

4 Düxminingning kala ya exiki ezip ketip, sanga uqrap ⱪalsa, uni elip kelip, igisigǝ qoⱪum tapxurup bǝr. ■ 5 Əgǝr sanga ɵq bolƣanning exiki yükni kɵtürǝlmǝy yükning astida yatⱪinini kɵrsǝng, uni yardǝmsiz taxlimay, bǝlki uningƣa yardǝmlixip exikini ⱪopuruxup berixing zɵrür.■

6 Arangdiki kǝmbǝƣǝlning dǝwasida adalǝtni burmilima.■

7 Ⱨǝrⱪandaⱪ sahta ixtin ɵzüngni neri tart; bigunaⱨ adǝm bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy adǝmni ɵltürmigin; qünki Mǝn rǝzil adǝmni ⱨǝrgiz adil dǝp aⱪlimaymǝn. 8 Xuningdǝk ⱨeqⱪandaⱪ para yemǝ; qünki para kɵzi oquⱪlarni kor ⱪilip, ⱨǝⱪⱪaniylarning sɵzlirini burmilaydu.■

9 Musapir kixilǝrgǝ zulum ⱪilma; qünki ɵzünglar Misir zeminida musapir bolup turƣan bolƣaqⱪa, musapirning roⱨiy ⱨalini bilisilǝr.■

«Xabat yili» wǝ xabat küni

10 Altǝ yil ɵz yeringni terip, ⱨosullirini al. 11 Lekin yǝttinqi yili yǝrgǝ aram berip uni box ⱪoy; hǝlⱪingning namratliri uningdin yiƣip yesun, ulardin axⱪinini janggaldiki ⱨaywanlar yesun; xundaⱪla üzümzarliⱪing bilǝn zǝytunzarliⱪingnimu xundaⱪ ⱪilƣin.□ ■

12 Altǝ kün iqidǝ ɵz ixingni ada ⱪilip, yǝttinqi küni aram elixing zɵrür. Buning bilǝn kala-exǝkliring aram tapidu, dedikingning oƣli bilǝn musapir kiximu ⱨarduⱪini qiⱪiridu.■

13 Mǝn sanga eytⱪinimning ⱨǝmmisini kɵngül bɵlüp ada ⱪil; baxⱪa ilaⱨlarning namini tilingƣa alma; bular ⱨǝtta aƣzingƣimu qiⱪmisun.□ ■

Üq muⱨim ⱨeyt-bayram

14 Ⱨǝr yilda üq ⱪetim mening üqün ⱨeyt ɵtküzgin. 15 Aldi bilǝn «petir nan ⱨeyti»ni ɵtküz; sanga ǝmr ⱪilƣinimdǝk Abib eyidiki bekitilgǝn künlǝrdǝ yǝttǝ kün petir nan yegin; qünki xu ayda sǝn Misirdin qiⱪⱪaniding. Xu ⱨeytta ⱨeqkixi aldimƣa ⱪuruⱪ ⱪol kǝlmisun.■

16 Sǝn ǝjir ⱪilip teriƣan etizdiki ziraitingning tunji ⱨosulini orƣanda «orma ⱨeyti»ni ɵtküz; xundaⱪla sǝn ǝjir singdürüp yǝrdin ahirⱪi ⱨosul-mǝⱨsulatliringni yil ahirida yiƣⱪanda «ⱨosul yiƣix ⱨeyti»ni ɵtküz.□

17 Yilda üq ⱪetim ǝrkǝkliringning ⱨǝmmisi Rǝb Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa ⱨazir bolsun.

18 Sǝn manga atalƣan ⱪurbanliⱪning ⱪenini hemirturuq selinƣan nan bilǝn sunmiƣin; ⱨeyt ⱪurbanliⱪining yeƣini bolsa keqiqǝ ⱪondurup ǝtigiqigǝ saⱪlima.□

19 Zeminingdiki dǝslǝpki ⱨosulning ǝng yahxsini Pǝrwǝrdigar Hudayingning ɵyigǝ elip kǝl.

Oƣlaⱪni anisining sütidǝ ⱪaynitip pixurma.□ ■

Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisining yollarni tǝyyarlixi

20 Mana, Mǝn bir Pǝrixtini yolda seni ⱪoƣdap, Mǝn sanga tǝyyarliƣan yǝrgǝ elip barsun dǝp, aldingda yürüxkǝ ǝwǝtimǝn. ■ 21 Sǝn uning aldida ɵzünggǝ agaⱨ bol, uning awaziƣa ⱪulaⱪ sal. Uning zitiƣa tǝgmǝ; bolmisa, u itaǝtsizlikliringni kǝqürmǝydu; qünki Mening namim uningdidur. □ 22 Lekin ǝgǝr sǝn uning awaziƣa ⱪulaⱪ selip, Mening barliⱪ buyruƣanlirimƣa ǝmǝl ⱪilsang, Mǝn düxmǝnliringgǝ düxmǝn, küxǝndiliringgǝ küxǝndǝ bolimǝn. ■ 23 Qünki Mening Pǝrixtǝm aldingda yürüp, seni Amoriy, Ⱨittiy, Pǝrizziy, Ⱪanaaniy, Ⱨiwiy wǝ Yǝbusiylarning zeminiƣa baxlap kiridu; Mǝn ularni yoⱪitimǝn.

24 Sǝn ularning ilaⱨliriƣa bax urup ibadǝt ⱪilma wǝ yaki ular ⱪilƣandǝk ⱪilma; bǝlki ularning butlirini üzül-kesil qeⱪiwǝt, but tüwrüklirini üzül-kesil kukum-talƣan ⱪiliwǝt; □ 25 Lekin Hudayinglar Pǝrwǝrdigarning ibaditidǝ bolunglar. Xundaⱪ ⱪilsanglar U nan bilǝn süyünglarni bǝrikǝtlǝydu; Mǝn barliⱪ kesǝllikni aranglardin qiⱪirip taxlaymǝn. ■ 26 Buning bilǝn zeminingda boyidin ajrap ketidiƣan yaki tuƣmas ⱨeqbir ayal yaki qarpay bolmaydu; ɵmrüngning künlirini toluⱪ ⱪilimǝn.■

27 Mǝn sening aldingda wǝⱨimimni ǝwǝtimǝn, ⱪaysi taipigǝ yeⱪinlaxsang xularni parakǝndǝ ⱪilimǝn; xuning bilǝn ⱨǝmmǝ düxmǝnliringni kǝynigǝ yandurup ⱪaqurimǝn. ■ 28 Ⱨiwiylar, Ⱪanaaniylar wǝ Ⱨittiylarni aldingdin ⱪoƣlap qiⱪiriwetixkǝ seriⱪ ⱨǝrilǝrni aldingda yürüxkǝ ǝwǝtimǝn. □ ■ 29 Əmma zeminning Harabilixip, dalada wǝⱨxiy ⱨaywanlar awup sanga hǝwp bolup ⱪalmasliⱪi üqün, xu ǝllǝrni aldingdin bir yilƣiqǝ ⱨǝydiwǝtmǝymǝn, 30 Bǝlki sǝn awup, zeminni pütünlǝy miras ⱪilip bolƣuqǝ, az-azdin ⱨǝydǝp turimǝn.

31 Sening zeminingning qegrilirini Ⱪizil Dengizdin tartip Filistiylǝrning dengiziƣiqǝ, xuningdǝk qɵldin tartip Əfrat dǝryasiƣiqǝ bekitimǝn; qünki zeminda turuwatⱪanlarni ⱨǝydiwetip yerini igilixing üqün, ularni ⱪolungƣa tapxurimǝn. □ ■ 32 Sǝn ular bilǝn wǝ yaki ilaⱨliri bilǝn ⱨeqⱪandaⱪ bir ǝⱨdǝ tüzmǝ. ■ 33 Ularning seni aldimda gunaⱨⱪa patⱪuzmasliⱪi üqün ularni zeminingda ⱪǝt’iy turƣuzma. Qünki mubada sǝn ularning ilaⱨlirining ibaditidǝ bolsang, bu ix sanga tuzaⱪ bolidu.■

■ 23:3 Law. 19:15 ■ 23:4 Ⱪan. 22:1, 2; Luⱪa 6:27; Fil. 2:4 ■ 23:5 Ⱪan. 22:4 ■ 23:6 Ⱪan. 27:19 ■ 23:8 Ⱪan. 16:19; 1Sam. 8:3; Pǝnd. 19:6; Top. 7:7 ■ 23:9 Mis. 22:21; Law. 19:33; Ⱪan. 24:17 □ 23:11 «Lekin yǝttinqi yili yǝrgǝ aram berip uni box ⱪoy;...» — Huda Ɵz hǝlⱪigǝ xundaⱪ ǝmr bǝrgǝnikǝn, ǝlwǝttǝ ulardin hǝwǝr alidu. Bu ǝmrgǝ baƣliⱪ wǝdilǝr toƣrisida «Law.» 25:1-7, 11, 12ni, bolupmu 20-22-ayǝtlǝrni kɵrüng. ■ 23:11 Law. 25:4, 5 ■ 23:12 Mis. 20:8; 31:13-17. □ 23:13 «Mǝn sanga eytⱪinimning ⱨǝmmisini kɵngül bɵlüp ada ⱪil» — ibraniy tilida «Mǝn silǝrgǝ eytⱪinim... ada ⱪilinglar» deyilidu. ■ 23:13 Qɵl. 32:38; Yǝ. 23:7; Zǝb. 16:4; Ⱨox. 2:19; Zǝk. 13:2 ■ 23:15 Mis. 12:14,15; 13:3; 34:20; Ⱪan. 16:16 □ 23:16 «orma ⱨeyti» — muxu ⱨeyt yǝnǝ «ⱨǝptilǝr ⱨeyti» ⱨǝm «dǝslǝpki orma ⱨeyti» dǝpmu atilidu. «ⱨosul-mǝⱨsulatliring» — muxu «ⱨosul-mǝⱨsulatliring» axliⱪlarni ⱨǝm ⱨǝrhil mewǝ-qiwǝ mǝⱨsulatlirini ɵz iqigǝ alidu. «ⱨosul yiƣix ⱨeyti» — muxu ⱨeyt yǝnǝ «kǝpilǝr ⱨeyti» dǝpmu atilidu. □ 23:18 «ⱪurbanliⱪ» — bu sɵz adǝttǝ «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi» yaki «tǝxǝkkur ⱪurbanliⱪi»ni kɵrsitidu. □ 23:19 «Oƣlaⱪni anisining sütidǝ ⱪaynitip pixurma» — bu ǝmr bǝlkim ǝtraptiki butpǝrǝs hǝlⱪlǝrning mǝlum ɵrp-aditigǝ ǝgǝxmǝslik kerǝklikini kɵrsitixi mumkin. Bu toƣruluⱪ yǝnǝ «Lawiylar»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. ■ 23:19 Mis. 34:26 ■ 23:20 Mis. 33:2 □ 23:21 «ɵzünggǝ agaⱨ bol» — ibraniy tilida «ɵzünggǝ ⱪara» («xamar») degǝn peil bilǝn ipadilinidu. 20-ayǝttǝ Pǝrixtining ularni «ⱪoƣdaydiƣanliⱪi» (ibraniy tilida «ⱪaraydiƣanliⱪi») «hamar» degǝn ohxax peil bilǝn ipadlinidu. ■ 23:22 Yar. 12:3 □ 23:24 «ularning butlirini üzül-kesil qeⱪiwǝt,...» — yaki «ularni (Ⱪanaaniylarning) yoⱪitip,...». ■ 23:25 Mis. 15:26; Ⱪan. 7:15 ■ 23:26 Ⱪan. 7:14 ■ 23:27 Mis. 14:24; Yǝ. 10:10 □ 23:28 «seriⱪ ⱨǝrǝ» — bu isim ibraniy tilida adǝttiki ⱨǝridin qong wǝ tehimu qaⱪⱪaⱪ birhil ⱨǝrini kɵrsǝtsǝ kerǝk. ■ 23:28 Ⱪan. 7:20; Yǝ. 24:12 □ 23:31 «Filistiylǝrning dengizi» — «Ottura Dengiz»ni kɵrsitidu. ■ 23:31 Qɵl. 34:3, 4 ■ 23:32 Mis. 34:12,15; Ⱪan. 7:2 ■ 23:33 Yǝ. 23:13; Ⱨak. 2:3