☰ Yaritilix 25
25
Ibraⱨimning baxⱪa ǝwladliri
1Tar. 1:28-42
1 Ibraⱨim Kǝturaⱨ isimlik yǝnǝ bir ayalni alƣanidi. 2 U Ibraⱨimƣa Zimran, Yoⱪxan, Medan, Midiyan, Ixbak wǝ Xuaⱨni tuƣup bǝrdi.■ 3 Yoⱪxandin Xeba bilǝn Dedan tɵrǝldi; Dedanning ǝwladliri Axuriylar, Letuxiylar wǝ Leummiylar idi.□ 4 Midiyanning oƣulliri Əfaⱨ, Efǝr, Ⱨanoh, Abida wǝ Əldaaⱨ idi. Bular ⱨǝmmisi Kǝturaⱨning ǝwladliri idi.
5 Ibraⱨim barliⱪini Isⱨaⱪⱪa atiwǝtkǝnidi;■ 6 Ibraⱨim tehi Ⱨayat waⱪtida kiqik hotunliridin bolƣan oƣulliriƣa ⱨǝdiyǝlǝrni berip, andin bularni oƣli Isⱨaⱪtin yiraⱪ tursun dǝp, kün qiⱪix tǝrǝpkǝ, xǝrⱪiy zeminƣa ǝwǝtiwǝtkǝnidi.□
 
Ibraⱨimning ɵlümi wǝ dǝpnǝ ⱪilinixi
7-8 Ibraⱨimning ɵmrining künliri bir yüz yǝtmix yil boldi; u tolimu ⱪerip, künliri toxup, nǝpǝstin tohtap wapat boldi; u ɵz ⱪowmining ⱪexiƣa berip ⱪoxuldi.□  ■ 9 Uning oƣulliri Isⱨaⱪ wǝ Ismail uni Mamrǝning uduliƣa jaylaxⱪan, Ⱨittiy Zoⱨarning oƣli Əfronning etizliⱪidiki Makpelaⱨning ƣarida dǝpnǝ ⱪildi. 10 Bu etizliⱪni Ibraⱨim Ⱨittiylardin setiwalƣanidi; mana bu yǝrlikkǝ Ibraⱨim dǝpnǝ ⱪilindi, ayali Saraⱨmu muxu yǝrgǝ dǝpnǝ ⱪilinƣanidi.
11 Ibraⱨim wapat bolƣandin keyin xundaⱪ boldiki, Pǝrwǝrdigar uning oƣli Isⱨaⱪni bǝrikǝtlidi. Isⱨaⱪ Bǝǝr-Laⱨay-Royning yenida turatti.
 
Ismailning ǝwladliri
12 Tɵwǝndikilǝr Saraⱨning misirliⱪ dediki Ⱨǝjǝrdin tuƣulƣan, Ibraⱨimning oƣli bolƣan Ismailning ǝwladliri: —□
13 Ismailning oƣullirining, ularning nǝsǝbnamiliri wǝ ⱪǝbililiri boyiqǝ ismi tɵwǝndikiqǝ: — Ismailning tunji oƣli Nebayot; andin Kedar, Adbǝǝl, Mibsam,■ 14 Mixma, Dumaⱨ, Massa, 15 Ⱨadad bilǝn Tema, Yǝtur bilǝn Nafix wǝ Ⱪǝdǝmaⱨ idi. 16 Bular bolsa Ismailning oƣulliri bolup, ularning kǝnt wǝ qedirgaⱨliri ularning nami bilǝn atalƣan bolup, ular on ikki ⱪǝbiligǝ ǝmir bolƣanidi.
17 Ismailning ɵmrining yilliri bir yüz ottuz yǝttǝ yil boldi; u ahirⱪi nǝpsini tartip wapat bolup, ɵz ⱪowmining ⱪexiƣa berip ⱪoxuldi.
18 Uning ǝwladliri Ⱨawilaⱨ rayonidin tartip xurƣiqǝ olturaⱪlaxti (Xur bolsa Misirning utturisida bolup, Axurƣa baridiƣan yolda idi). Ismail ɵzining barliⱪ ⱪerindaxlirining udulida olturaⱪlaxti.□
 
Əsaw bilǝn Yaⱪupning dunyaƣa kelixi
19 Ibraⱨimning oƣli Isⱨaⱪning nǝslining bayani mundaⱪtur: — Ibraⱨimdin Isⱨaⱪ tɵrǝldi.□ 20 Isⱨaⱪ Padan-Aramda olturuxluⱪ aramiy Betuǝlning ⱪizi, aramiy Labanning singlisi bolƣan Riwkaⱨni hotunluⱪⱪa alƣanda ⱪiriⱪ yaxⱪa kirgǝnidi. 21 Əmma Riwkaⱨ bolsa tuƣmas bolƣaqⱪa, Isⱨaⱪ hotuni üqün Pǝrwǝrdigarƣa dua-tilawǝt ⱪildi; Pǝrwǝrdigar uning duasini ijabǝt ⱪildi; xuning bilǝn ayali Riwkaⱨ ⱨamilidar boldi.■
22 Əmma uning ⱪorsiⱪidiki ikki bala bir-biri bilǝn soⱪuxⱪili turdi. Xuning bilǝn Riwkaⱨ: — Əgǝr bundaⱪliⱪini bilsǝm, ⱨamilidar bolup nemǝ ⱪilattim? — dǝp Pǝrwǝrdigardin sǝwǝbini soriƣili bardi.
23 Pǝrwǝrdigar uningƣa: —
«Sening ⱪorsiⱪingda ikki ǝl bardur,
Iqingdin ikki hǝlⱪ qiⱪip bir-biridin ayrilidu,
Bir hǝlⱪ yǝnǝ bir hǝlⱪtin ƣalib kelidu,
Qongi kiqikining hizmitini ⱪilidu» — dedi.■
 
24 Uning ay-küni toxⱪanda, mana uning ⱪorsiⱪida dǝrwǝⱪǝ bir jüp ⱪoxkezǝk bar idi.□ 25 Awwal tuƣulƣini ⱪizƣuq bolup, pütün bǝdini juwidǝk tüklük idi. Ular uning ismini Əsaw dǝp ⱪoydi.□ 26 Andin inisi ⱪoli bilǝn Əsawning tapinini tutⱪan ⱨalda qiⱪti. Bu sǝwǝbtin uning ismi Yaⱪup dǝp ⱪoyuldi. Ular tuƣulƣanda Isⱨaⱪ atmix yaxta idi.■
 
Əsawning tunjiliⱪ ⱨoⱪuⱪi, yǝni tunji oƣulluⱪ ⱨoⱪuⱪni setiwetixi
27 Balilar ɵsüp qong boldi; Əsaw maⱨir owqi bolup, dala-janggalda yüridiƣan adǝm boldi. Yaⱪup bolsa durus adǝm bolup, qedirlarda turatti.□
 28 Isⱨaⱪ Əsawning owlap kǝlgǝn gɵxidin daim yǝp turƣaqⱪa, uningƣa amraⱪ idi. Lekin Riwkaⱨ Yaⱪupⱪa amraⱪ idi.
29 Bir küni Yaⱪup purqaⱪ xorpisi ⱪaynitiwatatti; Əsaw daladin ⱨerip-eqip ⱪaytip kǝldi. 30 Əsaw Yaⱪupⱪa: — Mǝn ⱨalimdin kǝttim! Ɵtünüp ⱪalay, awu ⱪizildin bǝrsǝng! — Awu ⱪizil nǝrsidin meni ozuⱪlandursangqu! Mǝn ⱨalimdin kǝttim, — dedi (xu sǝwǝbtin uning eti «Edom» dǝpmu ataldi).□
31 Yaⱪup uningƣa: — Undaⱪ bolsa, tunjiliⱪ ⱨoⱪuⱪungni manga setip bǝrgin, — dedi.□
32 Əsaw: — Mǝn ɵlǝy dǝwatimǝn, bu tunjiliⱪ ⱨoⱪuⱪining manga nemǝ paydisi? — dedi.■
33 Yaⱪup: — Əmisǝ ⱨazir manga ⱪǝsǝm ⱪilƣin, dewidi, u uningƣa ⱪǝsǝm ⱪilip, tunjiliⱪ ⱨoⱪuⱪini Yaⱪupⱪa setip bǝrdi.
34 Xuning bilǝn Yaⱪup Əsawƣa nan bilǝn ⱪizil purqaⱪ xorpisini bǝrdi. U yǝp-iqip ornidin turup kǝtti. Xundaⱪ ⱪilip Əsaw tunjiliⱪ ⱨoⱪuⱪiƣa xunqǝ etibarsiz ⱪariƣanidi.
 
 
■ 25:2 1Tar. 1:32. □ 25:3 «axuriylar» — muxu «axuriylar» bolsa keyinki «Axurlar» yaki «Asuriylǝr» ǝmǝs. ‭ ‬«Axurlar» yaki «asuriylǝr» bolsa xǝmning ǝwladliridin idi (10:22ni kɵrüng). ■ 25:5 Yar. 24:36. □ 25:6 «kiqik hotunliri» — Ⱨǝjǝr wǝ Kǝturaⱨlar idi. Ibraⱨimning xundaⱪ orunlaxturuxi, xübⱨisizki, keyinki waⱪitlarda oƣulliri arisida Huda wǝdǝ ⱪilƣan miras (Pǝlǝstin zemini) üstidǝ qiⱪixi mumkin bolƣan jedǝllǝrning aldini elix üqün idi. □ 25:7-8 «ɵz ⱪowmining ⱪexiƣa berip ⱪoxuldi» — 15:15 wǝ izaⱨatini kɵrüng. ■ 25:7-8 Yar. 15:15. □ 25:12 «tɵwǝndikilǝr .... Ismailning ǝwladliri» — muxu jümlǝ bilǝn «Alǝmning Yaritilixi»ning yǝttinqi «tolidot»i («tarihi»), yǝni «Ismailning tolidoti» («Ismailning ǝwladlirining tarihi») (25:12-18) baxlinidu. ■ 25:13 1Tar. 1:29. □ 25:18 «Ismail ɵzining barliⱪ ⱪerindaxlirining udulida olturaⱪlaxti» — bu bayan Ismail toƣrisidiki ilgiriki bexarǝt (16:12)ning ǝmǝlgǝ axuruluxini kɵrsitidu; uningdin bǝlkim Ismail wǝ ǝwladlirining ɵz ⱪerindaxliri bolƣan yǝⱨudiylar wǝ baxⱪilar bilǝn ⱪarxilixixining baxlanƣanliⱪini puratⱪan boluxi mumkin. Muxu ayǝttiki «Axur» Asuriyǝ ǝmǝs, bǝlkim Sinay qɵlidiki bir rayonni kɵrsitixi mumkin. □ 25:19 «Ibraⱨimning oƣli Isⱨaⱪning nǝslining bayani mundaⱪtur» — muxu jümlǝ bilǝn «Alǝmning Yaritilixi»ning sǝkkizinqi «tolidot»i («tarihi», yǝni «Isⱨaⱪning tolidoti») («Isⱨaⱪning nǝslining bayani») (25:19-35:26) baxlinidu. ■ 25:21 Rim. 9:10. ■ 25:23 2Sam. 8:14; Rim. 9:12. □ 25:24 «Əsaw» — «tüklük». □ 25:25 «Yaⱪup» — mǝnisi «tapanƣa esilƣuqi» yaki kɵqmǝ mǝnidǝ «orun basar» yaki «muⱨapizǝtqi» degǝnlik idi. Keyin Əsaw Yaⱪupⱪa ɵq bolup ⱪelip, uning ismini «orun igiliwalƣuqi» degǝn sǝlbiy mǝnidǝ ixlitidu (27:36). ■ 25:26 Ⱨox. 12:4. □ 25:27 «qüxǝnmǝ» — omumǝn eytⱪanda, Tǝwratta owqiliⱪ ⱪilix sǝlbiy ⱪarilidu. «Qedirlarda turatti» Yaⱪupni ⱨurun adǝm degǝnlik ǝmǝs, bǝlki ailisidiki ixlar, bolupmu qarwiqiliⱪ bilǝn xuƣulliniwatⱪinini kɵrsitidu. Yaⱪupning tǝjribilik ⱪoyqi ikǝnliki 29:7din kɵrünidu. Bǝzi tǝrjimilǝrdǝ «Yaⱪup jimƣur adǝm» deyilgini bilǝn ibraniy tilidiki bu sɵz («tam» yaki «tamam») Tǝwratta daim «durus», «kamil» degǝn mǝnini bildüridu. □ 25:30 «Edom» — «ⱪizil». □ 25:31 «tunjiliⱪ ⱨoⱪuⱪi» — (yaki «tunji oƣulluⱪ ⱨoⱪuⱪ») — Bu ⱨoⱪuⱪ tɵt ixni ɵz iqigǝ alƣan boluxi mumkin: — (1) pütkül ailisidikilǝr üqün igidarqiliⱪ mǝs’uliyiti; (2) baxⱪa oƣullarƣa ⱪariƣanda, atisidin mirasni bir ⱨǝssǝ kɵp elix; (3) atisining bǝht-bǝrikǝt tilǝx hǝyrliⱪ duasidin alaⱨidǝ bǝⱨriman bolux; (4) pütkül ailisidikilǝr üqün kaⱨinliⱪ (dua ⱪilix) wǝzipisini ɵtǝx. Biz «tunjiliⱪ ⱨoⱪuⱪi» toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ yǝnǝ tohtilimiz. ■ 25:32 Yǝx. 22:13; 1Kor. 15:32.
☰