☰ Ⱨoxiya 13
13
«Mǝn seni ⱨalak ⱪilimǝn, i Israil!» — ahirⱪi agaⱨlandurux
1 Burun Əfraim sɵz ⱪilƣanda, kixilǝr ⱨɵrmǝtlǝp titrǝp ketǝtti;
U Israil ⱪǝbililiri arisida kɵtürülgǝn;
Biraⱪ u Baal arⱪiliⱪ gunaⱨ ⱪilip ɵldi.□
2 Ular ⱨazir gunaⱨning üstigǝ gunaⱨ sadir ⱪilmaⱪta!
Ɵzlirigǝ kümüxliridin ⱪuyma mǝbudlarni,
Ɵz ǝⱪli oylap qiⱪⱪan butlarni yasidi;
Bularning ⱨǝmmisi ⱨünǝrwǝnning ǝjri, halas;
Bu kixilǝr toƣruluⱪ: «Ⱨǝy, insan ⱪurbanliⱪini ⱪilƣuqilar, mozaylarni sɵyüp ⱪoyunglar!» deyilidu.□  ■
3 Xunga ular sǝⱨǝrdiki bir parqǝ buluttǝk,
Tezdin ƣayip bolidiƣan tang sǝⱨǝrdiki xǝbnǝmdǝk,
Hamandin ⱪara ⱪuyunda uqⱪan pahaldǝk,
Tünglüktin qiⱪⱪan is-tütǝktǝk tezdin yoⱪap ketidu.
4 Biraⱪ Misir zeminidin tartip Mǝn Pǝrwǝrdigar sening Hudaying bolƣanmǝn;
Sǝn Mǝndin baxⱪa ⱨeq Ilaⱨni bilmǝydiƣan bolisǝn;
Mǝndin baxⱪa ⱪutⱪuzƣuqi yoⱪtur.■
5 Mǝn qɵl-bayawanda, ⱪurƣaⱪqiliⱪning zeminida sǝn bilǝn tonuxtum;
6 Ular ozuⱪlandurulup, toyunƣan,
Toyunƣandin keyin kɵnglidǝ tǝkǝbburlixip kǝtkǝn;
Xunga ular Meni untuƣan.■
7 Əmdi Mǝn ularƣa xirdǝk bolimǝn;
Yilpizdǝk ularni yol boyida paylap kütimǝn;
8 Küqükliridin mǝⱨrum bolƣan eyiⱪtǝk Mǝn ularƣa uqrap,
Yürǝk qawisini titiwetimǝn;
Ularni qixi xirdǝk nǝⱪ mǝydanda yǝwetimǝn;
Daladiki ⱨaywanlar ularni yirtiwetidu.
9 Sening ⱨalakiting, i Israil, dǝl Manga ⱪarxi qiⱪⱪanliⱪing,
Yǝni Yardǝmqinggǝ ⱪarxi qiⱪⱪanliⱪingdin ibarǝttur.
10 Əmdi barliⱪ xǝⱨǝrliringdǝ sanga ⱪutⱪuzƣuqi bolidiƣan padixaⱨing ⱪeni?
Sening soraⱪqi-ⱨakimliring ⱪeni?
Sǝn bular toƣruluⱪ: «Manga padixaⱨ wǝ xaⱨzadilarni tǝⱪdim ⱪilƣaysǝn!» dǝp tiligǝn ǝmǝsmu? —
11 Mǝn ƣǝzipim bilǝn sanga padixaⱨni tǝⱪdim ⱪilƣanmǝn,
Əmdi uni ƣǝzipim bilǝn elip taxlidim.□  ■
 
12 Əfraimning ⱪǝbiⱨliki qing orap-ⱪaqilanƣan;
Uning gunaⱨi juƣlinip saⱪlanƣan;□
13 Tolƣaⱪ basⱪan ayalning azabliri uningƣa qüxidu;
U ǝⱪilsiz bir oƣuldur;
Qünki baliyatⱪuning aƣzi eqilƣanda, u ⱨazir bolmiƣan!□
14 Mǝn bǝdǝl tɵlǝp ularni tǝⱨtisaraning küqidin ⱪutuldurimǝn;
Ularƣa ⱨǝmjǝmǝt bolup ɵlümdin ⱪutⱪuzimǝn;
Əy, ɵlüm, sening wabaliring ⱪeni?!
Əy, tǝⱨtisara, sening ⱨalakǝtliring ⱪeni?!
Mǝn buningdin puxayman ⱪilmaymǝn!□
  ■
 
15 Əfraim ⱪerindaxliri arisida «mewilik» bolsimu,
Xǝrⱪtin bir xamal qiⱪidu,
Yǝni Pǝrwǝrdigarning qɵl-bayawandin qiⱪⱪan bir xamili kelidu;
Əfraimning buliⱪi ⱪurup ketidu, uning su bexi ⱪaƣjirap ketidu;
U xamal hǝzinisidiki barliⱪ nǝpis ⱪaqa-ⱪuqilarni bulang-talang ⱪilidu.□
16 Samariyǝning ɵz gunaⱨi ɵz zimmisigǝ ⱪoyulidu;
Qünki u ɵz Hudasiƣa boynini ⱪattiⱪ ⱪilƣan;
Ular ⱪiliq bilǝn yiⱪilidu,
Bowaⱪliri parǝ-parǝ ⱪilip qeⱪiwetilidu,
Ⱨamilidar ayalliri yeriwetilidu.■
 
 
□ 13:1 «Burun) Əfraim sɵz ⱪilƣanda...» — «Əfraim» ⱪǝbilining ǝjdadi bolƣan Əfraimni ǝmǝs, bǝlki ⱪǝbilining awwalⱪi tarihini kɵrsitidu. Musa pǝyƣǝmbǝrdin keyin, Israilƣa yetǝkligüqi bolƣan Yǝxua pǝyƣǝmbǝr Əfraimliⱪ idi. □ 13:2 «Bu kixilǝr toƣruluⱪ: «Ⱨǝy, insan ⱪurbanliⱪini ⱪilƣuqilar, mozaylarni sɵyüp ⱪoyunglar!» deyilidu» — baxⱪa bir tǝrjimisi: «U kixilǝr toƣruluⱪ: «Mana, ⱪurbanliⱪ ⱪilƣuqi adǝmlǝr mozaylarni sɵyüp ⱪoyuwatidu!» — deyilidu» — yaki baxⱪilar. Biraⱪ ibraniy tilini qüxinix tǝs bolƣini bilǝn, tilxunaslarning yeⱪinⱪi tǝtⱪiⱪatliri boyiqǝ, bu ayǝt dǝrwǝⱪǝ «insan ⱪurbanliⱪi»ni kɵrsitixi mumkin. ■ 13:2 Ⱨox. 8:6 ■ 13:4 2Sam. 22:32; Zǝb. 18:31; Yǝx. 43:11; Ⱨox. 12:10 ■ 13:6 Ⱪan. 32:15; Ⱨox. 8:14 □ 13:11 «Mǝn ƣǝzipim bilǝn sanga padixaⱨni tǝⱪdim ⱪilƣanmǝn, ǝmdi uni ƣǝzipim bilǝn elip taxlidim» — Israil Ⱪanaan zeminini igiliwalƣandin tartip, Huda ularƣa yetǝkqilik wǝ sotqiliⱪ ⱪilidiƣan «batur ⱨakimlar» yaki «sotqi-ⱪutⱪuzƣuqi» degǝn ihlasmǝn baturlarni ayrim-ayrim tǝminlǝp bǝrgǝnidi. Israil Hudaning bu «ayrim-ayrim tǝⱪsimati»din narazi bolup, Samuil pǝyƣǝmbǝrning dǝwridǝ Hudadin padixaⱨ («muⱪim» sulalǝ tüzümi) tiklǝxni tiligǝn. Huda Samuil pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ ularning tǝlipini: «Manga ixǝnmǝslikkǝ barawǝr» dǝp naraziliⱪini kɵrsitip, andin ahirida Israilning birinqi padixaⱨi Saulni tikligǝn («1Sam.» 8-12-bablar) ■ 13:11 1Sam. 8:5; 15:23; 16:1 □ 13:12 «Əfraimning ⱪǝbiⱨliki qing orap-ⱪaqilanƣan; uning gunaⱨi juƣlinip saⱪlanƣan» — demǝk, uning barliⱪ ⱪǝbiⱨlik-gunaⱨliri Hudaning jazalixi üqün obdan saⱪlanmaⱪta. □ 13:13 «Baliyatⱪuning aƣzi eqilƣanda, u ⱨazir bolmiƣan!» — yaki «baliyatⱪuning aƣzi eqilƣanda, u qiⱪmaydu!». □ 13:14 «tǝⱨtisara» — ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan jay. «... Əy, ɵlüm, sening wabaliring ⱪeni?! Əy, tǝⱨtisara, sening ⱨalakǝtliring ⱪeni?! Mǝn buningdin puxayman ⱪilmaymǝn!» — alimlar bu ayǝt üstidǝ ikki hil pikirdǝ. Bǝzilǝr mundaⱪ tǝrjimǝ ⱪilidu: — «Mǝn ularni tǝⱨtisaraning küqidin ⱪutulduramdimǝn? Mǝn ularni ɵlümdin ⱪutⱪuzamdimǝn? Əy, ɵlüm, wabaliringni qiⱪar! Əy, tǝⱨtisara, ⱨalakǝtliringni qiⱪar! Mǝn ularƣa (Israilƣa) ⱨeq rǝⱨim ⱪilmaymǝn». Bu tǝrjimǝ aldi-kǝynidiki ayǝtlǝrgǝ maslaxⱪan bolsimu, biz yuⱪiriⱪi tǝrjimigǝ ⱪayilmiz. Qünki: (1) ibraniy tilida ayǝtning birinqi jümlisidǝ soal yüklimisi yoⱪ, u addiy bir «bayan jümlǝ». (2) Huda Ⱨoxiya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ bǝrgǝn birnǝqqǝ bexarǝtlǝrdǝ, Israilƣa bolƣan ⱪattiⱪ ǝyibini yǝtküzüxi bilǝn tǝng kütülmigǝn yǝrdin Israilƣa qong ümidlǝrnimu kɵrsitidu (mǝsilǝn, 1:9-10, 8:11); (3) Injilda rosul Pawlus bu ayǝtlǝrni xundaⱪ qüxǝndürüp beridu («1Kor.» 15:55-56, «Wǝⱨ.» 20:13-14ni kɵrüng); (4) tekistning ikkinqi ⱪismining tǝrjimisi: «Mǝn (Ɵzüm) sanga ⱨalakǝt bolimǝn, i tǝⱨtisara!... sanga waba bolimǝn, i ɵlüm! Mǝn silǝrgǝ ⱨeq rǝⱨim ⱪilmaymǝn» bolux eⱨtimalƣa bǝk yeⱪin. Yǝnǝ mumkinqiliki barki, ayǝtning ǝng ahirⱪi ⱪismi: «Mǝn Ɵzümni ⱨeq ayimaymǝn!» degǝn mǝnidǝ bolidu — demǝk, Huda Israilni ⱪutⱪuzux üqün ⱨǝrⱪandaⱪ bǝdǝl tɵlǝxkǝ tǝyyardur. ■ 13:14 Yǝx. 25:8; 1Kor. 15:55 □ 13:15 «Əfraim ⱪerindaxliri arisida «mewilik» bolsimu» — «Əfraim» degǝn isimning ɵzi «mewilik» degǝn mǝnidǝ. Muxu ayǝttiki «mewǝ» pǝrzǝntlǝrni kɵrsitidu (14-ayǝtnimu kɵrüng). «Xǝrⱪtin bir xamal qiⱪidu» — Ⱪanaanƣa (Pǝlǝstingǝ) nisbǝtǝn ǝng dǝⱨxǝtlik xamal xǝrⱪ xamilidur. Ularni nabut ⱪilidiƣan Asuriyǝ ⱪoxuni dǝrwǝⱪǝ xǝrⱪtin kelidu. «hǝzinidiki nǝpis ⱪaqa-ⱪuqilar» — Əfraimdiki «kelixkǝn qokan-ⱪizlar»ni kɵrsitiximu mumkin (16-ayǝtnimu kɵrüng). ■ 13:16 Ⱨox. 10:14
☰