☰ Yǝxaya 63
63
«Kɵzǝtqilǝr» bir adǝmning keliwatⱪanliⱪini kɵridu
1 «Bozraⱨ xǝⱨiridin qiⱪⱪan, üstibexi ⱪeniⱪ ⱪizil rǝnglik,
Kiyim-keqǝkliri ⱪaltis-karamǝt,
Zor küq bilǝn ⱪol selip mengiwatⱪan,
Edomdin muxu yǝrgǝ keliwatⱪuqi kim?»
«Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn sɵzligüqi Mǝn,
Ⱪutⱪuzuxⱪa küq-ⱪudrǝtkǝ Igǝ Bolƣuqidurmǝn».□
2 «Üstibexingdikisi nemixⱪa ⱪizil,
Ⱪandaⱪsigǝ kiyim-keqǝkliring xarab kɵlqikini qǝyligüqiningkigǝ ohxap ⱪaldi?».□  ■
3 «Mǝn yalƣuz xarab kɵlqikini qǝylidim;
Bar ǝl-yurtlardin ⱨeqkim Mǝn bilǝn billǝ bolƣini yoⱪ;
Mǝn ularni ƣǝzipimdǝ qǝylidim,
Ⱪǝⱨrimdǝ ularni dǝssiwǝttim;
Ularning ⱪanliri kiyim-keqǝklirim üstigǝ qaqridi;
Mening pütün üstibexim boyaldi;□
4 Qünki ⱪǝlbimgǝ ⱪisas küni pükülgǝnidi,
Xundaⱪla Mǝn ⱨǝmjǝmǝtlirimni ⱪutⱪuzidiƣan yil kǝldi;□  ■
5 Mǝn ⱪarisam, yardǝm ⱪilƣudǝk ⱨeqkim yoⱪ idi;
Ⱨeqkimning ⱪollimaydiƣanliⱪini kɵrüp azablinip kɵnglüm parakǝndǝ boldi;
Xunga Ɵz bilikim Ɵzümgǝ nijat kǝltürdi;
Ɵz ⱪǝⱨrim bolsa, Meni ⱪollap Manga qidam bǝrdi;□  ■
6 Xuning bilǝn ǝl-yurtlarni ƣǝzipimdǝ dǝssiwǝtkǝnmǝn,
Ⱪǝⱨrimdǝ ularni mǝst ⱪiliwǝttim,
Ⱪanlirini yǝrgǝ tɵküwǝttim». □
 
«Hudani ǝslǝtküqi kɵzǝtqi»lǝrdin biri yǝnǝ dua ⱪilidu
7 «Mǝn Pǝrwǝrdigarning xǝpⱪǝtliri toƣruluⱪ ǝslitip sɵzlǝymǝn;
Pǝrwǝrdigarning mǝdⱨiyǝgǝ layiⱪ ⱪilƣanliri,
Uning rǝⱨimdilliⱪliriƣa asasǝn,
Uning nurƣunliƣan xǝpⱪǝtlirigǝ asasǝn,
Pǝrwǝrdigarning bizgǝ ⱪilƣan iltipatliri,
Israil jǝmǝtigǝ iltipat ⱪilƣan zor yahxiliⱪliri toƣruluⱪ ǝslitip sɵzlǝymǝn;
8 U ularni: — «Ular Mening hǝlⱪim,
Aldamqiliⱪ ⱪilmaydiƣan balilar» dǝp,
Ularning Ⱪutⱪuzƣuqisi boldi.□
9 Ularning barliⱪ dǝrdlirigǝ Umu dǝrddax idi;
«Uning yüzidiki Pǝrixtisi» bolsa ularni ⱪutⱪuzƣan,
U Ɵz muⱨǝbbiti ⱨǝm rǝⱨimdilliⱪi bilǝn ularni ⱨǝmjǝmǝtlik ⱪilip ⱪutⱪuzƣan;
Axu ⱪǝdimki barliⱪ künlǝrdǝ ularni Ɵzigǝ artip kɵtürgǝn; □  ■
10 Biraⱪ ular asiyliⱪ ⱪilip Uning Muⱪǝddǝs Roⱨiƣa azar bǝrdi;
Xunga ulardin yüz ɵrüp U ularning düxminigǝ aylinip,
Ularƣa ⱪarxi jǝng ⱪildi. □  ■
11 Biraⱪ U: — «Musa pǝyƣǝmbirim! Mening hǝlⱪim!» dǝp ǝyni künlǝrni ǝslǝp tohtidi.
Əmdi Ɵz padisi bolƣanlarni padiqiliri bilǝn dengizdin qiⱪiriwalƣuqi ⱪeni?
Ɵzining Muⱪǝddǝs Roⱨini ularning arisiƣa turƣuzup ⱪoyƣuqi ⱪeni?□
12 Uning güzǝl xǝrǝplik biliki Musaning ong ⱪoli arⱪiliⱪ ularni yetǝkligüqi boldi,
Ɵzi üqün mǝnggülük bir namni tiklǝp,
Ular aldida sularni bɵlüwǝtküqi,
13 Ularni dalada ǝrkin kezip yüridiƣan attǝk,
Ⱨeq putlaxturmay ularni dengizning qongⱪur yǝrliridin ɵtküzgüqi ⱪeni?■
14 Mallar jilƣiƣa otlaxⱪa qüxkǝndǝk,
Pǝrwǝrdigarning Roⱨi ularƣa aram bǝrdi;
Sǝn Ɵzüng güzǝl-xǝrǝplik bir namƣa erixix üqün,
Sǝn muxu yollar bilǝn hǝlⱪingni yetǝkliding.
15 Aⱨ, asmanlardin nǝziringni qüxürgin,
Sening pak-muⱪǝddǝsliking, güzǝllik-xǝriping turƣan makaningdin ⱨalimizƣa ⱪarap baⱪ!
Ⱪeni otluⱪ muⱨǝbbiting wǝ küq-ⱪudriting!?
Iqingni aƣritixliring, rǝⱨimdilliⱪliring ⱪeni?
Ular manga kǝlgǝndǝ besilip ⱪaldimu?■
16 Qünki gǝrqǝ Ibraⱨim bizni tonumisimu,
Yaki Israil gǝrqǝ bizni etirap ⱪilmisimu,
Sǝn ⱨaman bizning Atimiz;
Sǝn Pǝrwǝrdigar bizning Atimizdursǝn;
Əzǝldin tartip «Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqimiz» Sening namingdur.□
17 I Pǝrwǝrdigar, nemixⱪa bizni yolliringdin azdurƣansǝn?
Nemixⱪa Ɵzüngdin ⱪorⱪuxtin yandurup kɵnglimizni tax ⱪilƣansǝn?!
Ⱪulliring üqün, Ɵz mirasing bolƣan ⱪǝbililǝr üqün,
Yenimizƣa yenip kǝlgǝysǝn!
18 Muⱪǝddǝs hǝlⱪing pǝⱪǝt azƣinǝ waⱪitla tǝwǝlikigǝ igǝ bolaliƣan;
Düxmǝnlirimiz muⱪǝddǝs jayingni ayaƣ asti ⱪildi;□  ■
19 Xuning bilǝn biz uzundin buyan Sǝn idarǝ ⱪilip baⱪmiƣan,
Sening naming bilǝn atilip baⱪmiƣan bir hǝlⱪtǝk bolup ⱪalduⱪ!
 
 
□ 63:1 «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn sɵzligüqi Mǝn, ⱪutⱪuzuxⱪa küq-ⱪudrǝtkǝ Igǝ Bolƣuqidurmǝn» — ayǝtning aldinⱪi ⱪismidiki soalƣa jawab bǝrgüqi xübⱨisizki, 61:10-11-ayǝttǝ «ⱪaltis-karamǝt» kiyim-keqǝk kiyiwalƣan», Ɵzi (62-babta) kɵzǝtqilǝrni bekitkǝn Mǝsiⱨdur. Biraⱪ uning kiyim-keqǝkliri baxⱪiqǝ kɵrüngǝqkǝ, u yiraⱪtin keliwatⱪan qaƣda, ular uni toniyalmiƣan. «Bozraⱨ» xǝⱨiri toƣruluⱪ yǝnǝ 34-babni wǝ izaⱨatlirini kɵrüng. □ 63:2 «Üstibexingdikisi nemixⱪa ⱪizil, ⱪandaⱪsigǝ kiyim-keqǝkliring xarab kɵlqikini qǝyligüqiningkigǝ ohxap ⱪaldi?» — Mǝsiⱨ kiyiwalƣan kiyim ǝslidǝ «nijatning, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning» kiyimi (bǝlkim ap’aⱪ) bolƣandin keyin, «Nemixⱪa ⱪizil bolup ⱪalƣan» — dǝp soraydu. ■ 63:2 Wǝⱨ. 19:13 □ 63:3 «Mǝn ularni ƣǝzipimdǝ qǝylidim» — «ular» (nijatni rǝt ⱪilƣan) yat ǝllǝrni kɵrsitidu (6-ayǝtni kɵrüng). □ 63:4 «Mǝn ⱨǝmjǝmǝtlirimni ⱪutⱪuzidiƣan yili» — demǝk, Hudaning nijatini ⱪobul ⱪilƣan bǝndiliri muxu dunyadiki barliⱪ bozǝk ⱪilixlardin, barliⱪ ziyankǝxlǝrdin azad ⱪilinip ǝrkin bolux waⱪtidur. Rǝzillǝrning jazalinixi bilǝn ular ǝrkin bolidu. ■ 63:4 Yǝx. 61:2 □ 63:5 «Ɵz ⱪǝⱨrim bolsa, Meni ⱪollap Manga qidam bǝrdi» — muxu sɵzlǝrgǝ ⱪariƣanda, insanlarni jazalax Huda ⱨǝm Uning Mǝsiⱨi üqün kɵngligǝ intayin eƣir kelidiƣan tǝs bir ixtur. ■ 63:5 Yǝx. 59:16 □ 63:6 «Ⱪǝⱨrimdǝ ularni mǝst ⱪiliwǝttim» — bundaⱪ «mǝst ⱪilix»ni qüxinix üqün, 51-bab, 17-, 21-22-ayǝtlǝrni yǝnǝ kɵrüng. Hǝlⱪlǝrni mǝst ⱪilidiƣan xarab «Pǝrwǝrdigarning ⱪolidiki ⱪǝⱨrigǝ tolƣan ⱪǝdǝⱨ»tiki «xarab»tur. □ 63:8 «U ularni: — «Ular Mening hǝlⱪim, aldamqiliⱪ ⱪilmaydiƣan balilar» dǝp, ularning Ⱪutⱪuzƣuqisi boldi» — muxu ayǝtlǝr Huda Israilni Misirdin ⱪutⱪuzup qiⱪarƣan waⱪitni kɵrsitidu. Xu qaƣni Israilning «tuƣuluxi», yǝni «yengi bir hǝlⱪ, yengi bir millǝt» boluxi dǝp ⱨesabliƣili bolidu. □ 63:9 «Uning (Pǝrwǝrdigarning) yüzidiki Pǝrixtisi» — muxu zat dǝl Tǝwrat-zǝburda kɵp yǝrlǝrdǝ «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi» dǝp atilidu. ■ 63:9 Ⱪan. 7:7, 8, 9 □ 63:10 «biraⱪ ular asiyliⱪ ⱪilip uning Muⱪǝddǝs Roⱨiƣa azar bǝrdi» — muxu sɵzgǝ ⱪariƣanda «Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi» qoⱪum Hudaning Ɵzidin (demǝk, Huda’Atidin) ayrim bir xǝhsdur. ■ 63:10 Qɵl. 14:11; Zǝb. 78:56-59; 95:9-11 □ 63:11 «Ɵz padisi bolƣanlar» — Israil hǝlⱪi. «Ɵz ... padiqiliri» — xübⱨisizki, Musa pǝyƣǝmbǝr, akisi Ⱨarun ⱨǝm aqisi Mǝryǝm, xundaⱪla bǝlkim Yǝxua pǝyƣǝmbǝr idi. ■ 63:13 Zǝb. 105:37 ■ 63:15 Ⱪan. 26:15 □ 63:16 «gǝrqǝ Ibraⱨim bizni tonumisimu, Yaki Israil gǝrqǝ bizni etirap ⱪilmisimu,...» — Ibraⱨim ⱨǝm Israil (ularning ata-bowiliri) heli burunla alǝmdin kǝtkǝnidi, ǝlwǝttǝ. Muxu sɵzning mǝnisi, nawada atimiz Ibraⱨim yaki Israil (yǝni Yaⱪup) muxu alǝmdǝ tehi turƣan bolsa, bizning naqar ǝⱨwalimizni, ǝhlaⱪsizliⱪimizni, pǝzilǝtsizlikimizni kɵrüpla intayin bizar bolup: «Muxu hǝlⱪ bizning ǝwladimiz bolmisa kerǝk» — dǝp bizlǝrni etirap ⱪilmasliⱪi mumkin, demǝkqi. □ 63:18 «Düxmǝnlirimiz muⱪǝddǝs jayingni ayaƣ asti ⱪildi» — Yǝxayaning ɵmridǝ Hudaning muⱪǝddǝs ibadǝthanisi tehi mǝwjut idi. Xuning bilǝn pǝyƣǝmbǝr bu bexarǝttǝ ɵzidin keyinki bir dǝwrni kɵzdǝ tutⱪan boluxi kerǝk. Yerusalemdiki xu ibadǝthana miladiyǝdin ilgiriki 586-yili wǝyran ⱪilindi. Bexarǝt muxu wǝⱪǝdin keyinki dǝwrning bolidiƣan ⱨessiyatlirini, arzu-hiyallirini ⱨǝm dualirini kɵrsǝtsǝ kerǝk. ■ 63:18 Zǝb. 74:3-8
☰