☰ Wǝⱨiy 1
Wǝⱨiy
1
1 Bu kitab Əysa Mǝsiⱨning wǝⱨiysi, yǝni Huda Uningƣa Ɵz ⱪul-hizmǝtkarliriƣa yeⱪin kǝlgüsidǝ yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlarni kɵrsitixi üqün tapxurƣan wǝⱨiydur. Mǝsiⱨ buni Ɵz pǝrixtisini ǝwǝtip ⱪuli Yuⱨannaƣa alamǝtlǝr bilǝn ayan ⱪildi.□ 2 Yuⱨanna bolsa Hudaning sɵz-kalami ⱨǝmdǝ Əysa Mǝsiⱨ toƣrisidiki guwaⱨliⱪⱪa kɵrgǝnlirining ⱨǝmmisigǝ guwaⱨliⱪ bǝrdi. 3 Bu bexarǝtni oⱪup bǝrgüqi wǝ uning sɵzlirini anglap, uningda yezilƣanlarƣa itaǝt ⱪilƣuqi bǝhtliktur! Qünki wǝⱨiyning waⱪti yeⱪindur.□  ■
 
Rosul Yuⱨannaning «Kiqik Asiya»diki yǝttǝ jamaǝtkǝ yolliƣan salamliri wǝ hǝtliri
4 Mǝnki Yuⱨannadin Asiya ɵlkisidiki yǝttǝ jamaǝtkǝ salam! Ⱨazir bar bolƣan, ɵtkǝndimu bolƣan ⱨǝm kǝlgüsidǝ Kǝlgüqidin, Uning tǝhtining aldidiki yǝttǝ Roⱨtin□  ■ 5 wǝ sadiⱪ Guwaⱨqi, ɵlümdin tunji Tirilgüqi, jaⱨandiki padixaⱨlarning Ⱨɵkümrani bolƣan Əysa Mǝsiⱨtin silǝrgǝ meⱨir-xǝpⱪǝt wǝ hatirjǝmlik bolƣay.
Əmdi bizni sɵygüqi, yǝni Ɵz ⱪeni bilǝn bizni gunaⱨlirimizdin yuƣan□  ■ 6 wǝ bizni bir padixaⱨliⱪⱪa uyuxturup, Ɵz Atisi Hudaƣa kaⱨinlar ⱪilƣanƣa barliⱪ xan-xǝrǝp wǝ küq-ⱪudrǝt ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ bolƣay, amin! □  ■
7 Mana, U bulutlar bilǝn kelidu, xundaⱪla ⱨǝr bir kɵz, ⱨǝtta Uni sanjiƣanlarmu Uni kɵridu. Yǝr yüzidiki pütkül ⱪǝbilǝ-hǝlⱪ U sǝwǝblik aⱨ-zar kɵtüridu. Xundaⱪ bolidu, amin! □  ■
8 Mǝn «Alfa» wǝ «Omega», Muⱪǝddimǝ wǝ Hatimǝ Ɵzümdurmǝn, ⱨazir bar bolƣan, burunmu bar bolƣan ⱨǝm kǝlgüsidimu bar Bolƣuqidurmǝn, xundaⱪla Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirdurmǝn, dǝydu Pǝrwǝrdigar Huda. □  ■
 
Tirilgǝn Mǝsiⱨning Yuⱨannaƣa kɵrünüxi
9 Silǝrning ⱪerindixinglar ⱨǝm silǝr bilǝn birgǝ Əysada bolƣan azab-oⱪubǝt, padixaⱨliⱪ wǝ sǝwr-taⱪǝttin ortaⱪ nesipdixinglar bolƣan mǝnki Yuⱨanna Hudaning sɵz-kalami wǝ Əysaning guwaⱨliⱪi wǝjidin Patmos degǝn aralda mǝⱨbus bolup turup ⱪalƣandim. □ 10 «Rǝbning küni»dǝ mǝn Roⱨning ilkigǝ elinixim bilǝn, kǝynimdin kanay awazidǝk küqlük bir awazni anglidim. □  ■ 11 Bu awaz: «Kɵridiƣanliringni kitab ⱪilip yaz wǝ uni yǝttǝ jamaǝtkǝ, yǝni Əfǝsus, Smirna, Pǝrgamum, Tiyatira, Sardis, Filadelfiyǝ wǝ Laodikiyadiki jamaǝtlǝrgǝ ǝwǝt» dedi. □
 
12 Manga sɵz ⱪilƣan awazning kimning ikǝnlikini kɵrüx üqün kǝynimgǝ buruldum. Burulƣinimda, kɵzümgǝ yǝttǝ altun qiraƣdan □ 13 wǝ ularning otturisida uqisiƣa putliriƣiqǝ qüxüp turidiƣan ton kiygǝn, kɵksigǝ altun kǝmǝr baƣliƣan Insan’oƣliƣa ohxaydiƣan biri kɵründi. □  ■ 14 Uning bax-qeqi aⱪ yungdǝk, ⱨǝtta ⱪardǝk ap’aⱪ idi wǝ kɵzliri goya yalⱪunlap turƣan ottǝk idi. ■ 15 Putliri humdanda tawlinip parⱪiriƣan tuqⱪa ohxaytti, awazi xarⱪirap eⱪiwatⱪan nurƣun sularning awazidǝk idi. ■ 16 U ong ⱪolida yǝttǝ yultuz tutⱪan bolup, aƣzidin ikki bisliⱪ ɵtkür ⱪiliq qiⱪip turatti. Qirayi huddi ⱪuyaxning toluⱪ küqidǝ parliƣandǝk yarⱪin idi. □  ■
17 Uni kɵrginimdǝ, ayiƣiƣa ɵlüktǝk yiⱪildim. U ong ⱪolini üstümgǝ tǝgküzüp mundaⱪ dedi:
— Ⱪorⱪma, Awwalⱪisi wǝ Ahirⱪisi ■ 18 ⱨǝmdǝ ⱨayat Bolƣuqi Ɵzümdurmǝn. Mǝn ɵlgǝnidim, ǝmma mana, Mǝn ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨayatturmǝn, ɵlüm wǝ tǝⱨtisaraning aqⱪuqliri ⱪolumdidur! ■ 19 Xuning üqün, kɵrgǝn ixlarni, ⱨazir boluwatⱪan ixlarni wǝ bulardin keyin bolidiƣan ixlarni yezip ⱪaldur. 20 Sǝn ong ⱪolumda kɵrgǝn yǝttǝ yultuzning wǝ yǝttǝ altun qiraƣdanning siri mana mundaⱪ — yǝttǝ yultuz yǝttǝ jamaǝtning ǝlqiliri wǝ yǝttǝ qiraƣdan bolsa yǝttǝ jamaǝttur.□
 
 
□ 1:1 «Bu kitab Əysa Mǝsiⱨning wǝⱨiysi» — «Əysa Mǝsiⱨning wǝⱨiysi» ⱨǝm Əysa Mǝsiⱨ toƣrisida ⱨǝm Uningdin kǝlgǝn wǝⱨiydur. «Huda Uningƣa Ɵz ⱪul-hizmǝtkarliriƣa yeⱪin kǝlgüsidǝ yüz berixi muⱪǝrrǝr bolƣan ixlarni kɵrsitixi üqün tapxurƣan wǝⱨiydur» — Hudaning «ⱪul-hizmǝtkarliri» Injilda Hudaning «ⱪulluⱪ»ida bolƣanlar, yǝni mǝjburiy ⱨalda ǝmǝs, bǝlki muⱨǝbbǝtning türtkisidǝ qin kɵnglidin xundaⱪ talliwalƣanlarni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. □ 1:3 «wǝⱨiyning waⱪti yeⱪindur» — «wǝⱨiyning waⱪti» degǝn, bu ixlarning ǝmǝlgǝ axidiƣan waⱪti. ■ 1:3 Wǝⱨ. 22:7,10. □ 1:4 «Uning tǝhtining aldidiki yǝttǝ Roⱨtin... (meⱨir-xǝpⱪǝt wǝ hatirjǝmlik bolƣay)» — «yǝttǝ» degǝn sanning kamalǝtkǝ yǝtkǝn, mukǝmmǝl degǝn mǝnisi bolup, bǝzi alimlar bu «yǝttǝ Roⱨ» Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨining yǝttǝ tǝripini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu (5:6ni wǝ «Yǝx.» 11:2ni kɵrüng). Baxⱪilar ularni yǝttǝ pǝrixtini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Bǝzilǝr: «yǝttǝ tǝrǝplik Roⱨ» yaki «yǝttǝ tǝrǝplimilik Roⱨ» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. ■ 1:4 Mis. 3:14; Wǝⱨ. 1:8; 4:8; 11:17; 16:5. □ 1:5 «ɵlümdin tunji Tirilgüqi» — grek tilida muxu yǝrdiki «tunji» adǝttǝ «birinqi bolup tuƣulƣan»ni kɵrsitidu. Sɵzning toluⱪ mǝnisi toƣruluⱪ «Kol.» 1:16-17 wǝ 18-ayǝttiki izaⱨatlarni kɵrüng. «Ɵz ⱪeni bilǝn bizni gunaⱨlirimizdin yuƣan» — yaki «Ɵz ⱪeni bilǝn bizni gunaⱨlirimizdin azad ⱪilƣan». ■ 1:5 Yǝx. 55:4; Ros. 20:28; 1Kor. 15:20; Kol. 1:18; Ibr. 9:12,14; 1Pet. 1:19; 1Yuⱨa. 1:7; Wǝⱨ. 3:14; 5:9. □ 1:6 «munasiwǝtlik ayǝt(lǝr)» — «Mis.» 19:6. ■ 1:6 Rim. 12:1; 1Pet. 2:5, 9; Wǝⱨ. 5:10. □ 1:7 «ⱨǝtta Uni sanjiƣanlarmu Uni kɵridu» — yaki «yǝni Uni sanjiƣanlarmu Uni kɵridu». «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Dan.» 7:13, «Zǝk.» 12:10 ■ 1:7 Dan. 7:13; Zǝk. 12:10; Mat. 24:30; 25:31; Yⱨ. 19:37; Ros. 1:11; 1Tes. 1:10; 2Tes. 1:10; Yǝⱨ. 14. □ 1:8 «Mǝn «Alfa» wǝ «Omega»...durmǝn» — grek tilida «alfa» birinqi ⱨǝrp, «omega» ahirⱪi ⱨǝrptur. Demǝk, Huda bax wǝ ahirdur. Bǝzi kona kɵqürülmilǝrdǝ «Muⱪǝddimǝ wǝ Hatimǝ Ɵzümdurmǝn» degǝn sɵzlǝr tepilmaydu. ■ 1:8 Yǝx. 41:4; 44:6; Wǝⱨ. 21:6; 22:13. □ 1:9 «Əysada bolƣan azab-oⱪubǝt, padixaⱨliⱪ wǝ sǝwr-taⱪǝttin ortaⱪ nesipdixinglar» — demǝk, Əysa Mǝsiⱨdǝ bolƣanlar qoⱪum ⱨǝm Uning nami wǝjidin azab-oⱪubǝt tartidu, xundaⱪla Uning sǝwr-taⱪitidin küq elixi kerǝk bolidu, ⱨǝm Uningda bolƣan padixaⱨliⱪtin bǝⱨrimǝn bolidu. «Əysaning guwaⱨliⱪi wǝjidin» — demǝk «Əysa toƣrisidiki guwaⱨliⱪ»; baxⱪa hil mǝnisi «Əysa (Ɵzi) bǝrgǝn guwaⱨliⱪ». «Patmos degǝn aralda mǝⱨbus bolup turup ⱪalƣandim» — Patmos rimliⱪlarning dǝⱨxǝtlik «ǝmgǝk lagiri» bolƣan türmǝ idi. Yuⱨanna mǝzkur kitabni yeziwatⱪanda Patmos arilidin azad ⱪilinƣan boluxi mumkin. □ 1:10 ««Rǝbning küni»dǝ mǝn Roⱨning ilkigǝ elinixim bilǝn...» — «Rǝbning küni» yaki «rǝblik kün». Alimlar bu toƣruluⱪ üq pikirdǝ bolidu: — (1) Rǝbning küni yǝkxǝnbǝ küni (Rǝb ɵlümdin tirilgǝn kün)ni kɵrsitidu; (2) Tǝwratta kɵp tilƣa elinƣan, ⱪiyamǝt künini ɵz iqigǝ alƣan ahirⱪi zamanlardiki ahirⱪi dǝⱨxǝtlik azab-oⱪubǝtlik künlǝrni, yǝni «Pǝrwǝrdigarning küni»ni kɵrsitidu, muxu kɵzⱪarax boyiqǝ bolƣanda Yuⱨanna Roⱨta kɵtürülüp kǝlgüsidiki zamanlarƣa yɵtkilip «Pǝrwǝrdigarning küni»ni kɵridu; (3) xu waⱪitlarda ⱨǝr yilning bir künidǝ Rim imperatori (xu waⱪitta Domitiyan idi) barliⱪ puⱪralirini ɵzigǝ sǝjdǝ ⱪildurup: «Ⱪǝysǝr rǝbtur!» dǝp etirap ⱪilip, huxbuy selixⱪa mǝjbur ⱪilatti. Xunga xu küni «Rǝbning küni» dǝp atalƣan. Bizningqǝ «Rǝbning küni» dǝl xu künni kɵrsitidu; lekin kinayilik ⱨǝm ⱨǝjwiylik ix xuki, Rǝb dǝl xu künidǝ (2-kɵzⱪaraxtikidǝk) Ɵzining, yǝni «Pǝrwǝrdigarning küni»ni ayan ⱪilixni layiⱪ kɵrdi. «Mǝn Roⱨning ilkigǝ elinixim bilǝn...» — «Roⱨ» Hudaning Roⱨi, Muⱪǝddǝs Roⱨni kɵrsitidu. ■ 1:10 Wǝⱨ. 4:2. □ 1:11 «Smirna» — ⱨazirⱪi Türkiyǝdiki «Izmir». «kɵridiƣanliringni kitab ⱪilip yaz wǝ uni yǝttǝ jamaǝtkǝ, yǝni Əfǝsus, Smirna, Pǝrgamum, Tiyatira, Sardis, Filadelfiyǝ wǝ Laodikiyadiki jamaǝtlǝrgǝ ǝwǝt» — bu yǝttǝ xǝⱨǝrning ⱨǝmmisi bir dügilǝktǝ bir-birigǝ yandax jaylaxⱪanidi. Rosul Yuⱨanna yaxanƣanda Əfǝsus xǝⱨiridǝ makanlaxⱪanidi. «Ⱪoxumǝ sɵz» wǝ hǝritini kɵrüng. □ 1:12 «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Mis.» 25:31-40. □ 1:13 «kɵksigǝ altun kǝmǝr baƣliƣan Insan’oƣli» — yaki «kɵksigǝ altun kǝmǝr baƣliƣan insanning bir oƣli». «Dan.» 7:13ni wǝ izaⱨatini kɵrüng. ■ 1:13 Əz. 1:26; Dan. 7:13; Wǝⱨ. 14:14. ■ 1:14 Dan. 7:9; Wǝⱨ. 19:12. ■ 1:15 Wǝⱨ. 14:2. □ 1:16 «munasiwǝtlik ayǝt» — «Dan.» 7:13. ■ 1:16 Yǝx. 49:2; Əf. 6:17; Ibr. 4:12; Wǝⱨ. 2:16; 19:15. ■ 1:17 Yǝx. 41:4; 44:6; 48:12. ■ 1:18 Ayup 12:14; Yǝx. 22:22; Rim. 6:9; Wǝⱨ. 3:7; 20:1. □ 1:20 «yǝttǝ yultuz yǝttǝ jamaǝtning ǝlqiliri wǝ yǝttǝ qiraƣdan bolsa yǝttǝ jamaǝttur» — «ǝlqiliri» baxⱪa hil tǝrjimisi: «pǝrixtiliri». Grek tilida ⱨǝm ibraniy tilida «pǝrixtǝ» wǝ «ǝlqi» bir sɵz bilǝn ipadilinidu (pǝrixtilǝr Hudaning ǝlqiliri bolƣaq). Bizningqǝ muxu yǝrdǝ jamaǝtlǝr ǝwǝtkǝn ǝlqilǝrni kɵrsǝtsǝ kerǝk, qünki pǝrixtilǝrgǝ hǝt yezix ⱨajǝtsiz idi. Yǝttǝ ǝlqi Patmos ariliƣa berip Yuⱨannadin ⱨal soraxⱪa kǝlgǝn boluxi mumkin.
☰