13
Barnabas naꞌiki Saul zaamata-kao kaudinaꞌo nii
1 Kainaꞌa mishidainao mashaapainao Antioch ii, Syria Baara iaꞌoraz. Ĩnao mishidainao biiꞌi kainaꞌa prophetnao, naꞌiki baꞌorainao kida tominapa-kidauzo mishidainao. Kaikapaudaꞌuꞌo wuruꞌu kaudinainaouz: kainaꞌa Barnabas, Simeon miikoroz, Lucius Cyrene sanaz, Manaen, Herod dyaupaitaniaz, naꞌiki Saul.
2 Baudaꞌapa kamoo ĩchoochiapatinan puꞌu naꞌiki ĩsanadinpan puꞌu Tominkaru ati, Kaimanaꞌo Doronaa kian ĩꞌati, “Uzaamata shoman Barnabas naꞌiki Saul kaudinaꞌo nii õꞌati. Kainaꞌa kaudin-kizai õaiapanii ĩshaꞌapatan õꞌati.”
3 Uruu idi ĩsanadinpan naꞌiki ĩtoriinpan naa koshan. Udaunaꞌan ĩtoriinapa-kidan naa Saul naꞌiki Barnabas, naꞌiki ĩmuudan pakaꞌu ĩꞌidaꞌa. Udaunaꞌan ĩdyuudan naa ĩdyaun.
Saul makon ukowaadapaꞌanan Kaimanaꞌo Kuwai
4 Aizii Kaimanaꞌo Doronaa dyuudan kawanaꞌati ĩdyaun, ĩmakon naa wiizai Seleucia iti paran danoma iaꞌoraz. Naꞌikiꞌi naa ĩzaamatan udaruꞌo kanawa, makoꞌozoꞌo Cyprus iti, uruu udaruꞌo katonaru, paran zikon iaꞌo.
5 John Mark makon kapam ĩminkaꞌu nii. Ĩkaawan donoꞌo naa wiizai Salamis iti, naꞌiaꞌa naa ĩkowaadapan Tominkaru Paradan Jewnao ati, synagogue kawanaꞌati kida.
6 Uruu daunaꞌan ĩdobatan pakidiba idaꞌanaꞌa naa. Ĩmakon atii ĩkaawan baꞌoran wiizai diꞌiti, Paphos kiaꞌoraz uꞌuu, uruu katonaru danoma iaꞌoraz mazan. Naꞌiaꞌa naa ĩikodan pidan marunao-tinpaꞌo Bar-Jesus kiaꞌo udakotapa-kao, uruu Jew, dakotinpauzo prophet nii kaikiniꞌi.
7 Aizii wuruꞌu marunaouz, upaonaruitapanii naobanai wuruꞌu kazowautapaꞌoraz ipai amazada naꞌii, Sergius Paulus kiaꞌo uꞌuu. Aitapaꞌo naꞌiki kaimanaꞌo udiꞌitinpauzon wuruꞌu naobanaiz. Sariapa udapada-kidan paꞌidaꞌati Barnabas naꞌiki Saul, uabataꞌazon idi Tominkaru Paradan.
8 Tuukii mazan marunao towaudaꞌutan naobanai abatapan ĩkuwaa, aonaa uaipan umishidan ĩkuwaa, wuruꞌu Jesus dauꞌu kidaꞌoraz. (Elymas kiaꞌo kapam udakotapa-kao Greek idaꞌan wuruꞌu marunaouz.)
9 Kaimanaꞌo Doronaa maꞌozakadan idi Saul, Paul kiaꞌoraz naa uꞌuu, sariapa uawunuupaꞌakan maꞌozakaꞌo idaꞌan marunao ati. Ukian uꞌati,
10 “Pugaru naꞌapa Satan kawan manawun, ushaꞌapanum kauꞌan tuukii puawautaꞌazon ipai wuruꞌu kaiman kidaꞌoraz kuwai naꞌiki kaiman kidaꞌoraz mashaapa-kinai. Pugaru mariidinauzo, puaitapa naꞌapam pupanaꞌadan naꞌiki putanawatan Tominkaru paradan dikaudaꞌo nii.
11 Mazan Tominkaru shaꞌapatan nii naꞌiki upatakaꞌutan nii pugaru aizii, ishaawun-karu idaꞌan, aonaꞌo nii kanom putukapan, aonaa kanadaꞌo atii diinaꞌiti ziiꞌi.” Sariapa mishi Elymas awun marutaꞌakan, uruu idi aonaꞌa naa powaꞌa utukapaꞌakan aimaakan. Sariapa uchiꞌikaadanaan naa udorotan pidan kaꞌutaꞌo nii paugaru.
12 Naobanai tukapan idi aimaakan shaꞌapata-kao naꞌapa, tuukii umishidan, naꞌiki tuukii udiꞌitinpan wuru dauꞌaꞌa paabataniaz kaiman kidaꞌo kuwai, Naobanai Jesus dauaꞌoraz.
Paul kakuwaapan Antioch ii Pisidia Baara iaꞌoraz
13 Uruu daunaꞌan Paul naꞌiki uminaudaꞌunao dobatan naa Paphos iki, wuruꞌu katonaru iaꞌoraz wiizai. Naꞌikiꞌi naa ĩmakon kanawa idaꞌan atii ĩkaawan Perga iti, Pamphylia Baara iaꞌoraz. Naꞌiaꞌa naa John Mark waꞌakan ĩdyaun. Upadantan naa powaa iti Jerusalem iti.
14 Uruu daunaꞌan ĩdobatan naa pakidiba idaꞌan atii ĩkaawan Antioch iti, Pisidia Baara iaꞌoraz. Naꞌii Paulnao morotan naa synagogue nazo iti, Sookapa-karu Kamoon dono, naꞌiki ĩsakanatan naa naꞌii.
15 Upuꞌaꞌa naa synagogue zowaunaanao aitaapan wuruꞌu kakinaorii Moses saadanii kidaz, naꞌiki Tominkaru prophetinnao saadauzonii kidaz kapam. Uruu daunaꞌan ĩpishaa-kidan naa Paul naꞌiki Barnabas. Ukian, “Waꞌinawuzunao, ukuwaa kainaꞌan dono maꞌozakadaꞌo nii wairibannao nyukunuu, turuu ukakuwaapan.”
16 Sariapa Paul kadishitaꞌakan naꞌiki usawadan pakaꞌu ĩꞌati, uaipan idi mashaa pidannao abatapan. Kaikapaꞌa wuruꞌu ukianuz ĩꞌati: “Ipai unao Israelitenao naꞌiki unao kapam Gentilenao taapainaouz Tominkaru umanawunuꞌo nii, uabata õparadan aizii.
17 Wuruꞌu Israelitenao Tominkarunuz, uruu tawuruꞌu zaamataꞌoraz wadokozu-daunnao kotuaꞌa naa ĩmashaapauzon dono zii Egypt ii. Uruu aipan atiꞌo kapam tawuruꞌu kadiman ĩiribainan naꞌiki maꞌozaka utaapan ĩnyukunuu, ĩkaudin-kida-kao puꞌu baꞌizi idaꞌan naꞌii. Mishiꞌo wuruꞌu Israelitenao Tominkarun maꞌozakanuz manawun. Ushaꞌapanum kauꞌan pamaꞌozakan idaꞌan mashaꞌapannaa usoꞌotan ĩdyaun Egypt iki.
18 “Udaunaꞌan unaꞌakapan naa ĩdyaun 40 wunu mapidantakaꞌo amazada baara ii aka. Aonaa ukashadinan ĩꞌai ĩdikintapan puꞌu padamata uruu.
19 “Naꞌiki Tominkaru zowii-kida ĩꞌati ipai daunuudaꞌu 7 pidannao tonaazinaa, panaꞌa kidaꞌo ĩparadan, Canaan Baara ii aka kidaꞌoraz ĩmashaapan. Ukauꞌan ipai utaan wuruꞌu amazadaz papidanannao ati ĩwiizi niꞌi naa.
20 Aizii wuruꞌu aimaakan kida shaꞌapaapa-kaoaz kaikapaꞌa, 450 wunu ukotuaꞌikin.
“Uruu daunaꞌan, Tominkaru zaamatan naa pidannao kazowautapaꞌo nii papidanannao, ĩdakota-kao Judges kii.
“Uruu daunaꞌan ĩkazowautapan atii Tominkaru zaamatan prophet Samuel kazowautapaꞌo nii ĩdyaun.
21 Uruu dono tuukii ĩpishaan Samuel, marii kizi uikodan king nii paꞌati. Uruu idi Tominkaru taan naa ĩꞌati Saul, Kish daniz, Benjamin diꞌikiinao kidaz ĩiribainan. Saul kazowautapan ĩdyaun 40 wunu.
22 Naꞌapain niꞌi naa Tominkaru muudan uruu.
“Uruu daunaꞌan Tominkaru zaamatan baꞌoran king, uꞌuu David, Jesse dani uruu. Tominkaru kian David dauꞌan. ‘Aizii õikoda pidan õnaudapanii, naꞌiki õnyukunuu kawanaꞌatiꞌo. Ushaꞌapanum kauꞌan ushaꞌapatan nii ipai aimaakan naꞌapa õaipan kawanaꞌati.’
23 “Kotuaꞌiki uruu daunaꞌan Jesus shakatan, uruu King David Takaan-daunuꞌu naa. Uruꞌu naa tawuruꞌu Tominkaru kowaadauzoniaz padyuudaꞌazon kazannaataꞌo nii papidanannao Israelitenaouz.
24 Jesus sakadan uaꞌii pakaudinan, John chiꞌikapan naꞌiki ukakuwaapatinan ipai Israelitenao ati. Udyuudan ĩtanawatinan ipai oiaꞌo ai, naꞌiki ĩchikaawunuin kizi.
25 John ipaian uaꞌii pakaudin-kizi, ukian pidannao ati. ‘Kanom uzauda-kidan õgaru? Õgaru uꞌitiiman tawuruꞌu Tominkaru kowaadauzoniaz padyuudaꞌazon? Aonaa uruu mani õgaru, mazan kainiꞌikiꞌo niꞌi naa paꞌan uwaꞌatin. Uruu umanawunuꞌo manawun pidan. Õgaru aonaa manawun õturuan õsoꞌotan udazkidi uꞌati.’
26 “Uabata õkuwaa õiribannao, ipai unao Abraham dani-daunnao! Naꞌiki unao Gentilenao, taapainaouz Tominkaru umanawunuꞌo nii, uabata õkuwaa kapam! Diꞌoraz kuwai kazannaatin-karu dauaꞌoraz, ipai waunao atiꞌo udyuuda-kao.
27 Jerusalem sannao, naꞌiki ĩzowaunaanao aonaa ĩaitapan Jesus wuruꞌu kazannaatin-kinaiz. Naꞌiki aonaa ĩaitapan naꞌapaꞌoram dauaꞌo tawuruꞌu Tominkaru prophetin saadanii kida kianuz, tawuruꞌu ĩabatautaniaz padamata uaita-kao ipai Sookapa-karu Kamoon dono. Mazan upuꞌu zii ĩmishian naa tawuruꞌu prophetnao saadauzonii kidaz, pazowii-kidan idaꞌan Jesus.
28 Aonaan puꞌu ĩikodan dikaudaꞌo nii aimaakan ushaꞌapatan, pazowii-kida-kinaa niizu. Mazan upuꞌu zii tuukii ĩdyuudan Pilate zowii-kidan Jesus, atii mishi uzowii-kao.
29 Ĩipaian daunaꞌan pashaꞌapaapan ipai aimaakan wuruꞌu Tominkaru paradan kowaadauzoniaz udauꞌan. Uruꞌu naa ĩtoka-kidan naa unanaa cross paawa iki, naꞌiki ĩmuudan naazu pabaaranaa iti.
30 Mazan Tominkaru kakuda uruu powaa iti, naꞌiki ukadishita uruu pabaaranaa iki.
31 Jesus kadishitan daunaꞌan, mapuda utukapa-kidinan pidannao ati wuruꞌu waꞌatiinaouz utuma Galilee Baara iki Jerusalem ati. Ĩnaouꞌu naa kai kakuwaatinaꞌo nii udauꞌu ipai Jewnao ati.
32 “Aizii diꞌi õgaru, naꞌiki Barnabas kaawan, wakaawa-kidan Kaimanaꞌo Kuwai unao idaꞌati: Tawuruꞌu Tominkaru kowaada-kidauzoniaz pashaꞌapataꞌazon wadokozu-daunnao ati, aizii kaiꞌi naa umishian wuruꞌu pashaꞌapataꞌazooniaz.
33 Waunao ĩdani-daunnaouꞌu naa, uruu idi aizii watukapaꞌa naa mishi umishian paparadan, ukadishita-kidan idaꞌan Jesus pabaaranaa iki. Kainaꞌa shaꞌatii saada-kariwai Jesus dauaꞌo Psalm 2 idaꞌa, kaikapaꞌa:
‘Pugaru õdani,
pudaruitan õgaru aizii.’
34 “Naꞌiki Tominkaru kian koshan ukadishita-kidan daunaꞌan uruu pabaaranaa iki, aonaa naꞌapainim nii umawakauzon powaꞌa. Kainaꞌa usaadinpan udauꞌu kaikapaꞌa:
‘Mishiꞌo nii õtaan puꞌati wuruꞌu kaimanaꞌoraz manawun aimaakan,
õkowaadauzoniaz õtaaꞌazon King David ati.’
35 “Naꞌapa shaꞌatii tawuruꞌu saadapaꞌo Psalms kianuz pasaadanii idaꞌa:
‘Aonaꞌo nii pukashaapan wuruꞌu kaimanaꞌoraz manawun pupoitoru
dyupushan pabaaranaa ii.’
36 “Mishi David kaimanaꞌo ukazowautapan papidanannao naꞌapa Tominkaru aipan kawanaꞌati. Mazan baudaꞌapa kamoo umawakan. Naꞌiki unanaa muuda-kao padarunnao baaranaa ii. Atii udyupushan naꞌii.
37 Mazan Jesus, wuruꞌu ukadishita-kidaniaz pabaaranaa iki, aonaa paꞌan ukashaapan udyupushan pabaaranaa ii.
38 Õiribannao, õaipan ipai unao aitapan, Jesus idaꞌanaꞌo pidan oian mainaabata-kao.
39 Aonaa turuu puꞌoian kida mainaabata-kao pumishidan idaꞌan Moses kakinaori kida. Mazan soo pumishidan idaꞌan Jesus puꞌoian mainaabata-kao, naꞌiki Tominkaru dakotan pugaru kaimanaꞌo pidan nii.
40 Uzaudinpaꞌa naa paꞌi, umamishidakan an mishiꞌo nii aimaakan shaꞌapan uꞌati naꞌapa Tominkaru prophetinnao saadauzonii kawanaꞌati.
41 Tawuruꞌu ĩkianuz.
‘Uabata, unao dakoopainao Tominkaru,
Tuukiaꞌo nii udiꞌitinpan.
Kai õshaꞌapatan nii umanawunuꞌo aimaakan.
Pidan tiwaan an pakowaadanuzu,
upuꞌu aonaꞌo nii umishidanuzu,
atii naꞌapaꞌo nii umawakan.’ ”
42 Udaunaꞌan Paul naꞌiki Barnabas ipaian naa pakakuwaapan. Ĩkoditan puꞌu synagogue iki, pidannao pishaan ĩdyaun, marii kizi ĩwaꞌatin koshan baꞌoran Sookapa-karu Kamoon dono, ushaꞌapanum kauꞌan ĩabataꞌazon powaꞌa zii wuruꞌu ĩkuwaa kidaz.
43 Ĩkoditan daunaꞌan iriba Jewnao daꞌanan Paulnao, naꞌiki iriba kapam Gentilenao wuruꞌu mishidainaouznaa Tominkaru Jewnao kawan, ĩnao daꞌanan kapam Paulnao. Naꞌiaꞌa naa Paulnao paradan pidannao ati naꞌiki ĩkakinaowan naa ĩdyaun. Marii kizi maꞌozaka ĩtaapan panyukunuu, panyukunuitapan idaꞌan Tominkaru kamunanun paꞌati.
44 Baꞌoran Sookapa-karu Kamoon dono iriba, iriba kawiiziinao waꞌatin synagogue ati, ĩabataꞌanan Naobanai Tominkaru Paradan.
45 Kainaꞌa pabiꞌi kida Jewnao, ĩtukapan idi wuruꞌu iriba, iriba pidannao kaawan, sariapa ĩkishauzin Paulnao ati. Uruu idi tuukii ĩdakoopan Paulnao kuwaa naꞌiki tuukii kapam ĩdakoautapan Paulnao kakibaꞌazonnaꞌo idaꞌan.
46 Mazan maꞌozaka Paul naꞌiki Barnabas paradan ĩꞌati kaikapaꞌa: “Unao atiꞌo mishiꞌoraiman wakowaadaꞌazon kiwiin wuruꞌu Tominkaru Paradanuz, mazan tuukii ukashadanuzu. Ukauꞌan uaipan atiꞌo karikaonan wuruꞌu umaaiapakanuz karikaonanuꞌo kakupa-kinai. Ukauꞌan wamakon niꞌi naa unao ai, naꞌiki watuzutinan niꞌi naa aizii Gentilenao diꞌiti.
47 Kaikapa shaꞌatii tawuruꞌu Naobanai Tominkaru paradan kiauzonuz padamata ipai waunao ati. Ukian,
‘Õzaamatan pugaru kanadapaꞌo nii Gentilenao ati,
pugaru kizi tukapa-kida kazannaatin-kinai ipai pidannao ati,
ĩkazannaatin-kinaa nii paꞌoian ai.’ ”
48 Gentilenao abatan idi wuruꞌu parada-karuz naꞌapa, tuukii ĩkonaukian naꞌiki tuukii ĩnaubaan wuruꞌu Naobanai Tominkaru Paradanuz. Naꞌiki wunaouꞌu zaamata-kariwainaouz karikaonanuꞌo kakupa-karu diꞌiti, ĩnao paꞌan tuukii ĩmishidan.
49 Uruu idi kuwai Naobanai dauaꞌo iribainan uruu wiizai baara ii aka.
50 Mazan Jewnao, wuruꞌu mamishida-kainaouz kuwai, tuukii ĩtoꞌoran. Uruu idi ĩkimudan naa naꞌii sannao, daonaioranao umanawun-tinpainao kidaz, naꞌiki zunnao, kapuraataniinao kidaz naꞌiki toriinpauzonaouz Tominkaru ati. Ĩkimudan ĩdyaun tuukii, ĩtoꞌora kizi Paul naꞌiki Barnabas ati. Mishiꞌi naa mishi pidannao toꞌoradinan Paulnao ati, atii ĩkashanauan ĩdyaun pawiizi iki.
51 Uruu idi Paul naꞌiki Barnabas wao-kidan kaiman-daun imiꞌi padazkidi diꞌiki. Uruu idaꞌan ĩtukapa-kidan aonaa mishi pidannao aipan naꞌiki aonaa ĩabataꞌazon ĩkuwaa. Udaunaꞌan ĩmakoꞌokan naa Iconium iti.
52 Mazan konaukii paꞌan ĩwaꞌakan wuruꞌu mishidainaouz naꞌiki wuruꞌu zaamatainao kidaz Kaimanaꞌo Kuwai panyukunuu iti. Ushaꞌapanum kauꞌan kainaꞌaꞌa naa paꞌan Kaimanaꞌo Doronaa ĩnyukunuu ii.