12
YAAWIYI-rla wangkaja Mujujuku purlapa Pajapa-kurlu yungulu Yijirali-pinkirli jiyipi jarnkujarnku ngarni
1-2 YAAWIYI-palangu wangkaja Mujujuku manu Yarunuku, “Kuja-ka yangka tarnnga watiya yukirilki pina-pardinja-yani, ngula-puru-ka kirntangi wita-wiyi wilypi-pardinjarni yani. Kajinkili yali nyanyi kirntangi wilypi-pardinja-kurra, ngulaju yaliji kamparru-warnu kirntangi.* Nyuntu-jarra, wangkanjintalu-jana Yijirali-pinki yapaku, kujalu-jana wangkaya, ‘Pardakalu-nganpa karlarla-palaku parraku. Ngula-jangkaju, nyurrurlarlu wati-paturlu jarnkujarnku maninjintalu-jana jalangu-warnu jiyipi-patu nyurrurla-nyangu warlalja-patuku ngayi, yangka kuja kankulu nyina yuwarli-kari yuwarli-karirla. Kajilpalu marnkurrpa-mipa nyinakarla yapa wati-kirlangu warlaljarla, ngulaju marda kulalpalu kuyuju muku nganjarla. Kujaju maju. Kuja-kujakuju, yinya wati manu nyanungu-nyangu warlaljalpalu jinta-jarriyarla warlalja-patu-kari-kirli kuja kalu kutu-mirnimirni nyina yungulu kuyuju muku ngarni. Nyiya-piya jiyipiji kajikankulu nyurrurlarluju wati-paturluju milarni? Yinya jiyipilpa nyinakarla jintaku yulyurrpukuju wirriya-yijala ngurrju, nyurnu-wangu. Kajilpanpa jiyipiki palka-maninja-wangu nyinakarla, ngulajungku kurdu-warnu narnukutu manta! Kajinkili-jana jarnkujarnku jiyipi mani, wankarulu-jana mardaka murntu-palaku parraku. Ngula-jangka, kaji wanta yuka, yungunkulu Yijirali-pinkirli watingki pinyi jiyipi manu narnukutu junma-kurlurlu nyurrurla-nyangu warlalja-patuku. Ngula-jangka, yapangku yungunkulu yalyungku maparni tuwa-wana kankarlumparra manu ngurlju-wana yuwarlirla kuja kankulu yapangku purranjarla ngarni jiyipi. Mungangka jintangka-juku yungunkulu purrami jiyipiji warlungka. Yungunkulu kuyuju ngarni kumarlpa yangka parrka-piya-kurlurlu manu miyi lalypa-kurlurlu. Kulalu kuyuju wanka nganja, kulalu ngapangka purraya, lawa. Wanapijikili purraya warlungka jurru, wanarri-jarra manu murlkurlangu. 10 Mukulu nganja. Kaji wanta kankarlu-jarri, kajili kuyuju palka-juku nguna, yampiyalu ngarninja-wangurlu. Yirrakalu warlungka yungu jankami yulypulypa-karda.
11-12 “Kujarlukulpankulu nyurrurlarluju kuyuju nganjarla: Ngarninjakungarntijili yukaya jurnarrparla manu putungka. Watiya jukatili-nyanu mardaka wurna kula-nganta kankulu yani. Nganjalu kuyu manu miyi kapankurlu. Kapunkulu nyampuju kurapaka kuyuju yirdi-mani ‘Pajapa’. Munga jintangka-juku kapurna paarr-pardimi warru Yijipi-wana. Kapurna-jana pinyi kamparru-warnu kaja-nyanu-patu manu puluku-watirlangu Yijipirla warlalja-kari warlalja-karirla. Ngajurna YAAWIYI. Kapurna-jana yartarnarri jurnta kanyi juju-kari juju-kariki yangka kuja kalu-jana Yijipi-wardingki-paturlu pirli manu watiya-jangka ngurrju-maninjarla purami. 13 Yinya yangka yalyu tuwangka, kajirna yalyu nyanyi tuwa-watirla, kapurna paarr-pardimi kankarlumparra nyurrurlarla. Kapurna-nyarra yampimi murrumurru-maninja-wangurlu. Kala kapurna-jana Yijipi-wardingki-patu-puka murrumurru-mani. 14 Jalangu-jangka, nyurrurlarlu yapangku yungunkulu nyampu parra manngu-nyanyi. Yulyurrpu-kari yulyurrpu-kari kaji kamparru-warnu kirntangi palka-jarrimi nyurrurlarlu manu nyurrurla-nyangu kurdukurdurlu yungunkulu kurapaka Pajapa ngarni ngajuku pulka-pinjaku. Yuwayi, nyurrurla-nyangu kurdukurdurlu manu nyanungurra-nyangu kurdukurdurlu kapujulu pulka-pinyi tarnngangku-juku kuja-piyarlu-yijala.
15 “Purlapaju kapu karri wirlki-pala parraku. Kuja-puruju kapunkulu miyi lalypa ngarni. Kulankulu miyi kapurduju ngarni tarltu-jarrinja-warnu, lawa. Kaji purlapa rdirri-yinyi, parra kamparru-warnurla mantalu yangka miyi-kirlangu tarltu-maninja-kurlangu kuja-ka yuwarli nyurrurla-nyangurla marda nguna, manulu kijika ngarninja-wangurlu. Kaji nganangku ngarni miyi kapurdu tarltu-jarrinja-warnu purlapa-puru, ngulajulu yapa yinyaju yilyaya tarnnga-juku. Yapa yinyaju kulaju nyina ngajukulku, lawa. 16 Purlapa-puru, kamparru-warnu parrangka manu purdangirli-warnu parrangka-yijala, yungunkujulurla jinta-jarrinjarla pulka-pinyi ngajuku. Nyampu parra-jarra-puru kulankulu warrki-jarrimi, lawa. Purrayalu-nyanu kuyu ngarninjaku, kujaju ngurrju. Kala warrki-wangulu-nyinaya.
17 “Kuja-piyarlu yungunkulu purlapa-puru ngarni nyampu kurapaka yirdiji ‘Miyi Lalypa’. Kapunkulu ngarni yinya miyi lalypa purlapa-puru yungunkulu manngu-nyanyi kujarna-nyarra Yijipi-ngirli kangurnu turnu-kari turnu-kari 12-palarla. Jalangu-jangka yungulu kurdukurdu nyurrurla-nyangurlu manngu-nyanyi manu nyanungurra-nyangu kurdukurdurlu parra nyampu wajawaja-maninja-wangurlu. Nyampuju ngaju-nyangu kuruwarri nyurrurlaku. Purayalu tarnngangku-juku! 18 Yuwayi, yulyurrpu-kari yulyurrpu-kari kaji kamparru-warnu kirntangi palka-jarrinjarni yani, 14-palaku parra-patuku nyinayalu. Ngula-jangkaju pardakalurla kaji wanta yukami. Ngula-jangkaju, nganjalu miyi lalypa-mipa. Nganjalu yinya miyi lalypa-mipa wirlki-pala parraku purlapa-puru. 19-20 Wirlki-pala-puru, kijikalu muku yangka miyi-kirlangu tarltu-maninja-kurlangu yuwarli-ngirliji. Kaji nganangku-puka ngarni miyi kapurdu purlapa-puru, ngulajulu yilyaya nyurrurla-kujakuju tarnnga-juku. Nyampu kuruwarri Yijirali-pinkiki manu yapa-karirlanguku. Nyurrurlarlulu tarnngangku-juku puraya nyampu kuruwarri nyarrpararlangurla kajinkili nyina.’ ”
21 Ngula-jangka, Mujujurlu-jana yimi yilyaja purlka-patu Yijirali-pinkiki nyanungu nyanjaku. Kujalu yanurnu, nyanungu-jana wangkaja, “Jinta-kari jinta-karirlili manta jiyipi jalangu-warnu nyurrurla-nyangu warlalja-paturla. Pungkalu-jana yungunkulu nyurrurla-nyangu warlalja-kurlurlu nyampu kurapaka ngarni. 22 Kajinkili-jana pinyi jiyipi-wati, winjikalu yalyu ngami-kirra. Ngula-jangka, julyurl-yirraka parrka yalyungka. Yinya-kurlurlu parrka-kurlurlu mapakalu tuwa-wana yalyu-kurlurlu kankarlumparra manu ngurlju-wana. Ngula-jangka, nyurrurla manu nyurrurla-nyangu warlalja-patulu nyinaya kaninjarni-jiki ngaka kaji wanta kankarlu-jarri mungalyurru. Kulalu wilypi-pardiya! 23 Mungangkarlu, YAAWIYI kapu warru yani marramarra-kurlu nganayi Riwarri-maninja Wita-wangu-kurlu. Mapirrirli kapulu-jana Yijipi-wardingki-patu pinyi. Kaji YAAWIYI-rli yalyu nyanyi nyurrurla-nyangu tuwa-paturla, kapu kankarlumparra-juku paarr-pardimi. Kula-nyarra pinyi. Kapu warla-pajirni yinya marramarra Riwarri-maninja Wita-wangu Yijirali-pinki pinja-kujakuju.
24 “Nyurrurlarlu yungunkulu nyampu kuruwarri tarnngangku-juku purami. Nyampuju kuruwarri nyurrurlaku manu nyurrurla-nyangu kurdukurduku manu nyanungurra-nyangu kurdukurdurlanguku. 25 Purayajukulu nyampuju kuruwarri ngaka yangka kajinkili yukamirra jinta-kari ngurra-kari-kirra yangka kuja-nyarra YAAWIYI-rli jangku-pungu. 26 Nyurrurla-nyangu kurdukurdurlu kapulu-nyarra payirni kujarlu, ‘Nyiya-jangka karlipa nyampuju kurapaka kuyu ngarni? Nyiya-jangka karlipa-jana pinyi jiyipi manu narnukutu kujarluju?’ 27 Kajili-nyarra payirni kujarlu, yalu-mantalu-jana kujarlu, ‘Kuyu nyampu karlipa ngarni yungurliparla YAAWIYI-ki pulka-pinyi kuja-ngalpa kangu Yijipi-ngirli. Yuwayi, ngalipa Yijirali-pinki kalarlipa nyinaja Yijipirla. Ngula YAAWIYI yanu Yijipi-wana, pungu-jana Yijipi-wardingki-patu. Paarr-pardija ngalipa-nyangu yuwarli-wanaju kankarlumparra. Yampija-ngalpa pinja-wangurlu. Mardarnu-ngalpa palinja-kujaku.’ ” Kujalu Yijirali-pinkirli yimi nyampu purda-nyangu, parntarrijalpalurla walya-kurra YAAWIYI-ki pulka-pinjaku. 28 Ngula-jangka, yapa-patujulu pina-yanu ngurra-kurralku. Pungulu-jana jiyipi, manu yalyungkulu maparnu tuwa-wati. YAAWIYI-jana kujakunya wangkaja.
YAAWIYI-rli-jana kamparru-warnu kaja-nyanu-patu muku pungu Yijipi-wardingki-patu
29 Kulkurru-kari, YAAWIYI-rli-jana pungu Yijipi-wardingki kamparru-warnu kaja-nyanu-patu warlalja-kari warlalja-karirla. Pungu kingi-kirlangu kaja-nyanurlangu manu pirijina-wati-kirlangurlangu kaja-nyanu-wati. Puluku-kurlangu manu jiyipi-kirlangu-jana kurdu kamparru-warnurlangu muku pungu. 30 Munga jintangkaju, kingi manu nyanungu-nyangu warrkini-patulu muku yakarra-pardija. Warlalja-kari warlalja-karirla wajawaja-manulu-jana kaja-nyanu kamparru-warnu-patu. Kuja-jangkaju, mukulu yulaja wajampa.
Yijirali-pinkirli yapangkulu yampinja-yanu Yijipi jilja-kurrarlu
31 Ngula-jana YAAWIYI-rli wirriyawirriya pungu manu puluku-watirlangu, munga jintangka-juku-palangu kingirli yimi yilyaja Mujujuku manu Yarunuku yungu-pala nyanja-yani nyanungu. Kuja-palarla yanurnu, wangkaja-palangu, “Nyurrurla Yijirali-pinki yantalu, yampiyalu-nganpa! Jilja-kurra yungunkulurla pulka-pinyi YAAWIYI-ki yalirla. 32 Kangkalu-jana nyurrurla-nyangu jiyipi, narnukutu, tangkiyi manu puluku-watirlangu. Yantalu-jana jirrnganja jilja-kurra. Manulu YAAWIYI payika ngajurlanguku yunguju warrawarra-kanyi.” Kujanya-palangu kingiji wangkaja Mujujukuju manu Yarunuku. 33 Ngula-jangka, Yijipi-wardingki-patulu-jana wangkaja Yijirali-pinkiki, “Kajilpankulu nyinakarla-juku nyampurla Yijipirla yaninja-wangu-juku, kapurnalu muku palimi! Kuja-kujakuju yantalu yaruju!”
34 Yijirali-pinkirli yapangkulu nyurru-juku pulawa manu ngapa nyulyarnu, kulalurla yirrarnu tarltu-maninja-kurlangu wiri-maninjaku, lawa. Pulawa manu ngapalu jinta-manu ngami-paturla. Kujalu-jana Yijipi-wardingki-patu wangkaja Yijirali-pinkiki ngurraku yampinja-yaninjaku, jinta-kari jinta-karirli Yijirali-pinkirlili jarnkujarnku manu pulawa ngapa-kurlu jinta-maninja-warnu, warurnulu yakuju-kurra, manulu yirrarnu parrajarla yungulu kanja-yani jimantarla wurnangkuju. 35 Ngula-jangkaju, warrulpalu-jana payurnu Yijipi-wardingki-patu yangka kujalpalu nyanungurra-wana nyinaja kutu. Payurnulu-jana jilpaku manu kawurluku manu jurnarrpaku. Mujuju-jana kujanya wangkaja Yijirali-pinkiki kamparru-wiyi. 36 Kujalu-jana Yijirali-pinkirli payurnu Yijipi-wardingki-patu yinjaku nyiyarningkijarraku, Yijipi-wardingki-patu kulalu-jana kulu-jarrija, manu kulalu-jana nyiya jurnta mardarnu, lawa. YAAWIYI-jana nyurru-juku wangkaja Yijipi-wardingki-patukuju yungulu-jana yimirirli yinyi Yijirali-pinkiki. Kujarlanyalu-jana yungu nyiyarningkijarraju. Kujarlunyalu-jana muku puntarnu Yijirali-pinkirliji Yijipi-wardingki-patukuju ngurra yinyakungarntirli yampinjakungarntirli.
37 Ngula-jangka, Yijirali-pinkili yanu Ramiji-ngirli Jakaja-kurra. 600,000-pala wati, karnta manu kurdukurdurlangulpalu wapanja-yanu. 38 Panu-kari ngurrara-kari-wardingki-paturlangurlulu yampinja-yanu Yijipiji. Mapirrilpalu yanu wurnaju. Kangulu-nyanu panu-jarlu jiyipi, narnukutu manu puluku. 39 Kujalu kulkurru ngunajarra, purrajalu-nyanu miyi lalypa yangka tarltu-maninja-kurlangu-wangu. Kujalpalu Yijipikingarnti yampinjakungarnti nyinaja, ngulajulpalu kapanku-jarrija wurnaku. Kulalu-nyanu nyarrparlu purrayarla miyi kapurdu, lawa. Kujarlanyalpalu miyi lalypaju ngarnu.
40 Yijipi yampinjakungarnti, Yijirali-pinkijilpalu nyinaja yalirlaju 430-pala yulyurrpuku. 41 Ngula-jangka, parra jintangka-juku, YAAWIYI-kirlangu yapangkulu yampinja-yanu Yijipiji 12-pala turnu-warnu-kari turnu-warnu-karirli. 42 Munga jintangka-juku, YAAWIYI-rlilpa-jana warrawarra-kangu Yijirali-pinki yapa kuja-jana kangu Yijipi-ngirli. Kujarlanya jalangurlangu Yijirali-pinkirlilpalu manngu-nyangkarla nyampu parra wajawaja-maninja-wangurlu. Yungulpalu manngu-nyangkarla yangka kuja kala-jana YAAWIYI-rli nyanungurrakupalangu nyurnunyurnu warrawarra-kangu.
43 Ngula-jangka, YAAWIYI-palangu wangkaja Mujujuku manu Yarunuku, “Yungurna-nyarra yinyi kuruwarri Pajapaku purlapaku yungunkulu purami jungangku. Purlapa-puru yungunkulu Yijirali-pinkirli-puka kurapaka ngarni jiyipi manu narnukutuju. Nguru-kari-wardingki-paturluju kulalpalu nganjarla nyampuju kurapaka. 44 Kaji Yijirali-pinkirli nganangku-puka payi-mani yapa-kari ngurrara-kari-wardingki tala-kurlurlu warrkiki yungurla nyanunguku warrki-jarri, kaji ngarrka-kijirni yinya warrkini purlapakungarntirli, ngula-jangka yinyarlu warrkinirli kajika kuyuju ngarni purlapa-puruju. 45 Kala kaji warrkini ngana-puka nyina ngarrka-kijirninja-wangu, ngulaju kulalpa nganjarla kuyuju purlapa-puruju. Manu kajilpa nyinakarla yapa-kari ngurrara-kari-wardingki nyurrurla-kurlu nyurrurla-nyangu ngurrangka, ngulaju lawa-juku kulalpa nganjarla kuyuju.
46 “Kajinkili nyurrurlarlu Yijirali-pinkirli ngarni kuyu purlapa-puru, nyinakalu kaninjarni yuwarlirla. Kulalu kangka yarlu-kurra kuyuju ngarninjaku, manu kulalu yungkurnu rdilyki-pungka.* 47 Nyampu-puru purlapa-puru, nyurrurlarlu Yijirali-pinkirli yungunkulu ngarni kuyu yinyaju panungku-juku. 48 Kajilpa yapa-kari nguru-kari-wardingki nyinakarla ngarrka-kijirninja-wangu, manu kajilpa ngampurrpa nyinayarla kuyu kurapakaku ngarninjaku purlapa-puru, kulalpa nganjarla. Kujakungarntijili ngarrka-kijika-wiyi manu panu-kari wati-paturlangu manu wirriyawirriyarlangu yungulu-nyarra kuyuju jirrnganja ngarni. 49 Nyampu kuruwarri jinta-juku Yijirali-pinkiki manu yapa-karirlanguku yangka kuja kalu nyina nyurrurla-kurlu.” Kujanya-palangu YAAWIYI-ji wangkaja Mujujuku manu Yarunuku purlapa-kurlu Pajapa-kurlu. Ngula-jangka, Mujujurlu manu Yarunurlulu-jana yaninjarla yimi-ngarrurnu Yijirali-pinki-kariki.
50 Kujalu Yijirali-pinkirli purda-nyangu nyampu kuruwarri, kuja-palangu YAAWIYI-rli yungu Mujuju manu Yarunuku, ngulajulpalu purda-nyanjarla puraja. 51 Parra jintangka-juku-jana YAAWIYI-rli yilyaja Yijirali-pinki Yijipi-ngirli. Yilyaja-jana 12-pala turnu-warnu-kari turnu-warnu-kari.
* 12:1-2 Kuja kalalu Yijirali-pinkirli nyangu yali kamparru-warnu kirntangi, ngulaju kalalu yirdi-manu ‘Yapipi’. Jinta-karilki kuja kala kirntangi-kari wilypi-pardija, ngulaju yirdiji ‘Jipi’. Ngula-warnu jinta-karilki yirdiji ‘Jipana’. Kuja-piyarlu-yijala karlipa yangka jalangurluju ngarrirni kirntangi-patu marnkurrparlangu nganayi ‘March, April, May’ nyampu-patuju. Kuja-juku kalu karrinjarra-yani yirdi-kirli-yijala 9-pala kirntangi-patu-kariji. 12:11-12 Pajapa yirdiji ngulaju ‘Marramarrarlu Pinja-wangurlu-ngalpa Yampija’ * 12:46 Nyangka John 19.36