7
Stephen ana babani.
Anina ma Pirisi ḡeḡetelarana Stephen i paridadanei, “Wei viwavuna, riwa kaua bo?” Stephen i paribelei:
Varevareiu ma amamau, au babani ona rautaniḡanei. God boruborumana noita Abraham awarina i eḡa au Mesopotamia, muriai da ita nae au Haran. Ma God tauna i riwei, Am dobu ma am dam ma netawanei da ma nae dobu ana viatataiem lana. Anina ma Abraham Mesopotamia i netawanei ma i nae da au Haran i mae. Amana iʼraḡe ma au murina God Abraham i paritawanei da marina dobuna o mamae lana kampa ita mae, Nai maranaina God eḡa Abraham doa ita verei, eḡa aburu dadadana! Wate i parivainuaḡani, da ina verei tauna ma ana epaepaia aubaii. Nai au marana Abraham eḡa natunatuna, ma God wenanare Abraham i riwei, Am epaepaia au dobu ḡela ina mae ma ina vitaunola, nai dobuna ravai taui ina rau-iviapoapoelei da madeḡa 400 ina kwa. Wate ravai, awarii e vivitaunola ana kovoḡi, ma muriai mai Israel ina opui ma wei au dobuna ina voepaepaiu. Anina ma God inibori parivai-nuaḡanana bagibagina Abraham maiteni i kauei, ma maranai Isaac i tupua ma au pom vi-8-na Abraham natuna inina i bori. Muriai Isaac natuna Jacob inina i bori, ma nanare Jacob natunatuna 12 anatapui inii i bori. Wei babadai lamna tauta noinoita.
Jacob natunatuna varei Joseph i unurei ma i gimarei da ita vitaunola au Egypt, wate God tauna awarina i mae. 10  Ma ana au nuabola i gagaloei. Ma God nuaulaula i verei ma i kauei da Egypt ai gulau nuanuana i vaia, anina ma i terei da Egypt i vibadei ma ana numa orana i vibadei. 11  Ma gomara ḡaeḡaena i ḡeta au Egypt ma au Canaan, ma vinuapoapoe ḡaeḡaena i tupua. Ma noinoita eḡa ai lam. 12 Ma maranai Jacob i nonori da au Egypt lam, ma noinoita i paritawanei au Egypt, wei ai babara naona. 13 Ma muriai i nae me ma wei maranai Joseph i vieḡana-melei varevareina awarii, ma kampa mai Egypt ai gulau Pharaoh, Joseph ana numa ravai i aramanei. 14  Anina ma Joseph riwa i paritawanei amana Jacob awarina ma i riwei da ana numa ravai anatapui, ai maḡa 75, ita nei au Egypt. 15  Anina ma Jacob i nae au Egypt. Tauna kampa iʼraḡe ma nanare natunatuna anatapui. 16 Taubeui i naiana-melei au Shekem ma Abraham Hamor natunatuna awarii kokoaga i gimagimaraia, kampa i vimataveni.
17  Maranai mara i tuḡereḡerei da God Abraham i paripari-vainuaḡania ita kauei, ata patara i maḡa guratana au Egypt. 18 Ma Pharaoh vouna au Egypt i vibada ma tauna noita Joseph eḡa ita aramanei. 19  Tauna amamata i morui ma i rau-iviapoapoelei, i egari da natunatui melamelai numei i viopuni da ita iraḡe. 20  Wei au marana Moses i tupua, tevera inanana aiaina. Amana ma alona natui i ḡamoi da nawaravi tonuḡa i kwa. 21  Ma maranai tevera numei i tere-opunei, gulau natuna guguinina tevera i vaia ma i ḡamoi da natuna. 22 Ma mai Egypt ai nuaulaula Moses i viararamani ma i virewapana, babani ma nola awarina.
23  Moses ana madeḡa 40 ma i nota da ita nae ana dam ravai ita raugenari. 24 Ma i ʼnanai da Egyptei, Moses ana rava oina i raviravi, ma tauna turana bainei Egyptei i vunui da i viraḡeni. 25  Moses i notai da ana rava ita aramanei da God tauna i paritawanei da ita agui da Egypt ita oputawanei. Wate taui wei eḡa ita aramanei. 26 Ma maratomna Moses i nae me ma ana rava ruaḡa i viḡaiḡaiawa i ʼnanai, ma i riwei, “Taumi ava ma aiwai aubaina o viḡaiḡaiawa?” 27 Wate ḡaiawa tauvikareina Moses i vokaririei ma i riwei, “Tam aiai i terem da ma vibadelai bo tauai ai taurauetara? 28 Tam ma viraḡeniu me pom Egyptei u viraḡeni nanare bo?” 29 Maranai Moses wei i nonori tauna Egypt i ruba-tawanei ma i nae au Midian, wei eḡa ana dobu wate kampa i mae. Muriai dobuna wavinena i ravaḡi ma natunatuna nelarai ruaḡa i tupua.
30  Ma kampa i mae madeḡa 40 i kwa ma Bada ana anela au mutulua ola Sinai au ḡereḡerena tauna awarina i eḡa, inanana me ai menamenana ai aburuna rugurugui au orana i ḡeḡae. 31 Wei i ʼnanai ma i baei ma i nae au ḡereḡere da ai arata ita tuvirevirei ma i nonori Bada i riwa i pa, 32 “Tau amamam ai God, Abraham ma Isaac ma Jacob ai God.” Maranai Moses wei i nononori i rovo kaukaua ma naona i tere-govaḡi. 33 Ma Bada i riwa, “Am ae uma ma votawanei! Wei gabuna au tepana e maimairi, lamna doa vivivireina ma Viaiainana. 34 A inanai menanare mai Egypt, natunatu e rarau-iviapoapoelei. Ai ora-tou a nonori ma a ḡairai da taui ata vai-tawanei. Ma marina ma nei, Tau ana paritawanem au Egypt.”
35  Stephen i riwa:
Wei Moses na tagogina, mai Israel i parivirevirei i pa, “Aiai i terem da tauai ma vibadelai ma ma rauetarelai?” Moses i paritawaneiai da ita vibademi ma ita tereopunemi, anela i eḡaeḡa ai menamenana au poui, ana aguei. 36  Ma Moses taui Egyptei i ravena-opunenei ma mataira babai ma vivirewapanai i kaukauei au Egypt, Boga lebalebarina ma ai au vaḡai madeḡa 40 au mutulua. 37  Wei Moses-na tagogina, mai Israel i riwei, “God muriai peroveta ami damei ina paritawaneiai me tau.” 38  Moses Israel patarana maiteni Egypt i opu-tawanei i vitagogiei au ola Sinai ma anela Moses awarina i bababani, tauna kampa noinoita maiteni. Ma riwa mamae-nonoana i nonori ma wei lamna i veredamanei tauta awarita. 39 Wate noinoita Moses i parivirevirei ma au orai i ḡoei da ita nae me au Egypt. 40  Ma taui Aaron i riwei, “Nai ravana Moses, Egyptei i taravai-opunelai, tauai eḡa ata aramanei aiwai awarina i tupua. Ma tauai ai god kokoitau ma kauei da ina rauetaraveniai.” 41  Anina ma bulumakau ḡaubona kokoitauna i kauei, ma pulo i apui awarina ma i amei ma i umei, da aiwai uraiei i kaukauei i vimae-ḡaeḡaeni. 42 Wate God taui i mae-puputei ma i voterei da ubona ma nawaravi ma madeḡa au mara i vimae-ḡaeḡaeni. Wei lamna peroveta nununai i ririweia i tupua:
Rava mai Israel! Maranai madeḡa 40 au mutulua.
Taumi eḡa Tau awariu ḡamoḡamo ota vunui ma ota apui tapa?
43  Taumi ami god Molek ana numa gara ma ami ubona god kokoitauna Rephan o avarai.
Kokoitau o kauei da ota vimae-ḡaeḡaeni.
Lamna aubaina rava borui ami au dobu ina vainimi ma ina naiemi aueia,
Babilon ina netawanei da dobu au ḡelauna. (Amos 5:25-27)
44  Noinoita, God ana numagara, i avarai maranai au mutulua i mamae. Moses wei i voai, me God i viatataiei nanare. 45 Muriai Joshua noinoita i rau-etaraveni ma God ana numagara i avarai ma ana aguei i rui ma nai dobuna ravai i viopuni ma ai dobu ta vaia. Ma numagara kampa i mae da gulau David ana au mara.
46  God, David nuanuana i vai-kauei ma David i vibaḡa da tauna God ana numa ita voai. 47  Wate David eḡa numa ita voai ma natuna Solomon numa i voai. 48 Wate God ḡeḡetelerana eḡa rava uranei numa ita voavoai au orana ita mamae, me peroveta wariaḡa i riwa i pa:
49-50  Aubaina Tau aiwai anatapuna au mara ma au dobu a kauei. Tapa?
Bada i riwa, “Mara* au anikiala
ma dobu aeu kareu aniterenana.
Wate numa aiwaina ona voai tau aubaiu? Eḡateni!
Tau au animae-kaua mepa? Eḡa mepa! (Isaiah 66:1-2)
51 Ma Stephen i riwa:
Taumi orami badobadoi. Ma eḡa ota ḡoeḡoei da God ona voteletelei ma taniḡami o vopotai da ana riwa eḡa ota nononori. Taumi Arua Vivivireina o viviḡaviei me noinoimi i kaukauei nanare. 52 Noinoimi metaui perovetai eḡa ita rau-iviapoapoelei. Wariaḡa perovetai, God ana tauvilawana, ana nei i vinolenolei; Wate noinoimi wei perovetai maiteni i viraḡeni. Ma marina Tauna i nei ma o vibenabenamei ma o viraḡeni. 53 God ana anela i paritawaneiai da ana tarawatu noinoita i verei, wate taumi tarawatuna eḡa ota voteletelei.
Stephen ḡaimei i viraḡeni
54 Maranai babada wei riwana i nonori ma i meji guratana ma ivoi i uta-ḡiriḡiriei Stephen awarina. 55 Wate Arua Vivivireina Stephen orana i oai, i taepai au mara ma God ana boruma i ʼnanai, ma Iesu God au oiena i maimairi. 56 Ma i riwa, “Ona inana! Mara metaetana i wanatawanei ma Rava Natuna a inainanai God au oiena e maimairi.” 57 Marina taui anatapui taniḡai i vopotai, i vigaragarei ma Stephen aubaina i ruba, 58 ma i taina-opunei au doa, taon i opu-tawanei da au ririva ma ḡaimei ravina i vikarei. Ma tauviwavu ai kwama i votawanei ma tevera laragana wavana Saul au aena i vidamni. 59 Taui i viraurauei ma tauna i raupari i pa, “Bada Iesu, aruau ma vaia! 60 Ma ae-tutunei i peu ma i garara, “Bada ai ḡoʼapoapoe ma nota-tawanei.” Wenanare i riwa ma iʼraḡe.
7:2 Gen 12:1 7:4 Gen 12:4 7:5 Gen 12:7; 13:15; 17:8 7:6 Gen 15:13-14 7:7 Exo 3:12 7:8 Gen 17:10-14; Gen 21:2-4; Gen 25:26; Gen 29:31–35:18 7:9 Gen 37:28; Gen 39:2-21 7:10 Gen 41:39-41 7:11 Gen 42:1-2 7:14 Gen 45:9-10, 17-18 7:15 Gen 46:1-7; Gen 49:33 7:17 Exo 1:7-8 7:19 Exo 1:10-11; Exo 1:22 7:20 Exo 2:2 7:21 Exo 2:3-10 7:23 Exo 2:11-15 7:30 Exo 3:1-10 7:35 Exo 2:14 7:36 Exo 14:21; Num 14:33 7:37 Deu 18:15, 18 7:38 Exo 19:120:17 7:40 Exo 32:1 7:41 Exo 32:2-6 7:44 Exo 25:9, 40 7:46 2Sa 7:1-16 7:47 1Ki 6:1-38 * 7:49-50 Wei anona lamna Bada wenanare natuna i riwei, “Tam au oieu ma kiala ma am ḡavia au ae kareu ana tuvaidoedoei”