MGA BINUAT-BUATAN Yang Mga Apustul
Patkaw Ang Pasanag Tung Kumpurming Magbasa
Yang librung naa, katuglayunan yang sam bilug ang librung isinulat ni Lucas natetenged tung ni Jesu-Cristo (1:1-3). Yang sinikad nang nagsulat, ay gustu nang magbaw̱alitaen natetenged tung mga binuat-buatan yang mga apustul ang tinuw̱ul ni Jesus ang mamangerengan tung anya. Ay ekel tung pagpaktel yang Espiritu Santo tung nira, nagsarambung da yang Matinlung Balita mag̱impisa duun tung Jerusalem, magdasun tung intirung sinakepan yang Judea, pati duun tung sinakepan yang Samaria ang asta duun enged tung mga kabiw̱init-binitan yang bilug ang kaliw̱utan (1:8). Gustu ka ni Lucas ang magpasanag enged kung ya pa ag̱ari ang pati mga taung tag̱a duma-rumang mga nasyun ang belag̱an mga Judio nangaugpu ra tung mga tumatalig ang mga Judio ang tanirang tanan parariu rang binuat yang Dios ang mga tauan nang sadili. Ay atii kanay durug dakul yang pinag̱apartian na tung dating pag̱irintindien yang mga tau ang yang mga Judio ilem ay mga tauan na.
Yang Kamtangan Yang Sulat
1:1-11 Yang Intrada Yang Sulat
1:12-26 Natetenged Tung Pagpilik Tung Magsubli Tung Pagkaapustul Ni Judas Ang Nagtraidur
2:1-8:3 Natetenged Tung Paglampud Yang Espiritu Santo Tung Mga Tumatalig Duun Tung Jerusalem May Yang Pinakaw̱ut Na
8:4-12:25 Natetenged Tung Pagparakaw̱utun Yang Mga Apustul Tung Parti Judea May Tung Parti Samaria
13:1-14:28 Yang Primirung Pagliliw̱utun Na Pablong Namagparakaw̱utun
15:1-35 Yang Pagparaig̱u Duun Tung Jerusalem Natetenged Tung Maling Nag̱itulduk Yang Dumang Mga Tumatalig Ang Mga Judio Tung Belag̱an Mga Judio
15:26-18:22 Yang Yadwang Pagliliw̱utun Na Pablong Namagparakaw̱utun
18:23-21:16 Yang Yaklung Pagliliw̱utun Ni Pablong Nagparakaw̱utun
21:17-23:35 Yang Pagdeep Tung Ni Pablo Duun Tung Jerusalem Ig Yang Panuw̱al Na Tung Mga Pamagpakigmaepet Tung Nasyun Ang Israel
24:1-26:32 Natetenged Tung Pagbista Tung Ni Pablo Duun Tung Cesarea
27:1-28:15 Natetenged Tung Pagbiriag̱ien Ni Pablo Ang Asta Nakaw̱ut Da Duun Tung Roma
28:16-31 Natetenged Tung Pagparakaw̱utun Ni Pablo Tung Mga Masigkanasyun Nang Mga Manigmangulu Pati Tung Kumpurming Tinu Pay Pagbisita Tung Anya
1
Pagpaske Ti Jesus Natetenged Tung Espiritu Santong Maglampud Tung Nira (1:1-5)
1-2 Nag̱amaalung Teopilo,
Yang librung atia isinulatu para tung nuyu. Nag̱ademdeman mu siguru ang asan tung primirung librung atiing isinulatung ipinaekel tung nuyu*1:1-2a Ya ra Yang Isinulat Ni Lucas Natetenged Tung Ni Jesu-Cristo, yang nadapatan na natetenged tung tanan ang mga binuat-buatan ni Jesus pati yang ipinagtulduk na impisa pa atiing primirung paglua na tung publiku ang asta ra ilem kinaw̱ut da yang kaldaw ang tanya ingkelan da yang Dios duun tung langit. Baklu ra napaabwat, nanuyun-tuyun pa tung mga taung pinagpilik nang mga apustul na†1:1-2b Matinlung balikan ta yang Lucas 24:44-49., ang yang itinuyun nang atia pinaugtunan da ka yang Espiritu Santo. 3 Ay atiing pagkabui na si kang uman, tanira kay pinagpaitaan na ta muya-muya ang nunut da ka ta pagpalua na ta mga pruibang makatatalig ta mga isip nira ang tanyang napatay, nabui si ka man ang uman. Ay tung seled epat ang puluk ang kaldaw, muya-muyang nagpaita tung nira ang nunut da ka ta pagpasanag na kung unu pay palaksu yang paggaraemen yang Dios tung mga tau ang atiing baklung tinukud na. 4 Atiing pag̱urugpu pa tanira tung mga uras ang atii, nagkalalangan da enged tung nirang mag̱aning, “Indiamu enged magliit duun tung Jerusalem, kung indi, duunamu ra kanay mag̱elat tung pinangakuan ni Ama ang atiang nagngel mi tung yeen. 5 Ya ray elatan mi ay kipurki nag̱askean mi ra ka ang maskin pinamenyag̱an ka man ni Juan yang mga tau tung wai tan taa ra, piru ta yamu, maning pa tung benyag̱anamu si ka tung pira pang kaldaw ay natetenged tung Espiritu Santong palampurun ni Ama tung numyu,” mag̱aning.
Ti Jesus Nag̱aeklan Da Yang Dios Duun Tung Langit (1:6-11)
6 Pira pang kaldaw, atiing pamagsaragpun si tanira ni Jesus, tinalimaan da nirang mag̱aning, “Ginuu, numaan basu, ya ray uras ang ipag̱adi mung magbawi tung nasyun tang Israel ang katulad ka tung binuat ni Adi David nuntukaw pa‡1:6 Kumus nag̱askean da nira ang ti Jesus ya ra ka man yang pag̱aningen ang Cristo ang pinilik yang Dios ang maggaraemen tung nasyun nira, kalaum nira ang atiang lag̱i tanya maggaraemen dang mamirdi tung mga tag̱a Roma ang yay pamaggaem tung nasyun nira tung uras ang atii.?” 7 Mag̱aning ti Jesus ang nagtuw̱al, “Anday kalalabten ming mag̱intindi tung mga panimpu ay ultimu ilem ti Ama ang may kalalangan asan kung sanu pa enged mainabu yang nag̱aaning ming atia. 8 Kung indi, yang dapat ming intindien ya ra taa. Kung malampuranamu ra nganing yang Espiritu Santo, paktelenamu ra anyang magpaingmatuud natetenged tung yeen duun tung Jerusalem, pati duun tung intirung sinakepan yang Judea pati duun tung Samaria ang asta duun enged tung mga kabiw̱init-binitan yang bilug ang kaliw̱utan,” mag̱aning.
9 Pagkaaning na tia, naalsa ra tung pinagtaralungaan nira ang pagkatapus nalingban da ta panganud tung pagpaabwat na. 10 Numanyan atiing sigi-siging tingara tanira tung langit ang yang mga mata nira maninga isinamwag da duun tung pinagpaabwatan na, atia pala may durua nga laliian ang pamag̱aw̱el ta kulit ang ya ray nansipakpad tung nira. 11 Mag̱aning ka tanirang nansibugnu, “Yamung tag̱a Galilea, ustu ra tiang tingara mi tung langit. Tutal, ti Jesus ang naang ingkelan da yang Dios duun tung langit, ay maglekat ka ang katulad ka tung naita mi ta nungayna tung anyang nagliit tung numyu,” ag̱aaning.
Natetenged Tung Pagpilik Nira Tung Magpakli Tung Ni Judas (1:12-26)
12 Taa numanyan, namagbalik da yang mga taralig̱an ni Jesus duun tung Jerusalem liit tung bukid ang atiang durung naluak ang ayung pag̱aningen ang olibo. Yang bukid ang atia alenget ka ilem tung siudad. Subra ilem ta gesye tung sang kilometro yang distansia na. 13 Pagpakled nira duun tung siudad, namansitakwal da tung kuartung pag̱adayunan kang lag̱i nira duun tung yadwang gradu yang sasang balay. Ya ra taa ti Pedro, ti Juan, ti Santiago, ti Andres, ti Felipe, ti Tomas, ti Bartolome, ti Mateo, ti Santiagong atiang ana ni Alfeo, ti Simon ang atiang nagribildi ra rin may ti Judas ang atiang ana ni Santiagong sam bilug. 14 Numanyan sasay kinaisipan nirang tanan ang pamag̱ampu ta durug derep tung Dios. Kasiraan da ka tanira yang mga baw̱ay asta ti Maria ang nanay ni Ginuung Jesus may yang mga putul nang mga lalii.
15 Pagkataklib yang pira pang kaldaw, namagsaragpun si yang mga tumatalig ang yang kinadakel nira duminangat da tung sang gatus may duruang puluk nga tauan. Pagkasagpun nira, dayun dang nagkereng ti Pedro ay may gustu nang ianing tung mga kaarumanan na. 16 Mag̱aning ang nagbitala, “Mga kaputulan, may sasang ipinaula yang Espiritu Santo tung ni David natetenged tung ni Judas ang yay nag̱erekelen tung namagdeep tung ni Jesus. Yang isinulat ni David ang atii, dapat ang magkamatuud natetenged tung planu yang Dios. 17 Ay ya pa ag̱ari, ti Judas nabilang da tung kaugpuan yamen ang sam puluk may durua nga tauan ig piniaran da ka nganing ni Ginuu ta ta kaparti nang magparakaw̱utun ang katulad ka tung yamen ang mga kaarumanan na.” 18 (Yuung ti Lucas ang nagsulat, may sasang pasanag ang isaleetu taa. Ti Judas ang atiang sinambit ni Pedro, inalangan ta sam pidasung tanek§1:18a Nag̱askean ta tung Mateo 27:7 ang yang namangalang yang tanek ang atii ya ra yang mga paring arabubwat ta katengdanan ang namagsuul tung ni Judas. Atiing pangalang nira, ti Judas tanya patay ra kang lag̱i. Piru maskin patay ra, kumus yang kuartang atii anya, purisu yang aran na ya ray ginamit nira ang kiw̱ali anya ra yang tanek ang atii. ang yang ibinayad ya ra yang isinuul da rin yang mga pari tung anyang nagtraidur ang pagkatapus ya ray ibinalik na tung nira. Pagbalik na yang kuarta, nagpabugsu ra ilem ang yag lelekeb ang tumimpa tung tanek. Purisu duun da nabukdak yang tian na ang asta nawaswas da yang tanan ang mga bitua na*1:18b Nag̱askean ta tung Mateo 27:5 ang ti Judas nagbitay yang sadili na. Tung isinulat ni Lucas ang naa, kung yay ikumpalar ta tung isinulat ni Mateong atia, yang puiding nainabu maning taa: Pagkakedked na yang pinli tung dikel na, dayun dang nagpakpa. Pagkatapus yang pinli minuntuk da. Purisu duun da tumimpa yang tinanguni na tung kabatuan.. 19 Numanyan pagkabalita yang kadaklan ang pamag̱istar duun tung Jerusalem, yang tanek ang atiang inalang, ya ray pinaaranan nira tung “Akeldama” tung sadiling bitala nira. Ay yang puntus na tanek unu ang yang kuartang ipinangalang, ya ra yang ibinayad tung linawa ta sasang tau†1:19 Mateo 27:3-10.) 20 Ag̱aaning ti Pedrong nagpadayun, “Yang naula natetenged tung ni Judas ang atiang nag̱aaningung dapat ang magkamatuud, duun napabtang tung librung pag̱aningen ang Mga Karantaen ang mag̱aning,
‘Maayen pa ang yang taung atia makuat da tung katengdanan na. Indi ra enged papagdayunun,’ ag̱aaning‡1:20a Mga Karantaen 69:25.
May sam bilug pa ang maning taa yang palaksu na:
‘Maayen pa ang ipakdul da tung duma yang katengdanan ang ipiniar da rin tung anya,’ ag̱aaning§1:20b Mga Karantaen 109:8.
21-22 Kapurisu kumus bistu ra tung kasulatan kung unu pay dapat ang buaten ta, kaministiran may sasang taung magpakli tung ni Judas ang para ya ray magpakiugpu tung yamen ang mga apustul ang magpaingmatuud tung mga tau ang ti Ginuung Jesus naita ra yamen ang talagang nabui si ka man ang uman. Kung tinu pay magpakli tung anya, kaministiran ang tanya sasa ra tung mga taung dating namagpakigduman tung yamen atiing pag̱urugpuanami pa ni Ginuung Jesus, mag̱impisa pa atiing pagpabenyag na tung ni Juan ang asta ra ilem kinaw̱ut yang kaldaw ang ipinagliit na tung yamen ang tanya ingkelan da duun tung langit,” mag̱aning duun ti Pedro. 23 Purisu numanyan may durua nga tauan ang sinambit nira. Ya ra ti Matias durua ni Joseng ana ni Sabbas ang yang aran na tung bitalang Giniriego ti Justo. 24-25 Numanyan pagkasambit yang mga aran nira, dayun dang namag̱ampu tanirang tanan ang mag̱aning, “Ginuung Jesus, yaway nag̱abilid yang isip yang tanan ang mga tau. Ipabunayag mu ra tung yamen kung tinu pay pinagpilik mu tung duruang naa ang magpeg̱es yang pagkaapustul ang naang binutwanan ni Judas ang nanganing da duun tung lugar ang bag̱ay ang pisan tung anya,” mag̱aning. 26 Pagkatapus nira ta pag̱arampuen, dayun dang namagburunutan kung tinu pay matemengan. Telengan nira, ti Matias yay nabilug̱an. Purisu ya ray nadulang ang nabilang tung kaugpuan nirang sam puluk may sasa ngapustulan.
*1:1-2 1:1-2a Ya ra Yang Isinulat Ni Lucas Natetenged Tung Ni Jesu-Cristo
†1:1-2 1:1-2b Matinlung balikan ta yang Lucas 24:44-49.
‡1:6 1:6 Kumus nag̱askean da nira ang ti Jesus ya ra ka man yang pag̱aningen ang Cristo ang pinilik yang Dios ang maggaraemen tung nasyun nira, kalaum nira ang atiang lag̱i tanya maggaraemen dang mamirdi tung mga tag̱a Roma ang yay pamaggaem tung nasyun nira tung uras ang atii.
§1:18 1:18a Nag̱askean ta tung Mateo 27:7 ang yang namangalang yang tanek ang atii ya ra yang mga paring arabubwat ta katengdanan ang namagsuul tung ni Judas. Atiing pangalang nira, ti Judas tanya patay ra kang lag̱i. Piru maskin patay ra, kumus yang kuartang atii anya, purisu yang aran na ya ray ginamit nira ang kiw̱ali anya ra yang tanek ang atii.
*1:18 1:18b Nag̱askean ta tung Mateo 27:5 ang ti Judas nagbitay yang sadili na. Tung isinulat ni Lucas ang naa, kung yay ikumpalar ta tung isinulat ni Mateong atia, yang puiding nainabu maning taa: Pagkakedked na yang pinli tung dikel na, dayun dang nagpakpa. Pagkatapus yang pinli minuntuk da. Purisu duun da tumimpa yang tinanguni na tung kabatuan.
†1:19 1:19 Mateo 27:3-10
‡1:20 1:20a Mga Karantaen 69:25
§1:20 1:20b Mga Karantaen 109:8