28
Yang Nag̱apanawan Ni Pablo Duun Tung Malta (28:1-10)
Atiing nadampatami rang nalibri, baklu ra ngaskeay yamen ang yang pulung atiing pinagpadiskapaan yamen ya ra yang pag̱aningen ang Malta. Numanyan yang mga magbaw̱anwa duun belag̱an ilem gesye yang istimar nira tung yamen. Ay namagpagkal da ta apuy ang pinaparangan nira tung yamen, ay nagkuran si, durug lamig. Ti Pablo nanlangaw ra kang nanguup ta sang kabingbing yang mga yesek-yesek. Tung pagpagkal na tung apuy, naa pala may iraw ang madalit duun tung adalem yang langaw ang atiang nakabingbing na. Pagkasinti na yang kinit, dayun dang luminapus ang tuminengkak tung kalima ni Pablong napabuyut-buyut. Pagkaita yang mga magbaw̱anwa, dayun dang namag̱araning-aningan ang mag̱aning, “Yang taung naa talagang sasang nangimatay ta tau! Maskin nalibri tung teeb, piru indi ra ka enged tugtan ni Bales* 28:4 Ti Bales yay aran yang sasang ginuu-ginuung baw̱ay ang pag̱atutuuan nira atii kanay. Ya unu ay mangimalesan tung mga taung kumpurming nagbuat ta malain. ang mabui pa!” ag̱aaning. Piru ti Pablo tanya, ya ra ilem iwislikay na yang iraw tung apuy. Indi ka naunu pa. Simanyan nag̱apamalaran da ilem nira kung panimpengan da ubin kung gulpi ra ilem ang tumumba asan tung kindengan na. Piru atiing nabuay ra yang pag̱elat nira ang anda kay malain ang naita nirang nainabu tung anya, inuman da nira yang mga isip nira ang ti Pablo ya ra ag̱aningay nirang may pagkaginuu na ka unu.
Taa numanyan yang pagmangulu duun tung intirung pulung atii yay nag̱aranan tung ni Publio. May tanek nang alenget ilem duun tung nadampatan yamen. Ya ray nag̱imbitar tung yamen ang magdayun tung balay na. Tung seled tulung kaldaw, inasikasuami anyang sinag̱ud ta mupia. Numanyan nagkatuun ang yang tatay ni Publio paglaru. Karaw̱utun ta kinit ig pagtaki-taki. Numanyan pagpakled ni Pablo tung anya, dayun na rang ipinag̱ampu tung Dios ang nunut da ka ta pagdeen na tung tinanguni na ang ya ray pinagmaayenan na. Pagkainabu ra tia, nagsarambung da yang balita tung intirung pulu. Tinegkaan na, yang tanan ang may mga laru sigi ra ilem yang pagdarangepen nira tung anya ig ya ra ka man agpagmaayen agpagmaayen. 10 Purisu natetenged tung pag̱istimar nira, duru-durung mga rigalu ang ipinamakdul-pakdul nira tung yamen. Dispuis tung pagsaay yamen tung uri, pinakdulanami pa nira yang mga kaministiran yamen tung pagbiriag̱ien yamen.
Natetenged Tung Pagsaraayen Yamen Ang Nagliit Tung Malta Ang Asta Tung Pagkaw̱ut Yamen Duun Tung Siudad Ang Roma (28:11-16)
11 Numanyan pagtaklib da ta tulung bulan yang pagtiriniren yamen duun tung pulung atii, nagsaayami ra tung sasang gulitang tag̱a Alejandria ang duun da ka tung pulung atii nagpalimbeng ang asta tumaklib da yang panimpung igbaralyu. Yang gulitang atia ya ray paggug̱uuyan ang “Mga Ginuu-ginuung Kampi” 28:11 Yang mga aran yang mga ginuu-ginuung kamping atii, ti Castor durua ni Pollux. Tanira unu mga ana ni Zeus ang yay pinakalandaw tung tanan ang mga ginuu-ginuung atiing pag̱atutuuan nira atiing tukaw. Ya enged ay nag̱atutuuan yang mga manigsaay ug̱ud yay mamagpakdul unu ta matinlung pagsaraayen nira tung teeb. Yang pamalung yang gulitang atiing sinaayan na Pablo, tinabasan ang binuat ang bultu yang mga kamping atia.. 12 Pagsaay yamen, nagpatabukami ra ang asta nakaw̱utami ra duun tung siudad ang Siracusa. Duunami nagtinir ta seled tulung kaldaw. 13 Pagkatapus nagpalayag̱ami sing nagpatindak tung siudad ang Regio. Pagkapangayag, mineyep da yang salatan. Purisu kumus pabur yamen, tung seled ilem duruang kaldaw nakaw̱utami ra duun tung lansangan ang Puteoli. 14 Pagsalta yamen, may nabag̱as yamen ang mga tumatalig ang ya ray namag̱imbitar tung yamen ang magdayun tung nira ta san linggu. Pagkatapus tia, dayunami rang nagpanaw ang para mangayami ra duun tung Roma. 15 Numanyan pagkabalita yang mga tumatalig ang tag̱a Roma ang yami pag̱angay ra duun, namansiangay ra duun tung lansangan ang Poro de Apio ang para bag̱asenami ra nirang eklan duun tung siudad. May sam paluyug̱an pa ka enged ang namagpakigbag̱as pa tung yamen tung tukawan duun tung pag̱aningen ang Tulu Nga Darayunan. Pagkaita ni Pablo tung nirang tanan, duun da kumintel yang isip nang nagpasalamat tung Dios.
16 Numanyan, pagkaw̱ut yamen duun tung Roma, ti Pablo tanya tinugtan da yang gubirnung magpaag̱es tung mga prisung duma ta matiniran na. Ug̱aring ilem may sasang sundalung pagbantay tung anya tung tanan ang uras.
Natetenged Tung Primirung Pagpasanag Ni Pablo Tung Mga Manigmangulu Tung Mga Masigka Judio Nira Duun Tung Roma (28:7-22)
17 Numanyan pagtaklib yang tulung kaldaw, nagpaguuy ra ti Pablo tung mga manigmangulu tung mga masigka Judio nirang pamag̱istar duun tung Roma. Pagkasagpun nira, mag̱aning ti Pablong nagbitala tung nira, “Mga kaputulanung mga masigkanasyunu, yuu, maskin anday binuatanung kuntra tung nasyun ta ubin kuntra pa tung kinaug̱alian ang pinanubli ta tung mga kinaampu ta, piru dineepaw ka enged yang dumang mga masigkanasyun ta ang pagkatapus inintrigaaw ra tung kagaeman yang mga tag̱a Roma. 18 Atiing pag̱imbistigar nira tung yeen, anday kasalanan ang naita nira tung yeen ang para tumbasan da rin ta linawaw. Purisu gustu ra rin nira ang yuu palpasan da ilem nira. 19 Dispirinsia ilem, pinagpasuag̱an da yang mga masigkanasyun tang duma. Purisu, anda ray dumang rimidyung sarang ang mabuatu, ang indi, nag̱ingalukaw ra ilem ta apilar tung ni Maginuung Ading Pinakalandaw taa tung Roma. Piru maskin napag̱ingalukaw ra ka man ta apilar, belag̱an ang mag̱aning ang yuu magbebles ang magdimanda pa tung mga masigkanasyun ta. 20 Kapurisu ya ray ipinagpaguuyu simanyan tung numyu ang para magpasanag̱aw ra tung numyu. Kipurki tung kamatuuran, anday dumang natengeran yang pagkeredkeren tung yeen yang mga kadinang naa, ang indi natetenged ilem tung pagtaralig̱enung naa tung sasang taung pag̱aelatan kang lag̱i yang intirung nasyun tang Israel ang nag̱apakbat,” mag̱aning. 21 Mag̱aning tanirang namagtimales, “Kung tung bag̱ay, yami tani tung Roma, anday sulat ang kuminaw̱ut ang nagliit tung Judea ang natetenged tung nuyu. Maskin pa yang mga putul yamen ang duun ka manliit, anda kay ekel nirang balita ang maning yawa lain ang tau. 22 Ug̱aring, gustu ra yamen ang magngel kung unu pay nag̱apegsan mu. Kipurki nag̱askean da yamen ang maskin ay pang banwaay, yang grupung atiang nag̱apasakpan mu pag̱akuntra unu ta mupia,” ag̱aaning.
Yang Ultimung Pagpasanag Ni Pablo Tung Mga Masigkanasyun Nang Mga Manigmangulu (28:23-28)
23 Purisu simanyan, namag̱irig̱uan da tanira na Pablo ta uras ang ipagbalik nirang uman tung anya. Pagkaw̱ut yang uras ang atii, asan da ka tanira namansikaw̱ut tung pag̱atiniran na. Mas dakele tanira kay tung primiru. Atii, mag̱impisa tung timpranu, nag̱apun ilem ta pagpasanag ni Pablo tung nira. Nagpaingmatuud da tung nira natetenged tung paggaraemen yang Dios ang atiang baklung tinukud ni Jesu-Cristo. Tinag̱aman na kang pangkelan yang mga isip nirang mamananged da ang ti Jesus ya ra ka man yang pag̱aningen nirang Cristo ang pag̱aelatan kang lag̱i nirang magtukud tung paggaraemen yang Dios ang atiang baklu. Yang pangatadlengan na ipinatiel na tung naula ni Moises may tung nagkaraula yang mga manigpalatay yang bitala yang Dios atiing tukaw. 24 Numanyan yang dumang namamati, ipinaekel da nira yang mga isip nira tung pinagpaintindi na. Piru yang duma, indi ra enged nangalelyag ang mamananged. 25 Purisu yang dinangat na, atiing pag̱urulikan da rin tanira, pamagsuruag-suag̱an da ta mupia. Numanyan, baklu namagliit, may sasang inaning pa ka enged ni Pablo tung nira ang mag̱aning, “Tamang pisan yang sasang pinag̱aning yang Espiritu Santong ipinagpalatay ni Isaias tung mga kinaampu tang tukaw, ay maskin tung numyu numaan, temeng dang pisan. 26 Ay mag̱aning yang Espiritu Santo tung anya,
‘Ala, angayen mu yang mga masigkanasyun mung atiang panganingen ta maning taa:
Maskin sam pulukamung mamati, indiamu ka enged maintindi, maskin sam pulukamung magpaniid, indiamu ka enged masiman. Maning tia, Isaias, ya ray ianing mu tung nira.
27 Ay ya pa ag̱ari, yang kinaisipan yang mga taung atia indi ra ka enged makleran, pati mga talinga nira maning pa tung pinabengel da nira, asta mga mata nira, maning pa tung pinameyeng da ka nira. Anda enged ay gustu nirang magpasadsad, ay may pangamanan enged nira asan ang muya kung makleran da yang mga kinaisipan nira, kung maning pa tung mangikas da yang mga talinga nira, kung maning pa tung mabuskad da yang mga mata nira, muya mangapagsug̱at dang mamagpatapnay tung yeen ang pagkatapus tapnayenu ra ka rin,’ mag̱aning 28:27 Isaias 6:9-10; Mateo 13:13-15; Marcos 4:12; Lucas 8:10; Juan 12:38-41.
28-29 Kapurisu, mga mamaepetu, yang dapat ming intindien, yang balitang naa natetenged tung pagtarapnayen yang Dios tung yaten ang mga tau kung ya pa ag̱ari, nag̱ipagpakaw̱ut da ka tung mga taung tag̱a duma-rumang nasyun ang belag̱an mga masigka Judio ta. Tanira talagang mamananged,” mag̱aning ti Pablo duun tung nira§ 28:28-29 Taa may dumang mga bitalang isinaleet ta dumang mga manigkupia ang maning taa yang palaksu na: “Pagkaaning ni Pablo tia, diritsyu rang namagliit yang mga manigmangulung atia ang sigi-sigi ra ilem yang pagsurug̱aan nirang makinit da.” Piru tung pinakatukaw ang mga kinupia, indi napabtang yang mga bitalang atia..
Sigi-sigi Ra Ilem Yang Pagparakaw̱utun Ni Pablo Duun Tung Roma (28:30-31)
30 Numanyan tung seled durua rang takun nagtinir ti Pablo tung sasang balay ang pag̱arkilaan na. Kung tinu pay nalelyag ang mangay tung anya, ya ray sinapet nang tanan ta mupia. 31 Yang pagsarapeten na tung nira, nunut da ka ta pagparakaw̱utun na tung nira natetenged tung paggaraemen yang Dios ang baklu kung ya pa ag̱aring mapalg̱uran da nira, ang nunut da ka ta pagparasanag̱en na natetenged tung ni Jesus ang ya ra ka man yang pag̱aningen ang Cristo ang yay nagtukud tung paggaraemen nang atia. Anday inenteran nang nagbitala tung mga tau ig anda kay nagtag̱am ta ampalar tung anya.

*28:4 28:4 Ti Bales yay aran yang sasang ginuu-ginuung baw̱ay ang pag̱atutuuan nira atii kanay. Ya unu ay mangimalesan tung mga taung kumpurming nagbuat ta malain.

28:11 28:11 Yang mga aran yang mga ginuu-ginuung kamping atii, ti Castor durua ni Pollux. Tanira unu mga ana ni Zeus ang yay pinakalandaw tung tanan ang mga ginuu-ginuung atiing pag̱atutuuan nira atiing tukaw. Ya enged ay nag̱atutuuan yang mga manigsaay ug̱ud yay mamagpakdul unu ta matinlung pagsaraayen nira tung teeb. Yang pamalung yang gulitang atiing sinaayan na Pablo, tinabasan ang binuat ang bultu yang mga kamping atia.

28:27 28:27 Isaias 6:9-10; Mateo 13:13-15; Marcos 4:12; Lucas 8:10; Juan 12:38-41

§28:28-29 28:28-29 Taa may dumang mga bitalang isinaleet ta dumang mga manigkupia ang maning taa yang palaksu na: “Pagkaaning ni Pablo tia, diritsyu rang namagliit yang mga manigmangulung atia ang sigi-sigi ra ilem yang pagsurug̱aan nirang makinit da.” Piru tung pinakatukaw ang mga kinupia, indi napabtang yang mga bitalang atia.