7
Ngawa-yuwuni Jesus Yimpangini Yikirimi Awarra Tini Ngini Ngarra Pajuwani Yimi.
Luke 7:11-17
11 Ninkiyi ngawa-yuwuni Jesus amintiya ngarra-mamanta purruwuriyi kapi awarra town Nain. Wutatuwu tayikuwapi arikutumunuwi pirripapunya awuta.
12 Karri ngawa-yuwuni amintiya awuta arikutumunuwi purruwuja yinkitayi kapi awarra town Nain api wuta purruwunyayi yingampa arikutumunuwi kapi wuta pirripakuturruwa yati malakaninga ngini ngarra waya pajuwani. Wuta pirripakuturruwa awarra kangi kirijinga palapala.
Awarra nayi malakaninga ngini ngarra pajuwani api ngarra-naringa nyirra waya wangatamiya pili nyirra-mwarti yatilani amintiya nyirra amparruwu. Karri nyirra juwujirr-angulimay-ani nyirra pirlikiti jiyimi.
13 Karri ngawa-yuwuni yipakuluwunyi awinyirra amparruwu api putuputuwu yipakirayi awinyirra amintiya yimi kangi nyirra, “Ngajiti pirlikiti nimpaja-mi,” yimi. 14 Kiyi ngarra yuwuriyi kapi awinyirra kirijinga palapala angi wuta pirripakuturruwa awarra malakaninga ngini ngarra pajuwani yimi api yipamukuri ngarra yikara kangi awinyirra palapala api awungarri awuta arikutumunuwi kapi pirripakuturruwa awinyirra palapala purruwunjarli (stopped). Kiyi ngarra ngawa-yuwuni yipangiraga, “Aya, malakaninga, takularri,” yimi. 15 Api karri ngawa-yuwuni awarra yipangiraga api ngarra awungarri awarra malakaninga yimpangini yima kiyi yimuwu amintiya nimarra yimi. Kiyi ngawa-yuwuni yuwani (helped) awarra malakaninga ngini kutupi yimi kapi yakuluwuni api yimi kangi awinyirra amparruwu, “Ngarra naki nginja-mwarti. Ngarra waya yimpangini,” yimi ngawa-yuwuni.
16 Awuta tayikuwapi arikutumunuwi karri wuta pirripakuluwunyi awarra malakaninga ngini ngarra yimpangini yima api awungarri pirimarlingiyi (got a surprise) api nimarra pirimajirri, “Naki Jesus ngarra warntirrana prophet api ngawa-rringani ngini kuriyuwu yini-pangirri (sent) ngarra ngini yimata-jiyarra ngawa ngini-ngatawa ngirramini amintiya ngini yimata-wani (to help) ngawa arikutumunuwi kapi awarra ngawa-rringani arimamula (calls) ngawa ngarra-mamirampi,” pirimi awuta arikutumunuwi.
17 Kiyi awuta arikutumunuwi purruwuriyi kapi yingarti murrakupuni ngini-wutawa Jews kiyi awungarruwu purru-wuntiyarra awuta tayikuwapi arikutumunuwi ngini ngawa-yuwuni yikirimi awarra mirrikili (miracle) kapi awarra malakaninga.
Awarra John the Baptist Yipangirri (sent) Yuwurrara Ngarra-mamanta Kapi Ngawa-yuwuni Jesus.
Luke 7:18-35
18-19 Karri awarra John the Baptist ngarra yimuwu kapi jail api awungarri yingampa ngarra-mamanta purru-wutiyarra awarra John ngini ngarra ngawa-yuwuni Jesus yingarti mirrikili (miracle) yikirimi. Api awarra John the Baptist yimi kapi yuwurrara ngarra-mamanta, “Nyirru-wariyi kapi awarra Jesus api nuwa nanginta nyirrami ngarra, ‘Arrami nginja awarra Christ ngini ngawa-rringani parlingarri yipangiraga ngini ngarra wiyi yini-mata-ngirri (would send) nginja kangawula, arrami nginja karluwu awarra. Marri? Arramukuta ngawa arnapa ngamata-muwu (should wait) karri awarra nyoni wiyi awunu-wuriyi kangawa?’ Awarra nanginta nyirrami awarra Jesus,” yimi awarra John kangi awuta yuwurrara ngarra-mamanta. 20-21 Kiyi awuta yuwurrara wawurruwi purruwuriyi kapi ngawa-yuwuni Jesus. Karri wuta papi pirimi kapi ngawa-yuwuni api ngarra awungarri mirrikili yuwuji-kirim-ani. Ngarra pupuwi yikirimi tayikuwapi awuta arikutumunuwi kapi purunjuwi amintiya kapi wuta yinkilatuwi. Amintiya awuta kapi maputirruwi pirripalamiya yilaruwu kangi wuta purnikapa api ngarra papi yiniri-mamiyi awuta maputirruwi.
Kiyi awuta yuwurrara wawurruwi kapi John the Baptist ngarra-mamanta api nanginta pirimi ngawa-yuwuni awarra ngirramini (question) ngini awarra John the Baptist yuwuntiyarra awuta. Api ngawa-yuwuni ngarra arnuka yartipili yipangiraga kangi awuta yuwurrara wawurruwi api ngarra tuwanga yikirimi mirrikili (miracle).
22 Kiyi ngawa-yuwuni wiyi (later on) yipangiraga kapi awuta yuwurrara wawurruwi, “Nyirra-kupawurli kapi awarra John the Baptist kiyi nyirra-jiyarra awarra ngini (what) nuwa ninganara nginti-pakuluwunyi, ngini awuta arikutumunuwi kapi yinkilatuwi api ngiya ngirikirimi awuta ngini waya wupakuluwunyi. Awanuwanga awuta kapi wuta karluwu pirrija-ngulimayi (couldn't walk) pakinya api ngiya waya ngirikirimi awuta ngini wupangulimayi amintiya awuta kapi purruwuni jana kapi wuta mipurra api wuta mipurra waya pupuni. Awanuwanga awuta kapi kalanjarruwi api wuta waya wuri-pitingaya (hear). Amintiya ngiya waya yimpanguwi ngirikirimi awuta kapi wuta pajuwani pirimi. Kiyi ngiya nguwuntiyarra arikutumunuwi ngawa-rringani ngini-ngatawa pupuni ngirramini, awuta arikutumunuwi kapi yingampa tiwi wurimi ngini wuta kuwulingipi. Nyirra-jiyarra awarra nuwa-mantani John the Baptist awarra ngini ngiya nguwuji-kirimi (what I am doing).” Ngawa-yuwuni yimi awarra kangi awuta yuwurrara wawurruwi.
23 Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi awuta yuwurrara, “Nyirra-jiyarra awarra John ngini awuta arikutumunuwi kapi warntirrana kuwa wurimi ngini-ngilawa ngirramini api wuta kukunari wurimi.” Awarra ngawa-yuwuni yipangiraga kapi awuta yuwurrara wawurruwi kapi ngarra John yini-pangirri (sent) kangatawa.
24 Karri awuta yuwurrara wawurruwi purrupumwari ngawa-yuwuni api awungarri ngawa-yuwuni yipangiraga kapi awuta tayikuwapi arikutumunuwi ngini (about) awarra John the Baptist. Api yimi ngini, “Awi, awarra John the Baptist karri ngarra japuja yimi awungarruwu kapi awarra murrakupuni kapi karri-kuwapi tiwi japuja wurimi api nuwa tayikuwapi nguntuwuriyi awungarruwu kapi ngarra pili nuwa nguntu-wutimarti ngini nginti-mata-pitingaya (hear) awarra ngawa-rringani ngirramini ngini awarra John tulimiya (straight) yipangiraga. Ngarra karluwu yimakirri yingampa tiwi.” Ngawa-yuwuni awarra yimi kapi awuta arikutumunuwi.
25 Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Nuwa karluwu nguntuwuriyi awungarruwu kapi awarra John ngini nginti-mata-kuluwunyi yati tini ngini arikuripiya (wears) pupuka kuluji pili awuta arikutumunuwi kapi wurikuripiya pupuka kuluji amintiya kapi wuni yingarti kunawuni api wuta nginingaji awuta alawuruwi kapi wuta wurumuwu kapi arikulanga kurrampali angi pupuka. Api awarra John ngarra karluwu nginingaji awuta arikutumunuwi. Ngarra arikuripiya kuluji angi animuli mipurra amintiya ngarra karri-kamini kunawuni awuni (has),” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta arikutumunuwi.
26-27 Api ngarra yimi kangi wutawa, “Yita nuwa nguntuwuriyi awungarruwu ngini nginti-mata-kuluwunyi awarra John pili ngarra prophet ngini yuwutiyarra nuwa ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Awarra John ngarra ngatawa api yingampa prophets karlu-nara. Ngawa-rringani parlingarri yuwutiyarra nyoni prophet ngini (about) awarra John api awarra prophet yikirimi (wrote) kangi ngawa-rringani ngini-ngatawa punkaringini (Old Testament) awarra ngirramini ngini (about) awarra John, awarra ngirramini ngini ngawa-rringani yimi ngini,
‘Ngiya wiyi ngipangirri (send) awarra Christ kangi nuwa arikutumunuwi api pakinya ngiya wiyi ngipangirri nyoni tini kapi awarra nayi murrakupuni kiyi ngarra wiyi awutiyarra nuwa arikutumunuwi ngini awarra Christ wiyi awunu-wuriyi. Ngarra wiyi awarra nyoni tini awutiyarra nuwa arikutumunuwi ngini-ngilawa ngirramini api kiyi nuwa wiyi ready ngimpirimi karri awarra Christ wiyi awunu-wuriyi kangi nuwa arikutumunuwi.’
Awarra yimi ngawa-rringani parlingarri,” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta arikutumunuwi. Kiyi yimi ngini, “Awarra John the Baptist api ngarra awarra nyoni tini ngini ngawa-rringani pakinya yini-pangirri (sent) ngarra awungarra kapi nuwa api ngarra ngawa-rringani yintuwu yini-pangirri ngiya kangi nuwa.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kangi awuta tiwi. 28 Kiyi yimi ngini, “Awarra warntirrana ngini awarra John ngarra ngatawa api yingampa tiwi karlu-nara, awuta kapi wuta parlingarri purumuwu kapi naki murrakupuni (on this earth) amintiya awuta kapi ningani wurumuwu. Api ngiya nguwutiyarra nuwa ngini awuta tiwi kapi kuwa wurimi kangilawa amintiya kapi wurimi ngini ngiya-rringani ngarra alawura kangi wuta api wuta warntirrana wutawa.” Awarra yimi ngawa-yuwuni Jesus kangi awuta arikutumunuwi.
29 Tayikuwapi awuta arikutumunuwi kapi piri-pitingaya (heard) awarra ngirramini ngini ngawa-yuwuni yipangiraga api wuta awuta pakinya piri-pitingaya awarra John the Baptist karri ngarra yuwuntiyarra awuta ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini amintiya wuta kuwa pirimi awarra ngirramini api kiyi awarra John the Baptist baptise yikirimi awuta. Api kiyi wuta pirripapunya ngawa-rringani angatawa pupuka jarrumoka. Awuta wawurruwi kapi waki pirimani ngini (for) awuta Roman alawuruwi amintiya nanginta pirimani wuta-mamanta awuta Jews awarra kunawuni ngini tax api yingampa awuta awanuwanga kuwa pirimi John the Baptist ngini-ngatawa ngirramini. Awuta Pharisees amintiya yingampa arikutumunuwi pirimi ngini wuta jajiruwi awuta tiwi kapi nanginta pirimani kunawuni ngini tax kapi awuta Jews.
30 Awuta Pharisees amintiya awuta scribes api wuta arnuka purru-wutimarti ngini pimata-punya ngawa-rringani angatawa jarrumoka angi warntirrana api wuta arnuka kuwa pirimi awarra John ngini-ngatawa ngirramini api awarra John arnuka baptise yikirimi awuta.
31-32 Kiyi ngawa-yuwuni yimi kapi awuta arikutumunuwi, “Nuwa arikutumunuwi kapi ningani ngumpuru-muwu api nuwa nginingaji kakirijuwi kapi pokayini wurimi kapi turruwuni api yingampa kakirijuwi wurikirimi jirti yirrikilingapa api wuta-mamanta jingawu wurimi kangi wutawa, ‘Pilikama nuwa karluwu pokayini ngimpirimi kangawa? Yita ngawa pakinya ngintiri-kirimi music api nuwa karluwu kukunari amintiya karluwu yoyi ngintirimi. Kiyi ngawa mamanukuni ngintiri-kuruwala api nuwa karluwu pirlikiti ngintirimi. Nuwa karluwu ngimpiri-majawu awarra ngini nuwa ngimpitimarti.’ Wuta awarra wurimi awuta kakirijuwi kapi awuta yingampa kakirijuwi kapi wuta karluwu wutimarti ngini pokayini pimatami kangi wutawa. Nuwa arikutumunuwi nginingaji awuta kakirijuwi kapi wuta karluwu wutimarti ngini pokayini pimatami kapi wuta-mamanta pili nuwa awanuwanga karluwu ngimpiri-majawu awarra ngini nuwa ngimpitimarti.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta arikutumunuwi.
33 Kiyi ngarra tuwanga yimi ngini, “Awarra John the Baptist yimuwu wangatamiya kapi awarra murrakupuni kapi karri-kuwapi tiwi japuja wurimi amintiya ngarra karluwu yimangapa wine amintiya karluwu yuwapa kirritawuni. Waya juwa ngarra yuwapa wartiyanginila yinkiti. Api nuwa ngintirimi ngini, ‘Yita awarra John the Baptist api maputiti waya yipalamiya yilaruwu kangi ngarra purnikapa.’ Awarra nuwa ngintirimi,” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta arikutumunuwi. 34 Kiyi ngarra tuwanga yimi ngini, “Ngiyatuwu nuwa-yuwuni nuwa tayikuwapi arikutumunuwi api ngiya arnuka nginingaji awarra John the Baptist. Ngiya yimpaja nguwapa kirritawuni amintiya ngirimangapa wine api nuwa arikutumunuwi ngimpirimi ngini ngiya nguwapa yingarti yinkiti amintiya ngini ngiya ngirimangapa wine. Amintiya nuwa ngimpirimi ngini ngiya-mamanta awuta kapi wuta karluwu kuwa wurimi ngini-ngawula ngirramini (law) amintiya nuwa ngimpirimi ngini ngiya-mamanta awuta kapi wuta nanginta wurimi ngawa Jews awarra kunawuni ngini tax. Api awarra nuwa ngimpirimi ngini ngiya karluwu pupuni tini. Nuwa nginingaji awuta kakirijuwi karri nuwa awungani (that way) nimarra ngimpirimi.” Awarra ngawa-yuwuni yimi kapi awuta arikutumunuwi. 35 Kiyi tuwanga yimi ngini, “Nuwa yingampa (some) arikutumunuwi api nuwa arnuka pungintamuwi (clever) pili nuwa arnuka ngimpitimarti ngini kuwa nginti-matami awarra ngirramini ngini ngiya amintiya awarra John the Baptist nguntu-wutiyarra nuwa, ngini-ngatawa ngirramini ngawa-rringani. Api yingampa (others) kapi nuwa arikutumunuwi api nuwa pungintamuwi pili nuwa ngimpiri-majawu ngini ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini awarra warntirrana amintiya nuwa kuwa ngimpirimi awarra ngirramini.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta arikutumunuwi.
Natinga Tinga Jipamutiyi (Poured) Oil Ngini Pupuni Yuwanti (smelt good) Kapi Ngawa-yuwuni Jesus Ngarra Malapwara.
Luke 7:36-50
36 Kiyi yati Pharisee ngini ngarra yintanga Simon, yuwuriyi kapi ngawa-yuwuni Jesus api yimi kangatawa, “Kali tuwaripa kangilawa japuja api ngawiyati ngawapa yinkiti muwa yuwurrara amintiya ngiya-mamanta,” yimi. Api ngawa-yuwuni yuwuriyi kangatawa japuja kiyi wutiyati purruwapa yinkiti.
37 Awungarruwu kapi awarra town api natinga tinga jiyimuwu angi nyirra yingarti jirti jiyikirim-ani (had done a lot of wrong). Karri nyirra jiyipitingaya (heard) ngini ngawa-yuwuni yuwujing-apukani yinkiti kapi awarra Pharisee ngarra japuja api nyirra juwunga mintini ngini oil ngini pupuni yuwanti (smelt good) api jiyimarruriyi awarra mintini kapi ngarra japuja awarra Pharisee.
38 Kiyi awinyirra tinga jipawuriji yilaruwu kapi awinyirra kurrampali kiyi juwuriyi kapi ngawa-yuwuni api tayinti jiyimi yinkitayi kapi ngarra malapwara. Nyirra pirlikiti jiyimi kiyi awarra pirlikiti alala yimi kiyi yipakupuraji kapi ngini-ngatawa malapwara. Kiyi nyirra jiyimuwu yinkitayi kapi ngarra malapwara. Nyirra awinyirra tinga juwunyirri (wiped) ngarra malapwara wutuliyi (with) nyirra murrula pili nyirra juwuni (had) yurrukuni murrula. Kiyi nyirra jupukuruwu (kissed) ngarra malapwara kiyi jipamutiyi (poured) awarra oil ngini pupuni yuwanti kangi ngarra malapwara.
39 Awarra Pharisee yipakuluwunyi awinyirra tinga ngini jiyikirimi awarra (did that) kangi ngawa-yuwuni api yimi kangatamiya, “Arramukuta awarra naki Jesus karluwu prophet nginingaji awuta prophets kapi ngawa-rringani awuni-pangirri (sends) kapi ngawa arikutumunuwi. Ngini ngarra warntirrana prophet api ngarra amari-majawu (would have known) ngini anaki yimpalinya nyirra jiringa tinga,” yimi kangatamiya awarra Pharisee.
40 Ngawa-yuwuni yimajawu awarra ngirramini ngini awarra Pharisee yimi kangatamiya api ngarra yimi kangatawa, “Aya, Simon, ngiya nguwutimarti ngini ngimata-ngiraga kanginja,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi awarra Pharisee yimi ngini, “Manya, tangiraga, mantani.” 41 Api kiyi ngawa-yuwuni yuwutiyarra awarra Simon naki ngirramini, yimi ngini, “Parlingarri yimuwu yati alawura. Kiyi yuwurrara wawurruwi purruwuriyi kapi awarra alawura kiyi nanginta pirimi ngarra kunawuni. Awarra alawura yipakirayi yati tini yingarti kunawuni amintiya yipakirayi awarra nyoni tini kiyija. 42 Kiyi wiyi (later on) awarra alawura yimi kangi awuta yuwurrara wawurruwi, ‘Ngunta-luwapa awarra kunawuni ngini ngiya ngirripakirayi nuwa.’ Api awuta yuwurrara pirimi ngini, ‘Ngawa karri-kamini awarra kunawuni.’ Api awarra alawura putuputuwu yipakirayi awuta yuwurrara api ngarra yimi kangi awuta, ‘Waya manya. Ngajiti ngimpaja-kiray-awurli (pay back) ngiya awarra kunawuni,’ yimi kangi awuta.” Awarra ngirramini (story) ngawa-yuwuni yuwutiyarra awarra Pharisee Simon. Kiyi nanginta yimi awarra, “Aya, Simon, awuta wawurruwi puranji purumuwu awarra alawura pili ngarra putuputuwu yipakirayi awuta api nginuwani warntirrana puranji yimuwu (loved him most) awarra alawura? Arramukuta awarra tini ngini awarra alawura yipakirayi ngarra yingarti kunawuni? Arramukuta awarra nyoni tini ngini awarra alawura yipakirayi ngarra kiyija kunawuni? Nginuwani warntirrana puranji yimuwu awarra alawura?” Awarra yimi ngawa-yuwuni. 43 Api awarra Simon yimi ngini, “Awarra tini ngini yuwunga yingarti kunawuni.” Api ngawa-yuwuni yimi ngini, “Awarra ngini nginja jipangiraga api awarra warntirrana, Simon,” yimi ngawa-yuwuni kangi awarra Pharisee Simon.
44 Kiyi ngawa-yuwuni yipakuluwunyi awinyirra tinga kiyi ngarra yimi kapi Simon, “Aya, Simon. Karri ngiya mampara ngini-pawuriji yilaruwu kanginjila japuja api nginja karluwu jipakirayi ngiya kukuni ngini mwarliki ngimata-kirimi ngini-ngilawa malapwara. Api tayakuluwunyi anaki tinga api karri nyirra pirlikiti jiyimi api awarra pirlikiti alala kangi ngiya malapwara kiyi nyirra juwunyirri (wiped) ngiya malapwara wutuliyi (with) nyirra murrula,” yimi ngawa-yuwuni kangi awarra Simon. 45 Kiyi tuwanga yimi kangatawa, “Amintiya nginja karluwu jupukuruwu (kissed) ngiya karri ngiya ngini-pawuriji yilaruwu kanginjila japuja api awinyirra tinga yimpaja jupukuruwu ngiya kangilawa malapwara. 46 Amintiya nginja karluwu jipamutiyi (didn't pour) oil kangi ngiya pungintaga api anaki tinga jipamutiyi pupuni oil kangi ngiya malapwara.” Awarra ngawa-yuwuni yipangiraga kangi awarra Pharisee Simon.
47 Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Awuta arikutumunuwi kapi kiyija jirti wurikirimi (do a little wrong) api karri awarra ngiya-rringani putuputuwu apakirayi (forgives) awuta awarra kiyija jirti ngini wuta wurikirimi api awuta arikutumunuwi waya juwa kiyija puranji wurumuwu ngatawa. Api anaki tinga nyirra yingarti jirti jiyikirim-ani api ngiya-rringani waya putuputuwu yipakirayi awinyirra api nyirra warntirrana puranji ampirimuwu ngiya-rringani amintiya awanuwanga ngiya.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kangi awarra Pharisee Simon.
48 Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi awinyirra tinga, “Ngiya waya putuputuwu ngirripakirayi nginja awarra jirti ngini nginja jiyikirim-ani (the wrong you've done),” yimi kangi awinyirra tinga.
49 Kiyi awarra Pharisee Simon amintiya ngarra-mamanta kapi wutiyati purru-wujing-apukani yinkiti api nimarra pirimajirri, “Yita waya juwa ngawa-rringani ngini kuriyuwu putuputuwu yirrija-kirayi (can forgive) ngawa awarra jirti ngini ngawa ngintiri-kirim-ani (the wrong we've done), karluwu naki awarra Jesus,” pirimi awuta tiwi. 50 Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi awinyirra tinga, “Nginja waya kuwa jiyimi kangilawa api awarra ngiya putuputuwu ngirripakirayi nginja api kiyi nginja wiyi yiloti nimpirimuwu kuriyuwu kangi ngiya-rringani japuja. Api kukunari tami kiyi tuwariyi kanginjila japuja.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kangi awinyirra tinga.