24
Kuswela kwa I̱saka
1 Ebbulahi̱mu̱ akaba amali̱ye kukaakulila kimui kandi Mukama amali̱ye kumuha mu̱gi̱sa mu bu̱li̱ kintu kyona. 2 Kilo kimui, Ebbulahi̱mu̱, aaghambila mu̱heeleli̱ya wee, mukulu wa baheeleli̱ya be, oghu akaba alemi̱ye bu̱li̱ kintu kyona eki baabaagha nakiyo ati, “Ote ngalo yaawe hansi ya kibelo kyanje. *24:2 Kuta ngalo hansi ya kibelo kya muntu mukulu kwabaagha kulahila kandi kulaghaana ngu tooli̱tu̱wa ndaghaano yaawe. 3 Kandi nkubbala olahile mu maaso ghaa Mukama Luhanga wʼomu eghulu na munsi oti, tooliswelela mutabani̱ wanje mukali̱ ku̱lu̱gha mu bahala baa Banakanaani̱. 4 Bhaatu olighenda mu nsi yʼewaatu kandi mu nganda syanje, haaliiyo waahila mutabani̱ wanje I̱saka mukali̱.”
5 Mu̱heeleli̱ya oghu aabu̱u̱li̱ya Ebbulahi̱mu̱ ati, “Ti̱ ninaabooneyo mukali̱ oghu atabbali̱ye kwisa mu kyalo eki tulimu kini, buuye du̱mbi̱ ntwale mutabani̱ waawe I̱saka aghende aakale mu nganda syawe na hambali waalu̱ghi̱ye?”
6 Ebbulahi̱mu̱ aamukuukamu ati, “Bbaa! Kandi weelinde, otalitwala eghi mutabani̱ wanje. 7 Nanga Mukama Luhanga wʼomu eghulu, oghu akanjiya ewaa tita kandi munsi yʼewaatu, akandaghi̱i̱sani̱ya kandi aalahila naaghila ati aliha nsi eni yoona baasukulu banje. Aatodha aaghila ati, alituma malai̱ka ewaawe, niikuwo oswelele mutabani̱ wanje mukali̱ ku̱lu̱gha mu nganda syanje. 8 Mukali̱ oghu obu alikabhenga kwisa naawe, oliba otahendi̱ye ndaghaano yaatu eni. Bhaatu hatalibʼo nsonga yoona eghi elileka otwale mutabani̱ wanje hambali naalu̱ghi̱ye.”
9 Du̱mbi̱ mu̱heeleli̱ya oghu aalahila anataaye ngalo yee hansi ya kibelo kya Ebbulahi̱mu̱, nʼelaghi̱i̱sani̱ya na ngoku akukola byona ebi Ebbulahi̱mu̱ aamulaghiiye. 10 Du̱mbi̱ mu̱heeleli̱ya oghu aaheeki̱ya ngamila eku̱mi̱ sya mukama wee Ebbulahi̱mu̱ bisembo bikaniiye kandi ebitembeeye kimui ebi mukama wee oghu aamuhaaye kuha mukali̱ wa mutabani̱ wee. Aamu̱ki̱ya kughenda mu kyalo li̱i̱na lyakiyo Alaamu Nahalahi̱mu̱ ekimanu̱u̱we nga kibugha Mesopotami̱ya, hambali Naholi̱ waani̱na Ebbulahi̱mu̱ aakalagha. 11 Aaki̱dhayo mbwabaaye lwagholo. Aalaghila ngamila kulangaala hansi haakpengbu̱ ya kyambu, hanja ya kibugha eki. Bwile obu niibuwo bakali̱ baaghi̱i̱laghamu maasi haa kyambu eki.
12 Mu̱heeleli̱ya oghu aatandika kusaba naaghila ati, “Mukama Luhanga wa mukama wanje Ebbulahi̱mu̱, gutu, onsi̱ngu̱li̱i̱si̱ye obwalo buni, onjoleke kukunda kwawe hali mukama wanje Ebbulahi̱mu̱. 13 Olole neemiliiye haakpengbu̱ ya kyambu hambali bahala baa bantu baa mu tau̱ni̱ eni baku̱ghi̱i̱lagha maasi. 14 Ti̱ mwana wabukali̱ weena oghu ndakaghila nti ampe haa maasi ghe ninuwʼo, naasi̱i̱ma kandi naaseeselela ngamila syanje, oleke aliiye waaba okomeeye mu̱heeleli̱ya waawe I̱saka. Ti̱ eki nkyanabayʼo, nkughila nti waaghiliiye mukama wanje Ebbulahi̱mu̱ ngughuma syawe.”
15 Atakamali̱ye kusaba, Lebbeeka aasa aheeki̱ye munagha. Lebbeeka oghu akaba ali muhala wa Bbesweli̱, mutabani̱ wa Naholi̱ na mukali̱ wee Milika. Naholi̱ oghu akaba ali waani̱na Ebbulahi̱mu̱. 16 Mwana wabukali̱ oghu akaba asemeleeye kimui kandi atamani̱ye basaasa. Aaghenda aataha maasi, aasu̱li̱ya munagha ghuwe, du̱mbi̱ aakuuka. 17 Mu̱heeleli̱ya oni du̱mbi̱ anguwa bwangu-bwangu, aamwebinga, aamughila ati, “Gutu ompe haa maasi agha oheeki̱ye mu munagha ghwawe.”
18 Mwana wabukali̱ oghu aamukuukamu ati, “Mukama wanje maasi ngani, onuwʼo.” Du̱mbi̱ Lebbeeka aasu̱ndi̱ya munagha ghwa maasi, aamuha aanuwa. 19 Obu aamali̱ye kunuwa, aatodha aamughila ati, “Oleke ntahile na ngamila syawe maasi nasiyo sinuwe.” 20 Maasi obu ghaahooye mu munagha, mwana wabukali̱ oghu aali̱gi̱ta bwangu-bwangu haa kyambu, aataha maasi ghanji, aaghaseeselela ngamila esi, syanuwela kimui, syona syakuta.
21 Mu̱heeleli̱ya oghu aakala analoleleeye mwana wabukali̱ oghu, anaholeei̱ye, naaneeli̱li̱kana Mukama alakaba naamughiliiye ngughuma kusighikila haa kusaba kuwe. 22 Obu ngamila syamali̱ye kunuwa, du̱mbi̱ akwata mpete ya feeja ya ku̱lu̱wala mu muhuli na bikomo bibili bya feeja bya bbei̱ byaku̱lu̱wala haa mikono, aamuha biyo.
23 Aamu̱bu̱u̱li̱ya ati, “Uwe oli muhala waani̱? Gutu ongambile. Buuye so waawe angututungila kisiika kya kulaalamu obwalo?” 24 Mwana wabukali̱ oghu aamukuukamu ati, “Si̱ye ndi muhala wa Bbesweli̱, muusukulu wa Naholi̱ na Milika.” 25 Aatodha aamughila ati, “Tuli na bi̱si̱ngo hamui na biliyo bikani̱ye bya ngamila syawe kandi twaba na kisiika kya baghenu̱.”
26 Musaasa oni du̱mbi̱ aagomba hansi, aalami̱ya Mukama 27 naanaghila ati, “Asi̱i̱mu̱we Mukama Luhanga wa mukama wanje Ebbulahi̱mu̱. Anjoleki̱ye bulungi na bwesighibuwa bwamaani̱ kandi ampi̱ki̱ya mu nganda siye syonini.” 28 Mwana wabukali̱ oni aali̱gi̱ta ewaabo e ka, du̱mbi̱ aaghambila bʼewaabo ebyalehukaane byona.
29 Lebbeeka akaba ali na mwani̱na wee li̱i̱na liye Labbaani̱. Labbaani̱ du̱mbi̱ aali̱gi̱ta kusangaana musaasa oni haa kyambu. 30 Kusighikila ngoku aali naamali̱ye kubona mpete yʼomu muhuli hamui na bikomo bya haa mikono ya mwani̱na wee kandi naaghu̱u̱ye bighambo Lebbeeka aali naabu̱ghi̱ye, aaghenda hambali musaasa oghu aabaagha. Aasanga anaamiliiye na ngamila siye haai na kyambu eki. 31 Du̱mbi̱ aamughila ati, “Wiise olaale ewaatu, uwe oghu okaheebuwa mu̱gi̱sa ku̱lu̱gha ewaa Mukama.” Aatodha aamu̱bu̱u̱li̱ya ati, “Eki̱leki̱ye oomiliiye hanja nkiki? Naamali̱ye kukughomolela ki̱i̱kalo kya ngamila syawe hamui naawe weenini.”
32 Du̱mbi̱ musaasa oni aaghenda e ka na Labbaani̱, Labbaani̱ aayʼo ngamila nku̱mba esi syali si̱heeki̱ye, aamwoleka hambali sikulaala kandi aasiha na byokuliya. Du̱mbi̱ baaleetela baheeleli̱ya baa Ebbulahi̱mu̱ aba maasi ghaa kunaaba mu maghulu, 33 baabaleetela na byokuliya. Bhaatu mu̱heeleli̱ya oghu aaghila ati, “Tankuliya ntakabaghambiiye ebi nkubbala ku̱bu̱gha.” Du̱mbi̱ Labbaani̱ aaghila ati, “Otughambile.”
34 Du̱mbi̱ aaghila ati, “Si̱ye ndi mu̱heeleli̱ya wa Ebbulahi̱mu̱. 35 Mukama akaha mukama wanje Ebbulahi̱mu̱ mu̱gi̱sa kandi aatungila kimui. Aamuha ntaama, nte, siliva na feeja, baheeleli̱ya baabusaasa na baabukali̱, ngamila na ndogooi̱.
36 “Ti̱ Saala mukali̱ wa mukama wanje Ebbulahi̱mu̱ aabyala mwana wabusaasa amali̱ye kukaakulila kimui kandi mwana oghu niiye aahaaye bu̱li̱ kintu kiye kyona. 37 Mukama wanje oghu akandahi̱li̱ya nangila ati ntaliswelela mutabani̱ wee mukali̱ ku̱lu̱gha mu ntu̱la ya Banakanaani̱, mu etaka hambali niikaaye.
38 “Aatodha angila ati, ‘Oghende mu ka ya tita kandi mu katu̱la kaatu haaliiyo waaswelela mutabani̱ wanje mukali̱.’
39 “Du̱mbi̱ nanje naabu̱u̱li̱ya mukama wanje oghu nti, ‘Buuye manaabukali̱ oghu ataasi̱i̱mi̱ye kwisa nanje?’ 40 Ankuukamu ati, ‘Mukama, oghu naakalagha mu maaso ghe, akukusindikila malai̱ka wee ku̱semeli̱ya lughendo lwawe, niikuwo ogubhe kutungila mutabani̱ wanje mukali̱ ku̱lu̱gha mu katu̱la kaatu kandi mu ka ya tita. 41 Du̱mbi̱ okaakughenda mu katu̱la kaatu, okuba otali na musango haa ebi waalahiiye. Noobu babhenga kukuha mukali̱ oghu, uwe okuba oosu̱li̱i̱si̱i̱ye ebi waalahiiye.’ ”
42 Mu̱heeleli̱ya oghu aatodha aaghila ati, “Obwalo obu naahi̱ki̱ye haa kyambu haala, naaghila nti, ‘Ai̱, Mukama Luhanga wa mukama wanje Ebbulahi̱mu̱, okaakuba obbali̱ye, gutu ompe mu̱gi̱sa mu lughendo luni olu naasi̱yemu. 43 Olole neemiliiye haakpengbu̱ ya kyambu kini, ti̱ kaakuba manaabukali̱ weena aasa kutaha maasi, du̱mbi̱ mbu̱gha naye nti ampe haa maasi ghe ninuwʼo, 44 kaakuba angila ati, “Onuwʼo kandi nkutodha ntahile na ngamila syawe nasiyo sinuwe,” oleke aaliiye waaba okomeeye mutabani̱ wa mukama wanje.’
45 “Ntakamali̱ye kusaba haa mutima ghwanje, Lebbeeka aasa aheeki̱ye munagha ghuwe. Aaghenda haa kyambu kutaha maasi, du̱mbi̱ nanje naamughila nti ampe haa maasi haala ninuwʼo.
46 “Du̱mbi̱ aaya munagha haa mabegha ghe aasu̱ndi̱ya, aaghila ati, ‘Onuwe kandi nkuha na ngamila syawe nasiyo sinuwe dhee.’ Du̱mbi̱ naanuwa kandi aaha na ngamila syanje.
47 “Du̱mbi̱ naamu̱bu̱u̱li̱ya nti, ‘Oli muhala wa ani̱?’ Ankuukamu ati, ‘Ni muhala wa Bbesweli̱ kandi taata wanje niiye Naholi̱ na mamba niiye Milika.’ Du̱mbi̱ naamu̱lu̱wi̱ka mpete haa muhuli hamui na bikomo haa mikono. 48 Du̱mbi̱ naagomba hansi, naalami̱ya Mukama. Naasinda Mukama Luhanga wa mukama wanje Ebbulahi̱mu̱ oghu akandinda mu kihanda kandi aaleka naabonayo muusukulu wa mu̱ghenji̱ wee, oghu akasi̱i̱ma kusweluwa mutabani̱ wa mukama wanje oghu. 49 Ti̱ mulakaba nimughilila mukama wanje ngughuma na bwesighibuwa, kedha mutaakumughilila siyo, mungambile, niikuwo ndole kintu kinji kya kukola.”
50 Du̱mbi̱ Labbaani̱ na Bbesweli̱ baakuukamu bati, “Etu̱we tatuli na kya kukola kyona, nanga eki ki̱lu̱ghi̱ye ewaa Mukama. 51 Olole, Lebbeeka ngughu, omutwale, aghende aabe mukali̱ wa mutabani̱ wa mukama waawe ngoku Mukama aakwoleki̱ye.”
52 Obu mu̱heeleli̱ya wa Ebbulahi̱mu̱ aaghu̱u̱ye baku̱u̱ki̱yemu batiyo, aagomba hansi, aalami̱ya Mukama. 53 Du̱mbi̱ mu̱heeleli̱ya oghu aaleeta bintu bya bbei̱ bi̱koleeu̱we mu siliva na feeja, hamui na byaku̱lu̱waala, aabiha Lebbeeka. Kandi aaha ni̱na wee hamui na mu̱ghenji̱ wee bintu bikani̱ye bya bbei̱. 54 Du̱mbi̱ mu̱heeleli̱ya oghu na bantu aba aabaagha ali nabo baaliya kandi baanuwa, du̱mbi̱ baalangaala ku̱hi̱ki̱ya bwile obu bwakeeye. Obu bwile bwakeeye, mu̱heeleli̱ya oghu aaghila ati, “Muleke nkuukeyo ewaa mukama wanje.”
55 Du̱mbi̱ mwani̱na Lebbeeka na ni̱na wee baamukuukamu bati, “Tu̱ku̱du̱bha kuukala na Lebbeeka kumala bilo eku̱mi̱, niikuwo mughende.”
56 Bhaatu musaasa oghu aabaghila ati, “Mutankeesekeleja. Mukama aamali̱ye kungilila ngughuma mu lughendo lwanje. Nahabweki muleke nkuukeyo ewaa mukama wanje.”
57 Du̱mbi̱ baaghila bati, “Oleke tu̱du̱bhe tubilikile Lebbeeka, tu̱mu̱bu̱u̱li̱ye eki akwete kweli̱li̱kana.” 58 Baabilikila Lebbeeka, baamu̱bu̱u̱li̱ya bati, “Buuye oku̱si̱i̱ma kughenda na musaasa oni?” Aabakuukamu ati, “Naasi̱i̱mi̱ye, nkughenda naye.”
59 Du̱mbi̱ baalagha Lebbeeka, baamuleka aaghenda na mu̱heeleli̱ya wa Ebbulahi̱mu̱ na bantu aba aali aasi̱ye nabo. Mukali̱ oghu akalela Lebbeeka ku̱lu̱gha mu bwana buwe, naye aaghenda amuhelekeeye. 60 Baamuha mu̱gi̱sa ghuwe obu baamulaghagha mbaghila bati,
“Mwani̱naatu̱we, Mukama akuhe mu̱gi̱sa,
obyale baana bakaniiye kimui.
Baasukulu baawe,
batwalaghe etungo lya ngi̱ghu̱ syabo.”
61 Du̱mbi̱ Lebbeeka na baheeleli̱ya be baabukali̱ baani̱na ngamila, baaghenda na musaasa oghu. Nahabweki mu̱heeleli̱ya oghu aaghenda na Lebbeeka.
62 Bwile obu maka ghaa I̱saka ghakaba ghali Negeebbu haanu̱ma ya ku̱lu̱gha Bbeeli-lahai̱-looyi̱. 63 Lwagholo lumui, I̱saka aalubhatangagha mu musili naateekeleja, aabona ngamila nsiisa. 64 Obu Lebbeeka aaloli̱ye elughulu naabona I̱saka, du̱mbi̱ aasu̱ndu̱ka bwangu-bwangu haa ngamila. 65 Aabu̱u̱li̱ya ati, “Oghu ni musaasa ki oghu akwete kulubhatangila mu musili kwisa kutusangaana?” Mu̱heeleli̱ya oghu aamukuukamu ati, “Ni mukama wanje.” Du̱mbi̱ eeswi̱ki̱li̱la haa li̱i̱so na kaaleeso ke nga mugholi. 66 Mu̱heeleli̱ya wa Ebbulahi̱mu̱ oghu aatandika kughambila I̱saka byona ebi aakoli̱yeyo.
67 I̱saka aasi̱i̱ma kuswela Lebbeeka, aamutaahi̱ya mu weema ya ni̱na wee Saala. Du̱mbi̱ aaba mukali̱ wee kandi aamukundila kimui. Nankabha ni̱na wee Saala aaku̱u̱ye, Lebbeeka aafooka mu̱hu̱u̱mu̱li̱ya wa I̱saka haabwa ku̱ku̱wa kwa ni̱na wee.
*24:2 24:2 Kuta ngalo hansi ya kibelo kya muntu mukulu kwabaagha kulahila kandi kulaghaana ngu tooli̱tu̱wa ndaghaano yaawe.