41
Bilooto bya Falaaho
1 Haanu̱ma ya myaka ebili, Falaaho aaloota aamiliiye haa ki̱si̱yo kya maasi Nailo. 2 Mu kilooto kiye eki, aabona nte musanju̱ si̱neeti̱ye kandi sisemeleeye kimui nsi̱lu̱gha mu maasi omu, du̱mbi̱ syatandika kuliya bikaaka ebyabaagha haa ki̱si̱yo kya maasi agha. 3 Aatodha aabona nte sinji musanju̱ syolobi̱ye kandi si̱su̱si̱ye kubhi, nasiyo syalu̱gha mu maasi omu, syasa syamilila haai-haai na si̱li̱ esyaliilagha haa ki̱si̱yo kya maasi agha. 4 Du̱mbi̱ nte esyabaagha syolobi̱ye kandi si̱su̱si̱ye kubhi syaliya esyabaagha si̱neeti̱ye kandi sisemeleeye kimui. Du̱mbi̱ Falaaho aasu̱su̱mu̱ka.
5 Obu aatodhi̱ye kughwesaghila, aatodha aaloota kilooto kyakabili. Mu kilooto eki, aabona mituwe musanju̱ ya mucele esemeleeye kimui yaani̱ye haa ki̱ti̱na kimui. 6 Haanu̱ma ya mituwe eghi, mituwe enji musanju̱ yaatodha yaatuwʼo, esoosokeeye haabwa mwegha oghwalu̱ghagha bu̱lu̱gha ejooba. 7 Du̱mbi̱ mituwe eghi ekaba esoosokeeye yaamela mituwe eghi ekaba esemeeye. Du̱mbi̱ Falaaho aasu̱su̱mu̱ka, aamanya ngoku aalootagha. 8 Nkyambisi, haabwa bituntulo bikani̱ye, aabilikila baku̱mu̱ be hamui na baakalimagheji boona baa munsi ya Mi̱si̱li̱. Aabaghambila bilooto biye ebi byona, bhaatu taabaayʼo muntu nʼomui oghu akagubha kumusoboolola makulu ghaabiyo.
9 Du̱mbi̱ mu̱koli̱ wee oghu aamusembejagha kyakunuwa aamughila ati, “Obwalo naasu̱ki̱ye ngoku naasobeei̱ye kutakughambila. 10 Kilo kimui Falaaho aasaaliluwa na bakoli̱ be, ankwata hamui na mukulu wa bateeki̱ be baa migaati̱, aatuta mu nkomo eghi ekaba eli mu numba ya mukulu wa bali̱ndi̱ be. 11 Kilo kimui mukilo, si̱ye hamui na mu̱teeki̱ wa migaati̱ ya mukama, tukaloota bilooto bya mbaghani̱ja. 12 Ti̱ mu nkomo omu tukaba tulimu na Muhebbulaayo omui ali mu̱koli̱ wa mukulu wa bali̱ndi̱. Obu twamughambiiye bilooto byatu ebi, aatusoboolola makulu ghaabiyo. 13 Kandi bilooto byona byaba ngoku aakatusobolooye makulu ghaabiyo. Banku̱u̱ki̱ya haa mulimo ghwanje, mu̱teeki̱ wa migaati̱ baamu̱dhodhooki̱ya.”
Yojeefu̱ naasoboolola bilooto bya Falaaho
14 Niibuwo Falaaho aatu̱mi̱i̱si̱i̱ye Yojeefu̱ bwangu-bwangu, baamuuya mu nkomo, aaghenda kandi baamughemba, aalu̱wala ngoye sinji, du̱mbi̱ baamutwala ewaa Falaaho.
15 Falaaho aaghila Yojeefu̱ ati, “Eso mukilo naalooti̱ye, bhaatu taaliyo muntu nʼomui oghu akugubha kunsoboolola makulu ghaa ebi naalooti̱ye. Ti̱ naaghu̱u̱ye mbaghila bati uwe muntu akaakukughambilagha kilooto kiye, okumusoboololagha makulu ghaakiyo.”
16 Yojeefu̱ aakuukamu Falaaho ati, “Si̱ye tankugubha, kuuyʼo Luhanga niiye akugubha kukusoboolola makulu ghaa kilooto eki ngoku okubbala.”
17 Du̱mbi̱ Falaaho aaghila Yojeefu̱ ati, “Nkaloota neemiliiye haa ki̱si̱yo kya maasi Nailo, 18 naabona nte musanju̱ si̱neeti̱ye kandi sisemeleeye kimui nsi̱lu̱gha mu maasi kandi syakala kuliya bikaaka ebyabaagha haa ki̱si̱yo haala. 19 Naatodha naabona nte sinji musanju̱ syolobeeye kimui kandi si̱dhedhu̱mi̱i̱ye kimui, nasiyo nsi̱lu̱gha mu maasi omu. Kandi nkaba ntakabonaghʼo nte si̱dhedhu̱mi̱ye sitiyo mu kyalo kya Mi̱si̱li̱ kini bbaa. 20 Du̱mbi̱ nte si̱bhi̱i̱hi̱ye kandi syolobi̱ye syaliya nte si̱neeti̱ye kandi sisemeleeye kimui esi naadu̱bhi̱ye kubona. 21 Bhaatu nankabha nsyasiliiye, tawangu̱gu̱bhi̱ye kumanya, nanga sikaakala si̱noolobi̱ye ngoku syakabaagha. Du̱mbi̱ naasu̱su̱mu̱ka.
22 “Naatodha naaloota mituwe musanju̱ ya ngano, yoona yaani̱ye haa ki̱ti̱na kimui. 23 Du̱mbi̱ naabona enji musanju̱ esoosokeeye haabwa mwegha oghwalu̱ghagha bu̱lu̱gha ejooba. 24 Kandi eghi esoosokeeye yaamela mituwe musanju̱ eghi ekaba esemeeye. Obu naabighambiiye baku̱mu̱, taaliyo nʼomui oghu akagubha kunsoboolola makulu ghaabiyo.”
25 Du̱mbi̱ Yojeefu̱ aakuukamu ati, “Mukama wanje, bilooto ebi byona bisusaane. Luhanga aasu̱ku̱li̱i̱ye Falaaho ebi ali haai kukola. 26 Nte musanju̱ esisemeeye sikumani̱i̱si̱ya myaka musanju̱, na bikonko musanju̱ bya mucele ebisemeeye bikumani̱i̱si̱ya myaka musanju̱, majima kuwo bilooto byawe byona bisusaane. 27 Na nte musanju̱ esyolobi̱ye kandi esi̱dhedhu̱mi̱ye esyalabhiyʼo, hamui na bikonko musanju̱ bya mucele ebitukulikaane kandi bitali na mughaso, ni myaka musanju̱ ya njala. 28 Kili ngoku naakughambiiye nti, Luhanga aabbali̱ye kukwoleka eki ali haai kukola. 29 Myaka musanju̱ eghi ekwisa, ekuba ya bhi̱ka mu ehanga lyona lya Mi̱si̱li̱. 30 Bhaatu myaka enji musanju̱ eghi ekwongelʼo ekuba ya njala. Bantu baliibululuwa bhi̱ka eghi ekabʼo, njala elibona-boni̱ya bantu mu ehanga lyona. 31 Bantu baliibululuwa byokuliya ebi baabaagha nabiyo, nanga njala eliba yamaani̱ munu. 32 Ti̱ ekyaleki̱ye waaloota kilooto eki mu milundi ebili nkwoleka ngoku Luhanga eenini aaki̱gu̱mi̱i̱ye kandi akughenda kukikola bwangu.” 33 Yojeefu̱ aatodha aaghila Falaaho ati, “Mukama wanje, obbale muntu weena oghu ali na magheji kandi oghu eetegheleei̱ye, omuhe bu̱toki̱ bwa kulema bantu boona mu ehanga lya Mi̱si̱li̱. 34 Otodhe okome bantu banji abalakumaani̱yagha kimui kya kataano kya byokuliya kandi babilinde kumala myaka musanju̱ ya bhi̱ka. 35 Bakumaani̱ye byokuliya bya myaka musanju̱ ya bhi̱ka eghi elimaasa, babibiike mu nguli mu maatau̱ni̱ ghoona mu bu̱toki̱ bwa Falaaho. 36 Byokuliya ebi babibiike, niikuwo biise biyambe mu myaka musanju̱ eghi njala ekwisa mu ehanga lya Mi̱si̱li̱. Eki kilikoonela Banami̱si̱li̱ kutatwi̱ka nanga njala.”
37 Du̱mbi̱ ntegheka eghi yaadheedha Falaaho na bakoli̱ be boona. 38 Du̱mbi̱ Falaaho aaghila baheeleli̱ya be ati, “Buuye tukugubha tu̱ti̱ya kubona musaasa nga oni oghu ali na mwoyo wa Luhanga?”
39 Du̱mbi̱ Falaaho aaghila Yojeefu̱ ati, “Ngoku Luhanga aakwoleki̱ye ebi byona, taaliyo muntu onji weena oghu ali na magheji kandi eetegheleei̱ye ngaawe bbaa. 40 Uwe nuuwe okulema kikaali kyanje kandi bantu banje boona balaku̱hu̱ti̱yagha. Ni̱i̱si̱ye nenkaha nkukusaali̱ya haabwa kusitama haa ntebe ya bukama.”
Yojeefu̱ naatunga bu̱toki̱ bwa kulema Mi̱si̱li̱
41 Niibuwo Falaaho aaghi̱li̱ye Yojeefu̱ ati, “Naakuhaaye bu̱toki̱ bwa kulema ehanga lyona lya Mi̱si̱li̱.” 42 Falaaho aaya mpete mu kyala eliyo li̱i̱na liye, aaghi̱lu̱wi̱ka Yojeefu̱ mu kyala. Aatodha aamu̱lu̱wi̱ka nkanji̱ esemeleeye kimui hamui na bukwanji bwa feeja mu bikiya. 43 Du̱mbi̱ baani̱i̱ni̱ya Yojeefu̱ mu kigaali̱*41:43 Kigaali̱ eki bisolo niibiyo bya byakibhulagha kiba nkyaghenda. kya Falaaho kyakabili kwoleka ngoku amulabhiliiye mu bukama. Du̱mbi̱ bali̱ndi̱ baa Falaaho baahikila mbanaghila bati, “Mwehi̱ghe mu luguudhe!” Nahabweki Falaaho aaha Yojeefu̱ bu̱toki̱ bwa kulema bintu byona ebili mu ehanga lya Mi̱si̱li̱.
44 Falaaho aatodha aaghila ati, “Ni̱i̱si̱ye mukama, bhaatu ku̱lu̱gha obwalo, taaliyo muntu nʼomui oghu alakolagha kintu kyona mu Mi̱si̱li̱ otamu̱si̱i̱mi̱lani̱i̱ye.” 45 Du̱mbi̱ Falaaho aaluka Yojeefu̱ li̱i̱na ati niiye Jefenaati-paneya. Aatodha aamuha mukali̱ wa kuswela li̱i̱na liye Asenasi, muhala wa Potifeela. Potifeela oghu akaba ali mu̱hongi̱ mu tau̱ni̱ ya Oni, du̱mbi̱ Yojeefu̱ aasi̱i̱ma kandi aalema ehanga lyona lya Mi̱si̱li̱.
46 Bwile obu, Yojeefu̱ akaba ali na myaka maku̱mi̱ asatu ya bukulu. Obu Yojeefu̱ aalu̱ghi̱ye mu maaso ghaa mukama Falaaho, aatandika kubungila ehanga lya Mi̱si̱li̱ lyona. 47 Mu myaka musanju̱ ya bhi̱ka, byokuliya byela kandi byakanila kimui mu ehanga lya Mi̱si̱li̱. 48 Yojeefu̱ aakumaani̱ya byokuliya ebyakeelagha mu myaka musanju̱ omu, byona abibiika mu maatau̱ni̱ ghaa mu Mi̱si̱li̱. Mu bu̱li̱ tau̱ni̱ aabiikilamu byokuliya ebyakeelagha haai-haai na tau̱ni̱ eghi. 49 Yojeefu̱ aabiika byokuliya bikaniiye kimui nga musene ghwa ki̱si̱yo kya nanja. Haakumaliilila, aaleka kuhandiika muhendo ghwa byokuliya, nanga akaba naabi̱i̱ki̱ye byokuliya bikaniiye kimui.
50 Myaka ya njala etakabaayʼo, Yojeefu̱ aabyalʼo Asenasi, muhala wa Potifeela mu̱hongi̱ wa mu tau̱ni̱ ya Oni, baana babili baabusaasa. 51 Du̱mbi̱ Yojeefu̱ aaluka mwana wee wa mu̱li̱ghaaso li̱i̱na Manase, aaghila ati, “Li̱i̱na lini likumani̱i̱si̱ya Luhanga aaleki̱ye naabululuwa bujune byanje bwona hamui na bantu bʼewaatu boona.” 52 Mwana waakabili aamuluka li̱i̱na Efulahi̱mu̱, du̱mbi̱ aaghila ati, “Luhanga aaleki̱ye naabyala mu kyalo kini eki naabona-bonelaghamu.”
53 Myaka musanju̱ ya bhi̱ka mu Mi̱si̱li̱ yaahuwʼo. 54 Myaka musanju̱ ya njala yaatandika ku̱hi̱ki̱li̱li̱ya ebi Yojeefu̱ aabu̱ghi̱ye. Njala yaaghwila kimui munsi yoona ngoku Yojeefu̱ aasangu̱u̱we abu̱ghi̱ye, bhaatu mu Mi̱si̱li̱ honkaha, niiyo byokuliya byabaagha. 55 Obu Banami̱si̱li̱ boona baatandi̱ki̱ye ku̱u̱ghu̱wa njala eghi, boona baatandika kusaba Falaaho byokuliya. Du̱mbi̱ Falaaho aabaghila ati, “Mughende ewaa Yojeefu̱, ti̱ mukolaghe eki alakabaghambilagha.”
56 Obu njala yaahingulaane mu ehanga lya Mi̱si̱li̱ lyona, Yojeefu̱ aatandika ku̱ghu̱li̱ya Banami̱si̱li̱ byokuliya ebi. 57 Du̱mbi̱ mahanga ghoona ghaatandika kwisa kughula byokuliya ewaa Yojeefu̱, nanga njala ekaba niyamalakaki̱ye nsi yoona.