Makulu Ghasemeeye ghaa Yesu Ki̱li̱si̱to agha
Maliko
Aahandi̱i̱ki̱ye
Kwanjula
Kitabo kini kikahandiikuwa Maliko, oghu baabaagha bamani̱ye dhee nga Yohaana Maliko. Obu Yesu aanabaagha mu Yelusaalemu Maliko oni akaba ali mutabhana, kandi aafooka mukwami̱li̱li̱ wa Yesu. Haanu̱ma aatandika kubunga hamui na mukwenda Paulo kandi aakoonela dhee mukwenda Peetelo.
Aabu̱ghi̱yʼo bwomi̱i̱li̱ bwa Yesu, naasoboolola bighambo bikani̱ye bya Ki̱yu̱daaya kandi na mi̱ghendi̱yo yabo. Nahabweki kikujooka ngu akahandiika kitabo kini kukoonela batali Bayu̱daaya abaafooki̱ye bahi̱ki̱li̱ja.
Mu kitabo kini Maliko abu̱ghi̱yʼo ebi Yesu aakoli̱ye kusaali̱ya ebi Yesu aabu̱ghi̱ye. Tukubona mu kitabo kini ngoku Yesu aakoli̱ye byakuswekani̱ya bikani̱ye, aaki̱li̱ya bantu bakani̱ye. Akacungula bakani̱ye ku̱lu̱gha mu maani̱ ghaa bi̱li̱mu̱ kandi aghanila bantu bibhi byabo. Bikoluwa ebi bikooleka bu̱toki̱ bwa Yesu. Akalu̱gha ewaa Luhanga kuhaayo bwomi̱i̱li̱ buwe niikuwo bantu batunge bughabe bwa ku̱lu̱gha mu maani̱ ghaa kibhi.
Maliko abu̱ghi̱yʼo makulu haa bwomi̱i̱li̱ bwa Yesu na mulimo ghuwe. Akatandika naabu̱gha ngoku Yohaana aabati̱i̱je Yesu. Aabu̱gha bikani̱ye haa bilo bya Yesu byakumaliilila batakabambi̱ye Yesu. Aamaliilila naasoboolola mu biihi-biihi haa ku̱hu̱mbu̱u̱ka kwa Yesu na ku̱ni̱i̱na kuwe mu eghulu.
1
Yohaana naalangilila Makulu Ghasemeeye ghaa Luhanga
(Matayo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohaana 1:19-28)
Kitabo kini ki̱bu̱ghi̱yʼo Makulu Ghasemeeye ghaa Yesu Ki̱li̱si̱to, Mwana wa Luhanga. Ngoku mulangi̱ I̱saaya aahandi̱i̱ki̱ye ngu,
“Ndituma mutumuwa wanje ahikile
akuteekani̱li̱ye kihanda otakaasi̱ye.* 1:2 Malaki̱ 3:1
Aliisa naalangilila mu elungu ati,
‘Mweteekani̱li̱je kwisa kwa Mukama;
mukole ebi abbali̱ye!’ ”* 1:3 I̱saaya 40:3
Mutumuwa oghu Luhanga aatu̱mi̱ye ni Yohaana Mubati̱ji̱ oghu akaasa mu elungu naabati̱ja, kandi naalangilila ati bantu beekuukemu kandi babati̱i̱ji̱buwe niikuwo Luhanga abaghanile bibhi byabo. Bantu bakani̱ye baalu̱gha Bu̱yu̱daaya yoona na Yelusaalemu, baaghenda ku̱mu̱tegheeleli̱ya. Ti̱ abaakaatulaagha bibhi byabo, ababati̱ji̱la mu maasi Yolodaani̱. Yohaana oghu aalu̱walagha ki̱lu̱walo ki̱koleeu̱we mu byoha bya ngamila, aalu̱walagha mu̱ci̱pi̱ ghwa luhu. Aaliyagha njighe na bwoki bwa njoki ebi aagubhagha kutunga mu elungu. Aalangililagha ati, “Oghu akwisa andabhi̱ye ansaai̱ye bu̱toki̱, kandi tani̱hi̱ki̱ye na kuba mu̱heeleli̱ya wee. Si̱ye niibuwo naababati̱ja na maasi, noo eye akubabati̱ja na Mwoyo Ahi̱ki̱li̱i̱ye.”
Kubati̱i̱ji̱buwa na kwohebuwa kwa Yesu
(Matayo 3:13—4:11; Luka 3:21-22; 4:1-13)
Bwile obu Yesu aalu̱gha Najaaleeti̱ mu di̱si̱tu̱li̱ki̱ti̱ ya Galilaaya. Yohaana aamubati̱ji̱la mu kyambu kya maasi Yolodaani̱. 10 Makalu̱gha ati mu maasi, aabona eghulu li̱i̱ghu̱li̱ki̱ye. Mwoyo Ahi̱ki̱li̱i̱ye aamu̱su̱ndʼo nga ki̱i̱bbi̱mbo. 11 Elaka lyalu̱gha mu eghulu ndighila liti, “Nuuwe Mwana wanje oghu nku̱ndi̱ye, oghu needheedheeu̱we.”
12 Du̱mbi̱ Mwoyo aahi̱ki̱li̱ya Yesu kughenda mu elungu. 13 Aamalayo bilo maku̱mi̱ anaa Si̱taani̱ naanamwohi̱ya. Aakalagha na binyama bya mu kisaka; na baamalai̱ka baasa ku̱mu̱heeleli̱ya.
Yesu naatandikila mu di̱si̱tu̱li̱ki̱ti̱ ya Galilaaya kutebeja
(Matayo 4:12-22; Luka 4:14-15)
14 Obu baabaagha bakwete Yohaana ali mu nkomo, Yesu aakuuka Galilaaya naatebejayo Makulu Ghasemeeye ghaa Luhanga. 15 Aaghila ati, “Bu̱lemi̱ bwa Luhanga bwahi̱ki̱ye! Mwekuukemu kandi mu̱hi̱ki̱li̱je Makulu Ghasemeeye ghaa Luhanga!”
16 Kilo kimui obu Yesu aasaalilagha haa ki̱si̱yo kya nanja ya Galilaaya, aabona Si̱mooni̱ na mwana waani̱na wee Andeleya mbategha bu̱ti̱mba mu nanja; nanga bakaba bali bakomani̱ baa nsu̱i̱. 17 Aabaghila ati, “Munkwame, nkubafoola bakomani̱ baa bantu.” 18 Du̱mbi̱ Si̱mooni̱ na Andeleya baati̱gha bu̱ti̱mba bwabo, baamukwama. 19 Makeesu̱kanʼo kabhii, aabona baani̱na emui Yakobbo na Yohaana batabani̱ baa Jebbedaayo, bali mu bwati̱ mbaghomola bu̱ti̱mba bwabo. 20 Du̱mbi̱ aababilikila, baamukwama, baati̱gha esebo Jebbedaayo na bakoli̱ be mu bwati̱.
Yesu naabhingʼo musaasa ki̱li̱mu̱
(Luka 4:31-37)
21 Yesu na beeghesebuwa be baaki̱dha mu tau̱ni̱ ya Kapelenau̱mu̱. Obu kilo kya Sabhato kyahi̱ki̱ye, du̱mbi̱ aataaha mu elami̱li̱yo lya Bayu̱daaya eegheesi̱ya. 22 Baaswekela kimui ku̱u̱ghu̱wa ebi akwete kwegheesi̱ya, nanga aabeegheesi̱yagha na bu̱toki̱, etali nga beegheesi̱ya baa bilaghilo. 23 Du̱mbi̱ musaasa oghu ki̱li̱mu̱ kikwete, oghu akaba ali mu elami̱li̱yo eli, aatandika kutakangana ati, 24 “Uwe Yesu wʼomu tau̱ni̱ ya Najaaleeti̱, oku̱tu̱bu̱ni̱ya ki? Waasi̱ye ku̱tu̱tu̱wa? Nkumani̱ye, nuuwe Ahi̱ki̱li̱i̱ye wa Luhanga.” 25 Bhaatu Yesu aatanuka ki̱li̱mu̱ eki ati, “Holi̱ya, kandi omu̱lu̱ghʼo!” 26 Ki̱li̱mu̱ eki kyatu̱ku̱mi̱i̱li̱li̱ya kimui musaasa oghu, kyatakangana, kyamu̱lu̱ghʼo. 27 Bantu boona baasweka. Baatandika ku̱bu̱u̱lani̱ya bati, “Kini nkiki? Ni njegheesi̱ya mpyaka! Musaasa oni ali na bu̱toki̱, bhaaba akubhingaghʼo bantu bi̱li̱mu̱ kandi bi̱mu̱u̱ghu̱wa!” 28 Ti̱ makulu ghaa Yesu ghaamalakaka di̱si̱tu̱li̱ki̱ti̱ ya Galilaaya yoona.
Yesu naaki̱li̱ya bantu bakani̱ye
(Matayo 8:14-17; Luka 4:38-41)
29 Du̱mbi̱ Yesu na beeghesebuwa be baalu̱gha mu elami̱li̱yo lya Bayu̱daaya eli, baaghenda mu ka ya Si̱mooni̱ na Andeleya. Yakobbo na Yohaana baaghenda hamui nabo. 30 Obu aaki̱dhi̱ye, baamughambila ngoku ni̱na mukaa Si̱mooni̱ oghu alwaye mu̱swi̱ja, alangaaye. 31 Niibuwo aataahi̱ye hambali mukali̱ oghu ali, aamukwata haa mukono, aamu̱u̱mu̱ki̱ya, mukali̱ oghu mu̱swi̱ja ghwamukililʼo, aatandika kubateekela.
32 Lwagholo olu musana ni ghwakoti̱ye, bantu baatandika kuleetela Yesu balwaye baabo boona, na bantu aba bi̱li̱mu̱ bikwete. 33 Bantu bʼomu tau̱ni̱ eghi boona beekumaani̱li̱ya hanja haa mulyango ghwa numba eghi. 34 Aaki̱li̱ya balwaye bakani̱ye baa ndwala sya milingo yoona, kandi aabhingʼo bantu bakani̱ye bi̱li̱mu̱. Taabi̱si̱i̱mi̱lani̱i̱ye ku̱bu̱gha na kantu, nanga bikaba bimumani̱ye ngoku ali Mwana wa Luhanga.
Yesu naalangilila mu di̱si̱tu̱li̱ki̱ti̱ ya Galilaaya
(Luka 4:42-44)
35 Mu kaloo-kalo kaa kilo ekyalabhi̱yʼo, Yesu aamuka, aatuwa mu numba. Aaghenda haakpengbu̱ ya tau̱ni̱ eghi enkaha kusabilayo. 36 Si̱mooni̱ na baanakiye baaghenda kumubbala. 37 Obu baamuboone baamughila bati, “Bu̱li̱ muntu akwete kukubbala.” 38 Aabaghila ati, “Muleke tughende mu mi̱bhi̱li̱ eghi elabhaane na ghuni, ntebejeyo dhee. Nanga eki niikiyo kyaleki̱ye naasa munsi.” 39 Aabungila mu di̱si̱tu̱li̱ki̱ti̱ ya Galilaaya yoona, naalangilila mu malami̱li̱yo ghaa Bayu̱daaya, naanabhingʼo bantu bi̱li̱mu̱.
Yesu naaki̱li̱ya oghu alwaye ntumbi
(Matayo 8:1-4; Luka 5:12-16)
40 Musaasa alwaye ntumbi aasa ewaa Yesu, aateeli̱ya mu maghulu ghaa Yesu, aamwesengeleli̱ya ati, “Olakaba obbali̱ye, gutu onki̱li̱ye niikuwo nsemele.”* 1:40 Bayu̱daaya baabonagha abalwaye ntumbi batasemeeye mu baanakyabo na ewaa Luhanga. 41 Yesu aamukwatiluwa kisa, aananula mukono ghuwe aamu̱ku̱mʼo, aamughila ati, “Mbbali̱ye; kila!” 42 Du̱mbi̱ ntumbi yaalu̱ghʼo musaasa oghu, aakila. 43 Yesu aamulagha kandi aamwekonkomeelela ati, 44 “Otaghambila muntu nʼomui, kuuyʼo oghende ewaa mu̱hongi̱ akulole ngoku waaki̱li̱ye. Kandi ohonge kisembo eki Musa aalaghiiye nga buukai̱so mu bahongi̱ kubooleka ngoku waaki̱li̱ye kandi waasemela.” 45 Noo musaasa oghu aaghenda aalalangi̱ya makulu agha. Ekyalu̱ghi̱yemu, Yesu ataagubha kughenda bbeni̱-bbeni̱ mu maatau̱ni̱ nanga bantu baamwisaghʼo bakani̱ye. Nahabweki aaghenda mu elungu, bhaatu bantu baanalu̱gha hoona-hoona, baamwisʼo.

*1:2 1:2 Malaki̱ 3:1

*1:3 1:3 I̱saaya 40:3

*1:40 1:40 Bayu̱daaya baabonagha abalwaye ntumbi batasemeeye mu baanakyabo na ewaa Luhanga.