Pɔle Ná-Sɛʋɛi
É Teʋeni
É Teʋeni
Galate Nuiti Ma
Sɛʋɛi lɔɔzeizuʋɛ ma woo mɔungiti
Pɔle ɠa é Galate nuiti ta-zɛʋɛi ɠɛa (1:1). Sɛʋɛ ɠɛni de nii Pɔle teʋeni Egilisiiti ma, niiti ti ɠɛni Galate yooi zu, é zo kona ʋuunaanigɔ maazu lɔsaʋa ɠɛɠala ma, é li puulɔɔlugɔ maazu lɔfelai ma (48-57), Kilista zɔlɔɔga ʋoluma. Galate nuiti ti ɠɛni ga nui niiti ti ɠɛni zeini Galate yooi zu, Wɔlɔme masa zooi zu. Faaɠwɛ nu wolaiti ti la kwɛɛ, ʋɛ Pɔle ɠɛni ná, é ɗa sɛʋɛi nii ɠɛ, kɛlɛ toɠa zoo ɠɛɛzu ga Efɛze ɓaa Kolɛnte taa wola felegɔi naati gila.
Pɔle sɛʋɛi ɠɛɛʋɛ é ɓɔɛ keletiɛinti pɔ, Zuifuiti ta niiti ti la ga Zuifua, ti Egilisiiti su Galate yooi zu. É sɛʋɛi nii ɠɛɛʋɛ seɠezeɠe, nii a kɛ é zɛɛ ɠalagi naa zakpe, nii nuiti ti ɠɛni bosu ga kɛni keletiɛinti ti ɠolo Zuifuiti ta-lɔgiti bɛ, ti Minazeɠe Pɔlɔmai zu, ma un ge daa ma mɛɛ ga tatipɛlɛʋolu vaa. Kpɔgi ta ɠɛni keletiɛinti saama, ti laasei pɛai ga Zuda Ɠala Pele Ziɛ Nuiti, naati ka ti ɠɛni kɛni keletiɛinti ti la ga Zuifua, ti lati pɛlɛʋolu. Ti inɛinɛgi lɔɔni ɓalaa Pɔle ná-keela vai ma zobogi vai zu. Pɔle ná-zobogi maaloboni, é ná-wɔlɔwɔlɔ vai ta zuɠula ti ma (1:11—2:14), ta é Woo Niinɛ Ʋagɔi ɓalaa maaloboni, é ɠɛ ma, kizogi la zɔlɔɔga pele un kili nɔpɛ ma, kɛni kidaaleʋei nɔ maaʋele Yesu Kilista ma (2:16). Naama ka ga GALA ná-nuɓɔɠɔlai ma ɠulanumai, kɛlɛ nuiti ta-ɠɛɛwotiiti maaʋele laade.
Unsosuʋɛ
1. Pɔle ná-sɛʋɛi lɔɔzeiʋɛ ga é Egilisiiti tuʋɔ, niiti ti Galate yooi zu (1:1-5).
2. Naa ʋoluma Pɔle ná-eteai zu vai tanigaa zuɠulani, nii a kɛ é ná-zobogi maalobo, nii é zea ga é kalagi wo, ta é dɛɛ ga é suɠɔɠɔni ga é ziɛ é zoloo tɔgi ma, kɛlɛ naa la ɠɛni zolooni (1:6—2:21).
3. É zɛba é dama kpɛ é tɔgi ta zaalai ti-losuʋɛti suɠula ga pagɔ, é lo kizogi ʋa (3:1—4:31).
4. Naa ʋolu, é kalagiti fe, ʋelei keletiɛn ʋelei maanɛai la ga nu siɛ sɔledai zu (5:1—6:10).
5. Pɔle ná-sɛʋɛi ɠaaɓelagɛ ga tuʋɔgiti, ta é toli gaaɓela bo ga nu ɠizɛ su ga ni GALA ka nu maavalibona, é è ɠɛ nu niinɛ, naa vizɔgɛ, é leʋe tɔgi ma leveiti ba ti kɛlɛmaʋɛ, eɠɛʋelei nu lati fai la pɛlɛʋolu (6:11-18).
1
Tuʋɔ gooiti
1 Nɛ̀i gè ga Pɔle, nà wo luʋɔsu. Nà ga Yesu Kilista ná-keelai. Gè la naama zobogi zɔlɔɔni nuɓusɛa ya, ɓaa nu ɠila zea, kɛni Yesu Kilista, ta Ɠɛɛɠɛ GALA nii é buzeɠeni, é kula saai ya. 2 Kɛɛleaiti pɛ ti ʋɛ, ti ɓɔ bà, gá wo luʋɔsu, wɔi wo Egilisiiti su Galate yooi zu.
3 Ade-Ɠɛɛ GALA ta Maliɠii Yesu Kilista ti zaalai la wo ma, ti ziilɛigi ve wo ʋɛ. 4 Kilista ɠa é ɓɔɠɔ veeni, tɔ ɓɔɠɔi, é de ɠizo da-ɠotoiti ma, naa ɠa a kɛ é de ɠula niima yeeɠɛɠala ɲɔi ya, eɠɛʋelei GALA ziimai la, é ga ade-Ɠɛɛ. 5 Lɛbiyai ɠɛ GALA bɛ, eyɛsu ɠɔ! Amina!
Woo Niinɛ Ʋagɔ ɠila kpegi
6 Dàavɔɔʋɛ gola, ga wo ɠɛlɛa GALA ba fala, nii é wo lolini Kilista ná-zaalai zaɓui zu, wo ɠaaʋote woo niinɛ ʋagɔi taɠili ma. 7 Gaamazu, woo niinɛ ʋagɔ ɠili ge la ná! Kɛlɛ nuiti ka ti wo ɓɔlɔzu, ta pɔ ti Woo Niinɛ Ʋagɔi maavalibo, é ʋilɛ Kilista ʋa. 8 Kɛlɛ anɛɛ giya ɓɔɠɔi ʋe, ɓaa geezuɠeelai seɠeai geeɠɔlɔgi zu, gá woo niinɛ ʋagɔ ɠili daazeelina wo ma, é ɠula zɔi ʋolu gi daazeelini wo ma, naama nui voovo! 9 Ʋelei gi boni la mɔunpa, zenɔ ɠana gè bosu la ʋolu mɔnɔ: Ni nu nɔpɛ ka woo niinɛ ʋagɔ ɠili daazeelina wo ma, é ɠula zɔi ʋolu wo sɔlɔɔni, naama nui voovo!
10 Nuɓusɛi yiima vai ɠa gè gaiziɛzu ɓaa, ɓaa GALA ziima vai? Nà ɠaaɓaazu ga gè nɛɛ nuiti bɛ ɓaa? Ni gè ɠɛni ɠaaɓaazu ga gè nɛɛ nuiti bɛ, gè la ɓena ɠɛ ga Kilista ná-botiɠɛ nu.
Pɔle ɠɛɛ ʋelei ga keelai
11 Kɛ̀ɛleaiti, nà bosu wo ma ga: Woo Niinɛ Ʋagɔi gè daazeeliai, nuɓusɛ ná-faa ɓɛtɛa laade. 12 Mazɔlɔɔ nà ɓɔɠɔi, gè la sɔlɔɔni nu ya, nu la kàlani da, kɛlɛ Yesu Kilista ɠa é kulani kɛlɛma bɛ̀.
13 Wo màawoo mɛnini, ʋelei tùʋa ʋelei ɠɛni la mɔungi Zuifuiti ta-ƓALA fali vai zu. Gè GALA ná-Egilisii wɔinzeɠeni názu ga gola. Gè ɠaaɓaani ga gè koloɠolo. 14 Zuifuiti ta-ƓALA pele ziɛi zu, gè leʋeni Zuifui ma mɔinmɔin ba, ti ga kɛ̀ɠalaiti, mazɔlɔɔ sɛ̀bɛzeɠeni gola mɛ̀mɛwolani ta-vaa wɔlɔmaiti su.
15 Gè yɛni dèe ɠoozu, GALA ge yiimazeɠe ga ze, é tòli ga ná-zaalai maaʋele, ga gè botii ɠɛ bɛ. 16 Siɛgi zu é nɛɛni bɛ la, é ná-Doun Zunui ɠulani kɛlɛma bɛ̀, ga gè ná-fai laazeeli zii ɠiligiti ma. Gè la ɠɛni liini nu nɔpɛ pɔ, a ʋa tɛ̀nɛ. 17 Gè la ɠɛni liini Zeluzalɛme, keelaiti pɔ bɛ, niiti ti ɠɛni nɔ̀un tuɠɔ, kɛlɛ gè sakpani nɔ Alaɓe yooi zu, naa ʋolu gè ɠale ma Damase.
18 Kona saʋagɔ ʋoluma, gè liini Zeluzalɛme, ga gi ɓɔɠɔ ɠwɛɛ gá Piyɛlɛ, gi folo puugɔ maazu lɔɔlugɔ (15) ɠɛɛni ada ɠila. 19 Kɛlɛ gè la ɠɛni keelai zɔi tanɔpɛ kaani ná, kɛni Zake nɔ, Maliɠii deɠei. 20 Fai niiti gè ti zɛʋɛzu, gè ɗa bo wo ma, GALA gaazu, gè la zɛɛ wosu ɲɛgɛlɛin.
21 Naa ʋolu gè liini Siili yooi zu ta Silisi yooi zu. 22 Naama ziɛgi pɛ su, Kilista ná-Egilisii zu nuiti ti ɠɛni Zudé yooi zu, ti la ɠɛni dɛ ɠaazulaani mà, ti ʋa kwɛ̀ɛ. 23 Kɛlɛ ti mɛnini ga: «Zɔi é ɠɛni ade wɔinzeɠezu mɔungi, toɠa na kidaaleʋei ma vai laazeeli, nii é ɠɛni pɔ é koloɠolo mɔungi zu.» 24 Ti ɠɛni GALA dɛbizu nà-faa zu.