LUK
Ih Raang Arah Ruurangese
Ephangjatjih
Ruurangese Luk ih raangha jun ih Jisu ah Ijirel mina nyia deek akaan dowa warep mina loong Pangte ang raang ih kakham hooncho ih baat ha. Luk khiikkhi jun ih Jisu ah Esa moong achaang nawa ih jam arah “Roidong tiit changthih loong suh baat raang ih ah,” eno erah tiit jun ju amiisak changthih loong ah minchan choh rumta. Phangkhothoon Luk ih tenroonjih Jisu raaha rah tiit loong ah nep baat ha, hethoon adi, Jisu rang ni we ngaak wang arah tiit ah raangha. Kristo mina loong Jisu rang ni ngaakwangta lini jaatjaang rongroota loong anep Esaamootkaat leedap ni arah raangte warah ih wak raangta. Rukho ah arah Luk leedap ni laklak raangthiinta jengthaak ih rangmong nawa mina loong boongkaat khiikkhi, noodek di Jisu rangsoomnok ni kata ah khiikkhi erah damdi wase Samariate tiitthaak nyia mina sah mah arah tiitthaak khiikkhi loong rah ah. Hemut di arah Ruurang Ese adi rangsoom nyi Esa chiiala, minuh Jisu mootkaat nah jen moh arah baat ha erah damdi Rangte ih rangdah loong jen biin anaan tiit loong ah ehan et baat ha.
Hemong Dowa Jatjih
Ephangjatjih(1:1-4)
Juungtemte Joon nyia Jisu tup rangwuung nyia noodek dowa(1:5—2:52)
Juungtemte Joon mootkaat(3:1-20)
Jisu juungtem nyia joonnaam phate(3:21—4:13)
Galili noksong dung ni Jisu mootkaat (4:14—9:50)
Galili nawa ih Jerusalem ni(9:51—19:27)
Saasinet ang adi Jerusalem reeni(9:51—19:27)
Teesu ngaakthing, ewe dong nyia etikmat(24:1-53)
1
Mongnook Thiophilas:
Seng laktung ni Rangte mootkaat angta loong ah mina hantek ih lom raangthiin rumta. Neng ih seng suh hephang di tumjih tup rumta loong ah nyia ruurang tumbaatte loong ih mamet baat tahe erah jun ih raang rumta. Erah raang ih, Jatwah Thiophilas, ngah ih erah loong tiit ah hephang dowa dook ih naririh ih jatjah halang, eno samthun tang, ngah ih uh naririh ih le nah phanlan raangthiin angbah ese ang ah eah. Ngah arah reelang ah langla an ih amiisak tiit nyootsoottu loong ah ejat toom et uh ih raangthiin hang.
Juungtemte Joon tupta tiit ah baatta
1Tet 24:10Judia*Judia: aradi Judia ah Pilistine hah thoontang suh liita ni Hirod luungwang angtokdi, romwah wasiit heh men ah Jekaria, Abija lilih heh romwah esiit angta. Heh minuh men ah Elijabet angta; heh uh esiit romwah jaatang nawa angta. Nengnyi Rangte miksok di toongtang lam ih songtong nyuuta Teesu Hootthe jengdang loong ah naririh et kap nyu ano ah. Elijabet ah samuh nuh ang tungthoi nengnyi sah uh tajeeta, heh miwah Jekaria nyia heh ah ekuh ekaang ih nyuuta.
Heh romhoonsa thok kohaano saasiit Jekaria ah Rangteenok ni reeraang paknaata. Romwah loong Hootthe jun ih Rangteenok ni phontumkaangPhontumkaang: rangsoomnok ni tingtakjih (incense) tingtak suh jongteh tootoonJongteh tooloom: Jehudi loong hootthe jun ih Rangteenok nah romwah pakna jen pakna suh jongteh ah tootoon rum ano o men chapla erah wah ih romwah pakna ah paknaata. rum adi Jekaria men chapta. Eno heh Teesu rangsoom nokmongni wangta 10 phontumkaang tingtak tok ah chang kano miloong ah taakkhuung ni rangsoom rumta.
11 Erah di heh reeni Rangsah ah dongchap taha, jaawako romthong phontumkaang tingtakta rum adi ah. 12 Jekaria ih erah japtup ano paatjaata eno echo nep eta. 13 Enoothong Rangsah rah ih heh suh liita, “Nakcho uh, Jekaria! Rangte ih an rangsoom chaat eta, an minuh suh no miwasah an raangtaan ih koh ah. An ih heh men ah Joon et men theng. 14 Heh tupsa doh tumthan tenroonjih ang ah an raangtaan ih ah, erah damdoh wahoh loong uh tumthan ih tenroon ang ah! 15 Erok 6:3 Joon ah Teesu miksok doh elong mina esiit ang ah. Heh ih kham naktoom mok jok ah. Heh phang doktup damdam heh ah Esa Chiiala pan ang ah, 16 eno heh ih Ijirel mina loong neng Teesu Rangte ko ih ngaak thoksiit ah. 17 Mal 4:5,6Khowah Elija likhiik ih heh uh Teesu nganah chaan aphaan lam ih ban kah ah. Heh ih hewah heh sah loong we jun songtong thuk rum ah; heh ih Rangte jeng daante loong asuh kateng lampo jatthuk ah; heh ih Teesu mina loong heh raangtaan ih ban khookham thiin ah.”
18 Jekaria ih Rangsah asuh liita, “Emah mok ang abah ngah ih mamet jat ang? Ngah ah teekaang nih nga minuh uh wikuh ih hoonla nih.”
19 Dan 8:26; 9:2 “Ngah Gabrel,” Rangsah rah ih ngaakbaatta. “Ngah Rangte pandi chaplang, heh ih ngah an suh arah Ruurang Ese ah baat suh kaat thuk halang. 20 Enoothong an ih nga jengkhaap ah tahanpi ko, heh rangwuung thok ha doh amiisak ih langte lek ang kano ah. Nga jengkhaap lahanpi thoidoh an tami jengko ang uh; ngah ih an damdi kakham hala ah amiisak maang langlang an suusu ih tong uh.”
21 Erah tok adi miloong ah ih Jekaria ah ban sok ruh ih rum ano Rangteenok ni saatang tumjih thaam eha ih paatja rumta. 22 Jekaria dokkhoomha no neng damdi heh tami waanta, eno neng ih jat rumta Rangteenok nok ni mot amang hetupta eah. Khaapsiit uh lami dongjeng thoi heh lakthaak pamaak ih waan rumta.
23 Heh Rangteenok ni rangsoom phansiit saapoot ah thoon ano, Jekaria heh nok ni ngaakwangta. 24 Eno rekam ritdi heh minuh Elijabet rah heh sah dong wokta, eno laabanga heh nok nawa tadok khoomta. 25 Heh ih liita, “Nga Teesu ih hethoondi kok chosok halang. Heh ih ngah noksong dung nah rakri theng taat angtang rah toonhaat ha!”
Jisu tuptiit banbaatta
26 Elijaabet sah la arok wok adi Rangte ih Rangsah Gabrel Galili samnuh Najaret hadaang adi daapkaatta. 27 Mat 1:18Heh ih jaalah esiit suh tiitkhaap baatjih angta, jaalah ah Dewid luungwang sutoom Josep damdi nook suh kakhat muicho angta. Heh men ah Meeri angta. 28 Rangsah ah ra haano heh suh baatta, “Khooteng toomtong uh! Teesu an damdi heh ih romseetam koh halu!”
29 Meeri ih Rangsah jeng ah chaat ano rapne ih mongsaamta, eno erah jengkhaap ah tumjih suh liita ih paatjaata. 30 Rangsah ih liita, “Nakcho uh, Meeri; Rangte ih an minchan ih halu. 31 Mat 1:21An sah wokte anglu eno miwasah et tup uh, heh men ah Jisu et men uh. 32 2Sam 7:12,13,16; Isa 9:7 Heh ah elong angte eno heh suh Elong Echoong ni tongte Rangte sah et li ah. Teesu Rangte ih heh ah luungwang et hoon ah, heh te Dewid likhiik ah, 33 eno heh ah Jaakob sutoom dowa rootang raang ih luungwang ang ah; Heh hasong ah babah uh lathoon thang angte!”
34 Meeri ih Rangsah asuh liita, “Ngah roibaamuh§Roibaamuh: Babah uh mih damdi lathaak roika asuh liita (Vergin) jaalah boh ah. Erah mamah maami ang ah?”
35 Rangsah ih ngaakbaatta, “Esa Chiiala an sak nah raaha, eno Rangte chaan ah ansak nah tong raaha. Erah raangtaan ih esa noodek asuh Rangte Sah et poon ah. 36 An sano Elijabet ah taat samthun thaak uh. Heh suh samuh nuh ih kaliitan ah, amadi heh sah la arok angla, wikuh ih hoon adi nep ah. 37 Rangph 18:14 Rangte lajen reejih tumjih uh tajeeka.”
38 “Ngah ah Teesu laksuh,” Meeri ih liita; “An ih baattu jun ih toom ang raaha nga sak nah ah.” Eno Rangsah ah mat khoomta.
Meeri Elijabet jiinni katta
39 Erah lilih Meeri phangla ih kong akaan deek Judia ko nah kaat suh dokchapta. 40 Heh Jekaria nok ni nop kah ano Elijabet suh jengseeraata. 41 Elijabet ih Meeri jengseeraata ah japchaat damdam, heh mong nawa noodek ah jaapmota. Elijabet ah Esa Chiiala pan angta 42 eno erongwah ih jengta, “An ah minuh loong dungni romseetam choh cho mina, erah dam ih an ih tupte noodek asuh uh romseetam choh cho! 43 Arathan elong ah nga taang ni mame ang raak kohala, Teesu nuh anep nga jiinni jen chomui jih ah? 44 An jengseera ah japchaat damdam, nga mong nawa noodek ah nep roon ano wookla. 45 Teesu jengkhaap ah ansak nah amiisak ih ang raaha ih hanpi thoidoh an tumthan ih tenroonte anglu!”
Meeri rangphoong boongkaat
46 Meeri ih liita,
“Nga ten ih Teesu ah phoong ha;
47 nga pangte Rangte suh nga la roonla,
48 1Sam 1:11tumeah heh ih ngah, ehin laksuh ah dokthun thoi ah!
aadowa ih miloong ah ih ngah suh tenroon mina et poonhang,
49 tumeah Chaan apaan Rangte ih nga raang ih elongthoon moot ah reekot thoih ah.
Heh men ah Esa;
50 roosiit tokkhodi roosiit
Heh ih heh soomtuute asuh minchan noisok ha.
51 Heh ih chaan apaan pan lak ah janghaat ano
engaam ete loong nyia neng tenthun mongtham ah phaang thukla.
52 Jb 5:11Heh ih chaan apaan luungwang loong ah neng tongtheng nawa dattong thuk ano;
ehin loong ah toonjoh ah.
53 Heh ih ramtekte suh phaksat ese koha,
eno changteng loong ah lak huung daap haat ha.
54 Heh ih sengte sengwah suh kakham thiinta rah reeta,
eno heh laksuh Ijirel ah chosok ra hala.
55 Rangph 17:7 Heh ih sengte Abraham nyia heh sutoom satoom loong asuh,
rootang raang ih minchan noisokta ah samthunha!”
56 Meeri ah Elijabet damdi laajom roongtongta eno heh nok ni ngaakwangta.
Juungtemte Joon tupta
57 Elijabet sah tup rangwuung thok haano, heh sah ah miwasah ih tupta. 58 Hekhuung hetok nyia heh joonte sano loong ah ih chaat rum ano Teesu suh tumthan ih seela ih phoong rumta, eno neng ah heh damdi rapne ih roong roon rumta.
59 Lew 12:3 Noodek ah saasinet ang adi, neng ah khoopkhan banlam hoon suh ra taha, eno heh men ah Jekaria, heh lilih et men theng ih liirumta. 60 Enoothong heh nuh ih liita, “Tah angka! Heh men Joon et men theng.”
61 Eno neng ih heh nuh asuh baat rumta, “Enoothong erah bah ante anwah men tah angka!” 62 Eno neng ih heh wah suh neng tokmoot damdi cheng rumta, an ih mamet men ih doh se ah ih thunhu.
63 Jekaria ih eraangtheng jonglo ah suh ano, raangta, “heh men ah Joon.” Eno mirep rapne ih paatja rumta! 64 Erah tok adi Jekaria we mi dongjengta, eno Rangte rang ah phoongta. 65 Hekhuung hetok joonte loong ah neng cho dongta, eno erah ruurang ah Judia hah kong akaan noongrep ni thok ruurang kata. 66 Warep ih erah tiit ah chaat rum ano samthun rumleh cheng et rumta, “Arah noodek ah mamah ih dong hakte angla?” Tumeah heh sak ni Teesu chaan aphaan ah samkhikhih angta.
Jekaria khowah jengkhaap
67 Joon wah Jekaria ah Esa Chiiala pan angta, eno heh ih Rangte jengkhaap ah baatta:
68 “Seng Teesu ah phoong ih Ijirel Rangte rah ah!
Heh mina loong pang raangtaan ih ra taha eno neng ah puipangta.
69 Heh ih seng suh chaan aphaan pan Khopiipangte kojah hali,
Heh laksuh Dewid sutoom dowa ah.
70 Heh ih teewadi esa khowah loong damdi thoom hoonta
71 Heh ih seng piiara nawa panghe,
seng miksukte hang achaan nawa jen toonpang raang ih ah.
72 Heh ih liita sengte sengwah loong ah heh ih tenthet et ah
eno heh ih esa nuumiijeng*nuumiijeng: Rangte nyia mina chamchi ni nuumi jengdang kakham (Secred covanant) ah dokthun ah.
73-74 Sengte sengwah Abraham, suh kakhamta
Heh ih seng piiara loong nawa pang et he
eno seng ah heh mootkaat ah lacho thang ih moh thuk he,
75 eno ba seng ah heh ngah nah esa nyi epun jen ang ih
seng roidong tang ih ah.
76 Mal 3:1 “Nga sah, an ah, Elong Echoong Rangte khowah ih poonho.
An Teesu nganah kah uno
heh raangtaan ih lam ban tan kah uh,
77 heh mina loong suh neng rangdah loong ah biin anaan rum ano
neng khopui tiit ah baat suh ah.
78 Seng Rangte ah minchan nyia tenthet Rangte.
Heh ih khopiiroidong ah rangsa phaakla likhiik ih phaak thukla,
79 Isa 9:2eno rang nawa ih warep kaangtook ah laamang nyia etek lampo ni tongte loong rah ah,
seng khooteng lampo nah khoom thuk raangtaan ih ah.”
80 Noodek ah hansi nyia chiiala ni rongtangtang ih hakta. Ijirel noksong damdi chomui suh rangwuung maang thokthok Joon ah woma mong ni tongta.

1:5 1Tet 24:10

*1:5 Judia: aradi Judia ah Pilistine hah thoontang suh liita

1:9 Phontumkaang: rangsoomnok ni tingtakjih (incense)

1:9 Jongteh tooloom: Jehudi loong hootthe jun ih Rangteenok nah romwah pakna jen pakna suh jongteh ah tootoon rum ano o men chapla erah wah ih romwah pakna ah paknaata.

1:15 Erok 6:3

1:17 Mal 4:5,6

1:19 Dan 8:26; 9:2

1:27 Mat 1:18

1:31 Mat 1:21

1:32 2Sam 7:12,13,16; Isa 9:7

§1:34 Roibaamuh: Babah uh mih damdi lathaak roika asuh liita (Vergin)

1:37 Rangph 18:14

1:48 1Sam 1:11

1:52 Jb 5:11

1:55 Rangph 17:7

1:59 Lew 12:3

*1:72 nuumiijeng: Rangte nyia mina chamchi ni nuumi jengdang kakham (Secred covanant)

1:76 Mal 3:1

1:79 Isa 9:2