16
ئىسمائىلنىڭ تۇغۇلۇشى
ئەمما ئابرامنىڭ ئايالى ساراي ئۇنىڭغا ھېچ بالا تۇغۇپ بەرمىدى؛ لېكىن ئۇنىڭ ھەجەر ئىسىملىك مىسىرلىق بىر دېدىكى بار ئىدى؛ «ھەجەر» ــ بۇ ئىسىم ئىبرانىي تىلىدا «ھاگار» دەپ ئېلىنىدۇ. بىراق بەزى ئوقۇرمەنلەر ئىسمائىلنىڭ ئاپىسىنى «ھەجەر» دەپ ئاتاشقا ئادەتلەنگەن. ساراي ئابرامغا: ــ مانا، پەرۋەردىگار مېنى تۇغۇشتىن توستى. ئەمدى سەن مېنىڭ دېدىكىمنىڭ قېشىغا كىرگىن؛ بەلكىم ئۇ ئارقىلىق ئانا بولۇپ تىكلىنىشىم مۇمكىن، ــ دېدى. ئابرام بولسا ساراينىڭ سۆزىنى قوبۇل كۆردى. «بەلكىم ئۇ ئارقىلىق ئانا بولۇپ تىكلىنىشىم مۇمكىن» ــ ئىبرانىي تىلىدا «بەلكىم ئۇ ئارقىلىق قۇرۇلۇشۇم مۇمكىن». ئەينى ۋاقىتتىكى ئۆرپ-ئادەتلەر بويىچە، ئايال خوجايىننىڭ دېدىكى ئايال خوجايىننىڭ ئېرىگە بالا تۇغۇپ بەرسە، بالىنى ئايال خوجايىننىڭ بالىسى ھېسابلاشقا بولاتتى.
شۇنىڭ بىلەن ئابرامنىڭ ئايالى ساراي دېدىكى مىسىرلىق ھەجەرنى ئۆز ئېرى ئابرامغا توقاللىققا ئاپىرىپ بەردى (ئۇ ۋاقىتتا ئابرام قانائان زېمىنىدا ئون يىل ئولتۇرغانىدى). ئابرام ھەجەرنىڭ قېشىغا كىردى ۋە ئۇ ھامىلىدار بولدى. ئەمما ئۇ ئۆزىنىڭ ھامىلىدار بولغىنىنى بىلگىنىدە، ئۇ ئايال خوجايىنىنى كۆزگە ئىلماس بولۇپ قالدى. ساراي ئابرامغا قېيىداپ: ــ ماڭا چۈشكەن بۇ خورلۇق سېنىڭ بېشىڭغا چۈشسۇن! مەن ئۆز دېدىكىمنى قۇچىقىڭغا سېلىپ بەردىم؛ ئەمدى ئۇ ئۆزىنىڭ ھامىلىدار بولغىنىنى كۆرگەندە مەن ئۇنىڭ نەزىرىدە كۆزگە ئىلىنمىدىم. خەير، پەرۋەردىگار سەن بىلەن مېنىڭ ئوتتۇرىمىزدا ھۆكۈم چىقارسۇن! ــ دېدى.
ئابرام سارايغا: ــ مانا، دېدىكىڭ ئۆز قولۇڭدىدۇر؛ ساڭا نېمە لايىق كۆرۈنسە ئۇنىڭغا شۇنى قىلغىن، ــ دېدى. بۇنىڭ بىلەن ساراي ئۇنىڭغا قاتتىقلىق قىلىشقا باشلىدى؛ بۇنىڭ بىلەن ئۇ ئۇنىڭ ئالدىدىن قېچىپ كەتتى.
ئەمما پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى ئۇنى چۆلدىكى بىر بۇلاقنىڭ يېنىدا، يەنى شۇر يولىنىڭ بويىدىكى بۇلاقنىڭ يېنىدىن تېپىپ، ئۇنىڭغا: «پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى» ــ «تەبىرلەر»نى كۆرۈڭ. «پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى» تەۋرات دەۋرىدە ئىنتايىن ئالاھىدە بىر شەخس ئىدى. بەزى ئىشلاردا ئۇ خۇدانىڭ ئورنىدا كۆرۈنەتتى (مەسىلەن، يەنە 7-14-ئايەت، 18-بابنى كۆرۈڭ). ئەي ساراينىڭ دېدىكى ھەجەر، نەدىن كەلدىڭ، نەگە بارىسەن؟ ــ دەپ سورىدى. ئۇ جاۋاب بېرىپ: ــ مەن خوجايىنىم ساراينىڭ ئالدىدىن قېچىپ چىقتىم، ــ دېدى.
پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى ئۇنىڭغا: ــ ئايال خوجايىنىڭنىڭ قېشىغا قايتىپ بېرىپ، ئۇنىڭ قول ئاستىدا بول، ــ دېدى.
10 پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى ئۇنىڭغا يەنە: ــ سېنىڭ نەسلىڭنى شۇنداق ئاۋۇتىمەنكى، كۆپلۈكىدىن ئۇنى ساناپ بولغىلى بولمايدۇ، ــ دېدى.
11 ئاندىن پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى ئۇنىڭغا: مانا، سەن ھامىلىدارسەن؛ سەن بىر ئوغۇل تۇغۇپ، ئۇنىڭغا ئىسمائىل دەپ ئات قويغىن؛ چۈنكى پەرۋەردىگار سېنىڭ جەبىر-جاپايىڭنى ئاڭلىدى. «ئىشمائىل» ــ ئىبرانىي تىلىدا مەنىسى «خۇدا ئاڭلىدى». 12 ئۇ ياۋا ئېشەك كەبى بىر ئادەم بولىدۇ؛ ئۇنىڭ قولى ھەر ئادەمگە قارشى ئۇزىتىلىدۇ، شۇنىڭدەك ھەر ئادەمنىڭ قولى ئۇنىڭغا قارشى ئۇزىتىلىدۇ؛ ئۇ قېرىنداشلىرىنىڭ ئۇدۇلىدا ئايرىم تۇرىدۇ، دېدى. «ئۇ قېرىنداشلىرىنىڭ ئۇدۇلىدا ئايرىم تۇرىدۇ» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «قېرىنداشلىرىنىڭ شەرق تەرىپىدە تۇرىدۇ». مەيلى قايسى تەرجىمىسى توغرا بولسۇن، بېشارەتنىڭ ئاساسىي مەنىسى شۇكى، ئىسمائىل (ۋە ئۇنىڭ ئەۋلادلىرى) باشقىلار بىلەن، ھەتتا ئۆز ئۇرۇق-تۇققانلىرى بىلەن ئارىلاشماي ئايرىم تۇرىدۇ ياكى ئۇلارغا ئۆچمەنلىكتە ياشايدۇ.   يار. 25‏:18.
13 ھەجەر ئۆز-ئۆزىگە: «مەن مۇشۇ يەردە مېنى كۆرگۈچىنى ئارقىسىدىن كۆردۈم» دەپ، ئۆزىگە سۆز قىلغان پەرۋەردىگارنى: «سەن مېنى كۆرگۈچى تەڭرىدۇرسەن» دەپ ئاتىدى. «مەن مۇشۇ يەردە مېنى كۆرگۈچىنى ئارقىسىدىن كۆردۈم» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى پەقەت: «مېنى كۆرگۈچىنى كۆردۈم». يەنە باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «مېنى كۆرگۈچىنى كۆرۈپمۇ، يەنە تىرىك قالدىم!». 14 شۇنىڭ بىلەن ئۇ قۇدۇق: «بەئەر-لاھاي-روي» دەپ ئاتالدى. ئۇ قادەش بىلەن بەرەد شەھىرىنىڭ ئارىلىقىدىدۇر. «بەئەر-لاھاي-روي» ــ مەنىسى «مېنى كۆرگۈچىنىڭ قۇدۇقى».   يار. 24‏:62؛ 25‏:11.
15 ھەجەر ئابرامغا بىر ئوغۇل تۇغۇپ بەردى. ئابرام ھەجەر ئۇنىڭغا تۇغۇپ بەرگەن ئوغلىغا ئىسمائىل دەپ ئات قويدى. گال. 4‏:22. 16 ھەجەر ئابرامغا ئىسمائىلنى تۇغۇپ بەرگەندە ئابرام سەكسەن ئالتە ياشتا ئىدى.
 
 

16:1 «ھەجەر» ــ بۇ ئىسىم ئىبرانىي تىلىدا «ھاگار» دەپ ئېلىنىدۇ. بىراق بەزى ئوقۇرمەنلەر ئىسمائىلنىڭ ئاپىسىنى «ھەجەر» دەپ ئاتاشقا ئادەتلەنگەن.

16:2 «بەلكىم ئۇ ئارقىلىق ئانا بولۇپ تىكلىنىشىم مۇمكىن» ــ ئىبرانىي تىلىدا «بەلكىم ئۇ ئارقىلىق قۇرۇلۇشۇم مۇمكىن». ئەينى ۋاقىتتىكى ئۆرپ-ئادەتلەر بويىچە، ئايال خوجايىننىڭ دېدىكى ئايال خوجايىننىڭ ئېرىگە بالا تۇغۇپ بەرسە، بالىنى ئايال خوجايىننىڭ بالىسى ھېسابلاشقا بولاتتى.

16:7 «پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى» ــ «تەبىرلەر»نى كۆرۈڭ. «پەرۋەردىگارنىڭ پەرىشتىسى» تەۋرات دەۋرىدە ئىنتايىن ئالاھىدە بىر شەخس ئىدى. بەزى ئىشلاردا ئۇ خۇدانىڭ ئورنىدا كۆرۈنەتتى (مەسىلەن، يەنە 7-14-ئايەت، 18-بابنى كۆرۈڭ).

16:11 «ئىشمائىل» ــ ئىبرانىي تىلىدا مەنىسى «خۇدا ئاڭلىدى».

16:12 «ئۇ قېرىنداشلىرىنىڭ ئۇدۇلىدا ئايرىم تۇرىدۇ» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «قېرىنداشلىرىنىڭ شەرق تەرىپىدە تۇرىدۇ». مەيلى قايسى تەرجىمىسى توغرا بولسۇن، بېشارەتنىڭ ئاساسىي مەنىسى شۇكى، ئىسمائىل (ۋە ئۇنىڭ ئەۋلادلىرى) باشقىلار بىلەن، ھەتتا ئۆز ئۇرۇق-تۇققانلىرى بىلەن ئارىلاشماي ئايرىم تۇرىدۇ ياكى ئۇلارغا ئۆچمەنلىكتە ياشايدۇ.

16:12 يار. 25‏:18.

16:13 «مەن مۇشۇ يەردە مېنى كۆرگۈچىنى ئارقىسىدىن كۆردۈم» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى پەقەت: «مېنى كۆرگۈچىنى كۆردۈم». يەنە باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «مېنى كۆرگۈچىنى كۆرۈپمۇ، يەنە تىرىك قالدىم!».

16:14 «بەئەر-لاھاي-روي» ــ مەنىسى «مېنى كۆرگۈچىنىڭ قۇدۇقى».

16:14 يار. 24‏:62؛ 25‏:11.

16:15 گال. 4‏:22.