50
50-كۈي •••• ساماۋىي سوتچى سۈكۈتىنى بۇزۇپ سۆزلەيدۇ: ــ •••• «ھەقىقىي ئىبادەت» دېگەن نېمە؟
ئاساف يازغان كۈي: ــ
 
قادىر خۇدا، يەنى پەرۋەردىگار ئېغىز ئېچىپ،
كۈنچىقىشتىن كۈنپېتىشقىچە يەر يۈزىدىكىلەرگە مۇراجىئەت قىلدى. «ئاساف يازغان كۈي» ــ «ئاساف» داۋۇت پادىشاھنىڭ دەۋرىدە مۇقەددەس ئىبادەتخانىدا خۇدانى مەدھىيەلەش خىزمىتىدە نەغمىچىلەرنىڭ بېشى ئىدى. ئۇ بەلكىم مۇقەددەس ئىبادەتخانىدىكى «خۇدانى مەدھىيىلەش مەدرىسى»نىڭ ئاساسچىسى بولۇشى مۇمكىن. زەبۇردىكى «ئاساف يازغان كۈي» دېيىلگەن كۈيلەرنىڭ بەزىلىرىنى ئاساف ئۆزى يازغان، بەزىلىرىنى، شۈبھىسىزكى، باشقىلار ئۇنىڭ ھۆرمىتىگە ئۇنىڭ نامى بىلەن يازغان.  1تېس. 4‏:14-17
گۈزەللىكنىڭ جەۋھىرى بولغان زىئون تېغىدىن،
خۇدا جۇلالىدى.
خۇدايىمىز كېلىدۇ، ئۇ ھەرگىزمۇ سۈكۈت ئىچىدە تۇرمايدۇ؛
ئۇنىڭ ئالدىدا يەۋەتكۈچى ئوت كېلىدۇ؛
ئۇنىڭ ئەتراپىدا زور بوران-چاپقۇن قاينايدۇ. «... ئۇنىڭ ئەتراپىدا زور بوران-چاپقۇن قاينايدۇ» ــ بەزى ئالىملار بۇ جۈملىدىكى «ئۇنىڭ» «خۇدانىڭ» ئەمەس، بەلكى «ئوتنىڭ» كۆرسىتىدۇ، دەپ قارايدۇ.
ئۆز خەلقىنى سوراق قىلىش ئۈچۈن،
ئۇ يۇقىرىدىن ئاسمانلارنى،
يەرنىمۇ گۇۋاھلىققا چاقىرىدۇ: ــ
«مېنىڭ مۆمىن بەندىلىرىمنى،
يەنى مەن بىلەن قۇربانلىق ئارقىلىق ئەھدە تۈزگۈچىلەرنى ھۇزۇرۇمغا چاقىرىپ يىغىڭلار!»
ئاسمانلار ئۇنىڭ ھەققانىيلىقىنى ئېلان قىلىدۇ،
چۈنكى خۇدا ئۆزى سوراق قىلغۇچىدۇر!
سېلاھ.
«ئاڭلاڭلار، ئى خەلقىم، مەن سۆز قىلاي؛
ئى ئىسرائىل، مەن ساڭا ھەقىقەتنى ئېيتىپ قويايكى،
مەنكى خۇدا، سېنىڭ خۇدايىڭدۇرمەن.
ھازىر ئەيىبلىگىنىم سېنىڭ قۇربانلىقلىرىڭ سەۋەبىدىن،
ياكى ھەمىشە ئالدىمدا سۇنۇلىدىغان كۆيدۈرمە قۇربانلىقلىرىڭ سەۋەبىدىن ئەمەس؛ «ھازىر ئەيىبلىگىنىم سېنىڭ قۇربانلىقلىرىڭ سەۋەبىدىن... ئەمەس» ــ مۇشۇ يەردە «قۇربانلىق» ئىبرانىي تىلىدا «زېباھ». بۇ خىل قۇربانلىق خۇداغا ئالاھىدە رەھمەت ئېيتىش مەقسىتىدە، خۇدا بىلەن ئەھدە قىلغاندا ياكى خۇداغا مەخسۇس قەسەم ئىچكەندە قىلىنىدىغان قۇربانلىق. ئۇنىڭدىن قۇربانلىق سۇنغۇچى ۋە كاھىن يېيىشكە بولاتتى. «... كۆيدۈرمە قۇربانلىقلىرىڭ سەۋەبىدىن ئەمەس» ــ «كۆيدۈرمە قۇربانلىق» ئىبرانىي تىلىدا «ئولاھ». بۇ خىل قۇربانلىق خۇداغا بولغان ساپ ئىبادەتنى بىلدۈرۈش يولىدا، قۇربانلىقنىڭ ھەممىسى كۆيدۈرۈلەتتى؛ دېمەك، نە قۇربانلىق قىلغۇچى كاھىن، نە قۇربانلىق سۇنغۇچى ئادەم ئۇنىڭ كىچىككىنە بىر پارچە گۆشىنىمۇ يېمەيتتى («لاۋ.» 1-بابنى كۆرۈڭ).
مەن سېنىڭ ئېغىلىڭدىن ھېچبىر ئۆكۈزنى،
قوتانلىرىڭدىن ھېچبىر تېكىنى ئالماقچى ئەمەسمەن.
10 چۈنكى ئورمانلىقلاردىكى بارلىق ھايۋاناتلار ماڭا مەنسۇپتۇر،
مىڭلىغان تاغدىكى مال-ۋارانلارمۇ مېنىڭكىدۇر؛
11 تاغلاردىكى پۈتۈن ئۇچار-قاناتلارنى بىلىمەن،
دالادىكى بارلىق جانىۋارلار مېنىڭكىدۇر.
12 قارنىم ئاچسىمۇ ساڭا ئېيتمايمەن؛
چۈنكى ئالەم ۋە ئۇنىڭغا تولغان ھەممە نەرسىلەر مېنىڭكىدۇر. مىس. 19‏:5؛ قان. 10‏:14؛ ئايۇپ 41‏:3؛ زەب. 24‏:1؛ 1كور. 10‏:26،28
13 ئەجەبا، مەن ئۆكۈزنىڭ گۆشىنى يەمدىمەن؟
تېكىنىڭ قېنىنى ئىچەمدىمەن؟
14 قۇربانلىق سۈپىتىدە خۇداغا تەشەككۈرلەرنى ئېيت؛
ھەممىدىن ئالىي بولغۇچىغا قىلغان ۋەدەڭگە ۋاپا قىل. قان. 23‏:22؛ ئايۇپ 22‏:27؛ زەب. 76‏:11؛ توپ. 5‏:3، 4، 5
15 بېشىڭغا كۈن چۈشكەندە ماڭا مۇراجىئەت قىل؛
مەن سېنى قۇتۇلدۇرىمەن،
سەن بولساڭ مېنى ئۇلۇغلىغايسەن».
16 لېكىن رەزىللەرگە خۇدا شۇنداق دەيدۇ: ــ
«مېنىڭ ئەمىرلىرىمنى بايان قىلىشقا نېمە ھەققىڭ بار؟
ئەھدەمنى تىلغا ئالغۇدەك سەن كىم ئىدىڭ؟
17 سەن مېنىڭ تەلىملىرىمدىن يىرگەندىڭ،
سۆزلىرىمنى رەت قىلدىڭ ئەمەسمۇ؟«... سۆزلىرىمنى رەت قىلدىڭ ئەمەسمۇ؟» ــ ئىبرانىي تىلىدا: «سۆزلىرىمنى ئارقاڭغا تاشلىۋەتتىڭ ئەمەسمۇ؟».
18 ئوغرىنى كۆرسەڭ، سەن ئۇنىڭدىن زوق ئالدىڭ،
زىناخورلار بىلەن شېرىك بولدۇڭ؛
19 ئاغزىڭدىن يامان گەپ چۈشمەيدۇ؛
تىلىڭ يالغانچىلىقنى توقۇيدۇ.
20 ئۆز قېرىندىشىڭنىڭ يامان گېپىنى قىلىپ ئولتۇرىسەن،
ئاناڭنىڭ ئوغلىغا تۆھمەت قىلىسەن.
21 سەن بۇ ئىشلارنى قىلغىنىڭدا، مەن ئۈن چىقارمىدىم؛
دەرۋەقە، سەن مېنى ئۆزۈڭگە ئوخشاش دەپ ئويلىدىڭ؛
لېكىن مەن سېنى ئەيىبلەپ،
بۇ ئىشلارنى كۆز ئالدىڭدا ئەينى بويىچە ساڭا كۆرسىتىمەن.
22 ــ ئى، تەڭرىنى ئۇنتۇغانلار، بۇنى كۆڭۈل قويۇپ ئاڭلاڭلار!
بولمىسا، سىلەرنى پارە-پارە قىلىۋېتىمەن؛
ھېچكىم سىلەرنى قۇتقۇزالمايدۇ.
23 بىراق قۇربانلىق سۈپىتىدە رەھمەت ئېيتقانلارنىڭ ھەرقايسىسى ماڭا شەرەپ كەلتۈرىدۇ؛
شۇنداق قىلىپ، ئۇنىڭغا ئۆز نىجاتلىقىمنى كۆرسىتىشىمگە يول تەييارلىغان بولىدۇ.«... شۇنداق قىلىپ، ئۇنىڭغا ئۆز نىجاتلىقىمنى كۆرسىتىشىمگە يول تەييارلىغان بولىدۇ» ــ ئىبرانىي تىلىدا: «شۇنداق قىلىپ، ئۇنىڭغا خۇدانىڭ نىجاتلىقىنى كۆرسىتىشىمگە يول تەييارلىغان بولىدۇ». بىزنىڭچە سۆزلىگۈچى مەسىھدۇر (22-ئايەتنىمۇ كۆرۈڭ).
 
 

50:1 «ئاساف يازغان كۈي» ــ «ئاساف» داۋۇت پادىشاھنىڭ دەۋرىدە مۇقەددەس ئىبادەتخانىدا خۇدانى مەدھىيەلەش خىزمىتىدە نەغمىچىلەرنىڭ بېشى ئىدى. ئۇ بەلكىم مۇقەددەس ئىبادەتخانىدىكى «خۇدانى مەدھىيىلەش مەدرىسى»نىڭ ئاساسچىسى بولۇشى مۇمكىن. زەبۇردىكى «ئاساف يازغان كۈي» دېيىلگەن كۈيلەرنىڭ بەزىلىرىنى ئاساف ئۆزى يازغان، بەزىلىرىنى، شۈبھىسىزكى، باشقىلار ئۇنىڭ ھۆرمىتىگە ئۇنىڭ نامى بىلەن يازغان.

50:1 1تېس. 4‏:14-17

50:3 «... ئۇنىڭ ئەتراپىدا زور بوران-چاپقۇن قاينايدۇ» ــ بەزى ئالىملار بۇ جۈملىدىكى «ئۇنىڭ» «خۇدانىڭ» ئەمەس، بەلكى «ئوتنىڭ» كۆرسىتىدۇ، دەپ قارايدۇ.

50:8 «ھازىر ئەيىبلىگىنىم سېنىڭ قۇربانلىقلىرىڭ سەۋەبىدىن... ئەمەس» ــ مۇشۇ يەردە «قۇربانلىق» ئىبرانىي تىلىدا «زېباھ». بۇ خىل قۇربانلىق خۇداغا ئالاھىدە رەھمەت ئېيتىش مەقسىتىدە، خۇدا بىلەن ئەھدە قىلغاندا ياكى خۇداغا مەخسۇس قەسەم ئىچكەندە قىلىنىدىغان قۇربانلىق. ئۇنىڭدىن قۇربانلىق سۇنغۇچى ۋە كاھىن يېيىشكە بولاتتى. «... كۆيدۈرمە قۇربانلىقلىرىڭ سەۋەبىدىن ئەمەس» ــ «كۆيدۈرمە قۇربانلىق» ئىبرانىي تىلىدا «ئولاھ». بۇ خىل قۇربانلىق خۇداغا بولغان ساپ ئىبادەتنى بىلدۈرۈش يولىدا، قۇربانلىقنىڭ ھەممىسى كۆيدۈرۈلەتتى؛ دېمەك، نە قۇربانلىق قىلغۇچى كاھىن، نە قۇربانلىق سۇنغۇچى ئادەم ئۇنىڭ كىچىككىنە بىر پارچە گۆشىنىمۇ يېمەيتتى («لاۋ.» 1-بابنى كۆرۈڭ).

50:12 مىس. 19‏:5؛ قان. 10‏:14؛ ئايۇپ 41‏:3؛ زەب. 24‏:1؛ 1كور. 10‏:26،28

50:14 قان. 23‏:22؛ ئايۇپ 22‏:27؛ زەب. 76‏:11؛ توپ. 5‏:3، 4، 5

50:17 «... سۆزلىرىمنى رەت قىلدىڭ ئەمەسمۇ؟» ــ ئىبرانىي تىلىدا: «سۆزلىرىمنى ئارقاڭغا تاشلىۋەتتىڭ ئەمەسمۇ؟».

50:23 «... شۇنداق قىلىپ، ئۇنىڭغا ئۆز نىجاتلىقىمنى كۆرسىتىشىمگە يول تەييارلىغان بولىدۇ» ــ ئىبرانىي تىلىدا: «شۇنداق قىلىپ، ئۇنىڭغا خۇدانىڭ نىجاتلىقىنى كۆرسىتىشىمگە يول تەييارلىغان بولىدۇ». بىزنىڭچە سۆزلىگۈچى مەسىھدۇر (22-ئايەتنىمۇ كۆرۈڭ).